DER EEUWEN LOOP IN NOOTDORPS PAROCHIE Rechtvaardigheid en Liefde RECHTZAKEN BIOSCOPEN TE LEIDEN VRIJDAG 8 APRIL 1938 DE LEIDSCHE COURANT BLAD - PAG. Een goed theoloog, maar weinig geschikt om te besturen Er werd roekeloos met de turl omgesprongen! De turigave b eef tot op den dag van heden gehandhaafd Het jaar- lijksche „roode kool-diner" Oneenigheid tusschen twee pastoors. door A. N. DUINISVELD, Pr. Door de bijvoeging van Wils veen was de Statie aangegroeid tot 330 communicanten. Pastoor Kervel werd den 19den Juli 1819 benoemd als opvolger van den op 30 April van dat jaar overleden pastoor Van Stockum, te Leiden. Joannes Cornelis van den Braak, een Haarlemmer van geboorte, werd pastoor te Nootdorp. Den 8sten Sept. 1814 was hij te Brussel priester gewijd, en daarna te Am sterdam kapelaan geweest in het „Vrede- duifje", tot 1819. Hij bleef te Nootdorp tot 1824, toen hij in April van dat jaar pastoor werd te Enkhuizen. In 1828 werd hij uit de bediening ontslagen; hij vertrok naar Amerika 1) en overleed te Philadelphia in 1839. Zijn opvolger te Nootdorp was Albertus Josephus Lucas Joannes Langran, geboren te Brussel. In 1818 priester gewijd, was hij kapelaan te Leiden, bij de Dominicanen; te Rhijndijk; te Amsterdam (Maagdenhuis) en aan de Hofkerk te Den Haag. In 1830 werd hij benoemd tot pastoor te Alphen, en in 1843 te Noordwijkerhout, waar hy op 10 Mei 1845 is overleden. Tijdens zijn pastoraat ontving de kerk van Npotdorpj in 1827, 1500 gulden van rijkswege, en in 1829 een zelfde bedrag van de provincie. 2) In 1830 werd pastoor te Nootdorp Bernar- dus Middendorp. Deze werd geboren te Nieuwendam, den 24sten Juni 1796, en in 1820 priester gewijd. Hij was kapelaan te Amsterdam, Berkenrode, Edam en van 1824 tot 1827 te Ouderkerk. Daarna werd hij pastoor te Tholen. Nog slechts een jaar te Nootdorp (in De cember 1831) klaagde hij bij den Vice-Su perior, dat hij bij Van Banning nooit "ge hoor had kunnen vinden voor een betere Statie. 3) Na drie jaar lang te Tholen ie zijn geweest had hij gevraagd om Noord wijkerhout, maar Nootdorp gekregen. Van Banning zeide van hem: „een goede theo loog, maar weinig geschikt om te besturen". En inderdaad, zoowel als pastoor te Tho len als te Nootdorp, bleek hij niet in staat zelfs een kleme Statie te besturen, het geen hij 'zich zelf allerminst bewust was. Tevreden is hij te Nootdorp niet geweest, zooals wel blijkt uit zijn klachtbrief: „ik heb deze geringe Statie aanvaard in de hoop spoedig te zullen promoveeren, maar dat zal mij wel niet te beurt vallen". Hij vroeg Hillegom, maar ook dit werd. hem niet gegeven, en hij klaagde daarop, dat hij wel niet meer zou krijgen. Toen hij in 1834 wederom klaagde en den aartsbisschop vroeg dat men hem te hulp zou komen vanwege df verwarring, die er in zijn Statie heerschte, heeft hij blijkbaar den raad gekregen zijn Statie te verlaten, en in ruste te gaan. Pastoor Middendorp vertrok naar Oegst- geest en vestigde zich in „Duinzigt" waar hij in den ouderdom van 76 jaar, op den 13den Sept. 1872 is gestorven. Als pastoor van Nootdorp heeft hij een nieuw reglement gemaakt voor het kerk bestuur, en, omdat de kerkmeesters klaag den, dat onder het pastoraat van zijn voor ganger. pastoor Langran, zoo roekeloos met de turf was omgesprongen, werd er in dat nieuwe reglement, op gezag van den aarts priester een artikel ingevoegd, dat bepaal de, dat al wat voor den pastoor minder werd ingezameld dan 125 ton, het kerkbe stuur zou aanvullen, maar al wat de pas toor meer zou gebruiken, hij zelf zou moe ten betalen. Zijn opvolger echter, pastoor Simmers, „was niet genegen zich te onder werpen aan reglementen, zooals die na zijn komst wierden aanbevolen" 4); hij bestuur de de zaken zonder reglementen „en toch goed", zoo zeide hij, en de beperking aan gaande de turf raakte alzoo in onbruik, waarom pastoor Cornelissen genoemd arti kel uit het reglement liet schrappen. De oorsprong van deze turfgave aan den pastoor ligt in de Middeleeuwen. Reeds van ouds had de pastoor van Nootdorp rechtens de tienden van alle turf, die in Nootdorp werd gedolven. Dit was vroeger een aan zienlijke hoeveelheid, want het turfdelven was voor de bewoners de hoofdbron van bestaan in dit veenland bij uitstek, met zijn uitgestrekte veenderijen. Waarschijn lijk kwam er omstreeks het jaar 1500 eemg verzet tegen deze turftienden aan den pas toor af te dragen. Waarop de Hooge en Provinciale Raad van Holland een uit spraak deed en het recht van den pastoor handhaafde 5). Pastoor was toen Pieter Dirksz. Met de Reformatie verviel ook dit turfrecht. Maar het katholieke volk, ge hecht aan traditie, gaf na de Hervorming wel geen tienden meer, maar heeft toch niet gewild, dat de pastoor, zoodra deze we°r in hun midden woonde, zijn turf moest koooen. en bracht wederom, nu geheel vrij willig. zijn jaarlijksche turfgave. In het reglement dat pastoor Kervel bij zijn komst te Nootdorp voor het kerkbe stuur samen? de, nam hij ook een arti kel op betreffende het „turfrijden", zooals het nog altijd wordt genoemd. Bepaald werd, dat het zou geschieden in de maand October, en dat dien dag de kerkmeesters met hun knechts, die voor het ophalen van de turf zorgen, de gasten zouden zijn van den pastoor 6). Zoo is het gebleven tot op IX. den dag van vandaag. Fik jaar. op den tweeden Dinsdag van October gaan nog steeds de kerkmeesters in de parocnie rond om turf in te zamelen voor den pastoor. Er wordt nog altijd turf gegeven; velen even wel geven geld, omdat zij geen turf meer delven, 's Avonds zijn dan kerk- en arm- meesters de gasten van den pastoor, en wor den zij onthaald op de traditioneele roode kool; vandaar ook de naam „het roode kool- maal". Na Bernardus Middendorp werd Valen- tinus Franciscus Simmers pastoor te Noot dorp. Hij was te Amsterdam geboren; maakte zijn studies te Culemborg en te Warmond, en werd priester gewijd op 17 Nov. 1827. Daarna was hij kapelaan te As sendelft tot 1829; -en te Amsterdam (Hein tje Hoeksteeg) tot 1835. Den 16den Octo ber van dat jaar werd hij benoemd tot pas toor te Nootdorp, dat in 1842, volgens Ger- ving's Missieverslag 7), 490 communican ten telde, en waarvan de aartspriester ver der zegt: „Het is een Statie, die onder de kleineren gerekend moet worden. Zij heeft een nieuwe kerk (bedoeld wordt de door pastoor Kervel gerestaureerde en geheel verbeterde oude kerk), die voor de ge meente voldoende is". Pastoor Simmers schreef in zijn Memo rieboek: „bij mijn komst alhier in den jare 1835, vond ik o.a. ten laste der gemeente eene schuld aan C. Noordermeer, Mr. tim merman te Nootdorp, in onbetaalde reke ningen vanaf den jare 1822 tot en met 1835, bedragende eene somma van 1293 gld. Uit oorzaak van den toenmaligen diep verval len materieelen toestand van kerk en pas torie, viel er vooreerst niet alleen niet aan eenige aflossing der schuld te denken, maar moest die noodwendig, uit hoofde der hoogst noodzakelijke te doene reparatiën, nog vermeerderd worden" 8). De pastoor begon zoo spoedig mogelijk af te betalen, maar moest ondervinden dat in 1844 de schuld was aangegroeid tot ruim 1481 gul den, door-de voortdurende onderhoud- en reparatiekosten, ondanks zijn aflossing van oude schulden over de jaren 1822 tot 1828. Toen genoemde Noordermeer zelf door zijn schuldeischers lastig werd gevallen en in geldverlegenheid geraakte, moest het kerk bestuur een oplossing vinden, die hierin werd gevonden, dat een der kerkmeesters Andreas Hofweegen, aan de kerk 1000 gul den schonk. Van mej. Bruis, een zuster van pastoor Bruis te Bergschenhoek. kreeg pastoor Sim mers een legaat van 25000 gld., om daar over volgens haar intentie te beschikken. Dit veroorzaakte oneenigheid tusschen bei de pastoors Bruis en Simmers, zoo zelfs, dat pastoor Bruis tegen den pastoor van Nootdorp een schamper geschriftje heeft uitgegeven 9). Volgens de rekeningen heeft de pastoor in^le jaren 1836 tot 1841 voor dit geld &.a. 2eer veel kerksieraden gekocht. Na de droogmaking der Nootdorpsche plassen werd de groote tuin aangelegd. Tot den aanleg hiervan werd door pastoor Sim mers uit eigen middelen veel bijdragen. In het jaar 1849 wilde hij verhuizen naar de Statie* aan het Rustenburgerpad te Am sterdam, en hij schreef dat aan Belgrado. Maar zoodra hij had gehoord, van den zor- gelijken staat dezer Statie, trok hij zijn ver zoek onmiddellijk in 10). Hij wilde er wel heen, als hem werd toegestaan een kerk hof aan te leggen. Zonder dat op deze voor waarde werd ingegaan is hij benoemd te Amsterdam in Februari 1850. Hij bleef pas toor te Amsterdam tot 1856, toen hij ontslag kreeg uit de bediening en als emeritus te Amsterdam ging wonen. Den 26sten Octo. 1878 overleed hij te Leidschendam en werd op het kerkhof te Nootdorp begraven. 1) Bijdr. Bisd. Haarl.: dl. XXXVII, bl. 430. 2) Archief Aartsb. Utrecht: dl. XLIII, bl. 54. 3) Bijdr. Bisd. Haarl. dl. xL, bl. 96/97. 4) Parochie-archief van Nootdorp. 5) Kerk. Hist, en Outh.: dl. III. bl. 730. 6) Parochie-archief van Nootdorp. 7) Bijdr. Bisd. Haarl.: dl. xL, bl. 411. 8) Parochie-archief van Nootdorp. 9) Bijdr. Bisd. Haarl.: dl. xLII, bl. 99. Het Katholiek Coruité van Actie „Voor God" schrijft ons: Nooit zal de rechtvaardigher in staat zijn om de maatschappelijke verhoudingen te ordenen, wan neer nie een liefhebbende ziel in haar woont, die niet ziet naar het loon en de grenzen van den plicht, maar die grootmoedig is en zich omwille van God tot de menschen keert. Fr. Muckermann S.J. HAAGSCHE RECHTBANK. Ongemerkte~froter. G. V., melkveehouder te A1 p h e n, had door een knecht eenige pakjes boter laten vervoeren, welke pakjes niet voorzien wa ren geweest van de vereischte merken. De eisch was geweest een geldboete van van 100 subs. 50 dagen. De uitspraak werd hedenmorgen een geldboete van 50 subs. 10 dagen. Het stopteeken van den brugwachter. M. D., expediteur te A 1 p h e n, had niet voldaan aan een stopteeken gegeven door brugwachter P. J. van Zijl te Alphen, die 's Molenaarsbrug bediende. De Officier had een boete geëischt van 15 subs. 10 dagen. De uitspraak werd 10 subs. 10 dagen. Auto contra motor. W. Th. A. S., monteur, had terecht moe ten staan, omdat hij met zijn motor onver wachts den Rijksweg te Hazerswoude overgestoken was zonder teeken te geven en zonder uit te kijken. De Officier had een boete geëischt van 15 subs. 10 dagen. Verdachte werd vrijgesproken. De snotterige soepkippen. P. P., reizend kippenkoopman, was tot tweemaal toe met een aantal kippen op de markt te V e u r gekomen, terwijl hij wist, dat de meegebrachte kippen op een erge manier de snot hadden. De Officier had daarvoor een totale geldboete geëischt van 60 subs. 30 dagen. De rechtbank veroordeelde hém tot een totale geldboete van 20 subs. 4 dagen. Onverbeterlijke rijwieldief. Trots het feit, dat H. H. uit Leiden, pas korten tijd uit de gevangenis ontslagen was. waar hij een jaar had opgeknapt wegens diefstal, was hij, zoodra hij uit het gevang los was gekomen, op den ouden weg voortgegaan en had een rijwiel weg genomen uit de Wasstraat te Leiden ten nadeele van den scholier B. Verdachte heeft reeds 9 veroordeelingen achter den rug. De eisch was geweest een gevangenisstraf van zes maanden. De rechtbank stelde de uitspraak uit. De brandewijn op zolder. F. L., handelaar in dranken te Leiden, was door den Leidsehen kantonrechter van alle rechtsvervolging ontslagen wegens het feit, dat hij op den zolder boven zijn bier bottelarij een voorraaad van 150 L. bran dewijn aanwezig had gehad. De ambtenaar van het O. M. was in hoo- ger beroep gekomen bij de Haagsche recht bank, maar de Officier had ook ontslag van rechtsvervolging gevraagd, omdat het ver trekje, waarin zich de brandewijn bevond, niet in rechtstreeksche verbinding stond met de bierbottelarij. De rechtbank ontsloeg verdachte van alle rechtsvervolging. Mond- en klauwzeer. A. v. d. H., veehouder te S t o m p w y k, had een zeug verkocht, welke mond- en klauwzeer had. Drie dagen later had hij geprobeerd een stier te verkoopen, die eveneens leed aan deze ziekte. De Officier had een boete geëischt van 40 subs. 30 dagen. De uitspraak werd een geldboete van 10 subs. 2 dagen. Het overvaren zeilbootje. Twee Haagsche scholieren voeren met een zeilbootje over de Kagerplassen te Warmond. Er kwam een motorboot aan, waarvan de bestuurder door was gevaren. Gevolg aanvaring met het zeilbootje. Ge volg daarvan een boete geëischt van 15 subs. 5 dagen. Het uiteindelijk slot een boete van 15 subs. 5 dagen. De magnetiseur. H. van B. had een tweetal inwoners uit Wassenaar genezen van hunne kwalen zoodat zij zich weer rustig voort konden bewegen op dit ondermaansche. Hij had ook nog een gratis recept gegeven, bestaande uit afkooksel van witte boonen. Geld daar voor had hij niet -aangepakt. Eisch een geldboete van ƒ80 subs. 35 dagen. Uitspraak Werd ƒ25 subs. 10 dagen. Roomboter eri margarine. M. K., handelaar in zuivelproducten te A 1 p h e n a. d. R ij n; was door den kan tonrechter te Alphen, wegens overtreding van de boterwet, veroordeeld tot een totale geldboete .van. ƒ75 subs. 40 dagen. Verdachte was met dit vonnis niet tevre den geweest en stónd hedenmorgen in hoo- ger beroep terecht'voor de Haagsche recht bank. Verschillende feiten waren hem ten laste gelegd."Zoo-frad^zijn winkel, waarin hij margarine" verkocht/"via een kamer en een keuken, -gemeenschap met de bereid- plaats van roomboter.-Verder was door den controleur in den winkel aangetroffen naast de margarine een hoeveelheid aange stoken roomboter, terwijl deze aangesto ken roomboter weer niet van de vereischte merken voorzien was. De getuige bracht naar voren, dat ver dachte niet als knoeier bekend staat. Verdachte zelf noemde het een technische fout, dat de roomboter naast de margarine had gestaan. Zijn kind had dat gedaan. Verdachte heeft voor het kantongerecht verklaard, dat de roomboter voor eigen ge bruik bestemd was, hetgeen de president deed opmerken, dat zijn vrouw daaren tegen verklaard heeft, dat de boter voor den verkoop bestemd was. Verdachte koos thans den gulden mid denweg door te zeggen, dat de boter voor eigen gebruik was, maar dat als iemand boter wilde koopen hij of zij deze boter kon krijgen, die dan uit dezelfde schaal kwam als de boter voor eigen gebruik. En waarvoor hij nu eigenlijk in hooger beroep was gekomen, vroeg de president. De straf was veel te zwaar, vond ver dachte. „Ik zal natuurlijk de boete betalen", ver telde hij, maar ik heb mijn zaak er al voor moeten verkoopen". Het slot was, dat verdachte de clementie inriep en uit deed komen, dat hij thans een andere betrekking heeft gevonden te V/oerden. De Officier eischte evenwel bevestiging van het vonnis van den kantonrechter. De uitspraak werd bepaald op over 14 dagen. Hij was het niet geweest. J. J. van T. te Leiden wa^ door den Leidsehen kantonrechter veroordeeld we gens het rijden zonder rijbewijs tot een boe te van 10.subs. 4 dagen. Verdachte zou motor gereden hebben in de Groenesteeg te Leiden. Een veldwach ter zag hem rijden op den motor en gaf hem een stopteeken. Inplaats van te stop pen was de motorrijder hard weggerede" De veldwachter had hem echter pertinent herkend als zijnde een oude klant van hem. De verdachte echter vertelde perti nent, dat hij het niet geweest kon zijn, omdat hij dien dag buiten de stad was ge weest. Het was misschien een neef ge weest. Verder had hij geen rijbewijs en nooit zelfs gehad, vertelde hij, hoe zou hij dan motor kunnen rijden! De president wees hem er op, dat als de rechtbank hem schuldig mocht achten zij de boe'e aanzienlijk zou verhoogen. Maar ook dat maakte geen indruk op hem. De Officier vroeg bevestiging, waarna de uitspraak werd bepaald op 14 dagen. Met doodslag bedreigd Eenigen tijd geleden had N. de W. uit Leiden terecht moeten staan ten eerste wegens bedreiging met den dood en ten tweede wegens vernieling. Op zekeren nacht had hij de serveerster, mej. J. uit Leiden, naar haar woning ge bracht. Het afscheid was nogal eigen aardig gegaan, want hij had het meisje op den grond geworpen en haar toen met den dcod bedreigd. Wat de vernieling betreft, ook nu be trof het een dames-kennis, die hij des nachts met een bezoek wilde vereeren. Om binnen te komen had hij een ruit van het perceel, waar het meisje woonde, in gedrukt. en was zoo binnengedrongen. Hij had blijkbaar de situatie niet goed over zien, want per abuis was hij een man te gengekomen, die hem ijlings het hazen- oad had doen kiezen. De officier had voor deze feiten een gevangenisstraf geëischt voor don lijd van zes maanden. De rechtbank had de zaak aangehouden om een rapport in te winnen. Men wilde het nog eens met verdachte probesren, reden voor de rechtbank om de geëischte straf voorwaardelijk op te leggen met een proeftijd van drie jaar. Een aanrijdingskwestie in hooger beroep. M. de V., arbeider te K a t w y k, was door den Leidsehen kantonrechter vrijge sproken van een aanryding. De ambtenaar van het O. M. was van dit vonnis in hooger beroep gekomen en gisteren diende de zaak opnieuw voor de Haagsche rechtbank. Een arts uit Noordwijk was met zijn auto van het Mariagesticht te Noordwijkerhout komen rijden. Op den weg kwam eveneens per auto de verdachte aanrijden. Bij het afrijden van den weg, die naar en van het Mariagesticht leidt, had de arts eenmaal signaal gegeven. De verdachte had dit blijkbaar niet kunnen hooren en was ge woon doorgereden op zijn smallen weg, al hield hij niet geheel rechts. Hij had niet geheel rechts kunnen houden, omdat hij pas een wielrijder was gepasseerd, ver klaarde hy. Nadat verschillende inwoners.van Noord- wijk als getuigen gehoord waren en tevens een verpleegster en de vrouw van den arts, ram de Officier het woord, die verdachte schuldig vertelaarde aan deze aanryding, omdat hij, na den wielrijder gepasseerd te hebben, niet spoedig genoeg weer naar rechts was uitgeweken, maar op het mid den van den weg was blijven doorrijden. Spr. eischte vernietiging van het vonniè van den kantonrechter en opnieuw recht doende, eischte de Officier een boete van f 15, subs. 10 dagen. Uitspraak over 14 dagen. KAN EEN JEUGDIGE VEROORDEELDE IN HOOGER BEROEP GAAN Een 13-jarige scholier uit Alp hen was door den kantonrechter te Alphen veroor deeld wegens straatschenderij, tot een maand tuchtschool voorwaardelijk. Wy publiceeren nooit zaken van jaug- ciige personen, hier is het een uitzondering. De schoiier was n.l. gisteren van zijn von nis in verzet gekomen bij de Haagsche Rechtbank. De Officier van Justitie vroeg niei ont- keiijk verklaring van dit appèl, omdat er r.iet aan de .vettige eischen was voL-aan. De raadsman van den jeugdigen appèi lant was het daar niet mee eens en vroeg of iemand beneden de 16 jaar dan vel in hooger beroep kon komen. Er kwamen verschillende wetsartike'en bij te pas en er ontspon zich een juriLs«ih debat, want de verdediger voerde nog aan, a at aLs een jeugdig persoon, veroordeeld door een kantonrechter, op de griffie Komt om hooger beroep aan te teekenen, vo'gens de wet de griffiebeambte kan zeggen „Dat kun je ze»f niet doen, maar dat moet je raadsman doen." Komt de raadsman hoo ger beroep aan t eeken en, dan kan men zeg gen „dat moet de persoon in kwestie zelf komen doen," want er wordt geen raads man erkend in deze gevallen volgens de wet. En dan vraagt spr. of er wel hooger be roep mogelijk is voor jeugdige veroorr t'eeiden. Volgens spr. is het niet mogelijk, of moeien de ouders het doen De rechtbank ging daarna in raadkamer om dan uitspraak te doen, maar na raad kamer werd besloten pas over 14 dagen in deze zaak te beslissen. EX-WERKMEESTER VAN DE GEVANGENIS TOT EEN JAAR GEVANGENISSTRAF VEROORDEELD. De rechtbank te A'dam veroordeelde vandaag een 40-jarigen ex-werkmeester, vroeger werkzaam in de strafgevangenis aldaar, wegens corruptie tot een gevange nisstraf van een jaar. De Officier van Justitie had twee jaar gevorderd. De man had van verschillende gevange nen geld aangenomen, in ruil daarvoor leverde hij tabak, sigaren en snoeperyen; bovendien bezorgde hij voor gevangenen briefjes. 7 HEATER HOOFDFILMS INHOUD AANVANGSUUR KEURING Luxor: Verbannen (Zarah Leander). Lily Mathé met haar Hongaarsche Zigeu nerjongens. Dramatisch Hong. Zigei nermuziek doren avond 8 uur. Zondag om 2, 4.30 ei 8 uur. Matinée: Zaterdag en Woerud. ..i uunuerdag 2 uur. Toelaatbaar v. volwassenen Trianon: Spionnage in de Maginot-Linie (Vic tor Francsn, Vera Korène). Mevrouw blijft ont bijten. (Barbara S'anwyck, Herbeft Marchall). Dramatisch Komisch lederen avond 8 uur Zondag van 2—7 uur Zaterdag, Woens- aag 2 uur matinée. Goedgekeurd v. volwassenen Lido: San Francisco (tot en met Zondag avond) (Clark Ga ble, Jsanette Mac- donald, Spencer Tracy) De goede aarde (van Maandag tot Don derdag). (Paul Mu ni, Luise Rainer). Realistisch- dramatisch Dramatisch lederen avond 8 15 uur. Zondag van 2-7 „ur. Zaterdag en Woensdag 2.30 uur matinée. Goedgekeurd v. volwassenen Rex: De trek naar het Westen (Cary Coo per, Jean Arthur). Vrouwtjes aan den lijn (Cary Grant, Fdward Everett Horton). Dramatisch Komisch lederen avond 8 uur. Zondag f bovendien van 2 tot 7 uur. Matinée lederen werkdag om 2 uur. Goedgekeurd v. volwassenen Casino: Jroadway-Bill (War ner Baxter, Myrna Loy). Ontmaskerd (Tim Mc Coy). Komisch Wild-West 'ederen avond 8 uur Zondag van 47 en 811 iur. Za terdag en Woensdag 2 30 uur matinée. Goedgekeurd v. volwassenen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 11