Oostenrijk en de Anschluss
De Vaticaansctie radio-rede was
niet-officieel
Auto met zes
Inzittenden tegen
een boom gereden
MAANDAG 4 APRIL 1938 29ste Jaargang No. 8997
^e£cki6ch£0ou/fca/nt
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN V-,"
Geen verklaring der Dullsche Bisschoppen
V Leer de jeugd werken!
De werklooze jeugd zonder werk laten,
is een der grootste rampen, welke een
volk kcP treffen.
Wie »verk laai verrichten door die jeuxd,
wie die jeugd leert arbeiden en den ar
beid liefhebben stelt een bij uitstek
goede daad.
Vooiai als dat werk zelf ook nuttig is,
van sociale van maatschappelijke waarde.
En daarom is zoo voortreffelijk het vol
gende. waarvan reeds eerder melding is
gemaakt:
Op het landgoed „Drakenburg", gelegen
tusschen Eaarn, Laren en Hilversum, zal
binnenkort werden aangevangen met den
bouw van het „Katholiek Gemeenschaps
oord". Hiertoe zijn werkkampen geprojec
teerd, waarvan de paviljoens tot huisves
ting, ontspai.ring en ontwikkeling der jon
ge werklo zen binnen enkele weken in
gereedheid worden gebracht. De jongelie
den zullen arbeiden aan den opbouw van
inrichting van het katholiek cultuurcen
trum, bestaande uit een uitgebreid gebou
wencomplex met volkshoogeschool, coi.
gresgelegennüd, vormingsinstituut voor
cultureele scholing van jeugdleiders en
leidsters, enz.
Geschat wordt, dat het geheele werkpro
ject met inbegrip van bosch- en akker
bouw, tuinarchitectuur, etc., van het zeer
uitgebreide landgoed en van het te ver
vaardigen meubilair, een werkperiode van
acht tot tien jaren in beslag zal nemen.
Met het oog op de vakopleiding en gron
dige scholing, welke men den jongens hier
wenscht te geven, is met goedvinden*van
den betrokken minister, afgezien van de
gebruikelijke zes- en acht-weken kampen.
Dit werk zal door de sympathie van ge
héél Katholiek Nederland daadwerkelijk
worden geschraagd!
Zij, die meenen, zich persoonlijk be
schikbaar te kunnen stellen voor het so
ciale en cultureele werk in de kampen,
kunnen zich wenden tot het secretariaat
van de stichting „Katholiek Gemeenschaps
oord", Broekbeeklaan, Bergen (N.-H.).
Giften kunnen worden gestort op de giro
rekening der Stichting 223181 Nymegen.
V Laster van het
„Nationale Dagblad"
Wij hebben onzen lezers medegedeeld den
laster, welken het „Nationale Dagblad"
geworpen heeft cp een Leidsche fabriek en
op het daarin werkzame personeel.
Zooals uit de mededeelingen in ons num
mer van Zaterdag is gebleken, heeft de Di
rectie dier fabriek de redactie van het
„Nationale Dagblad" gedrongen, door haar
de onweersprekelijke werkelijkheid voor
te houden, om te erkennen, dat zij gelas
terd heeft ernstig kwaad van de
fabriek heeft verteld, dat geheel en al
onwaar is.
En wat doet nu het .Nationale Dagblad".
Wij lezen in het Zaterdagavond-nummer
het volgende:
MEISJES IN FABRIEKEN.
In zeepfabriek te Leiden wordt niet op
stukloon gewerkt
Naar men ons verzocht mede te dee-
len wordt er op de zeepfabriek te Lei
den niet op stukloonen gewerkt en zou
den zich in die fabriek ook nimmer ver
keerde toestanden hebben voorgedaan.
De directie ziet steeds bijzender toe,
dat de toestanden onder het personeel
redelijk blijven, terwijl ook het „jak-
kersysjaem" uit de fabriek geweerd
wordt
Met voldoening namen wij van deze
mededeeling kennis en brengen haar
gaarne aan onze lezers (essen).
Dit bericht is geplaatst als elk ander ge
woon bericht op een niet bijzonder op
vallende plaats, zonder grooteren of vette-
ren kop terwijl de laster zélf was afge
drukt met groote, sensationeele koppen,
zóó, dat het de aandacht van iederen lezer
móest trekken!
In dit bericht geen letter, om den laster
uitdrukkelijk in te trekken; men
durft schrijven, die tegenspraak te plaat
sen op verzoek, en dat er „met vol
doening" kennis van wordt genomen let
ook op den geraf fin eerden vorm: er
„zouden zich in die fabriek ook nimmer
verkeerde toestanden hebben voorge
daan". Geen letter, om spijt te betui
gen over het feit, dan men zoo lasterlijk
heeft geschreven. Geen letter, waaruit blij-
EEN VERTEGENWOORDIGER VAN
KARDINAAL INNITZER TE ROME.
Zooals te verwachten was, heeft de ge
ruchtmakende uiteenzetting omtrent „po
litiek katholicisme'', welke Vrijdag door
Radio-Vaticana uitgezonden werd, aanlei
ding gegeven tot allerlei veronderstellin
gen en geruchten.
Wij kunnen met stelligheid tegen
spreken, dat Kardinaal lnnitzer naar
Rome zou zijn ontboden, aldus meldt
de Romeinscne correspondent van de
„Tijd." Het Vaticaan zou het zeer op
prijs hebben gesteld, wanneer de Oos-
tenrijksche Bisschoppen, vóór tot de
verklaring over te gaan, zich met Ro
me in verbinding hadden gesteld.
Wel heeft Kardinaal lnnitzer, ken
nelijk in verband met de radio-uit
zending, een vertegenwoordiger, Mgr.
Weinbacher, naar Rome gezonden, die,
naar wij vernemen, Zateravond per
vliegtuig is gearriveerd.
De radio-rede droeg geen officieel
karakter. Wij vernemen nochthans,
dat zij ten Vaticane en in het bijzon
der op de Staatssecretarie een goeden
indruk heeft gemaakt. Men is verheugd,
dat duidelijk en krachtig partij werd
gekozen.
Geruchten, dat Kardinaal lnnitzer zal
aftreden en zich terug zal trekken in een
Duitsch klooster, blijven geheel voor reke
ning van de verspreiders.
Da „Osservatore Romano" van heden
avond zwijgt volstrekt over de radiouit
zending van Vrijdagavond. Wij vernemen,
dat dit stilzwijgen verband houdt met het
karakter der uitzending, dat niet officieel
was.
Tot zoover de Tijd-correspondent.
Reuter meldt uit Vaticaanstad^ dat de
Vaticaansche persdienst een volledige
Italiaansche vertaling van de uitgezonden
rede aan de Italiaansche bladen heeft ver
strekt, die er echter geen woord van pu-
bliceeren.
Volgens Havas weet men niets van ge
ruchten, als zou Duitschland het Concor
daat verbreken, omdat de H. Stoel zich niet
heeft vereenigd met de houding van het
Oostenrijksche Episcopaat ten aanzien van
de a.s. volksstemming.
Een eenigzins andere lezing van het ge
beurde met de radio-uitzending geeft Reu
ter, welke zegt, dat deze uitzending is ge
houden buiten medeweten van den pause
lijken staatssecretaris, en dat de autoritei
ten van het Vaticaan strengere maatrege
len zullen nemen om vergissingen van de
zen aard te voorkomen.
Men verneemt, dat de uitzending is ver
zorgd door een Duitschsprekenden Jezuiet,
die regelmatig des Vrijdags voor den zen
der spreekt. Men merkt op, dat de uit
zending niet officieel door den staatsse
cretaris is gedesavoueerd en dat de „Os
servatore Romano" over de aangelegen
heid zwijgt.
BISSCHOPPEN-CONFERENTIE TE
FULDA.
Geen eenstemmigheid?
Naar verluidt is Vrijdag te Fulda een
conferentie van de Duitsche Bisschoppen
gehouden, teneinde de houding te bespre
ken ten aanzien van de Volkstemming van
10 April, na den oproep der Oostenrijksche
ken kan het inzicht, het bewustzijn,
dat men, aldus schrijvende, tientallen per
sonen heeft gegriefd en beleedigd! Wy heb
ben hier voor ons liggen een ingezonden
stuk van den vader van een der op die
fabriek werkende meisjes (welk stuk wij
nu wij zelf er over schrijven, niet meer be
hoeven te plaatsen) en deze constateert heel
terecht, dat de laster van het „Nationale
Dagblad" verschrikkelijk is vcor de meis
jes, die op die fabriek werken, en voor
hun ouders. Maar de redactie van het .Na
tionale Dagblad" schijnt niets, niets daar
van te begrijpen, toont niet het min
ste meegevoel met de slachtoffers van
zijn laster.
Dat alles is héél erg.
Wij willen één vraag stellen:
Is er nu niet één lid van de N. S. B., wiens
moraliteit dringt, om openlijk te verkla
ren, dat hij het met dat optreden van het
dagblad zijner partij niet eens is, dat hij
dat oprecht afkeurt en verfoeit? Is er niet
één, die dezen durf en eerlijkheid wil too-
nen?
bisschoppen. Naar vernomen wordt is de
conferentie uiteengegaan, zonder dat een
eenstemmig besluit is genomen. Den bis
schoppen werd individueel de vrijheid ge
laten om te beslissen over de geschiktheid
en den vorm van een eventueele oproep
ten gunste der volksstemming.
GEEN VERKLARING IN DE
KATHOLIEKE KERKEN.
Algemeen had men verwacht, dat in de
Katholieke kerken van Duitschland giste
ren een verklaring zou worden voorgele
zen, waarin zou worden aangespoord voor
de inlijving van Oostenrijk te stemmen,
doch deze verwachting is niet bewaarheid.
Wel heeft de bisschoppelijke coadjutor
van het diocees Fulda mgr. dr. Dietz, tot
de Katholieken van het diocees een oproep
gericht, waarin hij erop wijst, dat een
groot keerpunt in de geschiedenis is aan
gebroken. Hij zegt voorts de gegronde
hoop te koesteren, dat de „schepper van
het nieuwe en onherroepelijke Groot-
Duitschland" de nationale vereeniging zal
verbinden met een grootsche toenadering
en aldus de vreugde van het nieuwe en
grootere Duitsche volk zal voltooien. Daar
om roept hij de Katholieken van het dio
cees toe, zijn vertrouwen te deelen, en op
den dag der verkiezingen een „hartgron
dig ja" te stemmen. Tevens worden de ge-
loovigen verzocht op den dag der volks
stemming bij zonderen gebeden voor het
Duitsche volk te verrichten.
EEN VREEMD GERUCHT OVER
SCHUSSNIGG.
Hij zou krankzinnig zijn geworden.
"Een reiscorrespondent van de „Paris
Soir" schrijft uit Weenen aan zijn blad,
dat hij goede redenen heeft om te geloo-
ven, dat Schusschnigg thans in een inrich
ting voor zwakzinnigen te Steinhof bij
Weenen is opgesloten. De speciale corres
pondent merkt op, dat te Weenen het ge
rucht in omloop was, dat Schuschnigg
krankzinnig is geworden.
(uiteraard moet de verantwoordelijkheid
voor dit bericht voor rekening van de
„Paris Soir" worden gelaten Red.)
EEN GEHEIM DOSSIER VAN
SCHUSCHNIGG?
Een aan Schuschnigg behoorend geheim
dossier, dat op clandestiene wijze uit Oost-
tenryk is gebracht, voordat de nationaal-
socialisten er zich meester van hadden
kunnen maken, zou zich volgens den di-
plomatieken redacteur van de „Daily He
rald" op het oogenblik te Praag bevinden.
Dit dossier, dat hoogst belangrijke do
cumenten bevat, zou binnenkort naar En
geland worden gebracht, daar de Tsjechi
sche regeering verklaart, niet de veiligheid
te kunnen waarborgen van den persoon,
die het dossier onder zijn berusting heeft
en die bedreigd wordt door den Duitschen
spionnagedienst, welke zijn activiteit nog
heeft verdubbeld.
In het dossier bevindt zich o.a. een gede
tailleerd rapport over het onderhoud te
Berchtesgaden, alsmede een plan, dat in
het Weensche hoofdkwartier van het „co
mité van verzoening" in beslag is geno
men tydens de huiszoeking, die gevolgd
is op de arrestatie van de twee nazileiders
Tavs en Leopold. Dit plan, dat vooruit
loopt op de annexatie van Oostenrijk,
gaat over een optreden van Duitschland in
Tsjechoslowakije. Volgens dit document
zou het plan in den loop dezer maand tot
uitvoering gebracht worden, naar men
meent kort na het plebiciet.
DE ANSCHLUSS ERKEND.
Zaterdag heeft de Britsche gezant te
Eerlijn, Sir. Neville Henderson, minister
von Ribbentrop twee nota's overhandigd,
waarbij de aansluiting van Oostenrijk bij
Duitsch'and door Londen wordt erkend
en toestemming wordt gevraagd voor de
oprichting van een consulaat-generaal te
V/eenen.
Ook de Tsjecho Slowaaksche gezant heeft
den Duitschen Minister van buitenlandsche
zaken een nota overhandigd, waarin de re
geering te Praag mededeelt met ingang
van Zaterdag haar gezantschap te Wee-
r.en te hebben opgeheven. Een consulaat-
generaal blijft bestaan.
De Fransche regeering zal, naar het voor
beeld van Engeland en vele andere landen,
de Duitsche regeering eveneens vergun
ning vragen voor de véstiging van een
consulaat-generaal te ^eenen, aangezien
de Fransche legatie aldaar is opgeheven.
De Fransche regeering heeft verder den
Duitschen gezant te Parijs de ontvangst
bevestigd van de nota, waarin Duitschland
kennis had gegeven van de nieu\£ situa
tie in Oostenrijk. Deze ontvangstbevesti-
TWEE JONGENS GEDOOD
Vier gewonden, waarvan
een zorgwekkend
In den afgeloopen nacht omstreeks
één uur is een personen-auto, waarin
zes jongens zaten, te Pesse, gemeente
Ruinen, verongelukt, waardoor twee
van hen werden gedood. De overigen
liepen ernstige verwondingen op.
De jongelui waren gisteren met een huur
auto van Hocgeveen naar Assen gereden.
Vannacht keerden zij huiswaarts. Door
nog niet bekende oorzaak is de wagen met
groote vaart tegen een boom gereden. De
volgen waren verschrikkelijk: twee der in
zittenden, de 21-jarige Arie Hagen en de
25-jarige Marinus Prins, werden op slag
gedcod. Van de vier overigen werd W.
Nieuwenhof zeer ernstig gewond, zijn toe
stand is zorgwekkend. H. Lcopers, J. Kla
ver en H. Prins kregen eveneens ernstige
verwondingen. De slachtoffers waren allen
uit Hoogeveen afkomstig.
Dokter van der Wal uit Hoogeveen ver
leende de eerste geneeskundige hulp. De
gewonden werden naar het ziekenhuis
Bethesda vervoerd, het stoffelijk overschot
van Hagen en Prins is naar Pesse overge
bracht. De auto werd geheel vernield en is
naar Hoogeveen gesleept.
De marechausee stelt een onderzoek in.
ging beteekent het vaststellen van het feit,
zonder erkenning de jure van de aaneen
sluiting.
DE BENOEMING VAN VON PAPEN TOT
AMBASSADEUR TE ANKARA.
In de „Epoque" schrijft Donnadieu na als
zijn meening te kennen te hebben gegeven,
aat de Anschluss de eerste étappe is van
de verwezenlijking van een veel uitgebrei
der plan: „Von Papen is tot ambassadeur
te Ankara benoemd. Turkije, dat is de Dar
danelles en sluiting van de zee-engten,
dat is de onmogelijkheid voor Frankrijk en
Engeland verbinding met Zuid-Rusland te
onderhouden. De Turken bevriend met de
Duitschers, dat is het einde van de Bal
kan-Entente en het Aziatische pact; dat
is de droom HamburgBagdad, die vasten
vorm aanneemt. Frankrijk, Engeland en
Italië hebben geen tijd te verliezen."
CONCENTRATIEKAMP WOELLERSDORF
IN BRAND GESTOKEN.
Het concentratiekamp Woellersdorf, al
dus meldt het Duitsche Nieuwsbureau, dat
duizenden nationaal-sociaüsten nood en
ellende heeft gebracht, is Zaterdagnacht
m vlammen opgegaan. Daarmede, aldus
vervolgt het bureau, is een inrichting weg
gevaagd, die niet alleen in Oostenrijk,
maar ver daarbuiten met schande ge
noemd werd.
Zware straf voor een onvoorzichtige
uitlating.
Een restaurateur in het Noorden van
Berlijn is tot een langdurige gevangenis
straf veroordeeld, omdat hij heeft gezegd,
dat na de volksstemming van 10 April de
Oostenrijkers de oogen wel open zullen
gaan.
De volksstemming.
De stemgerechtigde Rijks-Duitschers en
Oostenrijkers hebben zich uit alle provin
ciën van Bulgarije gisteren aan boord be
geven van het Duitsche vrachtschip „Thes-
saüa", in de haven van Burgas, teneinde
hun stem uit te brengen in de volksstem
ming, die voor de Bulgaarsche Duitcchers
reeds Zondag is gehouden. Van de 180 uit
gebrachte stemmen werden 178 uitge
bracht met „ja" voor de vereeniging van
Oostenrijk met Duitschland, één stem luid
de „neen", één stem was ongeldig.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
ROME: Het is nog altijd niet geheel dui
delijk, hoe het nu zit met de befaamde
radio-rede, welke over den Vaticaanschen
zender is uitgezonden. Volgens berichten
uit Rome, droeg de pauselijke staatssecre
taris geen kennis van den inhoud dezer
rede. Dat is in overeenstemming met de
eerste berichten, volgens welke de rede
geen officieele rede was. De vraag is nu
echter, of het Vaticaan met den inhoud
van deze rede instemt. Wij meenen van
wel, gezien het feit, dat er slechts op wordt
gewezen, dat het een „vrije stem" is ge
weest en overigens een welsprekend stil-
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Staatssecretaris Pacelli droeg geen ken
nis van de radio-rede over den Vaticaan
schen zender. Had de rede toch de in
stemming van het Vaticaan? (lsteblad).
Lerida en Gandesa door Franco ingeno
men. (2e blad).
Overeenstemming tusschen Engeland en
Italië. (2e blad).
Een kalmeerend woord van den Hon-
gaarschen rijksbestuurder. (2e blad).
Binnenland
Monopolieheffingen op graan verhoogd,
crisisheifingen op suiker verlaagd. (1ste
blad).
Maatregelen, inzake, de brigade mare
chaussee te Oss. (1ste blad).
Hedennacht is onder Ruinen een auto
met zes inzittenden tegen een boom ge
botst, waarbij twee jongens zijn overleden
en de anderen gewond werden (le blad).
Aan de grens bij Swalmen is een 54-
jarge man do°r de Duitsche grenswacht
neergeschoten (2de blad).
Sport en Wedstrijden
VOETBAL: Nederland speelt tegen Bel
gië gelijk, de junioren winnen echter met
7—1 (3de blad).
ROEIEN: Het kampioenschap van den
Amstel won Nereus en Lage. (ode blad).
HOCKEY: Zware nederlaag der Holl.
damesploeg tegen Engeland; het B-elftal
der heeren speelt gelijk tejbn België
(3e blad).
AUTOMOBILISME: Tien dooden bij
auto-rennen in Italië, twee bij rennen in
Duitschland (3e blad).
zwijgen in acht wordt genomen. De cor
respondent van de „Tijd" te Rome heeft
dan ook vernomen, dat het Vaticaan de
scherpe terechtzetting heelemaal niet af
keurt.
Inmiddels zou een vertegenwoordiger
véin kardinaal lnnitzer naar Rome zijn ge
reisd. In Duitschland zwijgen de bisschop
pen eveneens. Men had verwacht, dat zij
gisteren een verklaring van den kansel
zouden hebben laten aflezen, zooals dat
gedaan is vlak voor andere volksstemmin
gen. Dat dit nu, na de verklaring der Oos
tenrijksche bisschoppen, niet geschied is,
spreekt boekdeelen.
BOEDAPEST: De Hongaarsche rijksbe
stuurder Horthy is spaarzaam in zijn open
bare uitingen omtrent de politiek van
zyn land. Het moet dan ook een bijzondere
reden zijn, die hem er toe gebracht heeft
zich gisteren persoonlijk in een radio
rede tot het volk te richten. Vry zeker
kan men die reden vinden in het feit, dat
er in Hongarije den laatsten tijd hevige
politieke deining is ontstaan naar aanlei
ding van den Anschluss Duitschland—
Oos enrijk.
Wanneer Horthy het verband tusschen
deze deinig en de Anschluss trc.-ht weg te
redeneeren, dan zal het wel zijn bedoeling
zijn om de gemoederen te kalmeeren, en
om de Hongaren voor oogen te houden,
dat deze buitenlandsche aangelegenheid
hen de kalmte niet behoeft te doen verlie
zen. Horthy spoort de zijnen aan het welzijn
van eigen land in alles te behartigen en
een eigen nationalen weg te volgen.
DANCING IN DEN HAAG IN DE ASCH
GELEGD.
Een nachtelijke brand heeft de dancing
Claridge in de Lange Houtstraat te Den
Haag in de asch gelegd. Bij dezen brand
heeft een agent van politie tijdens het blus-
schingswerk zich door vallend glas aan een
zijner handen gewond. Hij is in het zieken
huis aan den Zuidwal verbonden.
De brand was zeer hevig. iDt blijkt uit
het feit, dat aan de overzijde van de Doe
lenstraat de groote vensters aan den ach
terkant van de Witte Sociëteit door de hit
te zijn gesprongen.
De brandweer achtte het bovendien raad
zaam, de stroomdraden van de H. T. M. in
de Lange Houtstraat tijdelijk stroomloos
te laten maken, daar het anders onmogelijk
zou zijn geweest met de Magirusladder te
manoeuvreeren. Met de nablussching was
nog geruimen tijd gemoeid, waarna tot half
negen in den ochtend een brandweerman
met één straal de wacht heeft gehouden.