De Katholieken en de Boekenweek
VRIJDAG 1 APRIL 1938
29ste Jaargang No. 8995
™?,r»;^« 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 1
Defensie en defensie
Nat, Defensiefonds
Sinds enkele jaren wordt in de lente een
speciale reclame gehouden voor l et b^ek,
Ibekend onder den naam van Boekenweek.
Hoewel het succes tot nu toe nogal twijfel
achtig was, zyn uitgevers en boekhande
laren er niet voor teruggeschrokken, ook
nu weer, van 2 tot 9 April dir propaganda
middel te benutten. Men heeft zich daarbij
op breedere basis gesteld dan voorheen,
door ook officieele instanties bij deze actie
te betrekken, en eenieder die minstens
2.50 aan een Nederlandsch boek besteed
ditmaal een werkelijk blijvend geschenk,
dn den vorm van een fraai verzorgde novel-
lenbundel, aan te bieden.
Alwie het boek naar waarde weet te
schatten, kan, afgezien van de commerci-
eele doeleinden, deze actie niet anders dan
toejuichen.
Gaarne neem ik dan ook de gelegenheid
te baat, de Katholieken voor dit cultureel
Ibelang te interesseeren en eenigszins hun
verhouding te bepalen t.o.v. de aanstaande
Boekenweek.
Is het nog noodig een pleidooi te houden
voor het boek De tijd, waarin de recht-
geloovige vrijwel ieder boek uitgezon
derd dan zijn kerkboek als een bron der
zeven hoofdzonden beschouwde, en een
Roomsche, om met Dr. G. Brom te spreken,
<üe 's nachts werd wakker gemaakt met
ibet woord „.lectuur", aanstonds „verboden"
zou hebben geantwoord, ligt gelukkig ach
ter ons. Men is gaan inzien dat er naast
slechte ook goede boeken bestaan, dank zij
de Katholieke emancipatoren als Joachim
Lesage ten Broek, Joseph Alberdink Thijm,
die ons volk weer leerden lezen, dank zij
et Katholieke leeszalen en uitleenbiblio-
theken en niet het minst onze eigen Katho
lieke schrijvers en schrijfsters die het
goede boek mee hielpen bezorgen." Waar
voor 'n twintigtal jaren terug het boek,
met uitzondering van een ingebonden Ka
tholieke Illustratie of Stuiversblad, in me
nig Roomsch huisgezin nog een zeldzaam
heid was, hebben vandaag reeds onze jon
gens en meisjes hun eigen biblootheek. Is
daarmee evenwel gezegd, dat het boek een
algemeene waardeering vindt Een derge
lijke uitspraak zou al zeer optimistisch zijn
en zelfs in strijd met de waarheid. Te velen
rog beschouwen het boek als een luxe
maar vergeten wat zij uitgeven aan voet-
bal-matches, filmvoorstellingen, dansavond
jes, opschik; 'n nuttelooze tijdpasseering
en intusschen weten zij met den Zondag en
bun vrije uren geen raad; 'n bezigheid
voor droomers of -bejaarde men'schen
maar zelf blijken ze hopeloos by hun tijd
ten achter. Kortom, nog al te vaak wordt
de vormende kracht die er van het boek
kan uitgaan onderschat. Want tenslotte is
het boek een beschavingsfactor, een cul
tuurgoed, en gelijk alle cultuurgoederen
zij het dan ook dat die naam dikwijls mis
bruikt wordt hebben ook Katholieken
dit te waardeeren en te benutten, eenvou
digweg omdat het een gave Gods is en men
ermee kan woekeren voor het Hemelrijk.
Vergeten wij niet, heeft een schrijver van
onze dagen gezegd, dat juist het Katholicis
me Europa heeft beschaafd, en niet het
minst door het boek, waarvan de monniken
de eerste vervaardigers waren. Wij zijn
dus van goeden huize, en daarom verplicht
een hoog niveau in te nemen om het oude
niveau te heroveren.
Zeker, men kan ook door het leven ko
men zonder boeken (althans tot op zekere
hoogte), maar hoevelen danken niet aan
het boek een betere kijk op personen, zaken
er. toestanden, een gemakkelijke manier
van zich uit te drukken, een conversatie die
op wat hooger peil staat dan 'n praatje
over het weer, de beurs, het hoedje of ja
ponnetje van mevrouw die of die (om van
andere onderwerpen te zwijgen), 'n fijner
aanvoelingsvermogen, een rijker inwendig
leven
Men kan ook in den hemel komen zonder
•boeken, maar evenzeer als het slechte boek
geloof en zeden ondermijnt, evenzeer ook
verrijkt het goede boek ons geloofsleven,
voorziet het ons van wapenen in de strijd
tegen onze vijanden; versterkt het onze
deugd en wekt niet zelden tot heiliger
leven.
Natuurlijk geldt dit alles slechts van het
goede boek, en onze actie voor de Boeken
week kan niet anders dan alleen daarheen
uitgaan. Nu is het vaak ontstellend, hoe
weinig begrip er ook bij Katholieken
heerscht omtrent het goede boek. Voor
velen is het „goede" boek gelijkluidend met
het „interessante" boek, ook al houdt dit
niet meer in dan onware liefdesverhalen,
goedkoope griezelromantiek, die in plaats
van verstand en hart harmonisch te ont
wikkelen, alleen maar de fantasie en zenu
wen op ongezonde wijze prikkelen, de sen-
satielust bevredigen en veeleer ons levens
inzicht vervlakken dan verdiepen. Weer
anderen, die wat hoogere eischen stellen,
verstaan onder een „goed" boek alleen
„goed geschreven", zonder zich af te vra
gen of het beantwoordt aan h,un leeftijd en
ontwikkeling, of het hen niet in een milieu
voert dat ver afstaat van de Katholieke of
althans Christelijke levensbeschouwing, die
soms zelfs openlijk bestrijdt. En al meenen
zij dan ook in hun waanwijsheid „vast ge
noeg in hun schoenen te staan", ongemerkt
'ergiftigt het hun zielelevèn.
Maar niet altijd behoeft de keuze van
een dergelijk boek aan kwade trouw te
worden toegeschreven, het kan ook zijn
corzaak vinden in een grenzelooze naïve
teit, een gebrek aan oordeel, om niet te
zeggen domheid. Om slechts 'n paar voor
beelden te geven sommigen meenen dat
Let vrijwel onverschillig is of men nu „Het
Leven van Jezus" leest van Arthur van
Scbendel of van Dr. Fr. Witham of Fran
cois Mauriac; dat men zich over den persoon
van St. Franciscus evengoed kan laten in
lichten door een Paul Sabatier als b.v. Pa
ter Cutbert, ofschoon eerstgenoemd en
slechts een zeer vervalscht beeld geven van
Christus en de Poverello; dat men in zake
huwelijk, hygiëne e.d. niet behoeft te vra
gen naar de levensopvatting van den schrij
ver, alsof die er niet in zou meespreken
Het meest onoordeelkundig gaat men even
wel te werk bij romans en ontspannings
lectuur. Vaak is een reclame van de boek
handelaar, een filmbewerking of aanprij
zing door een of andere vriendin of collega
voldoende om zich het boek zonder eenlg
gewettensbezwaar aan te schaffen. Dat voor-
ai dezen de Boekenweek eerder een gevaar
dan wel nut oplevert, behoeft geen nader
betoog.
Maar wat is dan het goede boek Laat
ik voorop stellen, dat niet alle boeken, door
Katholieken geschreven, per se goed zyn,
zoomin als alle boeken van andersdenken
den per se slecht moeten worden genoemd.
Ook onder katholieke boeken heeft men
prullen, zoowel in literair opzicht als wat
het godsdienstig-zedelijk gehalte betreft
ik bedoel die boeken, waarin de godsdienst
niet meer is dan wat verguldsel, de liefde
hoogstens wat sentimentaliteit, het leven
even onwezenlijk als het bedrieg-elijk décor
van menige film prent. Ook onder boeken
van andersdenkenden heeft men werken
die niet alleen uitmunten door poëtische
kracht, maar evenzeer door innerlijke
waarheid, die ook zonder in een zeden
preek te vervallen een protest inhouden
tegen alle gecamoufleerde en geblankette
leugen, het laffe, baginsellooze zwijgen en
met het leven nog „ernst" maken (wat niet
wegneemt dat het heel „prettige" boeken
kunnen zijn). Want dit zijn tenslotte de
eischen die men aan het goede boek moet
stellen, en laat ik met betrekking tot de
Boekenweek er onmiddellijk aan toevoe
gen koop geen ander boek dan dit.
Koop geen ander boek dan wat gods
dienstig-zedelijk volwaardig is; dat betee-
kent negatiefkoop geen boek dat bij u
twijfel opwekt aan uw godsdienst, dat een
gevaar inhoudt voor uw deugd, uw levens
waarden vervalscht.
Koop geen boek dan wat godsdienstig-
zedelijk volwaardig is dat beteekent posi
tief koop een boek waarin de godsdienst
werkelijk levenwekkend is, waarin goed en
kwaad worden beoordeeld volgens de
eeuwige, onvergankelijke wetten; dat wit
wit, zwart zwart en zonde zonde durft
noemen.
Koop geen ander boek ook dan het litte
rair volwaardige; dat beteekent negatief:
geen.goedkoope sensatielectuur, geen flau
we liefdesverhalen of minderwaardige
journalistiek, met even weinig eerbied voor
een verzorgde taal als het beschavingspeil
van zijn lezers.
Koop geen ander boek dan het literair
volwaardige; dat beteekent positiefkoop
een boek dat uw smaak, uw levensinzicht,
uw cultureele vorming ontwikkelt, dat u
niet eens, maar meermalen zult willen
lezen, dat u een vriend, een troost, een
steun is.
Koop geen boek, waarvan-u niet weet of
het goed is dat doet 'n verstandig mensch
bij andere artikelen ook niet, maar koop
>een boek waarvan u zeker weet dat het
U;tstekend is.
Koop vooral het Katholiek georiënteer
de boek en daar is werkelijk geen ge
brek aan, op welk gebied ook rekening
houdend met uw leeftijd, ervaring en ont
wikkeling. U zult daarmee niet alleen uw
eigen voordeel doen, maar tevens de
Katholieke auteurs helpen een tegenwicht
te stellen van zooveel Schund, waarmee de
boekenmarkt van vandaag wordt over-
overstroomd.
P. CLIMACUS BAYER O.F.M.
VROEGE BLOEMENPRACHT IN DE
BOLLENVELDEN.
Dank zij het prachtige weer, dat tot dus
verre het voorjaar van 1938 heeft gebracht,
zal dit jaar de bloeitijd voor de verschil
lende bolgewassen iets vroeger vallen dan
vorige jaren.
Van deskundige zijde wordt thans de
volle hyacinthenbloei dit jaar omstreeks
den tweeden Zondag in April verwacht.
Er zal dus met Palmzondag overal hyacin
then weelde in de bollenstreek zijn. De tul-
penbloei zal, behoudens, onverhoopte te
rugkeer van koud weer, samenvallen met
het Paaschfeest. Er zullen ditmaal dus
vermoedelijk twee bollenzondagen zijn.
De narcissenbloei is reeds begonnen.
A.s. Zondag zal men die overal in de bol
lenstreek in vollen bloei aantreffen.
Men heeft gelezen van het Deventer
ouderpaar, dat aan den voorzitter van den
ministerraad een bedrag van 100 heeft ge
zonden als de eerste steen voor een fonds,
dat door de regeering zal worden aange
wend voor de een of andere vorm van pro
ductieve werkverschaffing.
Het „Nationale Dagblad" zegt, dat dit
ouderpaar „zonder het te weten nationaal-
socialistisch denkt".
Wij betwijfelen de waarheid van deze
laatste opmerking ten zeerste! Het ouder
paar schreef n.l. aan den minister, dat het
voor vele werkloozen steeds moeielijker
wordt „niet te vervallen in extremisti
sche wensch en en toekomstbeel-
d e n". 't Komt ons voor, dat nationaal-so-
cialistisch denkende ouders niet aldus
schrijven!
Gelijk hebben die ouders intusschen met
deze opmerking, volkomen gèlijk.
Wij schreven gister reeds, dat bedoeld
ouderpaar uiting heeft gegeven aan „de
zoo volkomen juiste overtuiging, dat méér
werk een primaire, een eerste eisch is van
nationaal belang, van handhaving onzer na
tionale zelfstandigheid en vrijheid".
Werkloosheid ontzenuwt en ver
slapt de volkskracht, maakt aldus het
volk weerloos voor den indringer cn
overheerscher, hetzij die van buiten komt,
hetzij die opstaat in het eigen land.
En daarom zijn, ook uit het oog
punt van defensie, uitgaven ter be
strijding van de werkloosheid, voor werk
verruiming of werkverschaffing even
noodzakelijk als uitgavenvoor V lands
defensie!
Wij begrijpen volkomen, dat de regeering
is geplaatst voor een allerzwaarste taak!
't Is gemakkelijk gezegd: geef meer werk.
Maar 't is moeielijk, buitengewoon moeie-
lijk, om aan dat zoo redelijk en zoo
dringend verlangen gevolg te geven.
Maar toch als in iederen minister en
in iederen volksvertegenwoordiger leeft
de diepe overtuiging, dat uitgaven
voor meer werk even noodzakelijk zijn, al?
uitgaven voor 't lands defensie, zouden er
dan niet eenige mogelijkheden opengaan,
die nu nog gesloten zijn, om de werkgele
genheid voor ons volk te verruimen?
Nogmaals: critiek is hier héél gemakke
lijk. En wij stellen er prijs op, te verkla
ren, dat wij hier niet willen critiseeren.
Onze bedoeling is alléén mede te werken,
voorzoover noodig, aan de verbreiding, po
pulariseering van déze overtuiging: méér
werk is een primaire, een eerste eisch voor
de handhaving onzer nationale zelfstandig
heid en vrijheid, en daarom moet iedere
letterlijk: iedere mogelijkheid, om daar
toe te komen, worden aangegrepen.
De bekende pater Henricus O.P. gaf eer
gisteren te Amsterdam als zijn meening,
„dat een werkloozenleger van welhaast een
half millioen in Nederland onafwendbaar
tot revolutie moet voeren", 't Is een som
bere voorspelling. Maar wij durven toch
niet beweren, dat ze tè somber is....
DE KATHOLIEKEN EN DE A.S.
VOLKSSTEMMING.
BERLIJN, 1 April. (A. N. P.). Het
Duitsche Episcopaat heeft zijn houding ten
aanzien van de op 10 April te houden volks
stemming nog niet bepaald. Het wekelijk-
sche bulletin voor het diocees Berlijn
spreekt hier nog in het geheel niet van.
HITLER OP DEN DAG DER VOLKS
STEMMING TE WEENEN.
WEENEN, 1 April (A. N. P.). Hitler
wordt morgen in Oostenrijk verwacht. Hij
zal den dag der volksstemming te Weenen
doorbrengen en zijn stemplicht in een der
Weensche stembureaux vervullen.
Tot 7 April zal de Fuehrer iederen dag
in een andere stad een verkiezingsrede
houder^
OTTO VAN HABSBURG GEEN EERE
BURGER MEER.
WEENEN, 1 April (A. N. P.). In een
schrijven aan den rijksstadhouder van
Oostenrijk zegt gouwleider Buerckel: „Nu
het Schuschnigg-systeem met zijn legitimis-
tisch bedrog gevallen is, acht ik het nood
zakelijk ,dat de door dit systeem afgedwon
gen benoemingen van Otto van Habsburg
tot eerebip-ger onverwijld geannuleerd
worden."
Belastingverhooging en
Bezuiniging
Minister De Wilde deelt in zyn Memorie
van Antwoord aan de Tweede Kamer om
trent de voorgestelde verhooging der in
komsten- en dividend- en tantièmebelas
ting, tot gedeeltelijke dekking der defen
sie-uitgaven, mede, dat hij overweegt de
instelling van een nationaal Defensiefonds.
Ondanks de voorgestelde belastingverhoo
ging en de baten, die van een ingediende
wijziging der Omzetbelatsingwet worden
verwacht, zal er geen voldoende dekking
voor de defensie-uitgaven zijn. Daarom
overweegt de piinister een verhooging van
het percentage der omzetbelasting, even
tueel nog aangevuld met een matige ver
hooging der personeele belasting. Een spoe
dige indiening van de voorstellen betref
fende de nog te treffen belastingmaatrege
len zal hij bevorderen.
VERDERE BEZUINIGING DOOR
BEPERKING VAN OVERHEIDSTAAK.
De bewindsman kondigt, behalve de be
lastingverhooging, een voortzetting van
de bezuinigingsarbeid aan, waarbij ge
dacht wordt aan een beperking der over
heidstaak.
Toelatingseischen H.B S.
De toelatingseischen voor hoogere bur
gerscholen, welke bij Kon. besluit worden
vastgesteld, zijn thans gewijzigd.
Volgens de nieuwe regeling zal voortaan
bij het toelatingsexamen een onderzoek
moeten worden ingesteld naar de geschikt
heid van den candidaat tot het volgen van
middelbaar onderwijs.
Voorts zal niet alleen op kennis van de
verschillende vakken, maar ook op het in
zicht dat de candidaat in die vakken heeft,
gelet moeten worden.
Ook is er een verandering gekomen in
de samenstelling van de commissies die het
toelatingsexamen afnemen. Tot nu toe be
stonden deze uit leeraren van de betrok
ken hoogere burgerschool. Thans zullen er
ook tenminste vier hoofden of onderwijzers
van lagere scholen zitting in hebben, met
een raadgevende stem.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
BURGOS: Naar uit de hoofdstad van het
nieuwe Spanje bericht wordt, hebban de
troepen van Franco de stad Lerida nog
niet ingenomen, wel is de stad aan drie
kanten omsingeld. Blijkbaar is men daar
gestuit op een niet zoo sterk verwachten
tegenstand. Er wordt tenminste gemeld,
dat er hevig wordt gevochten. Inmiddels
heeft de linksche regeering geen afleidings
offensief ontketend in Guadalajara, om
wat lucht te krijgen in Catalonië. Het is de
vraag of het wat helpen zal. Aan de Fran-
sche grens komen de vluchtelingen reeds
in grooten getale aan; beklagenswaardige
s!achtoffers van den burgeroorlog. En de
niet-inmengingscommissie debatteert en
confereert eindeloos, met telkens nieuwe
vertraging.
HANK AU: Uit Hankau wordt gemeld,
dat de successen der Chineezen langs den
TientsinPoekau-spoorweg voortduren. De
Chineezen zyn met deze successen natuur
lijk niet weinig verrukt en vechten met
nieuwe animo. Het is de vraag, waaraan
dat succes te danken is. Hebben de Chi
neezen versterking gekregen, in welken
vorm dan ook, of hebben de Japanners
door een wat al te optimistische opmarsch
hun eigen krachten overschat? In dat laat
ste geval beteekent de Japansche nederlaag
natuurlijk slechts een tijdelijk voordeel.
De Japanners zullen versterkingen laten
aanrukken, zich concentreeren en voortaan
wat voorzichtiger zijn. In ieder geval zijn
op het oogenblik dé Chineezen blij met hun
vorderingen.
WEENEN: Men blijft telkens opnieuw
verzekeren dat Schuschnigg en Miklas zich
vrij kunnen bewegen. De eerste mag even
wel niet buiten komen, de tweede wel, of
schoon hij dat uit eigen beweging nalaat.
Voorts vraagt men zich af, wat de positie
van de Habsburgers zal zijn. Zullen zij ook
Duitschers worden of liever Hongaren of
Italianen?
FRANZ VAN LIECHTENSTEIN NAAR
MORA VIE.
PRAAG, 1 April (A. N. P.). Volgens
de Praagsche bladen zal Franz van Liech
tenstein, die dezer dagen als vorst afstand
heeft gedaan? zich voor langen tijd vesti
gen op zijn bezittingen in Zuid-Moravië.
Dit nummer bestaat uit
vljt bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Franco's troepen hebben Lerida omsin
geld. (2de blad).
De successen der Chineezen tegen de
Japanners duren voort. (2de blad).
De positie van Miklas, Schuschnigg en
de Habsburgers. (2de blad).
Binnenland
Willem Kloos overleden. (4de blad).
Nieuwe toelatingseischen voor H.B.S.
(lste blad).
Memorie van Antwoord aan de Tweede
Kamer inzake het wetsontwerp tot verster
king opbrengst der inkomsten- en der di
vidend- en tantièmebelasting (lste blad).
Lelden
Te Zeist is overleden prof. dr. J. M. Jan-
se, oud-hcogleeraar in de plantkunde aan
de Leidsche Universciteit (le blad).
Omgeving
Installatie burgemeester van Zoeterwoude
(2de blad).
VLIEGEN ZONDER BENZINE
HOEKSTRA'S VLUCHT OP
PETROLEUM.
In aansluiting bij een vorig bericht,
waarin gemeld werd, dat de vlieger Hoek
stra 6 uur in de lucht is gebleven met een
Koolhoven junior-toestel, gestookt op pe
troleum, kan n.og het volgende worden
medegedeeld:
De heer J. van der Heyden, inspecteur
van de luchtvaart, die bij de landing aan
wezig was, liet zich voorzichtig uit over
het resultaat.
„Of groote vliegmotoren ook op petro
leum zouden kunnen draaien moet nog
blijken", aldus de heer Van der Heyden.
„Alleen motordeskundigen kunnen dit uit
maken. Wanneer bewezen wordt, dat groo
te motoren inderdaad op petroleum kun
nen vliegen, dan zou dit een geheele om
wenteling in het vliegwezen beteekenen.
Vooral voor het verkeer op langen afstand,
omdat de ruimte, die anders door brandstof
in beslag wordt genomen, dan voor andere
doeleinden (passagiers- en/of vrachtver
voer) gebruikt kan worden."
Van andere zijde vernemen wij nog, dat
deze proef volkomen geslaagd is en dat van
koolaanslag geen sprake was. Er zou 62
liter petroleum verbruikt zijn.
De heer W. C. Legerstee, stationschef
te Leiden, herdenkt heden zijn 40-jarig
jubileum in dienst der Ned. Spoorwegen
ERNSTIG ONGELUK IN DE HAVEN VAN
HAVRE.
Zeven slachtoffers.
HAVRE, 1 April. (A. N. P.). Heden
ochtend is een sleepboot, die zich naar het
Nocrsche tankschip „Mosli" begaf, om het
sleepbcothulp te verleenen, door de tank
boot aangevaren en onmiddellijk in de diep-
tp verdwenen. Er zouden zeven slachtof
fers te betreuren zijn.
De kapitein en drie leden der bemanning
konden gered worden.
