STADS
WOENSDAG 30 MAART 1938
29ste Jaargang No. 8993
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE OOSTENRIJKSCHE BISSCHOPPEN
OVER HET NATIONAAL-SOCIALISME
Herinnering aan een Gemeenschappelijk
schrijven
NIEUWS
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2.
Giro 103003. Postbus 11.
NIMMER HERROEPEN VEROORDEELINGEN
Ten bewijze, dat de Oostenrijksche bis
schoppen door hun tegemoetkomende hou
ding tegenover de Duitsche autoriteiten en
door hun aanvaarding van den economi-
schen politieken .Anschluss" de leer
van het nationaal-socialisme niet heb
ben aanvaard zy spreken daarover ook
met geen enkel woord herinneren wij aan
het Kerstmanifest van het Oostenrijksche
Episcopaat van 24 December 1933.
Van deze verklaring werd tot op heden
nog geen regel herroepen, terwijl zij door
de adhaesie-betuiging voor het plebisciet
van 19 April a.s. geenszins ongedaan wordt
gemaakt.
HET SCHRIJVEN DER BISSCHOPPEN.
„Nog zelden", aldus de bisschoppen,
„heeft het Opperhoofd der Kerk tot den
leider en de leden van een Regeering zulke
onvoorwaardelijke woorden van lof en blij
de erkentelijkheid voor hun belijdenis en
hun streven gericht als tot onze tegenwoor
dige regeering (onder Dollfuss, Red.). Wij,
Katholieken van Oostenrijk, voelen ons
daardoor tevens aangespoord en verplicht,
om in onwankelbare trouw achter deze re
geering te staan, welke de Heilige Vader
zelf zoo openlijk met lof overladen heeft.
Deze trouw wordt ons door ons Katholiek
geweten zalf voorgeschreven.
Een oproep tot de jeugd om
het gezag te eerbiedigen.
In het herderlijk schrijven lezen we ver
volgens:
„Wij verzoeken en vermanen daarom alle
verstandige en vredelievende lagen der be
volking, vooral echter de jeugd, aan de
genen, die hen verleiden willen tot onge
hoorzaamheid en opstand tegen het gezag,
geen gehoor en geloof te schenken, doch
tot rust en bezonnenheid terug te keeren,
leven, veiligheid en eigendom van den
naaste onder alle omstandigheden te eer
biedigen fn het de regeering mogelijk te
maken, ongestoord te werken aan den her
opbouw van ons vaderland, aan de hervor
ming van de gemeenschap en aan het geluk
van een betere toekomst. De nieuwe ver-
christelijking van het geheele openbare le
ven en de vreedzame samenwerking tus-
schen Staat en Kerk voor het welzijn van
allen, is het grootste program en de onbe
twistbare verdienste van onze regeering,
welke in waarheid een waarachtig christe
lijke bewijst te zijn en aan wie wij daarom
in geweten innigen dank, doch ook een
drachtige en offervaardige medewerking en
steun verschuldigd zijn.
„Oostenrijk wil weer worden wat het
eeuwenlang is geweest: een bolwerk van
den vrede der volkeren, een centrum van
de Europeesche cultuur op de basis van
het christelijke geloof".
Veroordeeling van Rassenhaat
en extremistisch naturalisme.
Het slot van het schrijven luidt als volgt:
„Wij stellen tegenover de leer van het
nationaal-socialisme vier grondwaarheden:
„Eerste grondwaarheid: De menschheid is
een onverdeelde familie, gebaseerd op
rechtvaardigheid en liefde.
„Daarom veroordeelen wij den nationaal-
socialistischen rassenwaan, welke tot ras
senhaat en tot volkerenconflicten leidt,
zelfs leiden moet. Eveneens veroordeelen
wij de onchristelijke sterilisatiewet, welke
met het natuurrecht en het katholieke
christendom in onverzoenlijke tegen
spraak is.
„Tweede grondwaarheid: Het ware chris
telijke nationaal-socialisme lis door God
gewild en wordt door de Kerk goedgekeurd,
want de liefde voor het eigen volk en de
aanhankelijkheid aan het vaderland zijn
In de natuur van de menschen gelegd.
„Daarom prediken wij de deugd van het
christelijk patriotisme, veroordeelen het
verraad jegens het vaderland en veroordee
len het radicale rassen anti-semitisme.
„Derde grondwaarheid: Natie en Staat
zijn verschillend en de Staat staat boven de
natie.
„Daarom veroordeelen wij het extremis
tische nationaliteitsprincipe, verdedigen de
historische rechten van ons vaderland en
juichen het aankweeken van de Oostenrijk
sche gedachten toe.
„Vierde grondwaarheid: Boven alle na
tionalisme staat de godsdienst, welke niet
nationaal, doch internationaal is. De gods
dienst is in staat iedere natie te veredelen.
Hij strekt daarom ieder volk tot zegen.
Hij is de oorsprong en bevorderaar van de
ware cultuur van ieder volk. Hij is echter
niet tot een enkel volk beperkt, doch ge
roepen om aan alle volken de boodschap
des heils te brengen en tegelijkertijd de
aardsche welvaart te helpen bevorderen.
„Daarom veroordeelen wij alle ideeën en
strevingen, welke noodzakelijk tot een "na
tionale kerk en tenslotte tot een openlijke
breuk met de Katholieke Kerk moeten lei
den.
„Wij weten zeer goed, dat niet alle aan
hangers van het nationaal-socialisme zijn
religieuse dwalingen aanhangen, doch wij
zien dieper en blikken verder en vreezen
met recht, dat de logica der ideeën en fei
ten, benevens machtsinvloeden van buiten
af, tenslotte tot het eindresultatat moeten
leiden, hetwelk alle overtuigde katholieken
met ons, Bisschoppen, moeten verwerpen.
„In dezen zin en in dezen geest juichen
wij, Bisschoppen, van harte en met dank
bare erkentelijkheid den uitgesproken
christelijken koers, welken onze regeering
inslaat en volgt, toe, en verleenen wij haar
gaarne onze moreele hulp en steun bij haar
christelijk streven".
Fabrieks-toestanden
In ons nummer van 25 Maart reageerden
wij op een artikel in het „Nationale Dag
blad", waarin werd beweerd, dat er „be
paalde sujetten uit de onderwereld" aan
't werk zijn in fabrieken, waarin de ar
beidsters worden „gemarteld en ver
moord". In dit verband werd ook: Lei
den genoemd.
Wij hebben toen gevraagd naar min of
meer concrete feiten.
En nu wordt in het „Nationale Dag
blad" een heel sensationeel artikel ge
schreven met als titels: „Slavinnen in loon
dienst", „Sommige werkbazen de ware
slavendrijvers in de Leidsche industrie".
En daarin wil men klaarblijkelijk wèl een
feit noemen. Er wordt in medegedeeld, dat
meisjes van een fabriek, van welke soort
er in Leiden maar één bestaat (de aan
duiding is dus nog al concreet), vertellen,
hoe eenigen van hen niet meer in staat
waren, een voldoende productie te berei
ken en hoe zij, om niet ontslagen te wor
den, door den werkbaas werden gedwon
gen, een prijs te betalen, welke haar de
kroon als eerbare ontnam.
De directie gaat bij de onderhavige fa
briek vrijuit, zoo vervolgt het blad. Waar
deze gevallen aan het licht kwamen, heeft
zij' ingegrepen en de zaak in handen van
de Justitie gegeven. Doch hoevele geval
len komen al of niet uit misplaatst eer
gevoel nimmer aan het licht?
Wij hebben naar aanleiding van deze
mededeelingen 'ns geïnformeerd bij de
klaarblijkelijk hier bedoelde directie. Deze
verzekerde ons heel beslist en heel abso
luut, dat in zijn fabriek en er kan geen
andere bedoeld zijn geen z.g. stukwerk
voorkomt en dat bij hem van misdrijven
tegen de zeden, als hier bedoeld, niets
bekend is en er daarom.... ook nooit
door hem een dergelijk misdrijf in han
den van de Justitie is gegeven.
Zóó wordt een fabriek en het personeel
van die fabriek klaarblijkelijk belasterd!
DE GEVAREN VAN HET NIEUW-
HEIDENDOM.
Een oproep van Limburgsche organisaties.
De diocesane commissie van samenwer
king in het bisdom Roermond, waarbij zijn
aangesloten de volgende organisaties:
Limb. Land- en Tuinbouwbond, Limb.
R.K. Werkliedenbond, Limb. R.K. Werk-
geversvereenging, R.K. Middenstand, R.K.
Werknemende Middenstand, en „St. Adel-
bertusvereeniging", kennis genomen heb
bende van de gevaren, welke in steeds
toenemende mate in meerdere landen het
katholieke geloof bedreigen door het op
dringen van het nieuw heidendom, voelt
zich gedrongen opnieuw luide uiting te
geven aan de trouw van het Limburgsche
katholieke volk waar het geldt de door
den bisschop van Roermond en door heel
het doorluchtig Episcopaat van Nederland
ons voorgehouden gedragslijn tegenover
het nationaal-socialisme.
De diocesane commissie meent het Ka
tholieke Limburgsche volk ernstig in over
weging te moeten geven bij het beoordee-
len van de situatie de soms zoo hemels
breed verschillende omstandigheden in ons
DE NIEUWE GARNIZOENEN
(hiervan hebben reed; im/boc*)
TILBURG DCVENTER DEN BOSCH J L-
COLLEGIUMOVERDRACHT
LEIDSCH STUDENTENCORPS.
De nieuwe praeses collegii van het
Leidsch Studentencorps, de heer F. E. Vlie-
1 ander Hein, heeft hedenmiddag in het
Groot Auditorium van her Academiegebouw
een inaugureele rede gehouden, waarin hij
er in de eerste plaats op wees, dat wat de
toekomst ook moge brengen, het corps
steeds zal staan als een rots voor Oranje,
een rots, die niet zal wijken, omdat zij rust
op een basis van innig historisch contact.
In wederzijdsche waardeer in g leeft het
corps onder de Leidsche bevolking. Talloos
zijn de draden, gesponnen uit het geheu
gen der burgers, vormend den band, die
corps en burgerij organisch verbindt. Een
drachtig werd dikwijls samengegaan; vaak
verleende het Corps steun en wanneer Lei
den tot het Corps kwam, betoonde het
Corpslid zich Leidenaar.
Groot is derhalve het vertrouwen,
ook financieel, maar niet eindeloos rek
baar is het crediet, ors verleend. Waakt
tegen misbruik hiervan en beseft de
fout den getrouwen Corpsleveranciers
de tegenprestatie te lang te onthouden,
velen ondoordacht onnoodige zorgen
en eindelooze moeiten berokkend.
Vervolgens herinnert spr. eraan, dat de
groote klok van het nieuwe Stadhuis-ca
rillon, de Salvator, een geschenk van het
Corps zal zijn. Wanneer zij op dagen van
feest en vertier voor het Corps van den
toren zal luiden, den burgers der studenten
vreugde verkondigend, kan er dan schoo
ner en klinkender symbool bedacht wor
den voor de plaats, welke het Corps te
Leiden inneemt?
Spr. wees verder op de goede verstand
houding met de academische autoriteiten
en zeide, dat de organisatie van studenten-
sport, ook uit internationaal oogpunt, de
volle aandacht van het L.S.C. bezit.
Als dagelij ksch bestuur van de ALge-
meene Senatenvergaderimg wil het Colle
gium krachtig streven naar een verruimen
de aanraking met het buitenlandsohe stu
dentenwezen, in de vaste overtuiging ech
ter, dat nimmer contact mag worden ge
maakt met eenige organisatie, die een poli
tiek doel nastreeft.
Het interne leven van het corps be
schouwend, meende de heer Vlielander
Hein een anderen geest te mogen consta-
teeren, een geest van doen in plaats van
praten, mét een inslag van moderniteit en
zakelijkheid. Er heerscht een tijd van mu
tatie. Niet de bloei van het corps wordt
bedreigd, slechts de kleur van zijn vruch
ten. Daarom wekte spr. op te waken voor
kieur van het corps, gevormd door vriend
schap, respect en traditie.
Spr. hield een pleidooi voor verdere fi-
nantieele versobering, om daarna ten slotte
erop te wijzen, dat het laatste jaar voor
het eeuwfeest van het L.S.C. van ieder lid
de persoonlijke aandacht en werkkracht
zal vragen, opdat het volgend jaar de
reünisten zu'llen kunnen zeggen: Veel is
gebleven; veel is veranderd. Maar zoo is
het goed.
land en elders niet uit het oog te verlie
zen. De berichten in de pers mogen nooit
of nimmer onder ons Katholieken de mee
ning doen post vatten, dat het door Z. H.
den Paus in de encycliek „Mit brennen-
der Sorge" veroordeelde nieuw-heidendom
ooit, waar dan ook, vereenigbaar zou kun
nen zijn met het Katholicisme.
De Dioc. Cie. van samenwerking,
H. A. POELS, voorzitter.
VOORDRACHT VAN PROF. H. PERNOT.
Over de Cité Universitaire te Parijs.
Ter gelegenheid van de conferentie van
de International Student Service heeft
prof. H. Pernot, hoogleeraar aan de Sor-
bonne te Parijs en buitenlgndsch lid van
de Koninklijke Nederlandsche Akademie
van Wetenschappen gisteravond in het la
boratorium voor Tropische Hygiëne een
lezing met lichtbeelden gehouden over de
„Cité Universitaire te Parijs".
Onder de talrijke aanwezigen waren af
gevaardigden van vrijwel alle alhier geves
tigde studentenverenigingen en eenige
hoogleeraren.
De voorzitter van het Nederlandsch
Comité van de International Student Ser
vice prof. dr. N. van Wijk leidde den spre
ker in en wees er onder meer op, dat
prof. Pernot een groot vriend van ons land
is. Tezamen met onzen gezant in Parijs
jhr. Loudon heeft prof. Pernot zeer veel
gedaan voor de totstandkoming van het
Nederlandsch paviljoen in de Cité Univer
sitaire.
Prof. Pernot schetste vervolgens de
moeilijkheden, welke aan de uitvoering
van het mooie plan, de oprichting van een
Cité Universitaire te Parijs, overwonnen
moesten worden. Uitvoerig zette spr. uit
een, dat het primaire doel is om hiermede
de verbroedering der studenten van
geheele wereld te bevorderen. Er is geen
sprak van dat het feit, dat de Cité Univer
sitaire in Parijs gevestigd is, zou beteeke-
nen, dat het doel zou zijn propaganda te
maken voor Frankrijk, maar omdat aan
de Universiteit van Parijs het grootste
'aantal buitenlandsche studenten studeert,
was dit doel juist daar het beste te berei
ken.
Vooral voor Nederland is het uiterst
gewenscht, dat het een werkzaam aan
deel in de Cité Universitaire neemt,
dat het beeld, dat men zich van ons land
en van den Nederlander gemeenlijk schept,
meestal verkeerd is.
Op het oogenblik hebben twintig landen
hun paviljoen in het Cité Universitaire;
eenige zijn nog in oprichting. Duitsch-
ïand heeft zich tot heden afzijdig gehou
den. Zou dit land ertoe besluiten ook een
paviljoen op te richten, dan zou dit slechts
worden toegejuicht.
Uitvoerig schetste spr. het vele, dat aan
John. D. Rockefeller Jr. te danken is, o.a.
de gebouwen voor den centralen dienst.
Spr. gaf vervolgens een overzicht van de
organisatie en van het beheer van de Cité
Universitaire, waarna spr. het bouwwerk
van Dudok van het Nederlandsche pavil
joen besprak, dat uitmunt door licht en
practische bruikbaarheid.
Hollanders hebben vaak verschillende
bezwaren tegen het wonen in de Cité Uni
versitaire te Parijs. De vrees wordt uitge
sproken, dat de studenten in het Neder
landsche paviljoen te veel in eigen millieu
zouden blijven. Het is onjuist omdat in
elk paviljoen juist studenten van verschil
lende nationaliteit, ook Franschen worden
ondergebracht. Spr. somde voorts de voor-
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De doorvoering van de Anschluss in Oos
tenrijk. (2de blad).
Franco's troepen dringen verder door op
Catalaansch gebied, (2de blad).
Japanneezcn in Sjantoeng met omsinge
ling bedreigd- (2de blad).
Lord Halifax over Engelands buiten
landsche politiek. (2de blad).
Binnenland
Internaat voor opleiding tot dienstbode te
Wassenaar. (2de blad).
Nieuwe weg Amsterdam en Utrecht.
(2de blad).
deelen op van een verblijf in de Cité Uni
versitaire boven het verblijf bij Fransche
families, dat vooral in deze tijd weinig
vroolijk voor den student is. Dat de Cité
Universitaire voor den student een soort
kazerne zou zijn is ten eenenmale onjuist,
daarvoor zijn de reglementen, waaraan de
student zich te houden heeft, te soepel.
Tenslotte herinnerde spr. aan de enor
me propaganda, welke van het Neder
landsch paviljoen op de Koloniale ten
toonstelling te Parijs voor Nederland is
uitgegaan en op gelijke wijze kon er zulk
een propaganda uitgaan van het Neder
landsch paviljoen in de Cité Universitaire.
Spr. wekte de studenten ten slotte op naar
dit paviljoen te komen; dat is nuttig voor
u zelf en ook voor uw land, aldus besloot
spr. Met tal van lichtbeelden werd deze
lezing verduidelijkt.
In de Nederlandsche taal, welke prof.
Pernot zeer goed verstaat, sprak prof van
Wyk een woord van dank.
DE CONFERENTIE DER
INTERNATIONAL STUDENT SERVICE.
Na opening der conferentie gistermorgen
werden de beide memoranda, die een his
torisch overzicht geven van de opvoeding
in Nederlandsch- en Britsch-Indië, bespro
ken.
Onder voorzitterschap van prof. Schrieke
waren de discussies, ingeleid door Sir
George Anderson, weldra in vollen gang.
Na een lunch in „Zomerzorg", bijgewoond
door een groot gedeelte der ruim 100 deel
nemers, werden de discussies in het Mu
seum voor Volkenkunde hervat na een bij
zonder duidelijke uiteenzetting van mr. C.
F. Strickland over: „Education and rural
communities".
De standpunten en wenschen der ver
schillende deelnemers bleken vaak uiteen
te loopen, maar wederzijds werden vele
vragen beantwoord en misverstanden opge
lost.
Na de thee volgde een inleiding van R.
Soenito over: „The use and importance of
the vernacular", op welke lezing, waarin
het persoonlijk standpunt van den inleider
duidelijk was uiteengezet, principieele,
theoretische en objectieve debatten volg
den. De vrouwelijke studenten der over-
zeesche landen lieten zich hierbij niet on
betuigd en vele persoonlijke meeningen
werden geformuleerd.
De aanwezigheid van deskundige hoog
leeraren en ambtenaren met jarenlange er
varing op dit gebied in de Indiën, verhoog
den uitermate de leerzaamheid en het nut
dezer uiteenzettingen, waarvan ook een
wederzijds beter begrip der essentieele ver
schilpunten het resultaat was.
De dag werd besloten met een zeer inte
ressanten filmavond, waar dr. Leroux uit
leg gaf bij een film van Bali, een zeld
zaam interessante reportage van een uit
barsting der Krakatau e^ de huwelijks
plechtigheden aan het hof van Djokjakarta.
Examencommissie wis- en natuurkunde.
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen heeft bepaald, dat aan de
commissie, aan welke in 1938 wordt opge
dragen het examineeren van hen, die een
akte van bekwaamheid verlangen tot het
geven van middelbaar onderwijs in de wis-
en natuurkundige wetenschappen, tevens
wordt opgedragen het examineeren van
hen, die dit jaar de akte van bekwaamheid
wenschen te verkrijgen tot het geven van
lager onderwijs in de wiskunde.
In de commissie zijn o.m. benoemd: tot
leden: dr. J. Droste, dr. W. H. Keesom, dr.
A. E. van Arkel, dr. J. H. Oort en dr. W.
van der Woude, hoogleeraren en dr. H. D.
Kloosterman, lector alhier; A. Janssen, al
hier;
in de subcommissie KIV te Leiden:
tot lid en ondervoorzitter: dr. B. G. Escher,
tot leden dr. L. G. M. Baas Becking en
dr. H. Boschma allen hoogleeraren, alhier.
