De K.L.M. gaat het
Zomerseizoen in
ZATERDAG 19 MAART 1938 29ste Jaargang No. 8984
3)e Gcld^clve(Soii^mit
Telefoon: Redactie IS. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN T
Telefoon: Administratie 935. Giro 103003, Postbus 11.
Arbeid Is vóór
alles noodlg!
De nieuwe voorzitter van de U.K. Staats
party, mr. dr. T. J. Verschuur, heeft te
Rotterdam het woord gevoerd voor de afd.
der R.K. Staatspartij.
In deze vergadering, waarin ook het R.K.
Tweede Kamerlid, mr. J. H. van Maarse-
veen, het woord voerde, heeft de nieuwe
partij-voorzitter o.a. aandacht geschonken
aan de internationale verhoudingen.
Wat met Oostenrijk gebeurde, zoo zeide
hij o.m., geeft ook ons veel te leeren. Hoe
mild men die gebeurtenissen moge beoor-
deelen, het feit blijft bestaan, dat daar een
groot en machtig rijk een kleine souverei-
ne staat heeft overrompeld.
Er bestond tusschen Duitschland en Oos
tenrijk een sterke cultureele en taalver
wantschap en ook economisch hadden bei
de landen veel gemeen.
Versailles heeft geen levensvatbaar Oos
tenrijk gemaakt en thans is het uitgeput
in de armen van Duitschland neergezegen.
Ondanks de groote offers, die wij op het
altaar van Mars hebben gebracht, hebben
wij nog steeds niet genoeg gedaan.
Maar daarnaast houdt ook de groote
werkloosheid nauw verband met onze on
afhankelijkheid. Onze steunbedragen zijn
de hoogste ter wereld, maar wij hebben
zeer veel menschen binnen onze grenzen,
die voor elke besmetting vatbaar zijn
Groote groepen jonge mannen zien het als
een ideaal, evenals in andere landen, met
macht te worden omgeven en op belang
rijke posten te worden geplaatst!
Er moet aan de verdwijning van de
werkloosheid daarom nog heel wat ge
beuren en van onze regeering verwach
ten wij de plannen daartoe. Arbeid, ar
beid is boven alles "oodig!
Onnutte arbeid, die altijd nog beter
Is dan alleen maar steun, behoeven wij
niet te verrichten. Er valt ook aan
nuttigen arbeid nog genoeg te doen.
Spr. eindigde zijn rede met er aan te
herinneren, dat Nederland meer in benar
de omstandigheden verkeerde, doch steeds
de moeilijkheden wist te overwinnen en
zijn onafhankelijkheid te heroveren.
Zooals het steeds is geweest, moge het
óók zijn in déze benarde omstandigheden:
Nederland blijft onafhankelijk!
De kracht van ons volk zal dit weten te
bereiken!
De militaire kracht. Maar niet de mili
taire kracht alléén, en ook niet de mili
taire kracht allereerst.
Allereerst de geestelijke en zedelijke
kracht van ons volk!
En nu is het een allerdroevigste waar
heid, dat feitelijk de geestelijke en zede
lijke kracht van een deel van ons volk
wordt ondermijnd door de werkloosheid,
door het niets-doen, niets-doen rnet een
perspectief van.... niets-doen! Dat onder
mijnt de kracht van ons volk zeer ernstig.
En nu weten wij wel,dat méér werk
gemakkelijker gewenscht wordt, dan
Inderdaad bereikt nu weten wij
wel, dat de Regeering voor een allermoei
lijkste taak staat bij haar streven, om meer
arbeid te brengen onder het Nederland-
sche volk. Wij weten dat alles. Maar toch,
tóch moet dit verlangen, toch moet deze
eisch worden gesteld!
De groote werkloosheid houdt nauw ver
band met onze onafhankelijkheid. Deze
bewering van den nieuwen voorzitter der
R.K. Staatspartij legt een diepe werkelijk
heid open! Er is in meerder opzicht ver
band tusschen de groote werkloosheid en
onze onafhankelijkheid.
LITAUEN AANVAARDT POOLSCHE
EISCHEN.
WARSCHAU, 19 Maart. (A.N.P.) Offi
cieel wordt medegedeeld, dat Litauen het
Poolsche ultimatum heeft aanvaard.
Dringende aanmaning van Poolsche
oorlogsschepen?
WARSCHAU, 19 Maart. (A.N.P.) Men
heeft vastgesteld, dat verscheidene Pool
sche oorlogsschepen hun basis te Puck, na
bij Gdingen, verlaten hebben en in N.O.
richting zijn opgestoomd, op volle kracht
varende. Verondersteld wordt, dat de sche
pen zich in de richting van Memel bege
ven. Het regeerings-persbureau Ate meldt,
dat den geheelen nacht en ook vanochtend
nog afdeelingen infanterie, cavalerie, artil
lerie, en gemotoriseerde troepen door Wil
na zijn getrokken in de richting van de Li-
tausche grens.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
BERLIJN: Hitier heeft gisteravond in
den Rijksdag zijn aangekondigde rede "ge
houden, zooals verwacht werd, kondigde
hij de ontbinding van den Rijksdag tegen
9 April aan, teneinde een nieuw Rijks
dag te kunnen doen verkiezen op 10 April
in overeenstemming met de inlijving van
Oostenrijk. Tegelijkertijd zal er in Duitsch
land en Oostenrijk, dus in het geheele
nieuwe Rijksgebied een volksstemming
worden gehouden over de hereeniging.
Over den uitslag van verkiezing en volks
stemming behoeft niemand zich ongerust
te maken. Voor den Rijksdag worden
slechts nationaal-socialistische candidaten
toegelaten, zoodat het er weinig op aan
komt met hoeveel stemmen ze gekozen
worden. En de inhoud van de vraag, welke
bij de volksstemming aan de stemgerech
tigden zal worden voorgelegd, zal wel zoo
danig zijn, dat er een groote meerderheid
voor gevonden zal worden.
In één opzicht heeft Hitiers rede niet
aan de verwaohtingen beantwoord. Men
had geruststellende verklaringen verwacht
aan het adres van Praag. Hitier zeide:
„Duitschland is weer een wereldmogend-
heid geworden, welke mogendheid ter we
reld zal op den duur er genoegen mee ne
men wanneer voor hare poorten een massa
van millioenen van haar eigen staats-
volk bitter wordt mishandeld? Er zijn
oogenblikken dat het voor een zelfbewust
Duitscher, die zijn eer hoog houdt, onmo
gelijk wordt dit nog langer aan te zien."
Dit kan gemakkelijk opgevat worden als
ook te slaan op Tsjecho-Slowakije, waar de
Sudeten-Duitsohers de rol van martelaren
spelen.
KAUNAS: De Litausehe regeering schijnt
geneigd te zijn, toch maar toe te geven
aan het Poo.sche ultimatum, ofschoon de
vorm van het ultimatum vernederend en
onaanvaardbaar wordt geacht. Polen staat
echter zóó op z'n achterste beenen, dat het
wellicht raadzaam is, thans toe te geven.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
HET OOSTENRIJKSCHE VOLK.
De Avondpost wijst er op, dat in den
jubel, die in Oostenrijk rondom het nieuwe
regiem is losgebroken, een stuk echtheid
zit èn een stuk suggestie.
En het blad vervolgt dan:
Suggestie èn vrees zijn twee sterke fac
toren, die gelijk onder dezelfde omstan
digheden elders den geest des volks in
Oostenrijk thans krachtig be-invloeden.
Maar de keerzijde der medaille vertoont
nog een ander aspect. Wij bedoelen het
leed en en de vernietiging, die thans voor
velen dreigen, of reeds werkelijkheid zijn
geworden. Als in een democratisch land
een bepaalde richting, groep, beweging of
partij wordt overtroefd en de nederlaag
lijdt, zal zij, natuurlijk, het hoofd moeten
buigen, maar haar aanhangers zijn veilig.
Zij raken de leiding kwijt, zij komen in de
minderheid, doch hun wordt geen haar ge
krenkt. Wat men thans in Oostenrijk ziet
gebeuren is echter precies hetzelfde als wat
Duitschland en Rusland te aanschouwen
hebben gegeven: arrestaties op groote
schaal. Men weet, welke middelen van ge
weld en terreur er gebruikt zullen wor
den; en daarom trachten vele aanhangers
van het oude bewind te vluchten. Maar
zij worden gearresteerd; van alle kanten
laten de berichten daaromtrent geen twij
fel over.
Nog iets anders. Treffende mededeelingen
in de „N. R. Crt." van hedenmorgen doen
zien (en men heeft hetzelfde elders kun
nen aanschouwen), hoe jonge menschen,
knapen, die tot dusver niets beteekenden
en op zeer ondergeschikte posten stonden
in de samenleving, plotseling het heft in
handen namen, arresteerden, bevelen uit
deelden enberoofden. Zijn die berich
ten juist, dan werden niet alleen Oosten
rijkers, die de grens over wilden gaan, van
hun geld beroofd, maar ook vreemdelin
gen. Dit is niet anders dan anarchie, en
zelfs al zou dit alles spoedig eindigen, dan
is het teekenend voor den nieuwen toe
stand, dat het plaats heeft.
En dan: het leed, en de vernietiging. Al
lereerst voor de Joden.
Reeds is de terreur begonnen. Tal van
Joden zijn uit allerlei functies verwijderd;
velen trachten over de grens te komen;
reeds komen er zeer schokkende berich
ten van zelfmoorden, door Joden gepleegd,
door ouders en kinderen tezamen.
Al deze dingen wij zullen er niet veel
van zeggen en constateeren alleen zijn
de keerzijde der medaille. Men late zich
daarom door het gejubel en het enthou
siasme niet van de wijs brengen. Nogmaals,
een belangrijk deel des volks wil dit nieu
we, en zijn vreugde is oprecht, maar een
ander deel wil het niet, doet mee onder
suggestie, of uit vrees, en weer een ander
deel ziet met angst en beven den nieuwen
staat van zaken aan, en vraagt zich af,
wat zijn lot zal zijn. Terwijl een groot deel
des volks juicht, wacht een ander deel zijn
onderdrukking en vernietiging af. Dit zijn
de methoden van dictatuur. Ook Rusland
levert er een actueel voorbeeld van.
BEGROOTING VAN
ONDERWIJS
Uit het voorlopoig verslag van de
Eerste Kamer
Blijkens het voorloopig verslag over de
Onderwij6begrooting verklaarden sommi
ge leden der Eerste Kamer zich weinig in
genomen met het feit, dat de minister na
zijn huns. inziens weinig vruchtbare voor
afgaande ambtsperiode opnieuw is opge
treden in het vierde kabinet-Colijn. Zij
betreuren,' dat, terwijl voor andere doel
einden .zeer groote geldsommen werden
uitgetrokken, van zijn zijde kennelijk niet
de eisch is gesteld, dat ter verbetering van
het onderwijs nieuwe bedragen zouden
worden gevoteerd. Voorts konden deze
leden niet bewonderen een inconsequente
houding als bij de behandeling van dit be-
grootingshoofdstuk in de Tweede Kamer
door de vertegenwoordigers van de R.K.
Staatspartij is aangenomen.
Hiertegenover merkten andere leden op,
dat men wel degelijk de noodzakelijkheid
kan gevoelen blijk te geven van zijn stand
punt ten aanzien van het beleid van den
minister, zonder het tegen de begrooting
stemmen als consequentie van de geoefen
de critiek en de naar voren gebrachte
wenschen te behoeven te zien.
Verschillende leden wezen er op, dat
juist de omstandigheid, dat het geheele
kabinet in dezen verantwoordelijk is, het
verwijt, aan den minister van onderwijs
gemaakt en de wijze waarop dit geschied
de, onbillijk en onjuist doet zijn.
Verscheiden leden kwam het voor, dat de
critiek op het beleid van den Minister, hier
en elders tot uiting gekomen, niet in alle
opzichten redelijk kon' worden genoemd.
Voor het financieel beleid, met name de
handhaving van de ongunstige leerlingen-
schaal voor de scholen voor gewoon la
ger onderwijs, waartegen de critiek wel
het scherpst is, moet het geheele kabinet
aansprakelijk worden geacht, en althans
tot op zekere hoogte geldt dit ook ten aan
zien van het vraagstuk van de schrijfwijze
der Nederlandsche taal
Wat het „werkplan" van den minister
betreft, merkten eenige leden het volgende
op:
Het voornemen, om tot een wettelijke
regeling der onderwijzers-opleiding te
komen, kan moeilijk anders dan toege
juicht worden. Is deze regeling der onder
wijzers-opleiding gekomen, dan zal een
algeheele herziening der Lager-onderwijs-
wet 1920 niet lang meer op zich kunnen
laten wachten.
Evenmin kan de noodzakelijkheid wor
den ontkend, van een nieuwe wettelijke
regeling van het middelbaar onderwijs en
het voorbereidend hooger onderwijs.
De leden, hier aan het woord, zouden
den minister in overweging willen geven,
bij de voorbereiding van het nieuwe ont
werp nog eens na te gaan, of, èn met het
oog op het vijfjarige H.B.S., èn in ver
band met het uitgebreid lager onderwijs,
herstel van de driejarige H.B.S. niet wen-
schelijk moet worden geacht.
Met instemming hadden de zooeven aan
het woord zijnde leden ook kennis geno
men van het voornemen van den minister
om, mede door wijziging van de Hooger-
onderwijswet, de tandheelkundige oplei
ding beter te regelen.
In het algemeen zal de verhouding der
faculteiten, in verband met de ontwikke
ling der wetenschap, haar encyclopaedi-
sche plaats en steeds vermeerderende aan-
rakingsgebieden, nader moeten worden be
zien.
Eindelijk zouden de tot dusver aan het
woord zijnde leden nog eens met klem
willen aandringen op een wettelijke rege
ling van het voorbereidend onderwijs.
Karakter en resultaten van
het onderwijs
Verscheidene leden uitten klachten over
het te intellectualistische karakter van het
lager, middelbaar en gymnasiaal onder
wijs. De lagere scholen voeren tal van
leerlingen naar deze instituten, die er niet
thuis hooren. Op universiteit of hooge-
school verschijnen studenten zonder we
tenschappelijke aspiraties, aan wie ten
eenenmale het fundamenteele onderscheid
tusschen universiteit en vakschool ont
gaat.
In verband hiermede werd de samen
hang tusschen de gesanctionneerde spel
lingen e'n taalmishandeling belicht: op z.g.
paedagogische gronden heeft jarenlang een
bijna ongelooflijke laksheid toegelaten dat
hier het dictee, elders het opstel, daar het
lezen, op een vierde plaats memorisatie en
voordracht als onbelangrijk in de verdruk
king kwam of verdween. Wat er op deze
wijze van grammatica en spelling terecht
kwam, is bekend.
DE SPELLING
Inzake de spellingverwarring was het
gevoelen van vele leden, dat aan de on
zekerheid een einde moet komen en wel
door een tijdelijken maatregel, welke op
korten termijn het voortwoekeren van het
kwaad beteugelt 'en zoo de gelegenheid
schept tot een bezonnen regeling, welke
de hooge goederen van orde, tucht, nauw
keurigheid, eerbied voor het wezen onzer
De particuliere belangen
van dienstplichtingen
Sommige dienstplichtigen, die langer in
werkelijken dienst moeten blijven dan
waarop zij hadden gerekend, hadden uit
zicht, dat zij bij vertrek met groot verlof
in hun burger-betrekking zouden kunnen
terugkeeren of spoedig werkgelegenheid
zouden vinden. De langere afwezigheid
"maakt het echter onzeker, of elke werkge
ver in staat zal zijn om tot het einde van
den oefeningstijd de voor den dienstplichti
ge bestemde plaats voor hem open te hou
den.
De minister van defensie meent een be
roep te mogen doen op de goede gezind
heid en vooral op den nationalen zin van
de werkgevers om, voor zoover het in hun
vermogen ligt, in hun bedrijf de maatrege
len te willen treffen, die er toe kunnen lei
den, dat de dienstplichtige landgenooten,
al? zij eenige maanden later uit den dienst
komen, zoo weinig mogelijk nadeelen on
dervinden van de verplichtingen, welke zij
in het algemeen belang hebben te volbren
gen.
schrijftaal, volledig beschermt en hand
haaft.
Onder verwijzing mede naar de toezeg
ging, gedaan in de memorie van antwoord
op het voorloopigverslag der Tweede Ka
mer, dat na het overleg met België de re
geering onverwijld haar verdere houding
zou bepalen werd den minister nog gevraagd
te willen mededeelen, hoe nu, ook in ver
band met het debat in de vergadering van
de Tweede Kamer, precies de stand van
zaken is.
DE LEERLINGENSCHAAL
In de Eerste Kamer is van verschillendee
zijden op verbetering aangedrongen
Verschillende leden der Eerste Kamer
waren, blijkens het voorloopig verslag over
de Onderwijsbegrooting, van meening, dat
de aangelegenheid van de leerlingenschaal,
bedoeld in art. 28 der L3ger Onderwijswet,
als zeer urgent moet worden beschouwd.
Het werd door sommige leden zeer be
treurd, dat de minister van Onderwijs
niets ter beschikking heeft kunnen verkrij
gen voor een verbetering der leelingen-
schaol, zelfs niet om althans een begin te
maken met de gewenschte verbetering, in
afwachting dat de middelen ruimer zouden
vloeien voor algeheele verbetering. Dit zou
bij de Staten-Generaal meer vertrouwen
hebben gewekt.
Gewezen werd daarbij ook op de gelden,
die door de regeering ter beschikking zijn
gesteld voor de. Cité Universitaire te Pa
rijs en voor een te Washington te houden
tentoonstelling.
De hier aan het woord zijnde leden hoop
ten, dat het Kabinet zou beseffen, dat re
kening moet worden gehouden met hetgeen
leeft in breede groepen onzer bevolking
en derhalve de quaestie van verbetering
van de leerlingenschaal niet als afgedaan
mag worden beschouwd.
Tegenover vele leden, die het zouden
toejuichen, wanneer, ingeval de Rijksmid
delen een uitbreiding van sociale maatre
gelen zouden mogelijk maken, de keuze
dan allereerst zou vallen op een wijziging
van de leerlingenschool in gunstigen zin,
verklaarden tenslotte andere leden, die
keuze liever te zien bepaald op een ver
zorging van de ouden van dagen.
EEN NIEUW HOOFDKANTOOR IN
DEN HAAG.
Een bijzondere vlucht naar Zuid-Afrika,
Ter aankondiging van den op 27 Maart
as. beginnenden zomerdienst der K.L.M. is
gisteren op Schiphol de bij deze gelegen
heid gebruikelijke persconferentie gehou
den, waarin de directeur der K.L.M., de
heer A. Plesman, behalve eenige nadere
bijzonderheden over de nieuwe dienstrege
ling zelf, een aantal belangwekkende me
dedeelingen heeft gedaan over eenige te
verwachten gebeurtenissen en over den
stand van het bedrijf in het algemeen.
Een nieuw KXJVI.-gebouw in den Haag.
In de eerste plaats kan worden medege
deeld, dat de K.L.M. in onderhandeling is
met het gemeentebestuur van 's Graven-
hage óver het verkrijgen van grond voor
den bouw van een nieuw hoofdkantoor. De
kantoren aan den Hofweg voldoen zoo wei
nig aan de eischen, die voor een efficients
bedrijfsvoering gesteld behooren te wor
den, dat een deel der administratie moest
worden ondergebracht in een huis aan den
Benoordenhoutschweg en sedert eenigen
tyd zelfs lokalen boven de dancing „House
of Lords" door de K.L.M. zyn gehuurd.
Wanneer overeenstemming met het
Oil nummer beslaat uil vijf
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Hitlers rede In den Rijksdag. De Rijks
dag wordt ontbonden; op 10 April nieuw*
verkiezingen. (2de blad).
Te Barcelona zijn reeds 1300 dooden ge
teld tengevolge van de luchtbombardemen
ten der laatste dagen. (2de blad).
De Litausehe regeering geneigd tot toe
geven in het conflict met Polen. (2de
blad).
Binnenland
Voorloopig Verslag der Eerste Kamer
over de Onderwijsbegrooting (le blad).
Tol nnn M®* ..DR,E tax" i o
Lzil naar den Haag (C.) I Z."
Garage DE GROOT - Beestenmarkt
Haagsche gemeentebestuur wordt verkre
gen, zal een groot, aan de eischen des tijd*
voldoend K.L.M.-gebouw worden opgetrok
ken nabij de Witte Brug, op het terrein aan
den Raamweg, waar thans nog het oude
artilleriepark ligt. Aangezien de Raamweg
tot een moderne verkeersweg verbreed zal
worden, zal men per auto via Waalsdorper-
weg, van Alkemadelaan en den nieuwe
autosnelweg 'naar Amsterdam den afstand
tusschen het hoofdkantoor der K.L.M. en
Schiphol in ruim veertig minuten kunnen
afleggen.
Een bijzondere vlucht naar Zuid-Afrika.
Voorts deelde de heer Plesman mede, dat
de K.L.M. toestemming heeft gekregen van
den minister van Waterstaat om in Decem
ber a.s. een bijzondere vlucht te maken
naar Johannesburg. Men hoopt, dat vooral
een groot aantal Nederlandsche zakenlie
den van de gelegenheid gebruik zullen ma
ken om op deze bijzondere wijze zich in
verbinding te stellen met hun Zuid-Afri-
kaansche relaties of om nieuwe relaties aan
te knoopen, waardoor zij tevens op daad
werkelijke wijze steun verleenen aan de
ontwikkeling van de Nederlandsche lucht
vaart. Postale waarde heeft deze vlucht
niet, want zij zal worden gemaakt in lang
zaam tempo, aangezien de tocht tevens een
toeristenvlucht zal worden. Men kan elf
passagiers meenemen, die in de gelegen
heid gesteld worden, ook onderweg het een
en ander te zien. Op den heenweg wordt
de Oostelijke route van de Imperial Air
ways gevolgd, op den terugweg de Weste
lijke route.
De vlucht zal worden gemaakt met een
Douglas D. C. 3 en als gezagvoerder is
aangewezen Scholte. Het toestel vertrekt
op 8 December van Schiphol en is op 15
December in Johannesburg. In totaal zal
het tien dagen in Zuid-Afrika blijven en
ligt het in de bedoeling, dat het vóór Oude
jaar weer thuis is.
Na deze beide mededeelingen gaf de heer
Plesman een overzicht van de positie van
de K.L.M. in het afgeloopen en in het ko
mende jaar.
Wat de toekomst van het verkeersvlieg
tuig betreft, verklaarde de heer Plesman
niet te gelooven in den terugkeer naar
kleiner materiaal. Overal maakte of ont
wierp men trouwens nieuwe groote, vier
motorige vliegtuigen. In Duitschland o.a.
de slange „Condor" van Focke Wulf, in
Amerika was juist de vier-motorige
Boeing 307 gereed gekomen en zal over en
kele maanden de Douglas D. C. 4 klaar zijn.
Persoonlijk meende de heer Plesman, dat
dit laatste vliegtuig het best doordachte
toestel van den laatsten tijd was.
Veel vertrouwen heeft de directeur der
K.L.M. in de ontwikkeling van het nach
telijke verkeer, vooral op de Indiëroute.
Wanneer de toestellen zoo veilig zijn, dat
men er dag en nacht mee kan doorvliegen,
is een beetje grootere kruissnelheid niet
zoo belangrijk meer, was zijn meening.
Op het oogenblik heeft -de K.L.M. 70
vliegtuigbestuurders in vasten dienst, 42
boordwerktuigkundigen, 45 radiotelegrafis
ten, 20 stewards en 15 stewardessen, terwijl
nog 8 stewardessen in opleiding zijn.
Van groote beteekenis zal de belangrijke
tariefsverlaging blijken te zijn voor het
binnenlandsche luchtverkeer. Op sommige
trajecten is het tarief niet belangrijk hoo
ger dan tweede klasse treinprijs. Op het
nieuwe traject LeeuwardenGroningen zal
men voor twee rijksdaalders een retourtje
kunnen krijgen. Verschillende Amsterdarp-
sche kranten zullen hun dagbladen naar
het Noorden door dezen dienst laten ver
voeren, die voornamelijk zal worden ge
vlogen met Lockheed Super Electra.
