Oostenrijk in
de branding
Zeven maanden
vestingstraf voor
Nlemöller
WOENSDAG 2 MAART 1938 29ste Jaargang No. 8969
$e£eid6cfve(3ou/Yci*it
Telefoon: Redactie 15. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Adv. en Abonn.-tarieven zie paf. 1.
Telefoon: Administratie 935. Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V Onheilspellend
In de „Utrechtsche Courant" deelt mr.
A. baron van Wijnbergen in een artikel
mede, dat hij op 20 Februari drie. volle
uren heeft geluisterd naar de rede van
Hitier. De schrijver heeft bewondering voor
dengene, die deze rede samenstelde en uit
sprak, maar hij heeft óók bemerkingen op
den inhoud en vooral één hoofdgrief. Wij
citeeren hier:
„Ware openlijk gezegd, dat men de pe
riode van het Christendom voor afgesloten
hield, dat met Christus en Zijn leer verder
geen rekening kon worden gehouden, het
ware minder erg geweest.
Een ieder toch zal mij toestemmen: be
streden te worden kan soms tot voordeel
zijn, kan soms voldoening schenken, te
worden doodgezwegen, is steeds erg, heel
erg.
En daarom was dat voor mij zoo hinder
lijk, dat omtrent deze allervoornaamste
zaak, als betrof het een onbeduidendheid,
een volkomen stilzwijgen werd bewaard,
al werd door een enkele tusschenvoeging
hier en daar op het bestaan er van gezin
speeld".
De heer Van Wijnbergen noemt dit een
„onheilspellend stilzwijgen"
De felle en venijnige bestrijding, die het
Christendom in Duitschland ondergaat, is
verschrikkelijk!
Maar erger nóg en veel erger is het doör
den heer Van Wijnbergen gesignaleerde
feit, dat de leider van het Duitsche Rijk
drie uur spreekt en zwijgt over Christen
dom en zwijgt over Christus.
Dat is zeker in de ergste mate onverdra-
gelijk voor i e d e r e n Christen, Duitscher
of niet.
Dat is ook.onheilspellend!
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
Als sommige menschen het woord gaan
voeren, houdt men wel eens zijn hart vast.
Zij kunnen hun mond niet open doen zon
der stukken te maken. Wanneer generaal
Goering thans veldmaarschalk Goe-
ring een redevoering houdt, kan men er
ook van op aan, dat hij iets zegt, wat de
diplomaten te Berlijn liever niet gezegd
zouden hebben. Zoo heeft hij het gisteren
over het Duitsche luchtwapen gehad en
daarbij zulke oorlogszuchtige klanken la
ten hooren, dat het buitenland weer eens
gewaarschuwd is. O a. heeft hij ronduit
verklaard, dat de nationaal-socialisten di
rect begonnen zijn in het geheim een groo-
te luchtvloot te bouwen tegen de bepalin
gen van het verdrag van Versailles in. Dat
was bekend, maar wij herinneren ons, dat
de Duitsche autoriteiten dit altijd ontkend
hebben tegen de waarheid in. Daarop nu
weer groot te gaan, is in dezen tijd niet be
paald tactisch. Bovendien heeft hij ver
klaard, dat een beroep zou kunnen worden
gedaan op de Duitsche luchtmacht voor de
bescherming van de belangen der tien mil-
lioen Duitschers, die zich buiten de rijks-
grengen bevinden. Dit zou, naar de diplo
matieke redacteur van de „Daily Herald"
hedenmorgen schrijft, het onderwerp van
diplomatieke stappen kunnen vormen. Tot
dusver is, naar hij verklaart, nog geen en
kele beslissing genomen, aangezien de vol
ledige tekst der rede nog niet te Londen
ontvangen was, doch Sir Neville Hender
son zal waarschijnlijk op vriendschappe
lijke wijze de aandacht der Duitsche regee
ring moeten vestigen op de ongelukkige ge
volgen, die dergelijke uitlatingen kunnen
hebben.
In de „Echo de Paris" schrijft Pertinax:
Zij, die het Duitsch- volk leiden, putten
zich welhaast iederen dag uit in mondelin
ge uitlokkingen. Het is reeds zoover dat,
zelfs twee weken r.a het ultimatum van
Berchtesgaden, de Franschen en Engelschen
er niets eens meer door op huln hoede wor
den gebracht. Wij kunnen echter niet zeg
gen, dat het aan waarschuwingen ontbro
ken heeft. Het is te vreezen, dat binnen
kort een tweede sommatie tot de regee
ring te Weenen wordt gericht. Nu de ge
beurtenissen te Londen gevolgd zijn op die
te Berlijn, waarmede zij in zulk een schril
contrast zijn, loopt men de kans, dat drieste
maatregelen van Duitschland verhaast wor
den, en reeds maakt Italië, dat de Engel-
sche minister-president weder aan den
Brenner wil doen postvatten, zich op, Hit-
Ier als overwinnaar te ontvangen.
Madame Tabouis, de bekende politieke
schrijfster in de „Oeuvre" verwacht, dat
deze rede van Goering de inleiding zal zijn
tot nazi-relletjes te Weenen.
De Dreiging van het
„Indien Oostenrijk in de greep van
het Nieuw Heidendom gevangen
wordt, zal heel Europa de
gevolgen moeten dragen"....
Terwijl deze regels geschreven worden,
bevindt heel Oostenrijk zich in een koorts
achtige spanning.
Sterke autoritaire systemen hebben ten
gevolge, dat spontane gevoelens van het
volk niet tot uitdrukking komen. In lei
dinggevende kringen is men door Berch
tesgaden verlamd geworden. De politie die
met toewijding haar taak vervuld moet
rustig toezien, dat het in verhouding
slechts klein aantal nationaal-socialisten
tracht om de straat te veroveren.
Van den anderen kant echter heerscht er
beroering onder de arbeidersmassa en ook
bij diegenen van de burgerij, die de Oos-
tenrijksche traditie en daarmee de chris
telijke cultuur trouw willen blijven.
Maar er waait reeds een scherpere
wind. Wie niet tegen het weer bestemd is,
blijft liever binnen. Wie van huis uit niet
de deugd der dapperheid bezit, neemt zijn
toevlucht tot de voorzichtige terughou
dendheid.
Zeker kan het verstand redenen genoeg
vj,pden en honderd maal bewijzen, dat er
nog niets verloren is. Maar, al zijn de con
clusies nog zoo juist, ze worden omver ge
worpen door iets onbestemds, iets, dat in
de lucht hangt, dat door deuren en ven
sters dringt en dat de zenuwen om onbe
kende redenen in beroering brengt.
Wat blijft er ons anders over in deze
oogenblikken, dan nog eens te constatee-
ren, welke beteekenis een christelijk Oos
tenrijk heeft voor de Kerk en voor geheel
Europa, zelfs voor geheel de wereld. Wan
neer het nationaal-socialisme dit land ver
overt, dan zullen diegenen, die nu in het
„Schwarze Korps" tegen den H. Vader,
tegen het Vaticaan en tegen de christelijke
traditie schrijven, in geheel Midden-Euro
pa den toon aangeven.
Omdat er zoo velen zijn, die met een
soort overgeërfde zekerheid vredig voort
leven in de Europeesche traditie, en niet
c-ens vermoeden hoezeer vrede en orde van
deze traditie ook daar, waar men vreemd
of vijandig tegenover de Kerk staat, teeren
en voortbestaan op den christelijken gods
dienst, is het moeilijk duidelijk te maken
aan de menschen wat Europa en zijn be
volking bedreigt Zij zullen het pas geloo-
ven, wannee^ij het aan den lijve onder
vinden.
De „Osservatore Romano" heeft in de
afgeloopen week den strijd voortgezet te
gen het Nationaal-Socialisme.
Oostenrijk het bolwerk van het
Christendom
Bij elke gelegenheid heeft de H. Vader
op Oostenrijk gewezen als het bolwerk
van het Christendom in Midden-Europa,
Iederen dag zijn er menschen gekomen uit
Duitschland en hebben hun ervaringen me
degedeeld. En toch is de beteekenis van
dit alles nog niet diep genoeg doorgedron
gen in kerkelijke kringen. Vijf jaar lang
heeft de Kerk in Oostenrijk tijd gehad om
zich voor te bereiden. Het is niet aan ons
te oordeelen, hoe deze vijf jaren gebruikt
zijn.
Het is ons trouwens bekend, dat er over
al en dikwijls genoeg, strijders zijn ge
weest die in stilte hebben gestreden, ook in
dit land. Men kan er ook op' wijzen, dat het
religieuze leven in Weenen en elders zich
verdiepte en uitbreidde. Maar deze nieu
we tegenstander heeft een zeer bijzondere
kracht en het schijnt wel noodzakelijk te
zijn, dat men die eerst van dichtbij heeft
moeten meemaken om den duivelschen
aard te begrijpen.
Wat er ook gebeure, ook in Oosten
rijk zal door de Kerk een strijd op le
ven en dood dienen gestreden te wor
den. Dat zij daartoe bereid is, kan niet
betwijfeld worden.
Gebrek aan waarachtig, praktisch
beleefd Christendom
Maar hier stooten we op een geheim, dat
ons tot nadenken dwingt.
De krachten van het nieuwe heidendom
zijn van dien aard en zijn innerlijke ex
pansie-kracht is zoo geweldig, dat een
christelijke houding, die feitelijk alleen
maar traditie is, niet genoegzaam is in de
zen strijd.
Ook de schoonste uitingen van vroomheid
alleen zijn niet voldoende.
Er staat zeer veel in de pauselijke ency
clieken en er wordt in deze encyclieken
zeer veel geëischt van clerus en leeken.
Slechts een zeer diepgaande vernieuwing
kan aan deze eischen voldoen.
Modern Heidendom
Ondergang van het Christendom in
Centraal Europa?
Indien de maatschappelijke vraag
stukken, zoowel in Europa als in de
groote overzeesche landen niet door het
Christendom opgelost worden, zooals
dat in de Encyclieken wordt geëischt,
dan helpt geen gejammer, en zal het
Christen if.m gebeukt worden door d?n
storm van een revolutie, die op haar
wijze zal trachten op te lossen, wat aan
het uitgeholde, niet radicaal beleefde
Christendom niet is gelukt.
Tot nu toe heeft Europa rustig toegeke
ken, hoe een van de laatste kleine christe
lijke staten, die er nog bestaan, bedreigd
wordt door een nieuw-heidensche macht.
Europa heeft den christelijken staatsman
von Schuschnigg alleen laten gaan naar
Berchtesgaden.
Geheel Europa zal dan ook de gevol
gen moeten dragen, wanneer ook aan
den Donau de vlag van het nieuw hei
dendom wordt geheschen.
Maar de Paus heeft het gezien, heeft
gewaarschuwd en heeft alles gezegd,
wat gedaan diende te worden om een
dergelijke ramp te voorkomen.
KLOOSTERZUSTERS IN
SPANJE.
OP ZICHZELF STAANDE GEVALLEN OF
MASSAMOORD?
Naar aanleiding vam een bericht in de
„Catholic Times" dat er geen sprake zou
zijn van een massamoord op de klooster
zusters en dat het meer op zichzelf staande
gevallen betrof, schrijft nu de correspon
dent van bedoeld blad uit Valladolid:
„Deze meening is onjuist. Ik moet con-
stateeren, dat er in Rood Spanje, en meer
speciaal in Madrid, Valencia en Barcelona
een grootsch opgezette poging werd onder
nomen om niet alleen de priesters en man
nelijke kloosterlingen, maar ook de vrou
welijke religieusen uit te roeien. Deze po
ging slaagde hier en daar zoo goed, dat
men spreken kan van een massamoord on
der de Zusters. Zij, die niet vermoord wer
den, moesten hun leven redden door naar
een bevriende ambassade te vluchten. Als
er slechts sprake was,van enkele op zich
zelf staande gevallen, waarom waren de
overlevende Zusters dan gedwongen zich
te verbergen of te vluchten?
De hieronder aangehaalde feiten, zullen
een en ander verduidelijken.
Van de 32 kloosters in deze stad (Valla
dolid) heb ik er driebeztcht om inlichtin
gen te krijgen over gevluchte kloosterzus
ters. Van het klooster der Eeuwigduren
de Aanbiddag in Madrid werden 25 Zus
ters vermoord, sommigen doodgeschoten en
anderen met knuppels doodgeslagen. Om
trent het lot van de Zusters uit 20 hui
zen van deze Congregatie in Spanje is niets
bekend. Van de Zusters Carmelitessen te
Cullera werden de-Moeder-Overste en ne
gen Zusters vermoord.
Van een klooster der Carmelitessen in
Valencia werden de. Moeder-Overste en 17
Zusters vermoord.
Van de 100 andere kloosters dezer Orde
in Spanje zijn geen nadere berichten ont
vangen.
Van het Instituut der Christelijke Scho
len te Valencia werden 18 Zusters op de
Plaza Mayor gedood.
De Congregatie van Maria van Eerherstel
had twee kloosters in Barcelona. Van het
eene klooster werden 18 Zusters ter dood
veroordeeld, maar begenadigd om in de la
zaretten en hospitalen te gaan werken. Van
het andere klooster verdwenen vijf Zus
ters, die later op een wagen van de Anar
chistische Federatie gezien werden; twee
lijken werden later herkend. Van hun
klooster in Madrid werd een Zuster zeker
vermoord en 21 anderen zijn verdwenen.
Over hun lot is niets bekend.
Het is moeilijk in /erband met deze con
crete feiten de moorden op kloosterzusters
in het Roode Spanje slechts als op zich-
zelfstaande gevallen te beschouwen."
ONDERSCHEIDING VOOR
MGR. VESTERS.
De Britsche Regëering heeft^de ver
diensten van de Missionarissen van het H.
Hart voor de missie van Rabaul willen erken
nen door onzen landgenoot mgr. Vesterc,
Apostolisch Vicaris van Rabaul te benoe
men tot lid van dé Orde van het Britsche
Imperium.
Zij zijn evenwel door
het voorarrest vo!daan
BERLIJN, 2 Maart. (A.N.P.) Het bij-
zondere gerechtshof heeft hedenmiddag het
vonnis tegen ds. Martin Niemoeller geveld.
De beklaagde werd wegens voortgezet ver
grijp jegens paragraaf 130 a, artikel 1 van
het Wetboek van Strafrecht veroordeeld tot
zeven maanden vestingstraf. Voorts werd
hij wegens vergrijp tegen de verordening
van 28 Februari 1933 veroordeeld tot een
geldboete van 500 R.M. en wegens een ver
der gelijk vergrijp tot een geldboete van
1500 RJV1.
De vestingstraf en de 500 R.M. geldboete
worden geacht door het voorarrest te zijn
voldaan. In plaats van de boete van 1500
RJW. komt, ingeval van met-betaling een
gevangenisstraf van drie maanden.
BERLIJN, 2 Maart. (A.N.P.) Ds. Martin
Niemoller is tevens veroordeeld tot betaling
der kosten van het proces.
Men verwacht, dat hij onmiddellijk op
vrije voeten zal worden gesteld.
Het publiek is nog niet op de hoogte van
de uitspraak. De bladen hebben er nog niets
van gepubliceerd.
BERLIJN, 2 Maart. (A.N.P.) Paragraaf
130 a artikel 1 van het Wetboek van Straf
recht is de zgn. Kanselparagraaf. De tekst
hiervan luidt als volgt:
„Een geestelijke of ander bedienaar des
woords, die in uitoefening of naar aanlei
ding van de uitoefening van zijn beroep in
het openbaar voor een menschenmenigte,
in een kerk of op een andere voor reli
gieuze bijeenkomsten bestemde plaats voor
verscheidene toehoorders aangelegenheden
van den staat op een den openbare vrede
in gevaar brengende wijze het onderwerp
van een proclamatie óf bespreking, wordt
bestraft met gevangenis- of vestingstraf
tot ten hoogste twee jaren".
De verordening van 28 Februari 1933, op
grond waarvan Niemoeller tot geldboeten
veroordeeld is, is de verordening tot be
scherming van den staat.
Eisch was een jaar en tien maanden
gevangenisstraf.
BERLIJN, 2 Maart (A.N.P.) Het pro
ces tegen ds. Niemoeller had voor het ge
rechtsgebouw van Moabit naar schatting
ongeveer 500 personen doen samenstroo-
men, waarvan echter slechts 200 met de
journalisten konden worden toegelaten
om aanwezig te zijn bij de voorlezing van
het vonnis, welke volgens de wet in het
openbaar moet geschieden.
Nadat de rechters waren binnengetre
den, gaf de president eerst het woord aan
den beklaagde, met de vraag of deze nog
iets te zeggen had. Ds. Niemoeller, die
een kalmen indruk maakte, verklaarde
met luide en vaste stem, dat hij aan zijn
verklaring van Zaterdag j.l. niets had toe
te voegen, en dat hij zijn onschuld vol
hield.
Nadat de rechtbank zich gedurende vijf
minuten teruggetrokken had, werd on
middellijk uit naam van het Duitsche volk
het vonnis voorgelezen. Daarop werd me
degedeeld, dat in verband met de ernstige
kwesties, die het proces opgeworpen heeft,
en die de veiligheid van den staat in ge
vaar zouden kunnen brengen, het publiek
niet aanwezig mocht zijn bij de voorlezing
van de overwegingen van het vonnis. De
voorlezing van de motiveering was een
kwartier, nadat het publiek de zaal ver
laten had, geëindigd.
Belangwekkend is nog, dat het open
baar ministerie tegen ds. Niemoeller een
jaar en tien maanden gevangenisstraf had
geëischt.
BRITSCH—JAPANSCHE SPANNING
IN SJANGHAI
SJANGHAI, 2 Maart (ANP.) De
BritschJapansche betrekkingen te Sjang
hai zijn weer gespannen tengevolge van
net neers -.bieten van een Chineescli bur
ger op onder Britsche bewaking staand
terrein was aangekomen en twee Britscne
Chinees was den Britschen sector uit door
Japanneezen bewaakt gebied binnengeko
men door over een prikkeldraadversper-
'ïng te klimmen. Het doodelijke schot
werd gelost toen de man reeds op Britsch
terrein was aaongekomen en twee Britsche
schildwachten op hem toekwamen op hem
te odervragen. Bovendien bevonden zich
andere groepen soldaten en vreemdelingen,
wandelijd en in auto's in de nabijheid. Bri
gadier-generaal Telfer Smollett stelt een
onderzoek in. Volgens een officieele Ja-
ansche lezing had de Chinees koperdraad
gestolen op Japansch gebied en weigerde
hy gevolg te geven aan de sommatie van
een Japansch schildwacht om te blijven
staan.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Ds. Niemoller tot 7 maanden opsluiting
veroordeeld. (1ste blad).
Veldmaarschalk Göring over het Duit
sche luchtwapen. (2de blad).
Groote betoogingen in Oostenrijk voor
Schuschnigg. (2de blad).
Fantastische beschuldigingen in het
nieuwe monsterproces te Moskou. (2de
blad).
Gabriele d'Annunzio overleden. (2de
blad).
Binnenland
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging van de Tabakswet. (2de blad).
Mededeeling over de opleiding in verband
met de Vestigingswet-Kleinbedrijf. (2de
blad).
Opzienbarend ontslag aan 300 man per
soneel bij de Thermion Radiolampenfabrie
ken te Lent (4de blad).
DE MISSIE EN DE STRIJD IN HET
VERRE OOSTEN.
Waardeering voor het werk der
Missionarrissen.
Uit Sjanghai wordt door Agentia Fides
d.d. 2 Maart gemeld:
De correspondent van Agentia Fides
seint vanuit Sjanghai aan de K.W.P.:
De Zusters van Liefde van het Centrale
Moederhuis en van het Sint Jozef-zieken-
huis hebben thans de zorg op zich genomen
van vijf kampen voor vluchtelingen. Zij
hebben afzonderlijke afdeelingen gesticht
voor ziekenverpleging, kraamvrouwen,
ouden van dagen en ze hebben zelfs een
kleine school ingericht.
Twee religieusen zijn voorts belast met
de behartiging van de geestelijke belangen
van de bewoners van het groote kamp waar
4500 vluchtelingen, dank zij de goede zor
gen van het Leger des Heils, zijn onderge
bracht. De religieusen mogen hier in volle
vrijheid werken: iederen middag komen
deze zusters om de zieken te bezoeken, aan
de stervenden het H. Doopsel toe te dienen
en aan de kinderen onderwijs te geven.
Weer andere zusters zijn in de Jacquinot-
linie werkzaam (aldus genoemd naar Pa
ter Jacquinot S.J.), waar zij een kraamin
richting, een ziekenhuis en een gesticht
voor verlaten kinderen in stand houden. In
een afzonderlijk hospitaal worden de be
smettelijke zieken verpleegd.
Het prachtige werk, dat door de missio
narissen ten bate der lijdende menschheid
wordt verricht, heeft weerklank gevonden
bij mr. Moss, vice-president van het Inter
nationale Roode Kruis van China, die aan
de Missies van Hsuchang en Kaifeng een
bedrag van respectievelijk 2000 en 5000
dollar deed toekomen: alleen de missie van
Kaifeng verzorgt iedereq. dag 10.000 vluch
telingen.
Het Nationale Katholieke Comité voor
Hulpverleening aan de slachtoffers van den
oorlog heeft 12.000 dollar geschonken.
Een treffend voorbeeld gaven de Semina
risten van Kongmoon: op hun toch reeds
zoo karige maaltijden wisten zij nog een
dusdanige versobering toe te passen, dat
zij een bedrag van 100 dollar voor hun on
gelukkige landgenooten konden afzonderen.
Ook de grijze Missie-bisschop mgr. Otto
van de Congregatie van Scheut, die reeds
72 jaar in de Missie werkzaam is, waarvan
47 als Bisschop, heeft in zijn hospitaal,
waar plaats is voor 150 patiënten, meer dan
300 zieke vluchtelingen opgenomen. Zeer
veel Chineezen vragen voor dat ze het
hospitaal verlaten, om het H. Doopsel te
mogen ontvangen, omdat zij eerbied heb
ben voor den godsdient, waarvan de bedie
naren de leer ook werkelijk in praktijk
brengen.
JACHT OP ENGELSCHE
DESERTEURS.
LONDEN, 2 Mtart (A.N.P.) 4.000 Po
litiebeambten zijn gisteren in touw geko
men om jacht te maken op twee deser
teurs van het Engelsche leger, die een of
ficier der luchtmacht met de pistool op de
borst gedwongen hadden, hen in zijn auto
naar Londen te rijden. Onderweg ont
stond een schietpartij met de achtervolgde
beambten, waarbij twee hunner gekwetst
werden. Pas nadat nog een beambte ernstig
getroffen was, konden de deserteurs ge
grepen worden.