DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
KERKNIEUWS
29ste Jaargang
DINSDAG 25 JANUARI 1938
No. 8938
S)e £cki6clieSoii^mit
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bl| vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekt 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ls voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordï
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
De S.D.A.P. en burge
meesters-benoemingen
Aan de memorie van antwoord op het
voorloopig verslag der Eerste Kamer over
de begrooting van binnenlandsche zaken
voor 1938 is het volgende ontleend:
Den leden, die opmerkten, dat de
S. D. A. P. nog steeds in een uitzon
deringspositie verkeert ten aanzien
van de burgemeestersbenoemingen, en
er daarbij op wijzen, dat, bij een aantal
van 110 gemeenten, waar de grootste
fractie in den raad door de S. D. A.
P.-leden wordt gevormd, slechts drie
leden dier partij het burgemeesters
ambt bekleeden, wijst de minister op
het volgende:
De minister aarzelt niet te erken
nen, dat de S. D. A. P. te dezen in
een uitzonderingspositie verkeert, en
wel in deze uitzonderingspositie, dat
de evolutie, welke die partij in den
laatsten tijd heeft doorgemaakt
en die van beteekenis schijnt bij de be
oordeeling van de geschiktheid harer
leden voor 't burgemeestersambt nog
zoo jong is, dat het niet aangaat, reeds
thans te eischen, dat een zekere ge
lijkschakeling ten opzichte van ande
re politieke groepen zou moeten wor
den in acht genomen.
Maar tevens moet hij met kracht
ontkennen, dat de vraag, van welke
politieke richting een burgemeester
in een bepaalde gemeente moet zijn,
steeds feilloos kan worden beant
woord door de uitkomst van een re
kensom, waaj-van de gegevens zijn de
fractiecijfers in den raad.
Gaarne erkent de minister het groo-
te belang van deskundigheid van bur
gemeesters, ook in kleine gemeenten.
Zijn streven is er ook op «gericht, in
zijne benoemingsvoordrachten dezen
eisch tot zijn recht te laten komen.
Met genoegen nam de minister ken
nis van het oordel van andere leden,
volgens hetwelk in het algemeen de
burgemeesters voor hun taak volko
men berekend zijn, en hij stemt daar
mede gaarne in.
Bij de beoordeeling van candidaten voor
het burgemeestersambt, kunnen inderdaad
de beginselen van een bepaalden candidaat
hem minder geschikt of zelfs absoluut on
geschikt maken, om dit ambt te vervul
len, niet alleen toevallig, in een bepaalde
gemeente, maar per se, in elke gemeente.
Geen soc. democraat zal ontkennen, dat
een volbloed revolutionair, een rasecht
communist óf: wie er veel op lijkt!!
heel bezwaarlijk door de Koningin kan
worden benoemd tot burgemeester* eener
gemeente, welke dan ook!
Wij hopen, dat de evolutie, welke de S.
D. A. P. doormaakt, deze partij steeds ver
der verwijdert van de revolutionairen, van
de communisten.... Dan zal ook niet ge
aarzeld worden, uit dien toestand loyaal
alle consequenties te trekken.
Wij willen bij benoemingen niet zijn
anti-socialist.in den zin van anti-
paapsch!
Intusschen willen wij hierbij nog wel
even een opmerking maken, die al zoo vaak
is gemaakt, maar die bij herhaalde herha
ling herhaald moet worden.
Niemand ter wereld kan aantoonen, dat
katholieken om hun beginselen minder
geschikt zijn voor de uitoefening van welk
openbaar ambt of openbare functie in ons
vaderland dan ook. Wél zou men in ver
schillende omstandigheden kunnen aan
toonen, dat zyn beginselen den katholiek
juist een positieve geschiktheid schenken,
als de overige voorwaarden in zijn per
soon ook gunstig zijn. En toch worden nog
zoovele candidaten geweerd, omdat zij
katholiek zijn geweerd door een onre
delijk, bekrompen en vaak gluiperig en
geniepig anti-papisme. Dat is misdadig te
genover een bepaalden volksgroep; dat is:
schandelijk!
DE VLUCHT DER „GROENE MUIZEN".
DAKAR, 25 Jan. (A.N.P.) De „Groene
Muizen", bestuurd door Bruno Mussolini,
Biseo en Moscatelli, zijn omstreeks acht
t>ur vanmorgen van Dakar naar Natal op
gestegen.
WAT ANDERE BLADEN
DE STUKKEN OP TAFEL.
De Volkskrant schrijft:
Voor den kantonrcehter te Haarlem is
een aangelegenheid behandeld, die van iets
meer beteekenis is dan veruit de meeste
zaken die voor dezen rechter worden aan
gebracht.
Het gold een overtreding der Arbeids
wet: de directeur van een kunstzandsteen-
fabriek (te H i 11 e g o m) had des nachts
laten werken zonder daartoe vergunning
te hebben.
In deze industrie was, nadat'zij tot vier
jaar na het in werking treden van de Ar
beidswet 1929 10 uur per dag en 55 uur
per week mocht werken, in overleg met
den toenmaligen directeur-generaal van
den arbeid het tweeploegenstelsel inge
voerd: van 7 uur 's morgens tot 5 uur des
avonds en van 7 uur 's avonds tot 5 uur
's morgens.
De nieuwe minister van Sociale Zaken
heeft een onderzoek naar deze regeling la
ten instellen en daarna de vergunning tot
nachtarbeid ingetrokken.
De laatste vergunning was op 27 Mei van
het vorig jaar verstrekt, zoodat zij op 27
November eindigde.
Desniettemin werd aan de bewuste fa
briek de nachtarbeid gehandhaafd; gevolg
was dat van de gepleegde overtredingen
proces-verbaal werd opgemaakt.
Wij zijn nu wel zoo ver, dat nachtarbeid
die niet onvermijdelijk is wordt afgekeurd
en dat verlof daartoe niet dient te worden
gegeven of gehandhaafd.
Ons is onbekend of de directeur der fa
briek nadat hij wist dat de vergunning
tot nachtarbeid na 27 November verviel
stappen heeft gedaan om een nieuwe ver
gunning te verkrijgen; wij vermoeden van
wel.
Vast staat intusschen dat de Arbeidswet
is overtreden.
Dat de dirceteur daarbij „te goeder
trouw" was zooals voor het kantongerecht
werd aangevoerd, lijkt minstens kwestieus.
Indien de directeur op grond van de in
dertijd verleende vergunning tot nachtar
beid de fabriek sterk heeft gemechani
seerd, dan heeft hij daarbij op eigen risico
gehandeld vermits de vergunning slechts
van half jaar tot half jaar werd verlengd
en niemand hem zekerheid heeft gegeven
of kon geven dat op blijvende verlenging
der vergunning kon worden gerekend.
Eerder moest het tegendeel worden ver
wacht: bestendiging van nachtarbeid zon
der de uiterste noodzaak is een sociaal
euvel.
Merkwaardig waren de verklaringen van
den gewezen én van den tegenwoordigen
dircteur-generaal van den arbeid voor het
kantongerecht.
De gewezen dirceetur-generaal, de heer
Zaalberg, was de man, onder wien het
tweeploegenstelsel was ingevoerd: hij was
derhalve wat men zou kunnen noemen
partij in deze zaak.
En daar hij, zooals we pas hebben gezien,
een tegenstander van de ordeningsgedach
te is, gaf hij de schuld aan de concurreeren-
de fabrikanten, die, ordening in het bedrijf
voorstaand, op afschaffing van het twee
ploegenstelsel hadden aangedrongen.
De heer Zaalberg vond steun bij een
steenfabrikant uit Maastricht, die het ad
vies van den Hoogen Raad van Arbeid om
het tweeploegenstelsel af te schaffen niet
op sociale overwegingen, maar op econo
mische motieven berustend verklaarde.
„Het heele gedoe" de beslissing van
den minister! vond --olgens dezen heer
zijn oorzaak in politiek van het zwartste
allooi.
De tegenwoordige directeur-generaal van
den arbeid, de heer Haceke, verklaarde
met het oog op zijn ambtsgeheim omtrent
de conclusie van de ingestelde enquête en
de redenen die minister Romme hadden be
wogen tot intrekking van de vergunning,
niets te kunnen of te willen meedeelen.
De ambtenaar van het openbaar ministe
rie noemde de zaak terecht van zeer groot
principieel belang, maa- noch hij noch de
kantonrechter voelden er blijkbaar behoef
te aan d:n minister van Sociale Zaken zelf
te hooren ten einde omtrent diens motie
ven te worden ingelicht, nu de directeur-
generaal van den arbeid de gewenschte
en noodige inlichtingen niet had kunnen
verschaffen.
Afgescheiden van de rechterlijke uit
spraak (interessant ware het te weten of
den nachtarbeid aan de bewuste fabriek
nog wordt voortgezet) ware het dienstig,
dat de minister van Sociale Zaken tot be
kendmaking van het resultaat der enquête
en van zijn motieven tot intrekking der
vergunning besloot.
Nu een gewezen directeur-generaal van
den arbeid zich heeft veroorloofd den fabri-
kant-in-overtreding met zijn gezag min of
meer te dekken en de schuld aan concur-
RIJTOER VAN PRINS BERNHARD.
Vanmorgen te kwart voor twaalf is Prins
Bernhard in zijn grijze sportauto, bestuurd
door zijn chauffeur, in de richting Amster
dam uitgereden voor zijn dagelij'ksch auto
tochtje.
HET PRINSELIJK PAAR TE
SOESTDIJK.
Uit Hilversum meldt men aan de „Tijd"
r.og, dat het doel van den autotocht, die de
Prinses gisteren maakte, Bussum is ge
weest, waar Prinses Juliana een vriendin
wenschte te bezoeken, die op den Singel
woont. De chauffeur sloeg echter een ver
keerden weg in en kwam aan de Kaap uit.
Daar is de weg naar den Singel gevraagd
en het hüis van de vriendin van de Prinses
was toen weldra bereikt.
Over den rijtoer van Z. K. H. Prins Bern
hard valt nog te melden dat zijn autotocht
z:ch Maandgamorgen verder dan vorige
cagen heeft uitgestrekt, waarschijnlijk om
(te nieuwe Ford in te rijden. De Prins reed,
gezeten naast den chauffeur, die den wagen
bestuurde, over Amersfoort, de Leusder
heide en Maarn naar Arnhem en vandaar
langs dezelfde route terug. Hij was te een
uur weder te Soestdijk.
MGR. REMI KEIJZER.
Bij zijn familie te's-Hertogenbosch is het
bericht ingekomen, bericht de „Volkskr.",
dat omstreeks Nieuwjaar overleden is Mgr.
Remi Keijzer, protonotarius apostolicus en
pastoor te Rupert in den staat Idao (Ver-
eenigde Staten).
Mgr. Keijzer werd geboren te 's-Herto-
genbosch en studeerde aan de seminaries
te St. Michiels-Gestél en Haaren. Spoedig
na zijn H. Priesterwijding vertrok hij naar
de Vereenigde Staten, waar hij meer dan
40 jaren als priester werkzaam is geweest,
totdat de dood hem overviel. Het is niet
bekend, hoe zijn einde is geweest. Alleen
weet men dat men den bejaarden priester
dood op den weg achter zijn auto gevonden
heeft.
PATER ARNOLD JANSEN.
Proces van zaligverklaring.
Naar de „Tijd" verneemt, is het informa
tieve proces ter voorbereiding van de zalig
verklaring van pater Arnold Janssen,
stichter der Congregatie van het Godde
lijk Woord te Steyl, beëindigd.
Binnenkort vindt de sluitingszitting
plaats voor den bisschop van Roermond, Z.
H. Exc. Mgr. dr. J. Lemmens, waarna de
acten naar Rome verzonden worden.
BISSCHOPSWIJDING VAN MGR.
F. BLESSING O.S. Cr.
Mgr. F. Blessing O.S.Cr., apostolisch pre
fect van Bondo (N.W. Ueléz Belgisch Con
go), onlangs door Z. H. den Paus bevor
derd tot apostolisch vicaris van de tot vi
cariaat verheven missie der Kruisheeren in
den Belgischen Congo, is benoemd tot ti
tulair bisschop van Thois of Tois (La-
tij nsch Toitanus), tegenwoordig Tiden, bij
de monding van den Nijl, ressorteerend on
der den metropoliet van Alexandrië
Mgr. Blessing, die in 1886 is geboren en
sedert 1920 in de missie werkzaam is, zal
waarschijnlijk op 12 Februari door den
apostolischen delegaat van Belgisch Congo
te Bondo tot Bisschop worden gewijd.
FRATER M. CANDIDUS t
Op 24 Januari j.L is in het Moederhuis
der Fraters te Tilburg een telegram ont
vangen, meldend, dat Frater M. Candidus
te Curasao was overleden.
Fr. Candidus (A. J. Nouwens) werd 31
Juli 1863 te Moerdijk geboren. Op 11 Fe
bruari 1889 vertrok hij als Frater-Missio
naris naar de Missie van Curasao. Bijna een
halve eeuw dus was hij werkzaam in de
Missie. Als opvoeder en onderwijzer der
jeugd, als musicus, als onvermoeid en ijve
rig werker was hij alom in Curasao be
kend en geacht.
reerende fabrikanten te wijten; nu een fa
brikant het „heele gedoe" aan „politiek van
het zwarste allooi" heeft geweten, dient in
deze zaak voll ^klaarheid te komen.
Dit soort achterklap mag geen langer le
ven worden gegund; de minister werpe de
stukken op tafel, opdat voor iedereen blij-
ke, dat hij zich niet door concurrenten
heeft laten misleiden, maar zijn besluit op
te respecteeren overwegingen berust.
De vijanden van de ordeningsgedachte
mogen niet in de gelegenheid worden ge
steld het geval verder te misbruiken voor
hun min of mer achterklapcampagne.
GEEN TEGEMOETKOMING AAN
GEMEENTEN VOOR AFLOSSING
VAN CRISISSCHULDEN
GEEN COMPROMIS TEN AANZIEN
VAN DE ZONDAGSRUST.
Het is niet het voornemen der re
geering tegen elke strooming in,
de bepalingen van de Zondagswet
van 1815 volledig tot gelding te
brengen. Zij wil met beleid en
open oog voor het practisch moge
lijke, datgene doen herleven, wat
slechts in de veronderstelling dood
was en daardoor aan de toets der
werkelijkheid ontglipte. Dit proces
levert de bouwstoffen, die thans
nog ontbreken voor een regeling
der Zondagsrust, die modern in de
goede zin des woords mag heeten.
De met die bouwstoffen te maken
regeling zal dan ook niet het karak
ter van een compromis behoeven
te dragen waarin steeds een berus
tend element ligt, doch kan een
regeling van levend en doorvoeld
recht worden.
Aldus schrijft minister Van Boeijen aan
de Eerste Kamer in zijn Memorie van Ant
woord met betrekking tot de begrooting
van Binnenlandsche Zaken.
Wat de verhouding tusschen het rijk en
ce gemeenten betreft, zegt de bewindsman,
dat noch de gemeenten, als geheel bezien,
noch het rijk tezamen in de huidige om
standigheden voldoende middelen hébben
om de gemeentehuishoudingen voort te zet
ten op het peil, waarop deze stonden, ja
zelfs, deze te bekostigen op een aanzienlijk
lager peil.
Hierin ligt de meest krachtige
aansporing om te blijven voortgaan
in de richting van uitgavenbeper
king der openbare huishoudingen.
Tegemoetkoming aan de gemeenten
bij het aflossen van crisistekorten
van vorige jaren moet voorshands
uitgesloten worden geacht.
Een oplossing voor de regeling der crisis
schulden van Rotterdam is nog niet gevon
den en zal waarschijnlijk voorloopig nog
r.iet gevonden kunnen worden. De instel
ling van een staatscommissie ter herziening
van de financieele verhouding tusschen rijk
en gemeenten komt den minister op dit
oogenblik niet wenschelijk voor.
Op de vraag, hoe de regeering voorne
mens is de gemeentelijke autonomie te her
stellen, antwoordt hij: Niemand kan de
autonomie der gemeenten herstellen, die
kan alleen zichzelf herstellen: de regeering
heeft van de aanvang er voor gezorgd, dat
de mogelijkheden tot dat herstel ook in cri
sistijd open bleven".
Het aantal gemeenten, dat voor 1938 in
eenigerlei vorm voor bijzondere rijkssteun
in aanmerking komt, is nog niet bekend.
Het aantal aanvragen bedraagt 373 tegen
391 in 1937.
In hoeverre de instelling van woning
commissies, in verband met de krot-oprui
ming, aanbeveling verdient, maakt bij den
minister een punt van overweging en nader
onderzoek uit.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
Morgen, Woensdag, komt de Volken
bondsraad voor zijn honderdste zitting te
Genève bijeen en men vraagt zich af,
waarover thans gesproken zal worden en
welke besluiten er zullen vallen. Vooreerst
is aan de orde de kwestie van de hervor
ming van den Bond en vervolgens is de
erkenning de facto van de Italiaansche
verovering van Abessinië een punt van
overweging. Engeland wenscht een beslis
sing op beide punten liever uit te stellen.
De „Daily Telegraph and Morning Post"
schrijft: „Indien de honderdste zitting van
den Volkenbondsraad gewijd zou zijn aan
het constateeren van de volkomen onmacht
of zelfs den dood van den Bond, zouden
de staten, die zich afzijdig houden, dat
zeker toejuichen. Onder de staten, die
nog in den bond vertegenwoordigd zijn,
kunnen stemmen opgaan, welke „isole
ment" vragen. Niettemin is het de mee
ning van Engeland en de Dominions, dat,
om een uitdrukking van Eden te gebrui
ken, de bond noch dood noch stervend is,
hoewel een teere behandeling voor het
herstel noodig is. Een radicale en inder
haast uitgevoerde operatie zou niet zonder
gevaar zijn: het zou geenszins vaststaan,
dat de patiënt, indien hij al in het leven
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De lichaamszwakte en de ijzeren wil
van den Paus. (2de blad).
De a.s. Volkenbondsraad en de Abessijn-
sche kwestie. (2de blad).
De Japansche ministers zullen voorzich
tiger zijn in hun uitlatingen. (2de blad).
Binnenland
Minister van Boeijen over de Zondags
wet. (1ste blad).
De stand der werkloosheid. (1ste blad).
bleef, er verlichting van zou ondervin
den.'"
En wat de kwestie van de erkenning
van Abessinië betreft: verscheidene lan
den, ook Nederland, zijn vóór een erken
ning de facto, teneinde weer tot normale
betrekkingen met Italië te komen. Zij zeg
gen: wij kunnen toch niet eeuwig boos
blijven en uitzicht, dat Italië Abessinië
ooit nog eens zal loslaten, bestaat er ab
soluut niet. Het heeft dus geen zin om
zich nog langer te verzetten tegen een
feitelijke erkenning. Voor Engeland be-
teekent het echter een krachtproef met
Italië. Italië heeft geld noodig en Enge
land kan het thans gemakkelijk weigeren,
hetgeen het ook doet. En niet zonder leed
vermaak ziet het toe, hoe Italië wegens
geldgebrek niet in staat is, zijn pas ver
overd gebied naar behooren te exploitee-
ren.
DE WERKLOOSHEID.
In de eerste verslagweek van
Januari 0 4 pet. lager dan
in Januari 1937.
KASSEN KEERDEN IN 1937 14
MTT.LTOEN UIT.
De directeur van den Rijksdienst der
Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbe
middeling deelt mede, dat in de week 3 t.m.
8 Januari 1936 bij gesubsidieerde vereeni-
gingen met werkloozenkas waren aange
sloten 546.500 personen (waarvan 73.800
landarbeiders).
Voor de 472.700 verzekerden buiten de
landarbeiders was het werkloosheidsper
centage 32.5 (in de vorige verslagweek, 20
t/m 25 December 1937, was dit percentage
29.9).
Voor de 546.500 verzekerden met inbe
grip van de landarbeiders was het werk
loosheidspercentage 35.3 (in de vorige ver
slagweek was het 32.2).
In de eerste verslagweek van Januari
was het werkloosheidspercentage voor alle
verzekerden in de laatste jaren als volgt
(tusschen haakjes zijn vermeld de percen
tages, indien de landarbeiders buiten be
schouwing worden gelaten): 1935 35.7
(34.7), 1936 38.0 (36.6), 1937 35 7 (32.9),
1938 35.3 (32.5).
Uit de bij den Rijksdienst bekende
voorloopige cijfers kan worden opge
maakt, dat in 1937 de werkloozenkas-
sen bij een gemiddeld aantal leden van
539.000 in totaal aan bijdragen van de
leden ontvingen 7.600.000.
Ten laste van het rijk en de gemeen
ten ontvingen de kassen in totaal aan
subsidie ƒ11.700.000.
Aan haar werklooze leden keerden
de kassen in totaal uit 14.000.000.
De som der reserves der werkloozen-
kassen, die op het einde van 1936
6.700.000 bedroeg, steeg tot 12.000 000
op het einde van 1937.
Bij de organen der openbare arbeidsbe
middeling stonden 8 Januari 1938 in totaal
466.598 werkzoekenden ingeschreven, on
der wie 442.598 werkzoekenden ingeschre
ven, onder wie 442.525 mannen. Van de
werkzoekenden waren er 448.277 werkloos,
onder wie 429.965 mannen.
Aan het cultureel werk voor werkloozen
namen blijkens mededeeling van den di
recteur-generaal van werkverschaffing en
steunverleening einde September en Octo
ber 1937 deel:
September October
a. Cursussen 13.019 21.281
b. Werkobjecten (gemiddeld 1.369 1.467
c. Centrale werkplaatsen 2.089 2 521
d. Kampen voor jeugdige
werkloozen 1.717 1.873
