STADS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Ontzettende school-
brand bij Montreal
Tuinbouw-steun.
29ste Jaargang
WOENSDAG 19 JANUARI 1938
No. 8933
Ste Geki&ch^Soti/tai/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi) vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent Der week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
i
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Mechanisatie en
rationalisatie
„Het aantal kleine zelfstandige, een stuk
ruggegraat in de maatschappij, neemt af
ten koste van de grootbedrijven". Wij
or.tleenen dit zinnetje aan een artikel in
de „Gelderlander" over „rationalisatie en
mechanisatie".
Het blad ziet dit als een gevolg van een
veel te snel doorgevoerde mechanisatie,
waartoe de groote bedrijven zich veel ge
makkelijker leen en, dan de middelgroote en
kleine bedrijven. De middelgroote en klei
ne bedrijven, die dat proces van mechani
satie en rationalisatie niet kunnen bijhou
den, gaan ten gronde.
Zoo is 't inderdaad.
Maar hoe kan men verbetering brengen
in dezen toestand, die zulke goede en ge-
wenschte bestaande sociale verhoudingen
ontwricht en de werkloosheid in ernstige
mate verergert?
Men kan en mag dat niet verwachten van
het optreden van den individueelen indus
trieel. Natuurlijk niet. Deze móet mee met
wat hij noemt en wat hij, helaas, zoo noe
men moet: z ij n t ij d.
Terecht wijst de „Gelderlander" er op,
dat de wet op de verbindend-verklaring
van collectieve ondernemers-overeenkom
sten en op de collectieve arbeids-overeen-
komsten den weg voor verbetering aan
geeft.
Natuurlijk kan niemand wenschen, dat
wat men mechanisatie en rationalisatie
noemt per se als uit den booze wordt be
schouwd. Dat zou een economische dwaas
heid zijn. En wat economisch dwaas is kan
nooit sociaal goed, sociaal gewenscht blij
ken! Van de vooruitgang der techniek mag
en moet worden geprofiteerd. Maar dan in
derdaad: geprofiteerd. En bij een
te snel doorgevoerde mechanisatie pro
fiteert de samenleving zeker niet van
de techniek En er zijn nog andere om
standigheden, waarbij moet worden gecon
stateerd, dat de samenleving van een toe
passing der techniek, van mechanisatie en
rationalisatie niet profiteert.
Dit zoo hoogst belangrijke vraagstuk
dat het dezer dagen verschenen rapport in
zake den toestand in de sigaren-industrie
weer 'ns voor ons open legt vraagt aller
aandacha, vraagt: krachtige maatregelen.
Wij zijn van meening, dat zonder
mechanisatie en rationalisatie het algemeen
levenspeil, de volkswelvaart lager zou
staan, dan nu. Maar ook: dat een meer
geleidel ij ke toepassing van mechani
satie en rationalisatie, dan feitelijk ge
schied is, de volkswelvaart heel veel ten
goede zou zijn gekomen.
Verscheidene kinderen
levend verbrand
VIJF-EN-VEERTIG DOODEN EN
VERMISTEN.
Na een hevigen brand, welke gister
ochtend tijdens vriezend weer heeft gewoed
in een Katholieke school te St. Hyacinthe
bij Montreal in Canada, werden vijf en
twintig joDgens vermist Twee en twintig
personen moesten in een ziekenhuis wor
den opgenomen.
Gewoonlijk overnachtten honderd zestig
leerlingen en vijftig onderwijzers in de
school.
De brand nam den omvang van een
ramp aan, toen het dak, waarop de kinderen
gevlucht waren, instortte, zoodat zij voor
de oogen der onmachtige omstanders in een
gloeiende oven vielen. Het reddingswerk
werd nog bemoeilijkt door de felle koude
en de dikke sneeuwlaag.
Men heeft reeds 17 lijken uit de puinhoo-
pen te voorschijn gehaald. Er worden 28
broeders vermist, terwijl 22 gewonden in
ernstigen toestand verkeeren.
De autoriteiten, die een onderzoek inge
steld hebben, zijn tot de slotsom gekomen,
dat de brand ontstaan is tengevolge van een
outploffing, welker oorzaak niet bekend is.
DRIE EN EEN HALF MILLIOEN
BESCHIKBAAR GESTELD.
De minister van Economische Zaken
heeft besloten uit het Landbouw-Crisis-
fonds aan hen, die als teler van gewassen
van den tuinbouw .jjn aangesloten bij de
Stichting Nederlandsche Groenten- en
Fruitcentrale, gevestigd te 's-Gravenhage,
en op den dag der uitkeering geacht kun
nen worden hun bedrijf alsnog uit te
oefenen, onder bepaalde voorwaarden steun
te verleenen tot een bedrag van ten hoog
ste ƒ3.500.000.
De desbetreffende beschikking, waarin
mede de diverse steunbedragen voor de
verschillende producten zijn vervat, is op
genomen in „Stscrt." No. 12. De produc
ten, welke er onder vallen zijn: druiven,
fabrieksframbozen, meloenen, andijvie,
augurken, bloemkool, verschillende soorten
boonen en kool, komkommers, kroten, peen,
schorseneeren, sla, tomaten en vroege aard
appelen.
Blauwe Druiven 12 Juli15 Aug. ƒ6.70
idem 16 Aug.31 Oct. „3.—
idem 1 Nov.14 Nov. 9.65
Witte Druiven 12 Juli15 Aug. 1.75
idem 16 Aug.31 Oct. 3.
idem 1 Nov.14 Nov. 3.50
Fabrieksframbozen 9 Juli29 Aug. „2.30
Meloenen 19 Juli1 Aug. 7.10
idem 30 Aug.19 Sept. 7.10
Andijvie 19 Juli19 Sept. 0.30
Augurken A en B 14 Juni12 Sept. 1.45
idem C en D 14 Juni15 Aug. 0.75
idem C en D 16 Aug.12 Sept. 0.65
idem A en B
(stippel) 14 Juni15 Aug. 0.55
idem C en D
(stippel) 14 Juni15 Aug. 0.20
idem C en D
(stippel) 16 Aug.12 Sept. 0.60
Bloemkool 17 Mei13 Juni 1.30
Enkele en dubb. stamprincesseboonen
19 Juli—26 Sept. „0.80
Snijboon en 3 Mei11 Juli 1.40
idem 12 Juli29 Aug. 0.35
idem 30 Aug.12 Sept. 2.25
Spekboorten 12 Juli12 Sept. „0.90
Kaskomkommers A 28 Juni1 Aug. 0.40
idem B 28 Juni1 Aug. 0.30
idem C 29 Juni1 Aug. 0.20
idem A 1 Mrt.27 Juni 1.80
idem ,B 1 Mrt.27 Juni i.35
idem C 1 Mrt.27 Juni 0.90
Platglaskomkommers
A 29Mrt.27 Juni 1.20
idem B 29 Mrt.27 Juni 0.90
idem C 29 Mrt.27 Juni „0.60
idem A 28 Juni1 Aug. 0.30
idem B 28 Juni1 Aug. 0.25
idem C 28 Juni1 Aug. „015
Kroten 1 Jan.30 Mei 0.15
Roode Kool 28 Juni22 Aug. 0.10
Roode bewaarkool 1 Jan.31 Jan. 0.30
idem 1 Febr.28 Febr. 0.15
idem 1 Mrt.28 Mrt. „0.10
idem 29 Mrt.2 Mei 0.40
Savoye-kool 3 Mei22 Aug. 0.20
Gele bewaarkool 1 Jan.21 Jari. „0.60
idem 1 Febr.28 Febr. 0.45
idem 1 Mrt.28 Mrt. 0.35
idem 29 Mrt.2 Mei 0.20
Witte bewaarkool 1 Jan.31 Jan. 0.30
idem 1 Febr.28 Febr. 0.30
idem 1 Mrt.28 Mrt. 0.25
idem 29 Mrt.—2 Mei 0.35
Witte kool 28 Juni8 Aug. 0 25
idem 9 Aug.15 Aug.4.0 ,5
idem 9 Aug.15 Aug. 0.45
Spitskool 3 Mei13 Juni 1.60
Bospeen 12 April25 April 1.55
idem 26 April13 Juni 0.95
Waschpeen 1 Jan.13 Juni 0.95
Schorseneeren 1 Jan.2 Mei 0.75
Sla 12 April—16 Mei „0.30
Tomaten 12 Juli29 Aug. 0 70
idem 30 Aug.31 Oct. 1.85
Vroege aardappelen
28 Juni18 Juli 0.25
Andijvie, goedgekeurd doorgedraaid
19 Juli—19 Sept. 0.30
AANSLAG OP AUTOBUS IN PALESTINA
JERUZALEM, 19 Januari. (A. N. P)..
Een groep terroristen heeft een bom ge
worpen naar een auto, waarin zich vijf
personen bevonden. De bom was van groot
formaat. De koelbloedigheid der inzitten
den, Joodsche ambtenaren, heeft hun het
leven gered. Een hunner slaagde er in de
helsche machine op te vangen en op den
weg te gooien, waar zij tot ontploffing
kwam zonder dat slachtoffers te betreuren
zijn.
Uil den Leidsclten Raad
De raadszitting van Maandag j.l. was de
inzet van het nieuwe jaar. Dat bleek o.a.
uit de Nieuwjaarsspeeches, welke ditmaal
echter een zeer bescheiden omvang hadden,
daar zij plaats hadden moeten maken voor
de woorden gewijd aan de nagedachtenis
van Leiden's zeer populairen oud-burge
meester jhr. mr. dr. N. C. de Gijselaar. De
raadsleden eerden zijn nagedachtenis door
de herdenkingsrede van den voorzitter
staande aan te hooren.
Wij, journalisten, hebben dat op onze
eigen wyze gedaan, door tijdens de gehei
me zitting herinneringen aan het oude raad
huis en aan de raadsvergaderingen onder
presidium van burgemeester de Gijselaar
op te halen.
Toén deze geheime zitting om half vier
geëindigd was, konden we eindelijk aan
de agenda van den dag beginnen. Alles ver
liep uiterst vlot totdat het eerste van de
drie laatste punten aan de orde kwam. Dat
was de kwestie van de afkoopsom ter ver
vanging van de jaarlijfcsche gebruiksver-
goeding aan eenige bijzondere scholen.
Deze kwestie is eigenaardig verloopen.
Zooals onze lezers zich misschien herinne
ren, ontvangen de besturen van bijz. lagere
scholen, welke op 1 Jan. 1921 in gebruik of
in aanbouw waren, telkenjare een gebruiks-
vergoeding, welke sinds 1 Jan. 1936 5 pet.
van de intertijd geschatte waarde dier scho
len bedraagt (het percentage was voor de
zen tijd hooger). In genoemd jaar echter
maakte een wet ter vermindering van de
openbare uitgaven het mogelijk, om die
jaarlijksché gebruiksyergoeding af te koo-
pen, indien de schoolbesturen daartoe het
verzoek deden. De meening was blijkbaar,
dat de schoolbesturen graag geld in hun
handen hadden en dat het voor de gemeen
ten voordeeliger was een som ineens uit te
keeren. B. en W. van Leiden echter gingen
eens zitten rekenen en kwamen tot de con
clusie, dat uitkeeriiig weliswaar een klein
oogenblikkelijk voordeel zou opleveren,
maar dat daar verschillende risico's tegen
over stonden. En in de meening, dat zij tot
deze beslissing competent waren, weiger
den zij de aanvragen van de schoolbestu
ren. In hooger beroep werd het college ech
ter in het ongelijk gesteld en zoodoende
kwamen B. en W. nu met het voorstel om
de gevraagde afkoopsommen toe te staan.
Men kan met verscheidene raadsleden de
zen gang van zaken betreuren, maar wij
zien geen enkele reden om tegen het col
lege te keer te gaan op de wijze zooals de
heer Goslinga dat meende te moeten doen.
De argumentatie zou een geest ademen
van vijandigheid tegenover de bijz. scho
len. Hoe deze spr. den Katholieken wethou
der van onderwijs daarvan kan verdenken,
begrijpen wij niet. Misschien zijn de risi
co's inderdaad niet zóó groot als B. en W.
indertijd gedacht hebben; de Kroon heeft
ze in elk geval niet geaccepteerd. Maar
reëel zijn ze wel.
Het volgende punt, waarover de tongen
los kwamen, was de ontwerp-verordening
op het verleenen van wachtgeld en pen
sioen aan wethouders, alsmede aan hun
weduwen en weezen. Sinds 9 Jan. schrijft
de Gemeentewet dat dwingend voor. Over
enkele onderdeelen viel er dus te debat-
teeren, maar in groote lijnen was er niets
anders te doen dan de verordening te aan
vaarden. Slechts op één onderdeel is het
ontwerp van de commissie ad hoe wier
voorzitter, de heer Wilmer, met succes het
ontwerp verdedigde gewijzigd en wel ui
het voordeel van de wethouders. De oude
wachtgeldregeling was n.l. aldus, dat een
afgetreden wethouder, die nog geen 60 jaar
oud was, gedurende één jaar een wachtgeld
ad 60 pet. van de laatst genoten jaarwed
de (thans 2925.kreeg. De commissie had
voorgesteld: 60 pet. gedurende het eerste
jaar en 40 pet. gedurende het tweede jaar;
een amendement-v. EekBeekenkamp, dat
met 179 stemmen aanvaard werd, maakte
er resp. 75 pet. en 50 pet. van. Voor het ver
krijgen van dat wachtgeld wordt geen mi
nimum diensttijd gevorderd.
Werd onder de oude verordening een
pensioen toegekend op 60-jarigen leeftijd,
thans krijgt een wethouder eerst met 65
jaar zijn pensioen, bedragende een twee
honderd veertigste gedeelte per jaar voor
elke maand, gedurende welke het ambt is
bekleed, tot een maximum van de helft van
de wedde (conform de oude regeling).
Nieuw is weer de bepaling, dat, indien een
geweezn wethouder, die wachtgeld geniet,
inkomsten heeft uit hoofde van andere be
trekkingen, welke hij reeds bekleedde vóór
zijn aftreden als wethouder, en zijn totaal
aan inkomsten het bedrag van 4500.
overschrijdt, het wachtgeld verminderd
wordt met het bedrag dier overschrijding.
Ook is nu het weduwen- en weezenpen-
sioen ingevoerd. Kinderen van een overle
den vrouwelijke wethouder kunnen echter
slechts op weezenpensioen aanspraak ma
ken, indien beide ouders zijn overleden.
Deze laatste beperking, welke door den
heer v. Eek werd aangevochten, omdat zij
z.i. indruischte tegen het princiep van ge
lijkstelling tusschen man en vrouw, is op
genomen, omdat het uitteraard een zeer
groote uitzondering zou zijn, indien de we
duwnaar (voor wien de heer v. Eek, niet
consequent, geen weduwnaarspensioen be
pleitte) niet zou kunnen zorgen voor zijn
kinderen.
Tenslotte kwam de reeds herhaaldelijk
uitgestelde Monumentenverordening in be
handeling, welke ongewijzigd werd aange
nomen, niettegenstaande het „monumen
tale" verzet van den heer Würtz. Hij had
niet heelemaal ongelijk, want door het
plaatsen van een pand op de Monumenten
lijst kan een eigenaar wel degelijk een aan
zienlijke schade lijden. Het bekende geval
is het opzeggen van de hypotheek en de
houding van de hypotheekbanken, die op
zulke panden geen hypotheek willen ver
leenen. Nu kan men wel zeggen, dat die
houding ongegrond is, maar gegrond of niet
gegrond, die houding wordt nu eenmaal
aangenomen en men dient er rekening mee
te houden. Het is onbillijk om een particu
lieren eigenaar te laten opdraaien voor een
groote schade omdat de gemeenschap daar
eenig voordeel bij heeft. Bij een beleidvolle
toepassing van de verordening zal inder
daad het gevaar miniem zijn, maar veror
deningen dienen toch om de wederzijdsche
rechten en plichten af te bakenen en niet
om aan de overheid alle mogelijke rechten
toe te kennen, welke alleen bij een rich tig
beleid niet op willekeur en onrecht uitloo-
pen. Wanneer er werkelijk een aanzienlijke
schade wordt geleden, moet er een recht
zijn op schadevergoeding en moet dat niet
afhankelijk zijn van het inzicht van een
bepaald college.
De gemeentelijke overheid krijgt bij deze
verordening weer een groote bevoegdheid
om vrij diep in te grijpen in het eigen
domsrecht. Iets buitengewoons is dat niet.
Wat jammer genoeg is. Want dat bijv. door
rooilijnen-verordeningen eenvoudig een
stuk particulier bezit waardeloos wordt ge
maakt zonder eenige vergoeding, blijven
wij in hooge mate onbillijk vinden.
Mr. H. G.
CHINA EN LEIDEN.
De verwikkelingen in het verre Oosten
hebben China in het teeken van belang
stelling geplaatst van de gansche wereld.
Menig waarnemer en correspondent is
naar het uitgestrekte Hemelsche Rijk ge
trokken om het nieuwsgierige wereld-pu
bliek op de hoogte te kunnen brengen van
de gebeurtenissen welke zich aldaar af
spelen. Tsang Kai Sjek, Woehoe, Tientsin,
Poekau, Tsausjen, Mingkwang enz. enz.
vormen het onderwerp van de gesprekken
van den dag. Eiken avond vinden we in
de dagbladen groote artikelen, niet alleen
van de gebeurtenissen aan het front in
China, maar ook van allerlei eigenaardige
Chineesche inheemsche toestanden, ge
woonten en gebruiken. Een van de kenners
van China heeft ons o.a. op de hoogte
gesteld van de wijze waarop men in China
weet feest te vieren. Interessant is het
te vernemen met welk een gezelligheid en
enthousiasme in China uiting gegeven
wordt aan de feeststemming. Interessant
ook zal het zijn om zulk een Chineesch
feest eens van nabij mee te maken. Voor
velen zal het echter bezwaarlijk zijn en
misschien ook gevaarlijk, om daarvoor een
reis te maken naar het Verre Oosten. Geen
nood, geachte lezers en lezeressen; aan dat
bezwaar zal worden tegemoet gekomen. In
Leiden zal een groot Chineesch feest ge
organiseerd worden voor ieder toeganke
lijk, om de Leidenaren op Chineesche wij
ze te laten feestvieren. Op Zaterdag 29,
Zondag 30 en Maandag 31 Jan. a.s. zal de
zaal aan de Mar ia-Gij zensteeg herschapen
zijn in een Chineesche tuin, waar door
menschen in Chineesche kleederdracht zal
geleerd worden om te feesten op echt Chi
neesche wijze. De openingsuren zijn gesteld
op: Zaterdag van 35.30 uur en van 7
11.30 uur. Zondag van 36 uur en van
811.30 uur. Maandag van 711.30 uur.
Verdere mededeelingen zullen door het
bestuur van de Katholieke Jongens Cen
trale van de parochie O. L. Vr. Hemel
vaart en SL Joseph gedran worden door
middel van publicatie en advertentie in de
„Leidsche Courant".
J. LANSBERGEN,
Directeur K. J. C.
Dit nummer bestaal
vier bladen.
uil
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Chautemps slaagt erin een nieuwe re
geering te vormen. (2de blad).
Het Roemeensche parlement ontbonden.
(2de blad).
Een ontzettende schoolbrand in Canada.
(lste blad).
Binnenland
Drie en een half millioen steun voor den
tuinbouw, (lste blad).
De eerste strafzaak voor het stelen van
een rijwielachterlichtje. (Rechtzaken, lste
blad).
Omgeving
Hedenmorgen is de eerste steen gelegd
van het nieuwe raadhuis te Alphen aan
den Rijn, (3de blad).
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
Chautemps is er in geslaagd om de
steun der socialisten te verkrijgen en daar
op heeft hij een nieuw Fransch ministerie
kunnen samen stellen. Hij is dus terugge
keerd en wel met een kabinet, dat iets
meer naar rechts is geschoven. In het bui
tenland wordt het vrij gunstig ontvangen.
Vooral de handhaving van Bonnet wordt
gezien als een waarborg, dat de regeering
trouw zal blijven aan de financieele poli
tiek in overeenstemming met de bekende
driezijdige muntovereenkomst tusschen
Amerika, Engeland en Frankrijk.
De omstandigheden maken voor Frank
rijk een sterke en stabiele regeering nood
zakelijk, maar wij vreezen, dat ook deze
regeering niet zoo sterk en stabiel zal zijn
als wel wenschelijk is.
Zoo schrijft b.v. de Kerillis in de „Epo
que": „Er is wat goeds en veel slechts in
deze regeering. Maar tevergeefs zoekt men
naar een duurzame meerderheid. De par
lementaire basis van het kabinet bestaat
uit 118 radicaal-socialisten en een vijftig
tal republikein-socialisten of verwante
groepen, zoodat men bij elkaar niet tot
een derde van de Kamer komt. Als het
ministerie steun bij rechts wil zoeken,
stelt het zich bloot aan socialen druk en
algemeene werkstaking. Als het hulp bij
links zoekt, wordt het door onbegrensde
chantage bedreigd. Men kent het minis
terie de bedoeling toe, onmiddellijk stem
ming over kies wet wijziging te vragen en
de Kamer te ontbinden. Maar kan men de
Kamer ontbinden midden in een finan
cieele crisis en kan men het land in een
verkiezingsstrijd storten, terwijl oorlogs
gevaar boven het land zweeft?"
Tusschen Japan en China zijn de diplo
matieke betrekkingen nog steeds niet ver
broken en naar verluidt, ligt dat ook niet
in de bedoeling. Wel heeft prins Konoje,,
de minister-president, verklaard, dat Ja
pan niets meer met de nationale regeering
van China te maken wil hebben, maar vol
gens Oostersche begrippen is het blijk
baar met elkaar vereenigbaar, niet met
iemand te spreken, maar toch niet met hem
te breken.
VOLKSBOND-NIEUWS
Ontwikkelingsavond.
Morgen, Donderdagavond te 8 uur, zal
in het Bondsgebouw, aan de Steenschuur,
voor de leden van de afdeeling Leiden van
den Ned. R.K. Volksbond een ontwikke
lingsavond worden gehouden. Deze avond
is voor alle leden gratis toegankelijk.
De heer W. Steinmetz, lid van de Twee
de Kamer, zal behandelen het zeer actueele
onderwerp: „Bindend en onverbindend ver
klaren van collectieve arbeidsovereenkom
sten". Over dit onderwerp iets naders te
hooren, is voor de arbeiders, die er mee te
maken hebben en zullen krijgen, een ge
biedende eisch.
Daarom verzuime men niet! We spreken
dus af: „Wie kan is aanwezig".