DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
v De Biecht
Krankzinnigen-verpleging
in Zuid-Holland
De gegijzelde
journalist vrij
29ste Jaargang
DONDERDAG 30 DECEMBER 1937
No. 8917
(Boufrcmt
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bl| vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent Der week t 2.50 per kwartaal
Bu onze Agenten 30 cent per week 00 S 3.60 pei kwartaal
Franco per post f 3.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad 4s voor de Abonné'e ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 93S, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103903, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT t
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES «'an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Zaterdag a.s., Kieuwjaarsdag,
sal „De Leidsche Courant" niet
verschijnen.
Advertentiën voor het nummer
van Vrijdag gelieve men tijdig
in te zenden.
DE DIRECTIE.
A. B. K. schrijft in de socialistische pers:
Geen oogenblik mag in verband met
het geval-Hansen het zwijgrecht van
de geestelijken in twijfel worden ge
trokken. Toch geschiedt dit, en er is
zelfs een zekere onrust ontstaan in de
kringen van deze laatsten, of zij in dit
opzicht wel veilig zijn.
Geen gelijkenis wettigt deze vrees.
Want de geestelijke spréékt niet naar
buiten. Men kan hier kinderachtig te
genwerpen: „en de preek dan?", maar
die repliek heeft niets om het lijf. Een
preek is een getuigenis, géén mededee-
ling van feiten. De geestelijke spreekt
niet naar buiten over hétgeen hem
ambtelijk ter oore komt. De dagblad
schrijver doet in zekere zin no#oit an
ders.
Zonder het zwijgrecht van den pries
ter was de biecht een onmogelijkheid.
En alle gijzelingen ter wereld zouden
het slot van die lippen niet breken.
Waar men geen biecht kent, schijnt
de zaak in feite anders te staan. Maar
meer dan schijn is dat toch niet. Want
wat de zielkundige kern is van de
biecht, dat vindt men in wezen overal,
óók waar zij als sacrament niet be
staat
Want niet in de mogelijkheid om van
de zonde vergeving te krijgen, zit deze
kern, maar in de behoefte om een an
der deelgenoot te maken van het ge
heim zijner schuld. Men stikt er in,
zoolang niemand anders het weet. Men
krijgt lucht, als men gesproken heeft.
Ieder zou biechten, bij een vriend,
bij een vreemde, hardop in de een
zaamheid desnoods, als de vrees voor
het verraad daar niet was. Daarom is
de geestelijke met het slot op de mond
zulk een uitkomst. Wie morrelen zou
aan dat slot, zou erger misdaad doen
dan er ooit één begaan werd.
Gelukkig is er één zekerheid, die
hier beslissend is: de geestelijken te la
ten spreken over hetgeen hun in ziels
nood is toevertrouwd zal nooit geluk
ken. Men kan van hen met dwang wel
martelaren maar nooit sprekers ma
ken. De rechtspraak zou met zulk een
dwang nooit, het zwijgen onmogelijk
maken, alléén zichzelf.
Wij moeten hierbij opmerken, dat de
kern van de Biecht als Sacrament in de
Katholieke Kerk en wij kennen geen
Biecht, tenzij als Sacrament gelegen is
in het feit, dat dengene, die den priester zijn
zonden belijdt, volledig en met be
rouw d.w.z. met het vaste voornemen,
niet meer te zondigen, en de naaste gele
genheid, die tot zondigen brengt, te ver
mijden vergiffenis krijgt van zijn zon
den. In deze wetenschap ligt ook voor ons
op de allereerste plaats de verklaring van
het feit, dat hij, die goed gebiecht heeft, zich
weer vrij voelt vrij, als het kind, dat
tegenover zijn goeden vader misdaan heeft,
en nu weer, na met oprecht leedwezen zijn
misslag te hebben erkend en van zijn va
der vergiffenis te hebben verkregen, dien
vader durft tegemoet treden met open oog
en vertrouwvol hart....
Wat de socialistische schrijver zegt over
de groote óók maatschappelijke waar
de van het Biechtgeheim, is volkomen juist
gezien en zuiver gevoeld.
V Dc invoering van kinder
bijslag
Er is, zooals men weet, een" wetsontwerp
ingediend, strekkende tot invoering van
een kindertoeslag.
In dit ontwerp wordt recht op kinderbij
slag toegekend aan den arbeider, die hier
te lande zijn woonplaats heeft en wiens ge
zin meer dan twee kinderen beneden den
leeftijd van vijftien jaar telt. Bijslag wordt
gegeven voor elk kind, te rekenen van het
derde kind, dat den leeftijd van vijftien
jaar nog niet bereikt heeft. Onder kinde
ren worden verstaan wettige, gewettigde en
aangehuwde kinderen, op den eersten dag
van het ingetreden kalenderkwartaal deel
uitmakend van het gezin van den arbeider.
De bijslag voor elk in aanmerking komend
kind is gedacht als 3 pCt. van het dagloon,
terwijl de dekkingsmiddelen moeten wor
den opgebracht door de werkgeversnaar
een premiestelsel, dat rekent over het to
tale loonbedrag, hetwelk de onderneming
aan haar arbeiders uitkeert, ongeacht of
dat loon wordt ontvangen door een onge-
huwden dan wel door een gehuwden ar
beider, hetzij met of zonder kinderen. Vol
gens een zeer voorloopige kostenraming
zou de verschuldigde premie vermoedelijk
bepaald kunnen worden op één percent van
het loon.
Dit ontwerp beteekent, dat nu 'ns niet
aUéén met woorden, maar ook met een
daad wordt opgekomen voor de groote en
grootere gezinnen.
Er kunnen en er zullen ook, ongetwijfeld,
bezwaren worden gemaakt.
In alle ondernemingen zal het totaal be
drag der loonen met, naar schatting, één
percent moeten worden verhoogd.
Dat bedrag kan niet gevonden worden
door loonsverlaging! Wij troffen in een
blad al de opmerking aan, dat een onder
neming de loonen iets kan verlagen ook
één percent om bedoeld bedrag te vin
den; de menschen met drie of meer kinde
ren (onder de 15 jaar) krijgen immers tóch
resp. 3, 6 en 9 pet. loonsverhooging!
Neen, kinderbijslag mag nooit leiden tot
loonsverlaging; kinderbijslag mag nooit een
tendenz van loonsverlaging met zich bren
gen.
Die 1 pet. zal op een andere manier moe
ten warden gevonden. En dat zal over het
algemeen niet zoo heel moeielijk zijn. Als
uit een bedrijf b.v. 25.900 gulden loon moet
worden gehaald, zal er toch over hst alge
meen ook nog wel 250 gld. uit kunnen.
Wanneer de grondstoffen met 1 pet. stij
gen, wordt het toch ook niet altijd noodig
geoordeeld, de prijzèn van de gefabriceerde
artikelen met 1 pet. te verhoogen, artikelen
van 1 gld. b.v. te brengen op 1 gulden en
1 cent!
Er zullen ook andere bezwaren naar vo
ren komen bezwaren ook van hen, oie
tegenover kinderbijslag zeker niet per se
afwijzend staan. Maar deze bezwaren zijn
er, om ze te overwinnen ofom er een
compromis mee te sluiten.
Men kan b.v. zeggen: is de leeftijd van
15 jaar niet wat jong. Ook als de kin
deren 15 jaar zijn kosten ze nog geld, zelfs
over het algemeen óók al verrichten zij
loon-gevenden arbeid.
Men kan b.v. zeggen: waarom beginnen
bij het d e r d e k i n d? Is het niet beter te
beginnen bij het vierde kind. Voor een kin
derbijslag, beginnend bij het vierde kind,
zouden wij meer gevoelen, omdat, ons in
ziens, bij deze regeling geringer is het ge
vaar van de loon-drukkende tendenz,
waarop wij hierboven doelden.
Doch, hoe 't ook zij: dit zijn bezwaren,
komende van een zijde, die ten slotte zal
willlen wijken.
Halsstarriger zal zijn het verzet van de
genen, die beweren, dat het financieel niet
kan; dat het bedrijfsleven die 1 pet. niet
kan dragen welk verzet ten slotte bij
verreweg de meesten zal voortkomen uit
antipathie tegen het stelsel zelf van kin
derbijslag.
Die antipathie mag men niet in alle
gevallen toeschrijven aan gebrek aan
waardeering voor het kinderrijke gezin.
Maar in zeer vele gevallen toch weL
Wij verheugen ons over de indiening van
het hier besproken wetsontwerp. Wij ver
heugen ons er over, al weten wij, dat wij
er voor zullen moeten waken, dat de kin
derbijslag, eenmaal ingevoerd, geen loons
verlaging met zich brengt of wat het
zelfde is loonsverhooging tegenhoudt;
het hier-bedoelde gevaar is zeker niet lou
ter denkbeeldig.
Dat de kosten van verpleging van arme
krankzinnigen van de Overheid groote of
fers vraagt, is wel eenigszins bekend. Wij
lezen, dat zoo nu en dan bij de behandeling
van provinciale- en gementebegrootingen.
Daarnaast hebben wij verschillende Rijks-
krankzinnigen-gestichten.
Van de provinciale kassen wordt jaar
lijks een groot bedrag als subsidie in de
kosten door de gemeenten gevergd.
De dalende inkomsten deed de Provin
cie Zuid-Holland in 1936 uitzien naar al
lerlei bezuinigingen en de bijdragen in
juist genoemde kosten was een der uitga
ven waarop men meende te kunnen bezui
nigen; Gedeputeerde Staten deden het
voorstel aan de Provinciale Staten die het
aannamen. Dat de gemeentelijke uitgaven
daardoor bezwaard werden, mocht, zoo
als terecht werd aangevoerd, niet baten.
Tot 1937 droeg de Provincie in de ver
pleging per armlastige patiënt één derde
deel bij, terwijl de gemeente daartegenover
één derde der bijdragen van particulieren
naar de provinciale kas overhevelde.
De met ingang van 1 Januari 1937 vast
gestelde regeling kom', hierop neer, dat in
gemeenten beneden 10.000 inwoners 60 pet.
van de kosten boven 400 r>er verpleeg
de wordt vergoed; voor gemeenten tot
100.000 inwoners is dit 425 en daarboven
450.
Als overgangsmaatregel is bepaald, dat
gedurende de eerste tien jaren der nieuwe
regeling afloopend 9/10, 8/10 enz. wordt
bijgedragen van het verschil tusschen het
geen eerst en nu wordt bijgedragen.- Voor
de Provincie komt dit* neer op een terug-
loopende, voor de gemeente een oploopen-
de uitgaaf.
Op papier was bij de Provincie alles in
orde. Toen kwam de werkelijkheid. Het
aantal armlastige patiënten is zeer toege
nomen, doordat meerdere gevallen van
krankzinnigheid voorkomen, anderzijds
doordat velen niet meer in staat bleken te
zijn de hooge verpleegkosten te blijven be
talen waardoor zij ten laste der gemeenten
kwamen. Per 1 Juli 1933 waren er 5860, en
op 1 Juli 1937 6635 armlastige patiënten
in gestichten.
In 1935 stelden Ged. Staten een commis
sie in, welke tot taak kreeg een onderzoek
in te stellen naar de vraag, hoe de be
staande diensten voor na- en voorzorg van
krankzinnigen kunnen worde uitgebouwd
en op welke wijze die voor- en nazorg kan
worden uitgebreid tot de geheele provin
cie.
Voor den leek zij gezegd, dat voor- en
nazorg beoogt de noodzakelijkheid van op
neming in een verplegingsinrichting te
voorkomen, door de oorzaken van de krank
zinnigheid tijdig op te sporen en zooveel
mogelijk weg te nemen, en de patiënten,
die reeds verpleegd zijn geweest, door de
uitoefening van een regelmatig toezicht
voor weder-opneming in een gesticht te be
hoeden.
De commissie heeft zich thar.s met een
circulaire tot alle gemeenten in Zuid-Hol
land gericht, waarin wordt uiteengezet op
welke wijze men zich de voor- en nazorg
denkt.
De Provincie is verdeeld in vijf distric
ten, n.l. Delft en Omstreken, Omstreken van
Leiden, de Z..-Holl eilanden, Zuid-Holland's
Zuid-Oosthoek en de Noord-Oosthoek.
De gemeenten om Leiden en in de Rijn
streek behooren tot het 2e district, waarin
de geneesheer-directeur van „Sancta Ma
ria" te Noordwijkerhout, voorzatter is, dr.
Horst, directeur van den G, G. D. te Lei
den, secretaris, dr. Brouwer te Leiden, pen
ningmeester en burgemeester Colijn van
Alphen aan den Rijn en dokter Zijerveld
te Sasenheim, leden.
In elk district wordt een psyciater aan
gewezen, belast met de voor- en nazorg.
Deze zal de patiënten, die uit verplegings-
ZIJN GETUIGENIS NIET MEER
STRIKT NOODZAKELIJK
Een onverwacht einde
Spoediger dan verwacht werd want
het is een volkomen verrassing geweest
zoowel voor den betrokkene zelf als voor
diens raadsman is de gegijzelde journa
list in vrijheid gesteld, ofschoon zijn gij
zeling pas weer met 12 dagen was ver
lengd.
Gistermiddag heeft de rechtbank te
'sGravenhage een speciale zitting gehou
den ter behandeling van de zaak van den
journalist Hansen, die sinds eenigen tijd
in gijzeling is geweest wegens weigering
als getuige in een gerechtelijk vooronder
zoek verklaringen af te leggen in verband
met een publicatie over het behandelde in
een geheime vergadering van den gemeen
teraad van 'sGravenhage.
De officier van justitie vorderde de vrij
lating van den heer Hansen.
Hierop heeft de rechtbank besloten, de
gijzeling op te heffen op grond van het
feit, dat de getuigenis van den heer Han
sen voor de instructie in deze zaak niet
meer strikt noodzakelijk is.
De heer Hansen is hierop des middags
tegen 5 uur in vrijheid gesteld.
Over de zitting van de rechtbank wordt
nog het volgende gemeld:
De zitting werd te kwart voor vier ge
opend door den president mr. Scholten, die
mededeelde, dat hij een vordering van den
officier, van justitie, mr. Nysingh, had,
waarin deze tot opheffing van de gijzeling
concludeerde.
Op de vraag aan den heer Hansen en
aan diens raadsman of zij iets naar aan
leiding hiervan in het midden hadden te
brengen, antwoordden beiden ontkennend.
Het bevel tot de in-vrijheid-stelling
volgde daarop spoedig. Daarin staat „dat
uit de vordering van den officier van jus
titie blijkt, dat de gijzeling van den getui
ge Hansen in het belang van het onder
zoek tegen den verdachte N. N. niet meer
dringend noodzakelijk moet worden ge-
acht".
De bagage van den heer Hansen werd
daarop ingepakt het was in vergelij
king met hetgeen waarmede hij er op 7
December j.l. was binnen gekomen, een
heele collectie en vervolgens brachten
eenige collega's hem per auto naar 't bu
reau van Het Vaderland, waar de heer
Hansen door zijn hoofdredacteur, den heer
C. M. Schilt, hartelijk werd verwelkomd.
Daarna werd naar huis gereden.
Verscheidene bloemstukken, taarten en
telegramman werden in den loop van den
avond te zijnen huize bezorgd en er was
een kleine kring van vrienden, in wier
midden de heer Hansen zijn ervaringen
vertelde.
O.m. had het bestuur van de Ned. jour
nalistenkring den heer Hansen gelukwen-
schen gezonden. Het bestuur van de Haag-
sche journalistenvereeniging had bloemen
gestuurd.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Parijschc staking is geëindigd. (2de
blad).
Koning Faroek van Egypte ontslaat zijn
kabinet. (2de blad).
Een scherpe anti-semietische politiek in
Roemenië ingezet. (2de blad).
Binnenland
De gegijzelde journalist is gistermiddag
onverwacht in vrijheid gesteld. (1ste blad)
Auto door afsluitboomen van den spoor
weg EpeHeerde gereden; bestuurder ge
dood. (éde blad).
Gisteravond is te Amsterdam de stofzui-
gerfabriek „EFA" in vlammen opgegaan.
(éde blad).
inrichtingen worden ontslagen, regelmatig
bezoeken. Verder is hij éénmaal per week
te consulteeren, om zich in verbinding te
stellen met personen met geestelijke afwij
kingen, om daardoor te voorkomen, dat zij
in een gesticht behoeven te worden opgeno
men.
De commissies in de vijf districten, voort
gekomen uit het Groene Kruis, het Wit-
Gele Kruis, de R.-K. Vereeniging voor
geestelijke Volksgezondheid en van die op
Gereformeerden grondslag, hebben de al-
gemeene leiding van en het toezicht op de
uitoefening van de voor- en nazorg.
Men verwacht op deze wijze te voorko
men, dat nog steeds meer nieuwe kosten
voor verpleging zullen moeten worden uit
gegeven, dat deze althans minder zullen
zijn.
Hetwerk der commissie vraagt echter
nieuwe kosten. Deze denkt men te vinden
uit een provinciaal subsidie voor de helft
daarvan en door de gemeenten naar één
cent per inwoner, alles ingaande reeds voor
1938.
Worden op deze wijze de benoodigde gel
den verkregen, dan zal de regeling spoedig
in de geheele provincie in werking worden
gesteld en neemt men aan, dat een belang
rijk werk in het gemeentelijk financieel
belang en in het geestelijk belang der be
volking, een aanvang zal nemen.
D'r zal wel geen avond gezelliger zijn
Dan d'Oudejaarsavond
met punch of met wijn!
Dus móét wel een ieder
ons aanbod bekoren
Al zégt 't ons niemand,
't staat vast van tevoren 1
Schenk wijn of wat anders
't kost altijd toch iets I
Maór wiï geven ditmaal
Champagne voor niets 1
Men leze nog eens aandachtig onze
speciale aanbieding in de krant van
gisteren (Rubriek Advertenties).
Telef. 3538 DE WIJNKELDER
Alléén Prinsessekade 5.
De gegijzelde Haagsche journalist, de heer C. L. Hansen, (met bril) temidden van
zijn huisgenooten na zijn invrijheidstelling door de Haagsche Rechtbank,
JOODSCHE BEZOEKERS WORDEN OP
FOEHR GEWEERD.
BERLIJN, 30 December. (A.N.P.) Er zjjn
strenge maatregelen getroffen om Jood-
sche bezoekers te weren van het fraai ge
legen eiland Foehr in de Noordzee, ter
hoogte van Sleeswijk-Holstein. Besloten is,
dat alle leden der vereeniging van hotel-
en pension-eigenaars op het eiland Ariërs
moeten zyn, en dat zij zich moeten verplich
ten, geen Joodsche bezoekers te huisvesten.
Volgens de „Deutsche Hotel Nachrichten"
is het vreemdelingenverkeer in het
Schwarzwald en andere streken van Baden
in den afgeloopen zomer aanzienlijk min
der geweest dan het vorige jaar, hetgeen
in hoofdzaak wordt toegeschreven aan de
muntdepreciatie in Nederland en Zwitser
land en aan den invloed van de Parijsche
Wereldtentoonstelling.