GROOTE FABRIEKSBRAND TE
WINTERSWIJK
Ds Bontwcverljen „De Batavier"
door brand verwoest
KERKNIEUWS
WEEK-END.
LIED VAN DEZEN TIJD
ZATERDAG 4 DECEMBER 1937
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD - PAG. 11
VOOR HET RflENU
AARDAPPELEN direct besteld
bij VLASVELD
OUDE /msa ISO
DOEM/ukkst
tbilUI
LEIDEN
GEMENGDE BERICHTEN
WIELRIJDER DOOR AUTO GEGREPEN
EN GEDOOD.
Gistermiddag is een tot dusver onbeken
de wielrijder bij het oversteken van den
Hacderu ijkerstraatweg te Emelo, door een
auto gegrepen en tegen een boom gesmakt.
De man kr-eg een schedelbasisfractuur en
Werd op slag gedood.
De wielujder, die uit de richting Putten
kwam, had reeds geruimen tijd vlak ach
ter een langzaam rijdende autobus ge
fietst. Ter hoogte van de Wilhelminalaan
gekomen kwam hij plotseling van achter
de autobus te \oorschijn en wilde hij over
steken, hij \Aerd daarbij door een auto uit
tegenovergestelde richting gegrepen met
bovenstaand gevolg.
ONGELUK ON EEN ONBEWAAKTEN
OVERWEG.
Betrekkelijk goed afgeloopen.
Gisteravond omstreeks zeven uur is op
den cnbewaakten overweg tusschen Liemp-
de en Boxtel een personenauto, bestuurd
door der ongeveer 24-jarigen garagehou
der H. L. door een een uit de richting Gep-
nep komenden trein gegrepen. De auto
werd geheel vernield. De trein stopte ter
stond en het treinpersoneel haalde den ga
ragehouder uit de wrakstukken vandaan.
Hij had oogenschijnlijk slechts lichte kwet
suren opgeloopen. Met denzelfden trein,
Welke zijn auto aanreed is hij naar Boxtel
vervoerd, waarna hij naar zijn woning is
overgebracht.
MATROOS OVER BOORD GESLAGEN EN
VERDRONKEN.
Hij kon niet zwemmei!
De bemanning van het motortankschip
„Ransdorp", dat gistermiddag om twee uur
te IJmuiden is binnengeloopen, deed mede-
deeling, dat de matroos Stork gisternacht
over boord is geslagen en verdronken.
Stork had de wacht en zou gistermorgen
om zes uur worden afgelost door een ander
lid van de bemanning. Toen deze op den
afgesproken tijd verscheen, was Stork niet
te vinden. Men voer een eind terug en
Z''Cht nauwkeurig de omgeving af, even
wel zonder resultaat.
De man kon niet zwemmen. De „Rans
dorp" was op weg van Hamburg naar
IJmuiden. Het ongeluk moet ter hoogte
van Terschelling gebeurd zijn.
LOGGER GESTRAND BIJ TERHEIDE.
Bemanning wenschte het schip niet te
verlaten.
De reddingsboot president Wierdsma,
Schipper van Dam, is hedennacht uitgeva
ren om hulp te verleenen aan een logger,
Gdynia 51 uit Scheveningen, die bij Ter-
heide gestrand was, tusschen de pieren 16
en 17. Het was niet mogelijk den logger
te naderen en aangezien de bemanning het
schip niet wenschte te verlaten, is de red
dingsboot teruggekeerd. Het schip zit met
den kop naar de kust en zal waarschijn
lijk bij hoog water door de in de nabij
heid vertoevende sleepbooten worden afge
trokken. Mist is de oorzaak van de stran
ding.
EEN GEVAL VAN SCHAKING.
De commissaris van politie in de vierde
secue te Amsterdam verzoekt opsporing en
oanhounng van den Duitscher Peter On-
nerts, signalement: ongeveer 24 jaar, lang
ongeveer 1.70 M., vol, blond gezicht, ge
kleed in grijzen jas, donkergrijze pet en
wollen das, en van der Burg, ongeveer 30
jaar, lang ongeveer 1.65 Meter, zwart haar,
smal gezicht, loopt mank. Zij worden ver
dacht van schaking van Agnes Maria
Leijendeckers, geboren te Weckhoven in
Duitsc'Jand op 30 Juli 1918, die zij gister
avond omstreeks half zeven, met haar wil,
met e*T' D. K. W.-motor, voorzien van een
Duitser, kenteeken in de richting Neu6s
hebben vervoerd.
TE HEET GEBAKERD.
Op dc Prinsegracht te Den Haag kwa
men gistermiddag twee wielrijders met el-
kaai ir botsing. Omtrent de schuldvraag
ontsioi.d een heftige woordenwisseling,
welke ontaardde in een hevigen twist. Het
gevolg hiervan was, dat de eene wielrij
der, de 43-jarige J. L. R., zijn tegenstan
der F. B., met een fruitkist bewerkte. De
gevolgen waren ernstig. Met een hersen
schudding werd de 17-jarige jongeman
naar den centralen post van den genees
kundigen dienst vervoerd. R., die aanvan
kelijk beenen had gemaakt, heeft zich la
ter bij de politie gemeld.
ONGEVEER 350 ARBEIDERS WERKLOOS
Een schade van ongeveer
een kwart millioen gulden
Hedennacht te ongeveer kwart voor twee
is orano uitgebroken in de bontweverij „De
Batavier" v.h. firma J. Willink en Paschen,
gelegen aan de Zinnebrink, in de kom der
gemeente Winterswijk.
Deze fabriek, waar in normalen tijd een
achthonderdtal arbeiders werkzaam is,
staat op het oogenblik in lichte laaie, en
de henp opgaande vlammen zetten de ge-
heeie omgeving in rooden gloed.
De brandweer te Winterswijk is met
groot materiaal uitgerukt, daar de fabriek
aan alle zijden begrensd wordt door per-
ceelen, welke groot gevaar loopen door den
geweldigen vonkenregen, welke naar alle
zijden uitspat.
Onmiddellijk, nadat men voorzag, dat
de brand een groote uitbreiding zou aan
nemen, werd ook assistentie ingeroepen van
de brandweer uit omliggende plaatsen.
Na korten tijd verscheen de motorspuit
uit Lichtenvoorde, en ook uit Aalten en
Groenloo. Met al het beschikbare materiaal
tastte men het vuur aan. Vermoedelijk is
ae brand ontstaan in de afdeeling weverij,
vanwaar hy oversloeg naar de spoel-inricn-
ting.
Nader wordt gemeld, dat de brandweer
er in geslaagd is, een ramp, welke op zeker
oogenblik dreigde, te voorkomen Zij is er
in geslaagd den hevigen vuurgioed, die
dreigde over te slaan naar een aantal aan
de overzijde van de straat gelegen gebou
wen, waar eenige perceclen reeds vlam
hadden gevat, tijdig te stuiten.
Hoe de brand ontdekt werd.
Het was omstreeks half twee vannacht,
toen eenige commiezen die op nachtpa
trouille waren, in het achtergebouw van
de bontweverij „De Batavier" v.h. firma
J Willink en Paschen een hevigen vuur
gloed ontdekten. Ook eer.ige bewoners uit
de omgeving die wat laat naar bed gin
gen, bemerkten ongeveer gelijktijdig, dat
er brand in de fabriek was uitgebroken.
Onmiddellijk werden de brandweer en
de plaatselijke autoriteiten gewaarschuwd,
terwijl ook in de nabijheid wonende ma
chinist werd geroepen. Hij was een der
eersten, die met eenige personen, die het
vuur ontdekt hadden, ter plaatse kwamen.
Deze laatsten gingen de fabriekspoort bin
nen en begaven zich naa*- de achter het
voorgebouw gelegen binnenplaats. Hier sloe
gen de loeiende en brullende vlammen,
die gretig voedsel vonden in het laag op
getrokken oude deel van de fabriek hen
tegemoet.
Daar Winterswijk over slechts één motor-
spuit naast <te handspuiten, welke op de
waterleiding werken beschikt, achtte de
burgemeester, de heer J. A. R. Bosma, die
spoedig na het ontdekken van den brand
ter plaatse verscheen, het gewenscht de
hulp in te roepen van de motorspuit van
Aalten, Groenlo en Lichtenvoorde. Van
deze heeft echter alleen de motorspuit uit
Aalten medewerking behoeven te verlee
nen, daar, toen de andere motorspuit op
de plaats van den brand kwamen, men het
vuur zoover meester was, dat voor verdere
uitbreiding niet behoefte te worden ge-
vreesr.
Hoe de brand ontstond.
De brand is ontstaan In de eigen
lijke bontweverij. Door den feilen wind
sloeg het vuur over naar de spoelerij,
de pretteerderij, en de ververij, wel
ke afdeellngen in het drie verdiepingen
hooge voorgebouw waren gelegen. Als
'n brandende fakkel, die tot ver in den
omtrek zichtbaar was, stond de fabriek
in den donkeren winternacht, de direc
te omgeving hel verlichtend.
Op zeker oogenblik sloeg het vuur
over naar de gebouwen, welke aan de
andere zijde van de Willinkstraat zijn
gelegen en vatten de gereformeerde
kerk, de sociëteit „De Eendracht" en
een zestal particuliere woningen vlam.
Het was toen, dat vaststond, dat er van
de fabriek zelf niets meer te redden
viel en dat de brandweer, werkende
met zestien stralen, zich er in hoofd
zaak toe beperkte, de reeds aangetaste
gebouwen te behouden en verdere uit
breiding te voorkomen.
Daarin is de brandweer, zooals gezegd,
geslaagd. Wel hebben deze gebouwen aan
de buitenzijde brandschade gekregen en
enkele particuliere huizen zooveel water
schade opgeloopen, dat zij op het oogen
blik onbewoonbaar zijn, doch het vuur is
gestuit.
Fel woedde het vuur den geheelen nacht
in de fabriek. Nu en dan stortte een ge
deelte van de gebouwen in, of vielen ma
chines van de hoogste verdieping door de
vernielde vloeren naar beneden, daarbij
steeds het vuuh opnieuw doen oplaaiend.
Met man en macht werd gewerkt om
het vuur te stuiten aan den eenen kant,
om te redden vyat er te redden viel aan
den anderen kant.
Uit het directiekantoor, dat door een
brandmuur van de eigenlijke fabriek is ge
scheiden, werden de boeken en belangrij
ke bescheiden gehaald en voorloopig on
dergebracht in de nabijgelegen rijks hoo-
gere burgerschool. Ook uit de gebouwen,
aan de overzijde van de straat, welke door
de bewoners moesten worden ontruimd,
werd zooveel mogelijk gered.
Hedenmorgen tegen zes uur stond wel
vast, dat verdere uitbreiding van den
brand niet te vreezen is. Van toen af kon
aan de nablussching, welke met acht stra
len hedenmorgen om negen uur nog vooft-
durde, worden begonnen.
Van de fabriek is niet veel meer over
dan eenige stukken muur. Het gedeelte van
de Willinkstraat nabij de fabriek toont een
beeld, als na een bombardement. Het ge
heel is een groote ruïne en het verk- -r door
de straat is onmogelijk geworden. Dit
moest worden omgelegd.
Tengevolge van dezen brand kan ook
de tweede fabriek „De Pol" van dezelf
de onderneming niet werken, daar de
transformatorinrichting in de afgebran
de fabriek was gevestigd en de twee
de fabriek derhalve nu zonder stroom
zit. In totaal zijn daardoor voorloopig on
geveer driehonderd vijftig perosnen
werkolos.
Bovendien zullen de weverijen van
Poppers en de stoomweverij van Meye-
rink vandaag moeten stilstaan, daar
het provinciaal electricitcitsbedrijf in
verband met mogelijk groot gevaar, ook
de stroom naar deze fabrieken heeft
afgesneden,
Hoe groot de schade zal zijn, kon heden
nacht nog niet worden vastgesteld. Deze
zal zeker ongeveer een kwart millioen gul
den bedragen.
De oorzaak van den brand kon nog niet
worden vastgesteld. Er is gisteren op de
gewone wijze in de fabriek gewerkt en
toen het personeel de fabriekslokalen ver
liet, was er niets bijzonders aan de hand.
Voor zoover bekend, zijn de gewone con
trolemaatregelen gënomen.
Gedurende den nacht was er niet veel
publiek op de been, doch in den loop van
den ochtend had de politie druk werk met
het afzetten van de omgeving van de fa
briek.
De nablussching zal nog geruimen tijd
duren.
vervoerd. Deze last scheen de politie zelfs
voor pooitge inbrekers nogal zwaar, waar
om de filiaalhouder zelfs eens aan den tand
werd gevoeld. De man bekende daarop de
inbraak gefingeerd te hebben, om tekorten
in zijn voorraad te dekken. Hij had de
voorraad kruidenierswaren naar buiten
gebracht en er een rywlel bij neergewor
pen, om vervolgens aangifte tc doen van
de poging tot inbraak.
VALSCH GELD IN OMLOOP
In de gemeente Montfoort en ook in na
burige plaatsen werd de laatste dagen
valsch geld in omloop gebracht. Nagemaak
te kwartjes voornamelijk, maar ook geimi-
teerde gulden, werden bij de politie gede
poneerd. Een uitgebreid onderzoek, dat de
politie instelde, mocht tot dusver geen re
sultaat opleveren, aldus het „U D.".
Het vermoeden bestaat, dat, daar Mont
foort een centrum van veekoopjers is, han
delaren uit dit dorp, die bijna alle vee
markten in den lande bezoeken, het val-
»che geld onbewust mede nemen naar de
plaats hunner inwoning, zoodat het al bui
tengewoon moeilijk is den haard der valsch-
munterij op te sporen.
Van bevoegde zijde deelde men het blad
mede, dat ook daardoor het onderzoek ten
«eerste bemoeilijkt wordt, omdat het
slechts enkelingen zijn, die hun valsche
kwartjes of guldens bij de politie inleveren.
Het meerendeel van de menschen geeft het
valsche geld opnieuw uit, omdat men wel
weet, dat bij inlevering niets ervoor betaald
wordt.
KNAAPJE TE ERICHEM ONDER
VERDACHTE OMSTANDIGHEDEN
OVERLEDEN
In het dorp Erichem (Betuwe) is giste
ren in een landarbeidersgezin onder zeer
verdachte omstandigheden een knaapje
van ongeveer 8 maanden oud plotseling
overleden. De wildste geruchten deden
over dit sterfgeval de ronde. De vader
verklaarde dat het kind tengevolge van on
dervoeding was overleden. De verschillen
de geruchten waren aanleiding dat de land
arbeider werd gearresteerd en het stoffe
lijk overschot van het jongetje in beslag
werd genomen voor een nader onderzoek.
De burgemeester van Buren, onder wiens
bestuur hét dorp Erichem ressorteert, liet
den politiedeskundige dr. Hulst uit Leiden
ontbieden, om de sectie op het lijkje te
verrichten. Over het resultaat konden nog
geen nadere mededeelingen worden ge
daan en ook de burgemeester kon thans
nog niets naders vertellen. Het lijkje is ech
ter door de justitie nog niet vrij gegeven.
De vader is inmiddels voorloopig op vrije
voeten gesteld, doch mag het dorp niet ver
laten.
„Vad."
PAK MET BEBLOEDE KLEEREN
GEVONDEN
De Rotterdamsche politie ziet zich voor
de taak geplaatst, een mysterieus voorval
op te lossen, bericht men aan de „Telegr.".
Omstreeks halfacht gisteravond ontving
zij 'n telefoontje van den bodedienst Burg
graaf uit de Lange Torenstraat, dat aldaar
naast een aan de firma toebehoorenden
vrachtauto een geheimzinnig pak was ge
vonden, waarbij het vermoeden bestond,
dat dit pak verband hield met een mis
daad.
Te ongeveer 7 uur zag de heer Burggraaf,
dat naast zijn auto een pak op straat lag.
Aanvankelijk dacht hij, dat het uit zijn
wagen was gevallen, doch toen hij het eens
nader bekeek, bemerkte hij, dat er geen
adres opgeplakt was, zoodat het onmogelijk
tot zijn bestellingen kon behooren. Nieuws
gierig geworden, scheurde hij een stuk van
het papier af en toen hij zag, dat het pak
kleeren bevatte, maakte hij het geheel open
Tot zijn ontsteltenis bespeurde hij toen,
dat de kleeren gehel mt bleed doordrenkt
waren.
Direct waarschuwde hij de politie en
spoedig was een rechercheur met een po
litiehond ter plaatse. De geheele omgeving
wer dafgezocht, evenwel zonder resultaat.
Ht mysterieuse pak is Intusschen naar
het politiebureau aan de Witte de With-
stvaat gebracht, waar men thans voor de
moeilijke taak staat het geval op te los
sen. Tot dusver heeft men geen enkele
aanwijzing, hoe het pak in de Lange To
renstraat gekomen is.
EEN GEFINGEERDE INBRAAK
De politie deelt mede, dat de inbraak,
welke dezer dagen te De Lier in een filiaal
van Albert Heyn, plaats vond, bij nader on
derzoek gefingeerd bleek. Bij het verhoor
kwam vast te staan, dat een hoeveelheid
van 300 kg. aan kruidenierswaren naar bui
ten gesleept was om per rijwiel te worden
223
„Vol verwachting klopt ons hart....!"
Niets te doen met dat hart van mij.
't Klopt net als andere avonden. Beetje
flauwei alleen maar.
Zou m'n hoekje van avond nog wel ge
lezen worden?
Zf'O'n alledaagsch ding als een krant
krijgt bitter weinig belangstelling op een
avond als St. Nlcolaas-avond. De Spaansche
Burgeroorlog laat iedereen koud natuurlijk,
om die Eene van Spanje die aller harten
warm maakt.
„Vol verwachting klopt ons hart!"
„Slechte tijd voor ons. die Sinterklaas
tijd" klaagde de melkboer van de week.
„En dan hier eventjes" mopperde Kees,
de slager" 't is allemaal: „seftrijf maar op;
van de week geen centen'"
„O. in ons vak zeker niet?" meesmuilde
ik met een lang gezicht.
„Bij ons zeggen ze nog niet eens: „Schrijf
maar op
Nee hoor, m'n hart k'opt maar flauwtjes
van avond.
Had die Sinterklaas maar nooit be
staan.
Father G. v. Leeu\yen, Dir.
St. Bonifacius-Missiehuis.
Hoorn. Giro 120937.
SEGMENTRAADSEL.
Om leder nummer moet een woord van
5 letters ingevuld worden, dat bij het
pijltje begint en loopt, zooals de wijzers
van de klok. De woorden loopen in elkaar,
zooals bij een cellenraadsel en hebben de
volgende beteekenis:
1. harig of dradig deel.
2. gelijk.
3. streelen.
4. mist.
5. uitzoeken.
6. omheinde of afgesloten streken bouw
land.
7. serie.
8. verschiet.
ONTWIKKELING.
Er is een professor geweest, een ge
leerde in de wetenschap der menschelijke
zielen, die gezegd heeft, dat de ontwikke
ling van den gemiddelden mensch niet
uitgaat boven die van een kind van veer
tien jaar.
Dat is toch eigenlijk een beetje gênant
en ik vraag mij af waar al die veertien
jarigen dan toch eigenlijk van leven. Van
brood alleen?
Wat kan het Annemarie en Jet schelen,
dat Prof. Huizinga de geesten heeft wak
ker geschud en dat Eden confereert met
Delbos. Ik begrijp, dat deze beide aan
minnige jongemeisjes meer belangstelling
koesteren voor hun eerste avondjapon, hun
permanent en het probleem der kniekou
sen. Maar zouden zij daarom slechts
veertienjarigen zijn?
Om dit te weten heb <k de bioscoop be
zocht. Ik heb een kaartie gekocht voor d«
tweede rang en ik he'j mij een plaatsje
gezocht vóór Mien en Greetje om al de
wijsheid te kunnen beluisteren, welke
vloeien zou van heur iets te rood geverfde
lippen.
Het journaal wordt vertoond. Greetje
heeft een krakend '.akje met lekkers uit
haar taschje opged ept, dat dienen moet
om het evenwicht tusschen de geestelijke
en stoffelijke rants leneering te bewaren.
Gunst, Mien, daar hebbie Musselinl,
wat 'n engert!
Nee, juffrouw Mien, Mussolini Is hee-
lemaal geen engert, maar dictator van
het Italiaansche volk.
Kijk 's meid, daar gaat de Koning
van België. Trch wel fijn in zoo'n rijtuig.
Die met di»; berenmuts op Is die van
België en dif naast 'm zit van Engeland.
Pardon, dames....
Meneer, waar bemoeit u zich mee.
U hoort toch niet bij ons.
Kijk s Greet, wadd'n bommen. Late
ze zoo ma ir op je hoofd valle en dat moet
je dan nog maar goed vinden ook....
Goed zoo Mien, een acht!
en kijk 's meid, wadd'n Chineezen!
Enge lui zijn dat toch....
Die Chineezen vinden het veel enger,
dat hun vrouwen en kinderen als vee
door de Japanners worden afgeslacht,
Mien
Meid, nog 'n sjukkelaatje?
Mag ik u om wat stilte verzoeken da
mes?
Meneer, bemoeit u zich met u eigen.
«...Nou meid, mijn broer Hendrik,
die in Rotterdam woont, zegt, dat je die
Chineezen.... kijk, daar heb je die bols
jewiek ook.
De wijsheid van broeder Hendrik be
treffende de Chineezen zal ik dus nim
mer vernemen. Ik was reeds wat schuin
gaan zitten en had mijn ooren reeds ge
spitst, opdat deze wijsheid mij niet zou
ontgaan.
Moet je toch eens zien, hoe ze rlje.
't Most toch gewoon niet magge, dat ge
jakker met die auto's.
Schrijf het ze, Mien, misschien laten ze
het dan wel!
Wat 'n rare snijer is dat. Mien.
Dit laatste wordt gefluisterd. De rare
snijer moet ik zijn, aangezien er op het
witte doek op dit oogenblik niets is te
zien, dat met het epitheton rare snijer
zou kunnen worden versierd.
Kijk ze daar es zwemmen! Zalig hè!
En daar heb je nou meneer Eden uit
Spanje.
Uit Engeland Greet!
Ik vind die koning Leopold van
Frankrijk een knappe man.
Schrijf 't hem, Mien. Dat zal hy beslist
leuk vinden. Maar schrijf dan naar Brus
sel.
Kijk 's wadd'n schapen.
Een negen Mien, 't zyn werkelijk scha
pen en geen varkens.
En nou vind ik dat gezegde van dien
professor toch heusch wel wat overdre
ven.
Veertien jaar..,.!!
Het eenige wat je zeggen kunt is, dat
Mien en Greet het onderscheid niet ken
nen tusschen een bioscoop en een huis
kamer.
Maar later met de televisie wordt dat
vanzelf beter.
DANIëL.
SINTERKLAASGESCHENKEN.
't Is Sinterklaas, geschenken dag,
Waarop een ieder zeggen mag,
Wat hij wel zou begeeren.
Dit feest wordt iedereen bereid
Met veel cadeaux en zoetigheid,
Meer dan men kan verteren.
Er wordt gezongen en gefeest,
Die krijgt het minst en die het meest
En Zwarte Piet zal brommen.
Het leven wordt weer wat vermooid
In China is 't Japan dat strooit
Op 6 December bommen.
In Brussel heeft Japan, verveeld,
Een poos voor Zwarte Piet gespeeld
Voor al die groote heeren.
Hij heeft hen allemaal gefopt
En daarna in zijn zak gestopt
En uit is 't confereeren.
In Rusland doen ze het weer zoo
Daar krijg j'als Sinterklaascadeau
En paar gestrenge mannen.
Die komen bij je op bezoek
Met noten niet en peperkoek,
Maar om je te verbannen.
En in het land van Sinterklaas
Is altijd nog 't kanon de baas
Aan vreugd zal geen daar denken.
Dat zijn zoo heden aan den dag
De nieuwste als 'k 't zeggen mag
St. Nicolaasgeschenken.
TROUBADOUR.
