Met de Baskische kinderen
naar huls
H. M. PIERROT
WOENSDAG 1 DECEMBER 1937
No. 8853
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Een vermoeiende reis en
een gelukkig weerzien
Katholiek Nederland en Katholiek Indië
PRINS BERNHARD
DE DIENSTPLICHT
Dc wedstrijd
Euwe-Aljectiin
-1
gj
1
IB
KI
a
13
i
i
i
i
ff
pu
S
29ste Jaargang
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi) vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weeki 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week i 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent. met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103093, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT I
Gewone AdvertenHën 30 cent per regel
Voor ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Het eerste transport Baskische
kinderen is naar huis terugge
keerd. Duizenden dezer ongeluk
kige Spaansche kinderen ver
zuchten echter nog steeds in
vreemde landen, terwijl hun
moeders met smachtend verlan
gen uitzien naar de komst van
hun kinderen, die zelf ook zoo
graag naar huis toe willen.
Wij laten hieronder een brief
volgen van een ooggetuige, die
met een groep Baskische kinde
ren naar Spanje is teruggekeerd.
In de Marxistisch georiënteerde bladen
is den indruk gewekt, dat de Spaansche
kinderen niet graag naar hun land zouden
willen terugkeeren. Toen zjj uit Bilbao ver
trokken waren, had men hen Franco afge
schilderd als een monster. Van huis tot huis
waren de leden der Roode Militie rondge
gaan om ouders en kinderen allerlei gru
welen te verhalen over het optreden van
de Mooren. Maar al die gruweldaden
zijn naar het rijk der fantasie verwezen
en ik ben er vast van overtuigd, dat de
meeste kinderen weer blij waren, als kost
school-kinderen die op vacantie gaan. Al
die Spaansche kinderen zagen er goed uit:
ze waren goed doorvoed en netjes gekleed,
heel wat beter dan de stakkerds, die in
Bilbao waren achtergebleven.
Er waren uitgebreide voorzorgsmaatre
gelen genomen om zooveel mogelijk te
voorkomen dat de kinderen geen last zou
den hebben van de zeeziekte. Maar geluk
kig was de zee kalm en mejuffrouw
Smith met haar 8 Engelsche en 4 Spaan
sche verpleegsters hebben geen dienst be
hoeven te doen.
Ellende in Frankrijk
Maar zoodra we in Frankrijk waren, het
land van het Volksfront, begon de ellende.
De wagens waren stampvol en overdag
vas dat nog niet zoo erg, maar toen de
avond viel waren de kinderen overver
moeid. Sommigen lagen op de vloer, ande
ren in de bagagenetten of op de banken te
slapen. De lucht in de wagens was be
nauwd en in de waschgelegenheden was
geen water meer. Wij waren 36 uur ach
tereen in den trein. Voor mij zelf was dat
geen bezwaar, ik had wel grootere trajec
ten afgelegd, maar voor deze kinderen was
het- te lang. Bovendien moesten er aan de
grens veel formaliteiten vervuld worden
die uren in beslag namen. Voeg daar nog
bij de spanning waarin de kinderen ver
keerden, dan kan men zich voorstellen dat
het uithoudingsvermogen der kinderen
zwaar op de proef werd gesteld.
Het zal zeker in de toekomst aanbeve
ling verdienen, dat een volgend trans
transport geheel per boot zal worden ge
repatrieerd. Het gevaar bestaat dan na
tuurlijk altijd dat enkele kinderen zeeziek
zullen worden, maar dit risico is niet zoo
groot als het zekere ongemak van een lang
durige treinreis.
Een ontmoeting met de Rooden.
In Nantes werd de Spaansche zielzorger
Pater Gabana bij den stationschef ontbo
den. Er stond een groep Spanjaarden op
het perron die geen woord Fransch ver
stonden. Het waren vluchtelingen uit
Bijon die terug naar het Roode Spanje
wilden. Pater Gabana gaf hen den weg
aan langs welk traject wij dan moesten
reizen. Dit was een daad van naastenlief
de, die echter een bittere ironie inhield.
In Bordeaux kwamen Spaansche Marxis
ten langs den trein die aan de kinderen
vertelden, dat Franco vast en zeker eenige
hunner zou doodschieten. Dat bracht na
tuurlijk 'n groote ontsteltenis onder de
kinderen teweeg. In Bayonne waar zooveel
Spaansche vluchtelingen vertoeven, had
den wij een groote groep Marxisten ver
wacht, maar er was niemand te zien. La
ter hoorden we zeggen, dat de Fransche
autoriteiten hadden weten te verhindere-
ren, dat ze op het perron kwamen.
Mgr. Antoniutti stond de
kinderen op te wachten
In Henday stond Mgr. Antoniutti, de
zaagelastigde van den H. Stoei, ons op te
wachten. De Franschen hadden voor war
me melk gezorgd, hetgeen ten zeerste werd
geapprecieerd, want al dien tijd hadden
de kleinen niets warms te eten of te drin
ken gekregen.
Daarna gingen we naar die fameuze brug
die toegang geeft tot Spanje, het katholie
ke Spanje. De brug ligt in de schaduw van
de heuvels van Irun, waar maanden gele
den nog voor het nieuwe Spanje gestreden
was. Nu werden we daar begroet door de
leden van de jeugdorganisaties. In Irun
stond een reusachtige Spaansche maaltijd
gereed. Er werden toespraken gehouden,
burgerlijke en militaire autoriteiten gaven
blijk van hun belangstelling; er werd tel
kens besloten met den uitroep: Leve Chris
tus Koning, leve Spanje, leve het edelmoe
dige Engeland.
Sociale hulp.
Vanaf de Spaansche grens stond heel het
transport onder leiding van „Auxilio So
cial", jonge vrouwen die zich vrijwillig
beschikbaar hebben gesteld in het nieuwe
Spanje cm de zorg op zich te nemen voor
deze arme, ouderlooze of verlaten kinde
ren.
Gevangenen aan het werk.
Per tram werden de kinderen naar San
Sebastian gebracht. We reden langs een
rij nieuwe huizen die door krijgsgevange
nen waren gebouwd. Voor straf moesten
zij, die medeschuldig waren dat zooveel
vernield werd, zelf meewerken aan den
opbouw van het nieuwe Spanje.
In San Sebastian werd in de Carmelie-
tenkerk het Salve Regina gezongen als
een welkomstgroet aan de H. Maagd bij
den terugkeer in het nieuwe vaderland.
Van San Sebastian naar Bilbao is het nog
120 K.M.; overal stonden de menschen
langs den weg om het transport levendig
toe te juichen. In Londen had men mij
wijsgemaakt, dat er een groote onrust
beerschte in het nieuwe Spanje en dat er
nog steeds benden Roode Troepen waren,
die het land afstroopten en angst ver
schrikking verspreidden.
Maar ik heb nergens iets van gemerkt;
cveral heerscht orde en rust. Alleen aan
het front kan men bespeuren, dat het land
in oorlog is, achter het front heerscht vol
komen rust en veiligheid.
Wat mij het meest getroffen heeft: Span
je heeft een harde les gehad. De Separa
tisten zijn tot het inzicht gekomen, waar
toe al te ver doorgedreven nationalisme
hen had verleid. De moreele overwinning
van Franco die de eenheid herstelde is wel
licht nog greoter dan de triomf die met de
wapens werd behaald.
De intocht in Bilbao zal ik nooit verge
ten. De kinderen werden op zoo'n uitbun
dige en geestdriftige wijze ontvangen, dat
deze oogenblikken onuitwischbaar in hun
geheugen zullen zijn geprent. Er was mu
ziek, gejuich, vlaggen en versierde tram
wagens. Er heerschte 'n zichtbare span
ning onder de kinderen. Een klein meisje
zei me: „Ik zal m'n moeder nog dikwijler
kussen als ze haren op haar hoofd heeft!"
Het weerzien was ontroerend en met
geen pen te beschrijven.
Het eerste tramsport bestond uit slechts
152 kinderen Nog duizenden moeders
wachten met smachtend verlangen op hun
kleinen
In het nieuwe Spanje heerscht orde eh
rust, bedrijvigheid en welvaart. Het is mis
dadig om deze Spaansche kinderen nog
langer aan hun ouders te ontrooven.
Meer contact gezocht tusschen
Staatspartij en I. K. P.
Instelling van
Indische Bureaux
Gelijk reeds eerder werd gemeld, ver
toeft de heer P. A. Kerstens, voorzitter van
het hoefdbestuud wder Indische Katholiek
Partij, lid van den Volksraad en van het
College van Gedelegeerden, sedert eenigen
tijd in het moederland, ten einde met de
leiding der R.K. Staatspartij besprekingen te
voeren over een meer stelselmatige verzor
ging van de contacten op staatkundig ge
bied tusschen de Katholieken van Neder
land en die in de gebiedsdeelen over zee, in
het bijzonder in Oost-Indië.
Met dat doel hebben besprekingen plaats
gehad tusschen den heer Kerstens en het
dagelijksch bestuur der partij, waarbij
tevens de vraag werd betrokken, op welke
wijze en met welke middelen meer en be
ter dan in het verleden het geval was, kan
worden voorzien in voorlichting en docu
mentatie onder de Nederlandsche Katho
lieken en in het bijzonder onder de leden
der R.K. Staatspartij, omtrent de actueele
vraagstukken van koloniale staatkunde en
omtrent de gemeenschappelijke belangen,
welke bij samenwerking tusschen Neder
land en Indië „in den geest van welbewus
te Rijkseenheid" zijn betrokken.
De heer Kerstens heeft dienaangaande
zijn inzichten ontvouwd en enkele concrete
middelen aangewezen, welke tot dit ge
wichtige doel nuttig zouden kunnen wor
den aangewend. Hij wees daarby op het
groote nut van
1. geregelde bezoeken van Katholie
ke Kamerleden en politieke voorman
nen aan Indië, evenals van Indische
leidende figuren aan het moederland,
welke blijkens de ervaring, het beste
middel vormen om tot een behoorlijk,
regelmatig onderhouden contact te ge
raken.
Vervolgens op het belang van
2. wederzijdsche schriftelijke en mon
delinge voorlichting van de politieke
leiders in Nederland en Indië en in
verbahd daarmede op de onmisbaar
heid van
3. een behoorlijk toegeruste af deeling
voor - Indische (koloniale) aangelegen
heden, aan het partijbureau der R.K.
Staatspartij te verbinden, welke als
permanente centrale van wederzijdsche
voorlichting en documentatie zou kun-,
nen werkzaam zijn: Aan de regelmati
ge verzorging der hierbedoelde con-
II viiuit voor IEDERS BEURS
een smaakvol geschenk
bij
MAARSMANSTEEG 14-21
Zijn toestand hedenmorgen
AMSTERDAM, 1 Dec. De particuliere
secretaris van Z. K. H. Prins Bernhard,
Jhr. Mr. C. Dedel, verstrekte ons heden
ochtend het volgende communiqué:
Prins Bernhard is tevreden over zijn
nachtrust. De hoofdpijn is minder ge
worden.
De hoofdwonde werd hedenmorgen
opnieuw verbonden. Zij blijkt goed te
genezen.
Overigens is de toestand onveranderd.
De Prins zal nog geruimen tijd ab
solute rust moeten houden.
De hof jager Spek had eveneens een
goeden nacht. De operatie van de knieschijf
zal vermoedelijk aan het eind van de week
plaats hebben.
Katholieke Kamerleden
amendeeren
tracten; aan het verzamelen en bewer
ken van materiaal voor studie en docu
mentatie op koloniaal-staatkundig ge
bied; aan een passende, mondelinge en
schriftelijke voorlichting van de leden
en organen der Partij omtrent Indische
toestanden en verhoudingen, alsook
aan het onderhouden van contact met
Katholieken die uit Indië naar het
moederland zijn teruggekeerd, ten ein
de deze personen in te leiden in organi
satie en werkzaamheid der R.K. Staats
partij, en hun wetenschap, ervaring en
belangstelling betreffende koloniaal-
staatkundige vraagstukken en verhou
dingen tot nut te doen strekken van
deze partij.
De heed Kerstens voegde daaraan toe,
dat het hoofdbestuud der I.I£.P. sedert den
jongsten partijdag gereed is met de voor
bereiding harerzijds, om het hierbedoelde
contact te leggen en te onderhouden. Daar
toe zal te Batavia een permanente docu-
mentatie-commissie in het leven worden
geroepen, een instelling, waardoor zoowel
de I.K.P. als de politieke organisatie der
inheemsche Katholieken (P.P.K.I.) de voor
Nederland bestemde documentatie ge
meenschappelijk zullen doen verzorgen.
Instelling van een Indische
afdeeling van het Partijbureau
Van de zijde van het dagelijksch bestuud
werd niet alleen met deze denkbeelden
gaarne instemming betuigd, doch kon te
vens worden medegedeeld, dat de partij
leiding haar plannen met betrekking tott
de stichting eener Indische afdeeling van
het partijbestuur, welke met de I.K.P. en
de P.P.K.I. zoo goed als met de Katholie
ke Partij in West-Indië (Curasao) in regel
matige verbinding zal treden en waaraan
de hierboven bedoelde werkzaamheden
kunnen worden toevertrouwd, in een zoo
ver gevorderd stadium gereed heef", dat
een officieele publicatie daarover in het
maandblad der partij nog vóór de terug
reis van den heer Kerstens zal volg=n.
Bezoeken over en weer?
Eveneens met betrekking tot het denk-
befeld van meer geregelde bezoeken van Ka
tholieke Kamerleden en politieke voorman
nen tan Indië is bij de partijleiding in de
later jaren de overtuiging gerijpt, dat het
scheppen van de gelegenheid tot een der
gelijke persoonlijke oriëntatie, zeker in
Regeling broederdienst, vermindering
contingent en oefentijd.
De R.K. Tweede Kamerleden IJsselmul-
den, Steinmetz, Ruijter, Stumpel en Groen
hebben eenige amendementen voorgesteld
op het wetsontwerp tot wijziging van de
Dienstplichtwet.
Voorgesteld wordt, artikel 13 der wet als
volgt te lezen:
„Vrijstelling wegens broederdienst wordt
zoo verleend, dat van een even getal broe
ders de helft en van een oneven getal de
grootere helft moet dienen, waarbij als re
gel de broeders om den ander zullen wor
den vrijgesteld en overigens naar door ons
te stellen regelen".
Voorts wordt voorgesteld het aantal der-
genen, die moeten worden ingelijfd vast te
stellen in plaats van op 32.000 op 27.500.
In de derde plaats wenschen de voorstel
lers den eersten oefentijd te wijzigen van
elf maanden in zes maanden.
De Kamerleden Schilthuis, Oud, Joekes,
mevr. BakkerNort en Ebels hebben even
eens een amendement op het wetsontwerp
tot wijziging van de Dienstplichtwet voor
gesteld, strekkende om het contingent
dienstplichtigen op 27.400 te brengen en
I den eersten oefentijd op 8 maanden te stel
len.
Dil nummer bestaal uit
vier bladen.
=n=r=a
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De nieuwe Belgische regeering stelt zich
aan het parlement voor. (2e blad)
Tokio en Mandsjoekwo erkennen Franco.
(2e blad).
Een officieel communiqué over de Lon-
dense he besprekingen. 2e blad).
Een veemmoord in het Burgenland. (2e
blad).
De terreur In Palestina. (2e blad)
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De Fransche ministers Chautemps en
Delbos zijn weer uit Londen vertrokken
en hebben verklaard, dat zij zeer voldaan
waren over de resultaten van hun reis.
In hoeverre zij reden hebben voor die vol
doening, is nog niet bekend gemaakt. Wel
is er een officieel communiqué van de
Londensche besprekingen gepubliceerd,
maar het is niet ongewoon, dat er in offi
cieele communiqué's weinig positiefs staat.
Die gewoonte is ook nu weer gevolgd en
het uitgegeven communiqué biedt niet zoo
heel veel houvast. Wel bevestigt het de
eerste indrukken, dat men met Duitsch-
land wel praten wil over een bevredigen
de regeling van de koloniale kwestie, maar
dat deze aangelegenheid in verband ge
bracht moet worden met een collectief vei
ligheidssysteem, eventueel buiten verband
met den Volkenbond.
De kwestie zal dan besproken moeten
worden ook met de andere koloniale mo
gendheden.
De diplomatieke redacteur van Reuter
is van meening, dat het bezoek der Fran
sche ministers en het bekend gemaakte
communiqué een einde moeten maken aan
alle beweringen over een verdeeldheid
tusschen Engeland en Frankrijk.
De diplomatieke redacteur komt tot de
slotsom, dat de indruk, dat er geen onmid
dellijk oorlogsgevaar dreigt, versterkt is.
Engeland en Frankrijk toonen, dat zij den
vrede willen. Men acht het standpunt, dat
zij innemen, tegelijk verzoenend en krach
tig.
Van het Spaansche oorlogsfront valt nog
altijd weinig te melden. Franco heeft weer
een moreel succes te boeken gehad, daar
Japan en Mandsjoekwo besloten hebben
Franco's regeering te erkennen. Op zijn
beurt zal Franco Mandsjoekwo erkennen.
overeenstemming is met de verantwoorde
lijke taak, welke de R.K. Staatspartij met
het oog op de staatkundige belangen be
treffende de gebiedsdeelen overzee, tot de
hare rekent. De omstandigheid, dat dit
denkbeeld aan de partijleiding in den vorm
van een verzoek nog eens werd aanbevo
len, deed het dagelijksch bestuur de uit
zending eener delegatie naar Oost-Indië,
welke tevens naar het opj Pinksteren 1938
te vieren 4e lustrum der I.K.P. zou kunnen
worden afgevaardigd, opnieuw in ernstige
overweging nemen en aan het partijbestuur
voorleggen.
Den heer Kerstens kon worden medege
deeld ,dat dit bestuur in zyn vergadering
van 20 November j.l. in beginsel heeft be
sloten tot afvaardiging en uitzending
eener delegatie namens de R.K. Staatspar
tij, met de bedoeling dat deze delegatie aan
de hand van een vooraf op te maken plan
de campagne (studiereis) eveneens relaties
met de P.P.K.I. en met eventueele andere
Katholieke instanties en politieke invloeds
sferen in Indië zal aanknoopen. Het party-
bestuur machtigde het D. B. om bovenbe
doeld plan in technisch en financieel op
zicht nader uit te werken en voor te berei
den.
Welke zet is afgegeven?
De dr!e-en~twintigste partij werd
afgebroken met den volgenden
stand:
Zwart: dr. Aljechin.
m
m
i
m
m
'Wê
i
m
ABCDEFGH
Wit: dr. Eu we.
Opgaven moeten vóór de hervat-
ting der partij of bekendmaking van
den afgegeven zet in ons bezit zijn.
Hij of zij, abonné van De Leidsche
Courant, die den zet raadt, kennen
wij een bedrag van f 5.(vijf gul
den) toe.
Bij meerdere goede oplossingen be
slist het lot.
Men mag niet meer dan één zet
opgeven.
