STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACH'I 32, LEIDEN
De Wedstrijd
Euwe-Aljechin
29ste Jaargang
ZATERDAG 27 NOVEMBER 1937
No. 8890
Êeicbefie (Bowïa/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi| vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent Der week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week t 2.60 per kwartaal
Franco per post t 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnè's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent. met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I!
GIRONUMMER 103003. POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT S
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
V De Zondag
In de plechtige openingsvergadering van
den zevenden algemeenen Nederlandschen
Katholiekendag op den jongsten tweeden
Pinksterdag, zeide prof. dr. Gerard Grom
in zijn magistrale rede, dat de bijeenkomst
niet mocht blijven zonder practisch resul
taat. Hij deed daarom drie voorstellen, o.a.
dit: voortaan onzen gescheiden broeders niet
te ergeren door ontwijding van den Zon
dag.
Zeker aldus prof. Brom „verschilt
een katholieke Zondag-viering ontegen
zeglijk van een puriteinsche, maar kun
nen wij allen in geweten verzekeren,
Zondag te vieren volgens den geest van
het Katholicisme?
Aldus vangt mr. A. baron van Wijnber
gen een artikel aan in de „Utrechtsche
Courant" Wij nemen deze herinnering
aan het zeer juiste „voorstel" van prof.
Brom hier gaarne over. Misschien herin
nert men zich, dat wij al 'ns meer in een
zelfden geest hebben geschreven!
De strengste opvattingen der Protestan
ten over de Zondag-viering zijn de onze
niet. Maar de opvattingen van meerdere
Katholieken over de Zondag-viering zijn
niet katholieke opvattingen.
De leer zoowel als de geest van het Ka
tholicisme verschilt van de hier bedoelde
geestesgesteldheid.
De handhaving van den Zondag als: dag
des Heeren is een kostbaar goed, dat wij
n:èt onze protestantsche medeburgers ern
stig moeten beschermen, opdat het niet
verloren ga al zullen er in de manier
waarop wij den Zondag willen handhaven
tusschen hen en ons verschillen zijn. Er
zijn trouwens tusschen de Protestanten on
derling in dit opzicht ook wel verschillen.
Wij spreken hier van een geestesge
steldheid. Als de geestesgesteldheid
van ons, Katholieken, zóó is, dat wy dien
dag willen beschouwen en beleven als den
dag des Heeren dan zal dat als vanzelf
zijn stempel drukken op onze Zondag-vie
ring; dan zullen wij ook aan hen, die onze
opvattingen niet geheel kunnen deelen,
geen gegronde ergernis geven.
DE BOTERPRIJS
IN DRIE WEKEN MET 30 pCt.
GEDAALD.
De Leeuwarder commissie-noteering voor
boter is Donderdag vastgesteld op 79 cents,
dat is dus 9 cents lager dan vorige week!
In drie weken is dus een prijsdaling opge
treden van 34 cents of 30 pet. zooals blijkt
uit de volgen cijfers:
4 November1.13
11 November1.04
18 November0.88
25 November0.79
De exportprijs is dus, aldus het „Handels
blad" thans weer ineengezakt tot vrijwel
het zelfde niveau van een jaar geleden; op
13 Nov. 1936 noteerde Leeuwarden n.l. 73
ets., op 20 November 71 cents en op 27
Nov. 70 cents.
Ter vergelijking diene, dat Leeeuwarden
op 4 Nov. 1936 noteerde 63 cents, tegen
1.13, dus bijna het dubbele, op den zelf
den datum van 1937! De droom is dus wel
zéér kort geweest te meer, omdat een ver
dere daling, zij het dan ook van geringe
afmetingen, niet onmogelijk moet worden
geacht.
De aanvoer van boter uit het zuidelijk
wereldhalfrond op de Engelsche markt, de
n de tweede week van November nog
slechts 77.000 kisten bedroeg, steeg in de
derde week tot 233.000 kisten. Bovendien
zijn nog ruim een millioen kisten (dus cir
ca 26 millioen kilo) varende. In de heden
geëindigde week zijn aangevoerd 91.000
kisten en in de volgende zeven dagen wor
den verwacht 185.000 kisten.
De Kopenhaagsche boternoteering steeg
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
HET ZEVENDE LEERJAAR
De B., in het Katholieke School
blad citeerend wat wij deze week schre
ven over het zevende leerjaar, voegt hier
aan toe:
„Meer in het bijzonder vestigen we aan
dacht op wat het blad hier zegt over een
centraal zevende leerjaar.
Inderdaad heeft de openbare school hier
e envoorbeeld gegeven. En naar wat wij
er van verschillende zijden van gehoord
hebben, voldoet het centrale zevende leer
jaar daar, waa.r het is.
Er zijn evenwel verschillende bezwaren
verbenden aan de oprichting van centrale
bijzondere scholen. Ze zijn niet onoverko
melijk, maar ze vragen toch allereerst het
bestaan van een centraal college in de
groote steden, dat met wijsheid en beleid
en met voldoende deskundigheid zal moe
ten kunnen optreden, om tot een aan
vaardbare oplossing te komen.
Maar het princiep is goed. Daarom ware
een proef, speciaal bij het bijzonder onder
wijs, met de invoering van een centrale
school gewenscht".
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
Reeds herhaaldelijk heeft het gerucht de
ronde gedaan, dat dr. Schacht zou aftre
den als minister van Economische Zaken.
Eenige weken geleden waren deze geruch
ten zoo sterk, dat men al bleek hét be
richt, dat Schacht reeds afgetreden was,
niet juist toch zijn aftreden ieder oogen-
blik verwachtte. Het was bekend, dat
Schacht niets liever deed dan aftreden,
maar het was Hitler, die hem nog niet
wilde laten gaan. Thans schijnt Hitier ein
delijk gezwicht te zijn en heeft hij den be
kwamen financier met een vleiend brief
je van dank laten gaan. Schacht blijft even
wel president van de Rijksbank en krijgt
den titel van rijksminister zonder porte
feuille. Of het aftreden van Schacht ook
een wijziging van de economische politiek
van Duitschland zal beteekenen, zullen
wij moeten afwachten.
Italië schijnt het er op aan te leggen,
om ruzie te krijgen met Frankrijk. De Ita-
liaansche pers heeft felle commentaren,
geleverd op een redevoering, welke
de Fransche minister van marine Cam-
pinchi gehouden zou hebben. Cam-
pinchi heeft evenwel ontkend, dat hij ooit
zoo'n rede heeft gehouden. Niettegenstaan
de deze ontkenning gaat de Italiaansche
pers voort met haar campagne tegen
Frankrijk en beweert zij, dat Campinchi
een leugenaar is.
De „Popoio d'Italia" schrijft o.a., dat het
Keizerlijke Italië bereid is Campinchi en
zijn partijgangers de hersens in te slaan
in geval zij zouden willen trachten hun be
dreigingen in daden te doen overgaan.
Nu kan men er aan twijfelen of Cam
pinchi deze redevoering al of niet heeft
gehouden, wat voor een minister al zeer
onwaarschijnlijk klinkt; maar dan is het
toch zeer verwonderlijk, dat Italië nu
deze aangelegenheid zoo fel uitbuit, daar
deze rede op 23 October zou moeten zijn
gehouden.
deze week van 2.56 kr. of 1.03 op 2.59 kr.
of 1.04.
Overeenkomstig haar drie weken geleden
aangekondigde politiek een binnenland-
sche groothandelsprijs der boter van pl.m.
1.45 zal de regeering den exporttoeslag
dus verder moeten verhoogen van 55 op
65 cents en aangezien elke stuiver prac
tisch overeenkomt met 'n melktoeslag van
0.19 cent bij een vetgehalte van 3.20 pel.
zal de melksteun dus thans bedragen 2.47
cent, waardoor de totale melkprijs dan op
5 34 cent zal blijven gehnadhaafd.
Het bedrag van de heffing en de
steunuitkeering op boter is, behoudens
tusschentijdsche wijziging, voor de
week van 25 Nov. tot 2 Dec. vastgesteld
op 60 cent per k.g.
De regeering is dus, naar het „Hbld." op
merkt, afgeweken van haar drie weken ge
leden aangekondigde politiek om een bin-
nenlandsche groothandelsprijs der boter
van pl.m. 1.45 te verkrijgen, waarvoor de
exporttoeslag van 55 tot 65 cent had moe
ten worden verhoogd.
Het verbod van gemengd
zwemmen.
En nog enkele andere sportkwesties.
Als antwoord bestemd voor meerdere
vragenstellers en om te voldoen aan mijn
plicht om op dit terrein aan de katholieken
voorlichting te geven moge ik weer een
keer de „Leidsche Courant" om gastvrij
heid vragen.
Heefi de door B. en W. verleende zeer
ruime ontheffing van het verbod op ge
mengd zwemmen dit heele verbod niet il
lusoir gemaakt?
Neen! het blijft een groot voordeel voor
Leiden, dat de algemeene regel der bur
gerlijke samenleving zich verzet tegen het
gemengde zwemmen.
Gelukkig blijft het tot de onmogelijk
heden behooren, dat de eersie de beste, zoo-,
als hij een bioscoopje pikken kan, zich gaat
vergasten op pikanterie in de overdekte.
Gelukkig blijft geheel en aL verboden het
rog zooveel ernstiger misbruik van gemeng
de zonnebaden.
Toch betreuren wy zeer diep de beslis
sing door B. en W. genomen.
Voor ons, katholieken, staat voorop, dat
wij tegenover de Overheid, ook de Burger
lijke Overheid eerbied en gehoorzaamheid
verschuldigd zijn.
De overheid moet zich echter wel be
wust zijn dat haar gestes het vertrouwen
en de gehoorzaamheid gemakkelijk of
moeilijk, meer of minder redelijk kunnen
maken. En dan is het voor Katholieke en
Protestantsche clubs, welke zich een ge
bondenheid wenschen op te leggen in zake
de natuurlijke grenzen van zedelijkheid en
daaraan tegenovergestelde gevaren, wel
zeer onaangenaam, na eerst in hun gemo
tiveerde verlangens gesteund te zijn, nu
achter gesteld te worden, dooidat aan heele
vereenigingen een zekere bevoorrechting
gegeven wordt in strijd met de eerst aan
genomen verordening.
Jongeren hebben mij gevraagd hoe de
inconsequente houding te verklaren tus
schen de verklaring, in de voorlaatste
Raadszitting gegeven, dat er alleen in bij
zondere gevallen sprake zou kunnen zijn
van een soort dispensatie.
Niet-katholieke voorstanders van ge
mengd zwemmen hebben mij uitdrukkelijk
verzekerd, dat naar hun overtuiging deze
inconsequente houding noodzakelijkerwijze
het vertrouwen in gegeven woorden en ver
zekeringen moest ondergraven.
Wij zullen niet langer nakaarten, maar
liever dubbel zorgen, dat de gegeven mo
gelijkheid onder de onzen zoo weinig mo
gelijk werkelijkheid wordt; wij zullen lie
ver trachten geschokt vertrouwen te her
stellen.
Een andere vraag, waarop ik hier graag
antwoorden wil, is: hoe staat het met de
Katholieke Zwemvereeniging en de Over
dekte?
Voor volwassenen hebben wij nog geen
aannemelijke basis gevonden, waarop onze
vereeniging een contract kan aangaan,
hetwelk voor de katholieken even gunstig is
als voor andere stadgenooten.
De Overdekte beroept zich op het ver
schil van exploitatiemogelijkheid voor en
na de aanname van het verbod op gemengd
zwemmen.
Vooreerst is door de ruime opheffing veel
van dit argument vervallen en bovendien
wenschen wij ook niet den schijn te heb
ben van practisch toch maar achtergesteld
te worden.
Daarom zien wij nog geen redelijke mo
gelijkheid om voor volwassenen een katho
liek zwemverband te organiseeren.
Voor de jongeren onder de zeventien
jaar staat het anders; voor hen zien wij
kans bij genoegzame deelname aan een lid
maatschap van maar twaalf cents per week
een veertiendaagsch zwemuur te verzeke
ren. Dezer dagen worden er circulaires met
nadere gegevens hieromtrent verspreid.
Een derde aangelegenheid waarvoor ik
meen te moeten waarschuwen is, de neu
trale sportorganisatie voor katholieken.
Hiermede doel ik niet alleen op zwemver-
eenigingen, maar op alle clubs van alle
takken van sport.
Reeds jaren lang hebben de Bisschoppen
zeer ernstig gewaarschuwd voor „de zéér
nadeelige gevolgen voor geloof en zeden,
waaraan onze katholieke jonge mannen in
de neutrale sportbeweging worden bloot
gesteld''.
De Bisschoppen hebben meerdere malen
een zeer ertistig beroep gedaan op de
ouders die „den strengen plicht hebben,
om aan hun kinderen het lidmaatschap te
verbieden en hen af te houden van iedere
club, die zich niet wil plaatsen onder ker
kelijke leiding".
Met opzet gebruik ik hier de letterlijke
woorden van het Episcopaat, om niet op
eigen gezag, maar op dat van onze hoogste
kerkelijke leiders ouderen en jongeren te
herinneren aan het werkelijk bestaande
vervlakkende gevaar verbonden aan het
lidmaatschap van neutrale clubs voor
lichaamscultuur.
Onze katholieke sportbeweging maakt na
de groote reorganisatie van verleden jaar
een periode door van nieuwen opgang; het
eenige punt, waarover ik mij nog zeer be
zorgd maak, is dat meerdere overigens ka
tholieke menschen vooral helaas onder
de hoogere standen geen gevaar zien in
neutrale clubs en wellicht meenen dat de
waarschuwingen van onze Bisschoppen zou-
c.en verouderd zijn, hetgeen niet het geval
is en wat al heel duidelijk blijkt uit hun
nog altijd toenemende zorg voor de prin
cipieel katholieke jeugdbeweging en heel
het katholiek organisatie-apparaat.
Mogen toch alle katholieken zoo noodig
met opoffering van eigen inzichten, die zich
later vaak wreken ook in de sportbewe
ging achter hun leiders staan!
Ten slotte nog twee kleiné berichten.
Ter wille van een gezonden uitgroei van
onze sportbeweging'moeten wij in de ver
schillende clubs een kleine contributiever-
hooging toepassen; ze is heel gering, maar
noodzakelijk, omdat ook in de sport een
gezonde finantieele basis onontbeerlijk is.
Wij mogen wel verwachten, dat onze leden
en hui Ouders begrijpen zullen, dat alleen
noodzaak ons tot deze maatregel heeft ge
dwongen. Dit zal hun te gemakkelijker val
len, wanneer zij weten, dat wij toch nog
onder de gemiddelde contributiebetaling
blijven van andere sportvereenigingen, en,
wanneer zij bedenken, wat er juist op fi-
nantieel gebied ter wille van de sport door
katholiek Leiden is gedaan en nog wordt
gedaan!
Dan: onze horloge-loterij zal „trekken"
in het voorjaar; men moet ons nog van en
kele duizenden één-cents-loten afhelpen.
Helpt U mee?
L. BEUNE pr.
VEREENIGING
„KATHOLIEK LEIDEN"
Laatste mededeeling!
Ale Katholieken morgenavond naar de
Christus Koning herdenking. Stadsgehoor
zaal; aanvang 8.15 uur, zaal open 7.45 uur.
Vaandels der aangesloten vereenigingen
om 4 uur in de Stadsgehoorzaal.
Plaatsbespreken Zondag van 1 tot 2 uur.
.Volgnummers worden uitgereikt om 12.30
uur.
Mochten er nog programmaboeken met
kaarten voorradig zijn, dan zijn deze ver
krijgbaar bij het plaatsbespreken en des
avonds aan de zaai.
LEIDSCHE MIJ. VAN
WELDADIGHEID.
De Leidsche Maatschappij van Weldadig
heid hield gistermiddag te 4 uur haar al
gemeene vergadering in café-restaurant „In
den Vergulden Turk".
Het voornaamste punt der agenda was
het jaarverslag, uitgebracht door den se
cretaris, den heer Sobels. Aan dit verslag
ontleenen wij het volgende:
In het werkjaar, dat eindigde in Juni van
dit jaar kwam duidelijk tot uiting, dat de
werkgelegenheid ovoor de arbeidersbevol
king niet verbeterde en dat het aantal aan
vragen om hulp die van het vorige jaar
overtroffen. Daardoor werd er ook dit jaar
veel van de medewerkers gevergd, doch
dank zij hunnen toewijding kon veel leed
verzacht worden.
Eene poging om het aantal contribuanten
te doen toenemen had niet veel succes en
toch zou de Maatschappij het zeer op prijs
stellen indien meerdere inwoners zich voor
haar werk wilden interesseeren.
In het bestuur kwam eenige wyziging.
De heer jhr. C. C. Roëll werd in het be
stuur opgenomen, het voorzitterschap ging
van den heer mr. P. A. Pijnacker Hordijk
over op mejuffrouw D. M. J. Coebergh, ter
wijl de heer G. R. D. Crommelin bereid
werd gevonden als penningmeester op te
treden. De aftredende bestuursleden, me
vrouw S. C. de Vries en mr. H. R. Goud
smit werden opnieuw benoemd.
In totaal werd aan 292 personen of gezin
nen finantieele hulp verleend.
Het bestuur is thans als volgt samenge
steld: mej. D. M. J. Coebergh, voorzitster;
de heer F. H. Sobels, secretaris; de heer G.
R. D. Crommelin, penningmeester; S. C. de
Vries, prof. dr. J. A. J. Barge, mr. P. E.
Briët, mr. H. R. Goudsmit, mr. P. A. Pijn
acker Hordyk, jhr. C. C. Roëll, leden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Franco wijst elke bemiddeling van de
hand. (2de blad).
Dr. Schacht thans afgetreden als minis
ter van Economische Zaken. (2de blad).
In verband met de Csar-affaire is giste
ren te Parijs hertog Pozzo di Borgo ge
arresteerd. (2de blad).
Fel geschrijf in de Italiaansche pers te
gen Frankrijk. (2de blad).
Het aantal vermoorde Haitianen zou meer
dan 8.000 bedragen. (2de blad).
Binnenland
Snelle uitvoering van het Rijkswegen
plan. Eenige mededeelingen (4de blad).
Het nieuwe materiaal voor de zeemacht.
Waar het gemaakt wordt. (4de blad).
Verbetering van materiaal en verhooging
van snelheid bij de Nederlandsche Spoor
wegen. (4de blad).
De daling van den boterprijs. (1ste blad).
De twee en twintigste partij wordt
hedenavond in Delft gespeeld.
Wij herinneren onze abonnè's er
aan, dat bij eventueel afbreken der
partij wij 5.(vijf gulden) beschik
baar stellen voor hem of haar, die ons
de in couvert afgegeven zet opgeeft.
Bij meerdere goede opgaven beslist
het lot.
Deze opgave moet ons bereikt heb
ben voor de hervatting der partij.
Men mag niet meer dan één zet op
geven.
Op de enveloppe te vermelden:
EUWE-ALJECHIN.
NIET TWEEMAAL VOOR DEZELFDE
ZAAK
(Non bis in idem)
Voor het Carillon is deze regel niet van
toepassing.
Bijdragen kunnen zooals U weet op post
rekening No. 302400 ten name van den Pen
ningmeester Carillon Comité Stadhuis Lei
den worden overgeschreven.
VOOR EEN ZEER SYMPATHIEK DOEL
Een klein offertje
Een comité, dat het geheele jaar door
helpt, de zorgen te verlichten in de gezin
nen, waar een nieuwe wereldburger ver
wacht wordt. Dat is het „Moederfonds" van
ae R.K. vereeniging van Gezinshoofden al
hier, dat by geboorte aan de leden een uit-
keering doet van tien gulden, en dat al ge
durende jaren! Hoeveel goed, zou daar al
niet mee verricht zijn, hoeveel zorgen ver
licht! Voor de financiën helpen dit jaar
niet mede actieve jongedames met ramme
lende bussen, die morgen bij de kerken aan
den Heerensingel, Haagweg en bij de St.
Petruskerk u een bloempje willen verkoo-
pen ten bate van bovenstaand fonds.
Koopt zulk een bloempje. Véél wordt
niet van u gevraagd, maar als velen een
offertje brengen kan het fonds weer langer
werken dan de „Juliana"-maand.
DE LEIDSCHE KOOP- EN GESCHENKEN
WEEK.
Naar wij vernemen zal op Maandag a.s.
van 810 uur een muzikale wandeling
worden gemaakt door het muziekgezel
schap „P. C. en L."
Opgesteld wordt Oude Heerengracht,
waarna de volgende route wordt gemaakt:
Oude Heerengracht, Heerensingel, Rijns-
burgersingel, Stationsweg, Steenstraat,
Prinsessekade, Kort Rapenburg, Rapen
burg, Kaiserstraat, Witte Singel, Doeza-
straat, Steenschuur, Langebrug, Rapenburg
Breestraat, Korevaarstraat, Levendaal,
Plantage, Hoogewoerd, Watersteeg, Nieu
we Rijn, Korenbeurs, Vischmarkt, Maars-
manssteeg, Breestraat, Kort Rapenburg,
Prinsessekade, Haarlemmerstraat, Oude
Heerengracht.
