STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De wedstrijd
Euwe-Aljechin
|ste Jaargang
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1937
No. 8872
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent. met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT t
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 1 0.50
De rechten van de Kerk
„De geweigerde Sacramenten. Het Epis
copaat sloopt ons erfgoed". Dit is de sen-
sationeele kop boven een artikel in het
„Nationale Dagblad", waarin wordt gerea
geerd op het onzen lezers reeds bekende
feit, dat in Tilburg de laatste Heilige Sa
cramenten en de Kerkelijke begrafenis zijn
geweigerd aan een katholiek, die wilde
sterven als vooraanstaand lid van de N.S.B.
Wat, zooals de „Msbd." terecht opmerk
te, een eenvoudige consequentie van de
bisschoppelijke voorschriften is.
Wij staan, eerlijk gezegd, versteld van
de domheid of brutaliteit, waarmee de
schrijver van dat artikel in het „Nationale
Dagblad' schermt met „gewetensvrijheid"!
De gewetensvrijheid zij is het „erfgoed
van het Nederlandsche volk", dat door
het Episcopaat wordt.... gesloopt!
Er moet dus volgens het „Nationale Dag
blad" voor een katholiek „gewetensvrij
heid" bestaan, om zich niet te storen aan
een verbod van het wettige Kerkelijk Ge
zag, van de door God in de Kerk gestelde
Leiders zélfs niet, als die Leiders dat
verbod beschouwen als betreffend een zeer
gewichtige zaak en de overtreding daarvan
als zeer ernstig....
De dwaasheid van zulk een begrip van
gewetensvrijheid moet óó1" iederen N.S.
B.'er hel-duidelijk zijn, als wij ze aantoo-
nen in een vergelijking. Als iemand, die
verklaart overtuigd nationaal-socialist te
zijn, wordt gesloten buiten de N.S.B., om
dat hij zich niet onderwerpen wil aan de
door het in de N.S.B. wettige gezag ge
nomen beslissingen, omdat deze, naar hij
beweert, in strijd zijn met de uitspraken
van zijn geweten dan zou door de N.S.B.
de gewetensvrijheid worden.... gesloopt!
Dwaasheid, natuurlijk!
Iedere organisatie heeft de vrijheid en
het recht om op de voor die organisatie
wettige wijze bindende besluiten voor haar
leden vast te stellen.
Alleen de Katholieke Kerk zou dit recht
moeten missen. Dit recht erkent de voor
gewetensvrijheid ijverende N.S.B. niet
voor de Katholieke Kerk!
Werkelijk, ieder, die even wil naden
ken, moet de opvatting van gewetensvrij
heid, die hier door het „Nationale Dagblad"
wordt aangehangen, beschouwen als een
dwaasheid een dwaasheid op zichzelf en
in de consequenties.
Ontstellend oppervlakkig is eveneens de
wijze, waarop in datzelfde artikel de schrij
ver wil „betoogen", dat de Katholieke Kerk
zich ook niet indirect mag bemoeien met
de gedragingen der Katholieken op politiek
terrein. De schrijver komt n.L op voor de
„vrijheid van den staatsburger en kiezer
om zich onder het stelsel der democratie
aan te sluiten bij de politieke organisatie
zijner keuze". Dus dit is een consequen
tie van de opvatting van vrijheid onder het
democratisch stelsel, welke he* „Nationale
Dagblad" als de eenig-juiste wil be
schouwd zien de Katholieke Kerk zou
een katholiek ook niet mogen verbieden,
lid te zijn van de Communistische Partij,
als deze zou zijn „de politieke organisatie
zijner keuze". Nogmaals: dwaasheid, na
tuurlijk!
Wij zouden zoo stuk voor stuk de bral
lende beweringen in het bedoelde artikel
kunnen uitstallen in alle poverheid van het
volkomen gemis aan logisch denken.
Wij meenen echter, dat wij in het boven
staande al voldoende duidelijk de waarde
van dat artikel hebben aangetoond.
EERSTE AUDIëNTIE DOOR PRINS
BERNHARD VERLEEND.
Naar wij vernemen heeft Z. K. H. Prins
Bernhard heden in audiëntie ontvangen den
generaal-majoor G. J. Berenschot, hoofd
van den generalen staf tevens inspecteur
der militaire luchtvaart van het konink
lijk Nederlandsch-Indische leger.
Voor het eerst wapperde de prinselijke
standaard van het paleis aan het Noord-
HET VERBOD VAN
GEMENGD ZWEMMEN
In zijn laatste vergadering heeft de
Leidsche Gemeenteraad met een stemmen
verhouding van 18 tegen 14 een verorde
ning goedgekeurd, waarbij als regel ge
mengde en zonnebaden worden verboden.
Het initiatief tot deze verordening was
genomen door de leidsters en leiders der
Katholieke Jeugdbeweging hier ter stede,
die een adres bevattende een verzoek in
deze richting bij den Raad reeds meerdere
maanden hadden ingediend. Dankbaar wor
de hier vermeld, dat meerdere takken van
Protestantsche Jeugdbeweging spontaan
adhaesie aan dit adres betuigden.
Nu ligt er het verbod; de „overdekte"'
op de Haarlemmerstraat ondervindt er za
kelijke moeilijkheden van, omdat heel
opmerkelijk alle aanvragen voor het
gebruik van het zwembad gebaseerd wa
ren op gemengd zwemmen (katholieke en
protestantsche vereenigingen hadden nog
geen relaties aangeknoopt); in den Raad
stemden alleen de sociaal-democraten en de
communist tegen, maar het „Leidsch Dag
blad" van 26 October had een fel saty-
risch artikeltje en is het gewaagd te ver
onderstellen dat ook in menigen anderen
kring scherpe kritiek op deze verordening
wordt uitgebracht? Zou het zelfs gewaagd
zijn te vermoeden, dat er ook wel Katho
lieken gevonden worden, die door ver
keerd begrip mêenen het niet eens te
kunnen zijn met deze bepaling?
Om al die redenen kan het goed zijn in
een paar pretentielooze artikeltjes een en
ander toe té lichten en te verklaren, waar
door een beter begrip ook guller waardee
ring zal waarborgen.
Om nu niet met eigen oordeel of eigen
gezag te beginnen, geef ik in dit eerste
artikeltje een citaat uit een schrijven van
menschen, die krachtens hun ambt toch
wel weten kunnen waarover het gaat en
om vele redenen bevoegd genoemd mogen
worden tot oordeelen.
Dit citaat wordt genomen uit een schrij
ven, dat in 1933 door R. K. Artsenver-
e e n i g i n g aan de R.K. leden van de
Staten-Generaal werd toegezonden.
„Het zijn voornamelijk de gemengde
zwem- en zonnebaden, die het hunne er
toe bijdragen, dat de menschelijke harts
tochten worden opgewekt, terwijl de on
gepaste kleeding, waarin velen zich zoo
wel binnen als buiten die terreinen dur
ven vertoonen, de ergernis van elk wel
denkend mensch moet opwekken, terwijl
bovendien deze toenemende immoraliteit
fatsoenlijke menschen er van weerhoudt,
van de hygiënische voordeelen te genieten
Waar buitenlandsche regeeringen het
noodig hebben geoordeeld in te grijpen
om aan deze onzedelijkheidsbeweging paal
en perk te stellen, waar evenzeer in onze
liberale pers stemmen opgaan, dat op dit
gebied van onze hooggeroemde vrijheid
schandelijk misbruik wordt gemaakt,
meent de R.K. Artsenvereeniging dat toch
zeker in een land als het onze zulke toe
standen niet mogen worden geduld en dat
het op den weg van onze volksvertegen
woordiging ligt. meer dan tot nu toe het
geval was, tegen dit euvel stelling te ne
men, te meer, waar het toch ook tot haar
taak en plicht behoort de christelijke geest
en zeden van ons volk te beschermen en
aan te kweeken.
Naar haar inzicht is uitsluitend heil te
verwachten, indien gemengde zwem- en
zonnebaden definitief verboden
worden, daar zelfs een scherp toegepaste
controle geen voldoende waarborg biedt
tegen de bestaande groote moreele geva
ren".
Ik meen, dat hier door katholieke artsen
wel ronde taal gesproken wordt, waaraan
ik geen woord behoef toe te voegen.
In een volgend artikeltje geef ik enkele
beginselen, die ons oriënteeren kunnen in
deze voor velen zoo penibele, maar voor
name kwestie.
L. BEUNE, Pr.
einde. Wegens de aanwezigheid van den
prins stond een wacht van twee man der
militaire politie voor den ingang van het
paleis opgesteld. Te elf uur arriveerde de
generaal in gekleede tenue en werd door
Z. K. H. ontvangen. Dit was de eerste offi-
cieele audiëntie door prins Bernhard ver
leend.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De besprekingen te Brussel over een
vreedzame regeling van het Japansch-Chi-
neesche conflict in het Verre Oosten zou
den blijkens berichten uit Brussel een be
vredigend verloop TïtSben. Alles hangt ten
slotte af van de houding van Japan. Japan
is natuurlijk begonnen met te zeggen, dat
het geen enkele inmenging dulde, maar
langzamerhand begint men toch wat bij te
draaien en voorzichtig te spreken over
voor Japan aanvaardbare vredesvoorwaar
den. Zoo moet de directeur van de „Nisji
Nisji" geen officieel persoon overigens
verklaard hebben, dat Japan er in zou
toestemmen de vijandelijkheden, zoodra dit
mogelijk is te staken, aangezien Japan reeds
thans verder is gekomen dan het van te
voren vastgestelde doel.
Voorts verklaarde hij, dat een initiatief
van president Roosevelt het beste middel
leek om te komen tot het sluiten van een
wapenstilstand. Het optreden van één en
kele mogendheid in dezen is te verkiezen
boven een tusschenkomst eener conferen
tie. De onderhandelingen over de vredes-
bepalingen zelve echter zouden alleen door
China en Japan gevoerd moeten worden.
Deze bepalingen zouden zijn:
1. Geen enkele gebiedsuitbreiding voor
Japan, maar vorming van een Chineeschen
staat der vijf Noordelijke provincies, wel
ker ordedienst verzekerd zou worden door
een Chineesch corps en welker veiligheid
door dit corps, met of zonder hulp van bui
tenlandsche troepen, zou worden gewaar
borgd.
2. Japan zou waarborgen eischen tegen
een doordringen van bolsjewistische invloe
den in China.
3. Er moet een gedemilitariseerde zóne
ingesteld worden rondom de concessies van
Sjanghai.
4. Economische samenwerking en staking
van het anti-Japansche drijven.
Voorts is vanmorgen net anti-komintern-
verdrag te Rome onderteek end. Over dit
verdrag, dat eigenlijk geen verdrag maar
een „protocol" is, schrijft de Romeinsche
correspondent van de „Matin" het volgende:
„Dit diplomatieke instrument zou, naar
defensief verbond tegen het communis
me met de normale clausules van een niet-
aanvals-verdrag. De drie mogendheden zou
den zich verbinden elkander onderling steun
te verleenen in geval van een aanval van
buiten en voorts zouden zij zich verplich
ten tot wederzijdschen steun van dengene,
die door een derde zou worden aangevallen.
Men meent bovendien te weten dat Italië
en Duitschland er zeer op gesteld zijn, dat
de openbare wereldmeeniijj»; het pact niet
zal interpreteeren als eerv sympathie-betui
ging voor Japan in het huidige conflict in
het Verre Oosten. Bij gevolg zijn verzeke
ringen gegeven door den Italiaanschen mi
nister van buitenlandsche zaken aan de
Chineesche ambassade te Rome, tegenover
wie uitdrukking gegeven werd aan de ge
voelens van warme vriendschap van Italië
jegens China en aan de hoop dat de fascis
tische regeering in de toekomst met Nan
king dezelfde vriendschappelijke betrek
kingen zal mogen onderhouden als in het
verleden. Te Rome veronderstelt men in
kringen, die in contact staan met leidende
Duitsche kringen dat een soortgelijke stap
te Berlijn is gedaan door den vertegenwoor
diger van de Wilhelmstrasse bij de Chinee
sche ambassade te Berlijn,
men zegt, een combinatie vormen van een
defensief bondgenoot tegen het communis-
De veertiende partij wordt heden
avond in Zwolle gespeeld.
Wij herinneren onze abonné's er
aan, dat bij eventueel afbreken der
partij wij 2 prijzen van I 5.beschik
baar stellen voor diegenen, die ons
de in couvert afgegeven zet opgeven.
Bij meerdere goede opgaven beslist
het lot.
Deze opgave moet ons bereikt heb
ben voor de hervatting der partij.
Men mag niet meer dan één zet
opgeven.
Op de enveloppe te vermelden:
EUWE-ALJECHIN.
FOTO-TENTOONSTELLING
VAN OUD-LEIDEN.
Fraaie collecties geëxposeerd in
De Lakenhal.
Gisteravond werd in het Stedelijk Mu
seum De Lakenhal te Leiden een tentoon
stelling geopend van foto's, die in de laat
ste twee jaar gemaakt werden voor een
foto-wedstrijd, georganiseerd door de Ver-
eeniging Oud-Leiden, in samenwerking
met de Leidsche Amateur Fotografenver-
eeniging en welke wedstrijd de bedoeling
had tezamen met de tentoonstelling aan
te toonen welk een historische schoonheid
er in Leiden en omstreken thans nog te
vinden is, in den vorm van stads- en dorps
gezichten, gebouwen, interieurs, molens,
bruggen, hofjes, stemmige hoekjes en
landschappen. Er is in het geheel een 200-
tal foto's binnengekomen, waarvan er ruim
150 aan de gestelde eischen voldeden, die
dientengevolge deel van de expositie uit
maken. Van de inzenders is het meeren-
deel Leidenaars maar ook uit tal van an
dere plaatsen in ons land zijn inzendingen
binnengekomen. Het is opvallend dat veel
van de Leidsche inzenders lid zijn van de
Leidsche Amateur Fotografenvereeniging
en dat het juist onder deze leden is dat
verreweg de meeste prijzen gevallen zijn.
De beoordeeling geschiedde per foto en
dus niet per ingezonden serie, maar wel
was bepaald, dat elke inzender slechts één
prijs deelachtig kon worden.
De tentoongestelde foto's zijn in het alge
meen van een uitstekend gehalte, de on
derwerpen zijn uit den aard der zaak le
gio en er zijn er verschillende die zwe
ven op de grens welke door Oud Leiden
getrokken was. Toch zijn tientallen foto's
van groote beteekenis voor het doel dat de
vereeniging zich gesteld heeft, namelijk
het vastleggen van de stadsgezichten zoo
als Leiden die op het oogenblik kent, maar
die in de toekomst waarschijnlijk aan in
grijpende veranderingen onderhevig zullen
zijn. Er zijn zelfs foto's bij, die nog juist
op tijd zijn binnengekomen, omdat het
stadsbeeld dat zij weergeven reeds aan het
veranderen is, of zeer spoedig wijziging
zal ondergaan. Vele van de foto's zijn aan
Oud-Leiden afgestaan en vormen een fraaie
Dit nummer bestaat uit vijf
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De besprekingen te Brussel inzake het
conflict in het Verre Oosten verloopen be
vredigend. (2de blad).
Minister Spaak aanvaardt de opdracht tot
kabinetsformatie. (2de blad).
Een minderheden-overeenkomst tusschen
Duitschland en Polen. (2de blad).
Het anti-communistisch verdrag heden
morgen te Rome onderteekend. (2de blad).
Een reis van den hertog van Windsor,
welke niet doorging. (2de blad).
aanwinst voor het foto-archief dat deze
vereeniging reeds bezit.
Wij kunnen een bezoek aan deze expo
sitie, die geopend is van 514 Nov harte
lijk aanbevelen.
Voor de tentoonstelling zijn ook een aan
tal foto's buiten mededinging ingezonden,
n.l. door mej. I. M. Herfst, mevr. R. van
Krimpenden Boesterd en den heer N. J.
Swierstra, terwijl bovendien een collectie
foto's is afgestaan door den directeur van
het Rijksbureau voor Monutenzorg.
De officeele opening.
De officieele opening werd gisteravond
verricht door den burgemeester, mr. A. v.
d. Sande Bakhuyzen. De belangstelling
was zeer groot. Onder de aanwezigen be
vond zich behalve dc burgemeester mevr.
van de Sande BakhuyzenGericke, de rec-
tor-magnificus, prof. dr. J. A. J. Barge, ver
schillende leden van de commissie het mu
seum „De Lakenhal", de directeur van het
museum, de heer Coert en talrijke leden
van de Vereeniging „Oud-Leiden", alsme
de van de Leidsche Amateur Fotografen
vereeniging.
De burgemeester herinnerde in zijn ope
ningswoord aan het 35-jarig bestaan van
de vereeniging „Oud Leiden" ter gelegen
heid waarvan deze tentoonstelling gehou
den wordt. De vereeniging werd opgericht
op initiatief van prof. dr. Blok en dr. Over-
voorde. Van degenen die bij de oprich
ting lid werden, zijn op het oogenblik nog
lid van de vereeniging de heeren Bijle-
veld, Jesse en Kloos. De vereeniging is op
't oogenblik kern gezond, hetgeen zich o.a.
uit in een krachtig ledental. Het is wer
kelijk gegroeid, met sprongen omhoog ge
gaan. Spr. betreurde het dat prof. Knap
pert gemeend heeft het voorzitterschap der
vereeniging te moeten neerleggen. Het
klimmen zijner jaren heeft voor de ver
eeniging slechts dit resultaat gehad, dat
zyn belangstelling voor Oud-Leiden steeds
vruchtdragender is geworden. Spr. hoopt,
dat er nog eens een gelegenheid zal ko
men om de verdiensten van prof. Knap
pert voor de vereeniging er voor Leiden
in het volle licht te plaatsen. (Applaus).
Vervolgens somde spr. een aantal fei
ten op om de kerngezondheid der ver-
Binnenland
Het derde te Rotterdam vermiste kind is
terecht. (4de blad).
eeniging „Oud Leiden" aan te toonen. Zy
houdt talrijke excursies, die zich in een
toenemende belangstelling mogen verheu
gen. Z\j gaf de stoot tot het in het le
ven roepen van de monumenten-verorde
ning die eerstdaags in den Raad zal wor
den behandeld. Zij bracht een aanzienlijk
bedrag bijeen voor het behoud van de mo
len „De Valk". Zij organiseert tal van in
teressante lezingen. Zij riep de commissie
voor het Gravensteen in het leven. Zy ver
zorgde de uitgave van het legaat-Over-
voorde. Zij geeft jaarlijks het Leidsch
Jaarboekje uit, dat niemand gaarne weer
zou willen missen. In verband met al deze
werkzaamheden, die van een bloeiend en
krachtig vereenigingsleven getuigen, bracht
spr. in 't bijzonder hulde aan den secre
taris, den heer Bicker Caarten, die met
zooveel onverflauwbare toewijding de ver
eeniging dient (hartelijk applaus).
Vijf jaar geleden heeft Oud-Leiden een
tentoonstelling gehouden van foto's en
teekeningen van hetgeen in Leiden ver
dwenen is. Thans laat zij zien wat wij nog
aan historisch schoon hebben. Laat zij ook
eens aandacht schenken aan het schoons,
dat de moderne tijd nu heeft gebracht. Ook
de moderne kunstenaar heeft recht op
waardeering.
Ten slotte bracht spr. dank aan degenen,
die aan de totstandkoming van de tentoon
stelling hebben medegewerkt.
Hierna maakte de burgemeester de na
men der prijswinnaars bekend en reikte
hij de prijzen uit.
De uitslag is:
Groep B, gevorderden:
le prijs: de heer H Groenendijk te Oegst-
geest, foto Marekerk.
2e prijs: de heer A. F. van Remundt, te
Leiden, foto Vliet nabij Boisotkade.
3e prijs: de heer G. van der Mark, te
Leiden, foto Kloostergang v.m. St. Caeci-
lia-G asthuis.
4e prijs: de heer H. van der Meer, te
Leiden, foto v.m. St. Caecilia-Gasthuis.
5e pry's: de heer H. van Hag, te Leiden,
foto Jean Michelhofje.
6e prijs: de heer C. R. Brest van Kempen,
Utrecht, foto Samuel de Zeehofje.
7e prijs: de heer J. W. Smit, Leiden, foto
detail St. Annahofje.
8e prijs: mej. I. M. Herfst, Leiden, foto
Mierennesthofje.
9e prijs: de heer B. J. Timmerman, Lei
den, foto gevzlsteen de Waag.
10e prijs: de heer ir. A. M. Overeynder,
Leiden, foto trap Academie.
Groep A, beginnenden:
le prijs: de heer J. Soripada, Leiden,
Toegangshek Jan Pesijnshofje.
2e prijs: de heer N. Nap, Voorburg, foto
Binnenplaatsje.
3e prijs: mej. A. A. M. Bijleveld, Leiden,
foto winter in Oud-Poelgeest.
4e prijs: mejuffrouw H. Eskens, Leiden,
foto Stadstimmerwerf.
5e prijs: de heer N. van der Horst, Lei
den, foto straatje achter de Mare.
6e prijs: de heer J. J. N. de Groot, Lei
den, inrijhek „Ter Horst", Voorschoten.
7e prijs: mevrouw B. Biukema, Pur-
merend, foto molen bij Voorhout.
8e prys: de heer H. M. Westra, Leiden,
foto Lode wij kskerk.
9e pry's: de heer H. Sterk, Leiden, foto
gevel Stadstimmerwerf.
