OMGEVING Kabinet steunt niet op coalitie WOENSDAG 3 NOVEMBER 1937 DE LEIDSCHE COURANT fWEEDE BLAD - PAG. 6 Beter rondweg te spreken van Christelijk Kabinet De Zetelwinst der A.R. Verschenen is de Memorie van Ant woord op de Algemeene Beschouwingen der Tweede Kamer van de Rijksbegroo- ting voor 1938 (hoofdstuk I). Van de beschouwingen en opmerkingen omtrent de kabinetsformatie heeft de for mateur van het kabinet met belangstelling kennis genomen. Hij betreurt het dat zij nerzijds geen even uitvoerige beschou wingen daar tegenover gesteld kunnen worden. Met name de besprekingen, die worden gehouden tusschen den formateur en de door hem aangezochte medewerkers, val len buiten het domein der openbaarheid. En vooral als het betreft besprekingen, die tot geen resultaat hebben geleid, zal er wel nimmer een formateur zijn ge weest, die zulke niet geslaagde besprekin gen aan de publiciteit heeft overgegeven. In elk geval is de formateur van dit ka binet daarvoor niet te vinden. Hij acht zich jegens de Kamer verant woordelijk voor het feit, dat hij het hui dige kabinet heeft gevormd en ieder lid van het kabinet is verantwoordelijk voor het feit van zijn verschijning voor de Ka mer in het kader van het kabinet. Aan die verantwoordelijkheid wen- schen noch de formateur, noch een zijner ambtgenooten, zich in het minst te ont trekken, maar wat vóór den dag van het optreden is geschied, valt buiten het con trole-recht van de Kamer, al kan nie mand verhinderen, dat de leden der Sta- ten-Generaal ook daarover een oordeel uitspreken op gevaar af dat oordeel te vormen op niet geheel volledige gegevens. Na aldus de grens te hebben getrokken tusschen wat niet of wel aan publiciteit kan worden overgegeven, bestaat er bij den formateur geen enkele bedenking om zakelijk den gang der gebeurtenissen toe 'e lichten. Twee gedachten- Uitgangspunt is voor dr. Coïijn ge weest zijn in de Tweede Kamer der Staten-Generaal op 13 November af gelegde verklaring inzake den nood zakelijken grondslag voor het regee- ringsbeleid- Wie deze verklaring, zoo vervolgt het stuk, zonder vooropgezette meening over weegt, zal tot de erkenning moeten ko men, dat dr. Colijn hier tweeërlei ge dachte naar voren brengt. Ten eerste wordt de eisch gesteld, dat het regee- ringsbeleid haar uitgangspunt moet vin den in een „krachtige christelijke levens overtuiging", dat die overtuiging ook op staatkundig terrein tot gelding dient te komen en dat de zedelijke krachten van het Christendom in haar toepasing op het staatsbestuur „verstevigd" dienen te wor den. De tweede gedachte, die in de beide ge noemde redevoeringen tot uitdrukking werd gebracht, vond hare kortste samen vatting in de woorden, dat tot bereiking van dit doel „behooren samen te werken allen, die bereid zijn, de groote levens waarden van het christendom te schragen, te handhaven en te versterken" ook op staatkundig en maatschappelijk terrein. Terloops wordt opgemerkt, dat dit standpunt ook in de tientallen verkie zingsredevoeringen, door dr. Colijn ge houden, niet is prijsgegeven. De formateur verklaart zich buiten staat om de bedoelin gen, die de kiezers bij het uitbrengen van hun stem heb ben gekoesterd te gaan na speuren. Hem ontbreken daar voor alle gegevens. Slechts moge het volgende hierover worden opgemerkt. De anti-revolutionnairen wonnen drie zetels, de N.S.B. verkreeg er vier, de libe rale kamergroep had er zeven. Indien men nu, wat aan het aantal uitgebrachte stemmen te toetsen valt, aanneemt, dat de N.S.B. uit de R.K., CH., A.R. en V.D. partijen niet zoo heel veel stemmen heeft verkregen, en indien men voorts, gelijk vaak geschiedt, de zetelwinst der A.R. partij overeenkomend met het zetel verlies der Liberalen toeschrijft aan stemmen, door liberalen op dr. Colijn uit gebracht, dan wordt het een onoplosbaar raadsel waar de N.S.B. haar vier zetels aan te danken heeft. Toch zeker wel niet aan de Communisten en de S.D.A.P! De regeering meent dan ook, dat het verschijnsel van stemmenver- schuiving ditmaal veel ingewikkelder is dan bij vorige verkiezingen en dat de wel zeer eenvoudige verklaring, dat de zetelwinst der anti-revolutio nairen is toe te schrijven aan liberale stemmen, op dr. Colijn uitgebracht, geen oogenblik houdbaar is. De uitslag der verkiezingen was al thans op één punt volkomen duidelijk. Het door dr. Colijn vóór de verkiezingen en tijdens de verkiezingscampagne op den voorgrond gestelde ééne desideratum: een regeeringsbeleid, dat gedragen wordt door een „krachtige christelijke levens overtuiging", een beleid, dat de zedelijke krachten van het christendom ook in het staatsbestuur tot gelding wilde brengen en „verstevigen", dat desideratum had door den uitslag der verkiezingen zijn be zegeling verkregen. Het sprak dus van zelf, dat de formateur prijs stellend op den steun eener meerderheid in de Ka mer allereerst aan deze zijde der zaak zijn aandacht schonk. Beteekent dit nu, dat het tweede desi deratum: de vereeniging van allen, die zulk een staatkunde wilden steunen, werd losgelaten? In geenendeele! De for mateur heeft van meet aan er naar ge streefd ook andere personen dan die, welke tot de voormalige coalitiepartijen behoorden, in zijn kabinet op te nemen. Hij werd daarbij allereerst gedreven door de begeerte oude tegenstellingen zooveel mogelijk te verzoenen, nu, naar het hem voorkwam, de oude antithese op staat kundig gebied niet meer zóó scherp tot uiting kwam als voorheen wel geschiedde. Met name meende hij, dat ter linkerzijde om nu dieri term voor het gemak nog maar eens te bezigen het inzicht in de be- teekenis van het christelijk geloof voor het staatkundig leven groeiende was. En hoewel daarbij niet over het hoofd mocht worden gezien, dat gelijk woordgebruik op dit gebied niet altijd gelijke beteekenis had, zoo achtte de formateur in dezen tijd van algemeene verwarring de wensche- lijkheid van „gelijk-op-trekken" van par tijen, die vroeger elkaar fel plachten te bestrijden, zóó groot, dat hij zeer ernstige pogingen in het werk heeft gesteld om aan zijn kabinet een breedere politieke basis te geven dan hem ten slotte mogelijk bleek. Natuurlijk was voorwaarde voor het slagen dier poging, dat alle aan gezochte personen zich konden ver eenigen met den grondslag, waarop de formateur het kabinet wenschte samen te stellen en voorts dat de be zetting der portefeuille rekening hield met de zetelverdeeling in de kamer van die groepen waarop hij het oog gericht had (56 10). Op beide pun ten zijn moeilijkheden gerezen met het gevolg, dat tenslotte het kabinet in zijn huidige samenstelling tot stand kwam. Alléén verantwoordelijk. Voor die uitkomst is alléén de for mateur verantwoordelijk. Hij toch had het in de hand ontheffing van zijn op dracht te vragen, indien hij meende on der geen beding te mogen afwijken van wat hij zich aanvankelijk voor oogen had gesteld. De overwegingen, die hem er toe hebben geleid, zich neer te leggen bij de niet-vervulling van zijn tweede desidera tum en wel vast te houden aan het eerste, vallen weer buiten het terrein van de pu bliciteit. Een uitzondering is hierop toelaat baar en.... noodzakelijk. Het betreft de in het voorloopig verslag neerge schreven meening, dat „de formateur, door zijn eigen politieke vrienden ge dwongen" zou zijn geworden van zijn aanvankelijken opzet af te zien. De werkelijkheid is, dat ook dienaangaan de geen enkel overleg met zijn naaste politieke vrienden heeft plaats ge vonden. Van het oogenblik af dat een formatie in beraad is, dient een formateur, al thans naar de opvatting van dr. Colijn, te genover alle groepen, op wier steun hij hoopt een gelijke houding in acht nemen en zou speciaal overleg, over welke aan gelegenheden ook, met een bepaalde ka mergroep niet strooken met de zelfstan digheid, die de houding van den forma teur behoort te kenmerken. Wel moet nog een oogenblik worden stilgestaan by den stempel, dien men naar aanleiding van deze beslissing van dr. Colijn zoo gaarne het kabinet wil op drukken. Zich den vroegeren tijd herin nerend, hebben sommigen de neiging het kabinet als coalitie-kabinet te bestempe len. In zooverre als in Nederland een ka binet samengesteld is uit personen, tot verschillende partijen behoorend, zal er, om kabinetshomogeniteit te erlangen, steeds tusschen personen gecoaliseerd moeten worden, die het met elkaar eens moeten worden over een regeeringspro- gram, hun door den formateur voorge legd. Oude herinneringen. Maar zoo bedoelt men het natuurlijk niet. Men wenscht de herinnering wakker te roepen aan den tijd, toen „men" aan het begrip coalitie-kabinet de beteekenis toekende van willekeurige overheersching van de minderheid in het parlement door de meerderheid, de formateur en zijn ambtgenooten stellen er prijs op nadruk kelijk vast te stellen, dat elke gedachte aan zulke verhoudingen him vreemd is, dat zij zich er volkomen van bewust zijn, dat zij met het geheele volk hebben te rekenen en verplicht zijn onnoodige te genstellingen te mijden. Er bestaat geen coalitie van par tijen, waarop het kabinet zou steunen. Dr. Colijn heeft geheel zelfstandig zijn regeeringsprogram ontworpen en dat program is de basis geweest voor de bespreking met zijn tegenwoor dige ambtgenooten. Uit dat overleg is het regeeringsprogram voortgeko men. Met geen enkele partij is over leg gepleegd. Geen der partijen draagt ook maar de geringste verant woordelijkheid voor wat hij tijdens de formatie heeft verricht en dus ook niet voor het optreden van het kabi net of voor de keuze der personen, waaruit het is samengesteld. Ook de benaming „rechtsch" kabi net schijnt uit den tijd. Beter is het, het kabinet rondweg aan te duiden als Christelijk kabinet, d-w.z. als een kabinet, dat Gods wet tot rechtsnoer voor zijn beleid wil nemen. Dat in een land met gemengde bevol king hierbij met overleg te werk zal moeten worden gegaan, behoeft men aan het kabinet niet voor te houden. Het is er diep van overtuigd en het kent ook de grenzen der overheidsmacht, die buiten staat is het menschelijk hart te verande ren. Maar die overtuiging behoeft niet tot werkeloos stilzitten te leiden. Er blijft, voor de overheid een be langrijke taak te vervullen over. Ont kend wordt allerminst, dat er onder werpen te noemen zijn waarover de huidige ministers niet gelijk denken. Maar is er nu eenig kabinet denk baar, waarbij niet eenige onderwer pen op de rustkamer zouden moeten worden ondergebracht? Een kabinet op zoogenaamd breede basis moet uit den aard der zaak nog meer onder werpen laten rusten. De vraag of er plaats is voor een kabi net op positief Christelijken grondslag wordt dan ook slechts beslist door de om standigheid, dat deze verschillen worden overheerscht door de diepere overeen stemming omtrent de grondslagen van het staatsbeleid. Wanneer men de toepassing van het christendom op de staatkunde slechts niet ziet alsof men met dogmatiek te maken had, maar als men let op de eischen van het christendom voor het natuurlijke leven: verhouding van de echtgenooten in het huwelijk, verhouding tusschen ouders en kinderen, tusschen werkgever en werknemer, tusschen overheid en onder daan, om slechts enkele zaken te noemen, dan blijft er van het klassieke argument tegen een ministerie op positief christe lijken grondslag niet veel meer over. Juist op de omstandigheid, dat men hier niet stond voor vragen van soteriolo- gischen aard was de hoop van den forma teur gebouwd, dat de basis wat breeder had kunnen zijn, dan zij thans geworden is. Hij is geneigd de mislukking van die verwachting alleen aan zichzelf te wij ten. Hij heeft blijkbaar een vrucht willen plukken, die nog niet rijp was. Intusschen verheugt hij er zich over een tweetal mi nisters in het kabinet te hebben kunnen opnemen, die niet tot de z.g. rechterzijde gerekend kunnen worden en niettemin zich met het program hebben kunnen vereenigen. 45. Anneke mocht aan het hoofd van de tafel bij den Koning en Appelwang zitten. Nu voelde ze pas dat ze honger had. De koning had er pleizier in, dat ze zoo zat te smullen. Daar ging de deur weer open en Weetgraag kwam om het hoekje met een kolossale brief. De koning keek de brief na, deed er vijf groote lakstempels op en zei opeens nadenkend: Haal Flipje eens, Weetgraag! DE KWAKEL. Benoemd. Wegens ziekte van mej. Despomare, onderwijzeres aan de R.K. school alhier, is voor haar in plaats tijde lijk benoemd mej. H. G. v. d. uit Alp hen aan den Rijn. KAAG. Postdienst. Wijziging openstellings uren Poststation te Kaag. Ingaande 1 No vember is het Poststation te Kaag voor het publiek opengesteld van 8.309 uur en van 1616.30 uur. Gedurende het zeilseizoen, waarvoor wordt beschouwd het tijdvak van 16 Juni t.m. 15 September, zijn de openstellings uren: 8.309.30 en 1617 uur. NOORDWIJKERHOUT. OVER EEN ONBEWOONBAAR VERKLARING. Behandeling voor Ged. Staten. Naar het oordeel van den inspecteur voor volkshuisvesting diende te Noordwijker- hout de woning Havenstraat 20 onbewoon baar te worden verklaard, althans in dien zin had genoemde deskundige het gemeen tebestuur geadviseerd te besluiten. De Noord wij kerhoutsche gemeenteraad even wel besloot de hier bedoelde woning niet onbewoonbaar te verklaren, waarop de in specteur in beroep ging bij Ged. Staten. Dit college behandelde het beroep gister middag in zijn openbare zitting, waarbij bleek, dat de Raad het zeer wel mogelijk achtte, de gebreken, welke de woning zou vertoonen op vrij eenvoudige wijze te ver beteren. De inspecteur intusschen achtte met ver beteringen hier niets te bereiken. Daartegenover lichtte de heer Pijnenburg, secretaris van Noordwijkerhout, als stand punt zijner gemeente toe, dat, indien de onderhavige, stevig geconstrueerde woning, onbewoonbaar zou moeten worden ver klaard, thans wel een kwart van de wonin gen in Noordwijkerhout op de lijst zou kun nen worden geplaatst om eenzelfde lot te ondergaan. De beslissing van Ged. Staten volgt later. Gewapende dienst. De collecte voor den gewapenden dienst heeft opgebracht 7.66. Spaarsysteem werkloozen. 90 werk- loozen nemen in deze gemeente deel aan het spaarsysteem voor kleeding en schoei sel. RIJNZATERWOUDE. Gevallen. Een zoontje van den heer M. van den Hoek alhier had het ongeluk in de landbouwschuur van den heer B. Langenslag van een stapel bieten af te vallen, waardoor hij een hersenschudding opliep. Deze was van dien aard dat de dokter het vervoer naar de ouderlijke woning verbood zoodat het ventje bij den heer Langenslag te bed werd gebracht, alwaar hij nog steeds verblijft. Het is te hopen, daar het ventje toch al een onge lukkig been heeft, dat dit ongeluk goed af mag loopen. Een dochtertje van den heer C. M. Rijkelijkhuizen alhier liep eveneens spe lende een gekneusde arm op. Zij viel n.l. uit een wagentje waarmee zij op het erf met andere kinderen aan het spelen was. Medische hulp werd in beide gevallen verleend door dr. Stapensea uit Leimui- den. STOMPWIJK. Inbraak. Tijdens afwezigheid van de bewoners hebben onbekenden getracht in te breken aan den West vliet weg. Veromedelijk zijn de inbrekers gestoord door de thuiskomst van de bewoners, die slechts een half uur afwezig waren geweest. Aan de achterzij de van de woning was een ruit vernield, •waardoor de ongenoode gasten blijkbaar waren binnengekomen. De politie stelt een onderzoek in. Besmet vee. Door de politie van Stomp wijk is tegen den veehouder J. pro ces-verbaal opgemaakt wegens het ver voeren van een besmette koe, hetgeen ge schiedde zonder politietoezicht, wat nu eenmaal niet mag. Dorstige inbrekers. In den afgeloopen nacht is ingebroken in de koffietent aan den Westvlietweg te Stompwijk. Vermist worden 7 flesschen limonade. De politie heeft de zaak in onderzoek. Met een riek gestoken. Gisteren kregen een zekere U. en De J., die op hun tuin, gelegen aan den West vlietweg, aan het werk waren, woorden over een stukje tuingrond. U. ontstak zoo in woede, dat hij De J. met een riek in de linkerborst stak, waarbij de J. 4 wonden btkwam, en hij zich onder doktersbehan deling moest stellen. Tegen beiden is door de politie proces-verbaal opgemaakt. Geboren: Pieter z. van P. Hoogen- dam en A. M. v. d. Haan. Ondertrouwd: P. M. Zuiderwijk en H. L. E. van Maren. Gehuwd: C. Mocking en E. J. Jan sen. VEUR. Biljartwedstrijd. In het café van den heer J. Al te Veur, speelde gisterenavond het vijftal van T. O. P. uit Leiden tegen K. D. O. I. Na een spannenden strijd wer den de punten met 55 broederlijk ge deeld. Donderdag 4 November a.s. spelen de beide 2e vijftallen van bovengenoemde ver- eenigingen tegen elkaar. Ondertrouwd: Th. Muller en J. E. Horree, Overleden: Wilhelmus A. van Ben ten 62 j. RUNSBURG. NIEUWE ONREGELMATIGHEDEN ONTDEKT. Aan de veiling ,Bloemenlust". Enkele weken geleden is door amb tenaren van de Sierteeltcentrale ge constateerd, dat in „Bloemcnlust" on regelmatigheden ten opzichte van Crisismaatregelen hadden plaats ge had. De bloemenopsteker v. d. E. is deswege toen veroordeeld. Thans was er weer aanleiding voor de noodige controle omreden onregel matigheden op ander gebied moesten hebben plaats gehad. Meerdere aan de veiling „Bloemenlust" verbonden perso nen zijn dientengevolge in verhoor ge nomen. De secretaris der Vereeniging, D. v. E., is gearresteerd. Deze moet, vol gens beweringen de onregelmatighe den in de hand hebben gewerkt. Mo menteel heeft door Crisisambtenaren een uitgebreid onderzoek plaats. NIEUWE ARBEIDERSWONINGEN. De aanbesteding. In Café „Central" alhier heeft archi tect A. van der Heyden hedenmorgen voor' de woningbouwvereniging „Spi noza" aanbesteed, het bouwen van 41 woningen. Dr. G. J. Rijkmans achtte het een heuglijk feit voor „Spinoza", dat nu eindelijk tot aanbesteding kon worden over gegaan. Er waren 56 inschrijvers. De gun ning werd aangehouden. De uitslag was als volgt: Gebrs. Kok, Gussendam 140.866; J. H. Kwantes, Sliedrecht ƒ139.960; J. Kryken- burg, Harlingen 133.600; Brandse en Ouwerkerk, Amersfoort 122.500; H. Groen Amersfoort 122.400; N.V. Erica, Noord- wijk ƒ121.945; Joh. Schutte, Zaandam ƒ119.000; P. Groeneweg, Rotterdam 118.600; G. Onderdelinde, Hillegersberg ƒ118.450; Kuipers Kloppers, Schiedam ƒ118.300; Fa. Doedens en Schilder, 't Zand N.-H. ƒ118.111; L. Paul en H. Karreman, Hillegersberg 117.950; N.V. Nat. Beton en Bouw-Mij., Voorburg 117.500; Fa. Gebr. Smits, Schiedam ƒ117.465; Fa. Gebr. Strui- ke, Utrecht 117.200; G. Kloos, Katwijk aan Zee 113.775; F. Keyzer, Den Haag ƒ113.500; H. H. Harmsen, Willemstad 112.500; Fa. Gesman en Zoetemeyer, Al pen a. d. Rijn 111.390; H. van Iterson Jzn., Rijnsburg 110.400; C. Koppe, Alphen a. d. Rijn 110.290; L. T. van der Meer, Amster dam 110.272; Fa. Gebr. A. J. en A. Ouwe hand, Katwijk aan Zee 109.400; N.V. War- merveersche Aann. Mij., Wormerveer 108.900; Fa. L. Schreuder, Wassenaar ƒ108.000; Fa. Wed. C. Akerboom, Lan- geraar 107.990; H. Fokkens Mzn., Naarden 107.695; N.V. Bouwbedr. Rebonie, Den Haag 106.650;J. van der Putten, Haarlem ƒ106.380; H. J. Hanning en Gerhard, En schede 106.275; Fa. Gebr. Geveke, Leeu warden 105.700; J. D. Brauckman, Voor burg 105.025: E. Schuide, Hillegom ƒ103.817; Fa. H. J. Lammers en Kok, En schede 103.700; Fa. Gebr. Bruns, Almelo 102.600; J. Bontebal, Zevenhuizen 102.448; N.V. Aan.bedr. G. Bergshoeff, Al phen a. d. Rijn 102.300; L. Ponsen, Krim pen a. d. IJsel ƒ102.200; Fa. Gebrs. Ver loop, Katwijk a. Zee 102.100; C. van der Burg, Schipluiden ƒ102.000; Fa. G. van de Vijver en M. van Egmond, Rijnsburg ƒ101.905; J. Oordt, Vriezenveen ƒ101.350; J. M. Krijger, Bergambacht 101.328; Fa. Miel en Schreuder, Almelo 101.300; J. van Noort, Benthuizen ƒ100.000; L. Groen en A. Bregman, Benthuizen ƒ99.900; Roelofs, Haaze en Markvoort, Rijssen ƒ99.870; Bouwbedr. Roxy, Helmond ƒ99.250; W. H. Brink, Leeuwarden ƒ98.485; P. Kort Sr., Rijnsburg ƒ98.414; Fa. J. Warnaar, Den Haag 97.800; J. N. Kranenburg, Delft 96.000; A. Voordouw, Zoeterwoude 95.400; A. van Doorn, Den Haag 95.000; T. Meivogel, Katwijk aan Zee ƒ95.000; G. Buter, Utrecht ƒ77.130. VOORSCHOTEN. „St. Genesius". A.s, Zondag zal de too- neelvereeniging het speelseizoen openen met het blijspel in 3 bedr. „'t Kan nou lye". Gezien het succes met dit stuk op het laatst gehouden jaarfeest van de R. K. Volksbond verwacht men, dat ook op deze avond wel veel belangstelling zal zijn en „St. Gene sius" zal dan ook wel zorgen, dat het suc ces niet minder zal zijn. Medewerking ver leent de Jazz-Band „The Noisy Fellows" en tot slot een uurtje gezellig samenzyn; aan vang is daarom 8 uur precies. Toegangsbe wijzen zijn tegen lage prys verkrijgbaar bij M. G. Opdam en op* den speelavond aan de zaal. Arbeidsbemiddeling. Bij het agent schap der arbeidsbemiddeling te Voor schoten stonden op 30 October 1937 als werkzoekenden ingeschreven: 1 drukker, 8 timmerlieden, 7 metselaars, 9 opperlie den, 10 grondwerkers, 5 schilders, 1 stu- cadoor, 1 taludwerker, 1 betonwerker, 1 straatmaker, 1 schoenmaker, 2 loodgie ters, 3 monteurs, 4 smeden, 3 scheepsma kers, 1 spinmeester, 2 meubelstoffeerders, 1 electricien, 1 radiotechniker, 1 broodbak ker, 1 slager, 1 kok, 60 land- en tutnar- beiders, 1 stuurman, 1 venter (visch), 7 chauffeurs, 1 kellner, 5 kantoorbedienden, 1 rijwielhersteller, 4 dienstboden, 1 loop knecht, 3 fabrieksarbeiders. Door den agent der arbeidsbemidde ling wordt zitting gehouden: voor werk gevers des voormiddags van 9.0012.00 uur ten gemeentehuize; Voor werkne mers des voormiddags van 9.009.15 uur in het Ambachtshuis, Voorstraat 14.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1937 | | pagina 6