Een „verschrikkelijk open
hartige" rede van Eden
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Overeenkomst van Nyon was voordeelig
voor de Spaansche regeering
29ste Jaargang
DINSDAG 2 NOVEMBER 1937
No. 8868
OE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V De Katholieke Universiteit
De beoefening van de wetenschap door de
katholieken is (voorzoover voor ons waar
neembaar) een van de meest vruchtdragen
de wijzen, om het Rijks Gods op aarde uit te
breiden!
En daarom daarom is onze Katholieke
Universiteit van zulk een eminent belang;
daarom moet het bestaan en de bloei der
Katholieke Universiteit allen katholieken
warm ter harte gaan!
Wij gaan vandaag dit niet verder betoo-
gen. Even slechts 'n verwijzng naar een
fet, dat vele katholieken tot ernstig na
denken moet stemmen.
Meer dan drie maal honderd dui
zend gulden is men heeft het in ons
blad kunnen lezen door de presidente
van het Vrouwen-V. U.-plan aan het be
stuur der Vrije Universiteit te Amsterdam
aangeboden.
Ruim drie ton, bijeengebracht door anti-
revolutionnaire vrouwen van stand,
als dankbare hulde aan de nagedachtenis
van Dr. Kuyper, den stichter der Vrije Uni
versiteit.
In dezen tijd ruim 3U0.000 gld. extra
(buiten de gewone en geregelde giften) bij
een te brengen voor een Universiteit, dus
voor iets, dat toch practisch buiten den ge
zichtskring valt van de overgroote meerder
heid dezer vrouwen is bewonderens-
waard!
Enis dat voorbeeld van offerzin voor
velen onzer niet een beschamend voor
beeld?
Dat toch onder héél ons katholieke volk
levendig worde de overtuiging, dat
een eigen Katholieke Universiteit zulk een
groote zegen is; dat voor het behoud en den
uitbouw van de eigen Katholieke Univer
siteit offers moeten gebracht worden!
V Werkloozen-steun
In „De Opmarsch" wordt de aandacht
gevestigd op een oproep van den Arnhem-
schen wethouder van Sociale Zaken, ge
richt tot de plaatselijke instanties, om toch
vooral ten plattelande zooveel mogelijk te
verbeteren.
Juist ten plattelande kan door hen, die
geroepen zijn, de Steunmaatregelen uit te
voeren, zoo belangwekkend veel worden
gedaan aldus de Arnhemsche wethou
der vooral door zich met een echt
Christelijken geest bij die uitvoering te
bezielen. Vooral op het platteland kan door
en voor ons Katholieken nog zooveel be
waard blijven, wat helaas elders reeds
verloren ging.
Zeker, 't is waar, dat de gemeentebestu
ren geen vrijbrieven hebben in dit op
zicht.
Maar scherp dient toch te worden afge
keurd de houding b.v. van een gemeente-
stuur uit een plattelandsgemeente in den
Gelderschen Achterhoek, waar b.v. nog
nimmer B-steun werd uitgekeerd, waar het
voorkwam, dat in een geheelen winter geen
brandstoffentoeslag werd uitgekeerd, waar
de Kerstuitkeering eerst in het midden van
Februari plaats vond, waar een raadsbe
sluit van April 1934 inzake het deelnemen
door de gemeente in de premie voor een zie-
kenhuisverplegingsfonds tot heden niet
werd uitgevoerd, enz.
Onze R.-K. Gemeenteraadsleden hebben
ten deze een taak en een plicht!
Juist als Katholieken hebben zij 't als
een hunner eerste verplichtingen te be
schouwen, te zorgen, dat de steun voor de
werkloozen, de steun voor alle armen en be-
hoeftigen, die op de Overheidshulp zijn
aangewezen, zoo goed als onder de gege
ven omstandigheden mogelijk en wensche-
lijk is.
De rechten van oorlogvoerenden
ANTWOORD OP BERLIJNS KOLONIALE
EISCHEN.
De Engelsche minister van buitenland-
sche zaken Eden heeft gisteren in het La
gerhuis een rede gehouden in antwoord op
de critiek van de oppositie.
Niemand zal kunnen beweren, zoo ving
Eden zijn rede aan, dat de Britsche regee
ring in het verleden ooit in gebreke is ge
inleven bij het nakomen van internationale
verplichtingen, waarvoor het zijn handtee-
kening heeft gezet. Wanneer er reden is tot
critiek, dan behoort deze niet alleen ge
richt te zijn tegen de Engelsche politiek,
doch tegen het feit, dat wij gedwongen wa
ren in samenwerking met anderen de rol
van politie-agent te spelen. Men schijnt er
critiek op te willen uitoefenen, dat de re
geering niet in staat geweest is anderen tot
nakoming hunner verplichtingen te dwin
gen.
Er bestaan zekere beperkingen, waaraan
een minister van Buitenlandsche Zaken
zich te houden heeft, wanneer hij ant
woordt op critiek. Er doen zich soms echter
gelegenheden voor, waarin men zich tot
op zekere hoogte mag laten gaan; vandaag
wil ik zoo zeide de minister, een uitla
ting van Baldwin citeerend voor zoover
dat in mijn vermogen ligt „verschrikkelijk
openhartig" zijn.
De minister besprak vervolgens de hou
ding van Italië t.a.v. Duitschlands koloniale
eischen. Hij herinnerde het Lagerhuis er
aan, dat een land, dat, "als resultaat van
den wereldoorlog, in Europa een zeer aan
zienlijke uitbreiding van grondgebied ver
kreeg, benevens bepaalde territoriale con
cessies in Afrika van landen, die zijn bond-
genooten waren in dien oorlog, zich thans
als kampioen heeft opgeworpen van den
Duitschen eisch ter verkrijging van bezit
tingen in Afrika.
Ik wensch op het oogenblik, aldus
spfeker, niets te zeggen met betrek
king tot deze aanspraken, doch ik moei
wel duidelijk verklaren, dat wij iedere
regeering het recht ontzeggen, onzer
zijds bijdragen te verlangen, wanneer
daartegenover van de andere zijde niet
de bereidwilligheid staat, eveneens
eenige concessie te doen. (Luid ap
plaus).
Antwoorddend op critiek van Lloyd
George merkte de minister o:-, drt men hier
niet kan spreken van een aanklacht tegen
de non-interventie als zoodanig, maar van
een aanklacht, welke gebaseerd is op de be
schuldiging, dat de non-interventie de
Spaansche regeering op uiterst onbillijke
wijze behandelt. Hierop wilde Eden nader
ingaan.
Lloyd George is niet volledig geweest en
hij heeft ongelijk, als hij het deed voorko
men, alsof Spanje maar één grens, de
Fransche, heeft ook de zee is een grens
en een zeer belangrijke.
Het resultaat, zij het ook niet de op
zet, van Nyon is geweest, dat het er
gemakkelijker op geworden is, zeer
groote hoeveelheden materieel in de
Spaansche regeeringshavens aan te
voeren.
Eden haalde vervolgens een bericht
uit Moskou in de „Daily Telegraph"
aan, gedateerd op j.l. Vrijdag. Het be
richt bevatte officieele Russische cij
fers, waaruit blijkt, dat Spanje op een
na de beste klant van de Sovjet-Unie
is. Aan regeeringszijde spelen Russische
tanks en vliegtuigen een hoogst be
langrijke rol.
De moeilijkheden van de Spaansche re
geering in het Noorden waren niet te wij
ten aan gebrek aan materieel, maar aan
de onmogelijkheid om he' te gebruiken
waar men het gebruiken wilde, hetgeen de
beteekenis aantoont van de superioriteit
i ter zee.
Betwist iemand, zoo vroeg Eden, dat,
wanneer er geen buitenlandsche interven
tie was geweest, de oorlog reeds lang be
ëindigd zou zijn, of de rechter van de oor
logvoerenden toegekend zouden zijn? Het
was de bedoeling van de non-interventie
een nieuwen vorm van neutraliteit te schep
pen, maar het resultaat is geweest, dat de
rechten van de oorlogvoerenden niet wer
den toegekend en het gevolg daarvan is
weer geweest, dat de partij, die ter zee de
sterkste was, van haar superioriteit geen
gebruik kon maken.
De rechtschen, zoo was de meening van
den minister, betalen ter zee een zeer hoo-
gen prijs voor de hulp, die zij mogelijk te
land ontvangen van vreemde onderdanen,
en er zijn heel wat lieden met helder in
zicht, die niet kunnen begrijpen, waarom
de rechtschen hun buitenlanders eenigen
tijd geleden niet lieten vertrekken, hetgeen
hen in staat zou hebben gesteld gebruik
te maken van de geweldige macht, die zelfs
bij een gedeelteijke uitoefening van de
rechten der oorlogvoerenden in hun han
den zou zijn gelegd.
Ten aanzien van de zich op het oogen
blik afteekenende tendenz om in het kader
van het diplomatiek mechanisme uiterst
gevaarlijke methoden te bezigen, verklaar
de Eden, dat er een neiging bestaat om
met dreigementen te komen en van de da
ken af bevelen te geven, die feitelijke neer
komen op ultimata, en dat dan vrede té
noemen. (Toejuichingen). Op dergelijke
methoden zal hier nimmer worden inge
gaan (applaus) en dergelijke bevelen zul
len nimmer door het Britsche volk gehoor
zaamd worden.
Wij zijn voldoende bereid om het onze
bij te dragen in den wereldvrede en om te
praten over alles, wat den wereldvrede be
treft, maar wij zijn niet bereid om naar
iemands pijpen te dansen (nieuWe toejui
chingen).
Wij gelooven, zoo verklaarde Eden aan
het slot van zijn rede, in de regeling van
geschillen met behulp va* vredelievende
middelen en jvij zijn bereid alles te doen
om een algeheele aanvaarding en naleving
van deze politiek te verwezenlijken.
Wij zullen ons aansluiten noch bij een
anti-fascistisch noch bij een anti-commu
nistisch blok. Niet met de binnenlandsche
aangelegenheden maar met de buitenland
sche politiek der staten hebben wij te ma
ken.
In de laatste passage van zijn redevoe
ring bracht Eden nog even zijn vertrek
naar Brussel en den wensch van de opposi
tie om met de Vereenigde Staten samen te
werken ter sprake.
Hij onderschreef de definitie, welke de
oppositie van deze politiek gegeven heeft
ten volle, n.l. om in deze gevaarlijke situa
tie in het Verre Oosten in volledige over
een stemming met Washington precies zoo
ver te gaan als de Vereenigde Staten
Amerika niet vooruit te loopen, maar even
min achter te blijven.
TWEE WIELRIJDERS TE
SASSENHEIM DOOR PER
SONENAUTO AANGEREDEN
Een van hen zwaar gewond
Vanochtend omstreeks negen uur zijn
twee wielrijders in de Hoofdstraat te Sas-
senheim door een personenauto aangere
den. Tengevolge van de gladheid van den
weg slipte de auto nabij de Katholieke kerk
en greep de wielrijders C. V., uit Leiden
en Z. uit Sassenheim. C. V. brak beide bee-
nen, terwijl Z. licht gewond werd. Nadat
de eerste medische hulp was verleend,
werd V. naar het-Academisch Ziekenhuis
te Leiden overgebracht. Z. kon naar zijn
woning worden vervoerd. De beide rijwie
len werden totaal vernield.
ZILVEREN JUBILEUM.
Van den heer P. J. van der Baan.
Gisteren was het 25 jaar geleden, dat de
heer P. J. van der Baan zijn ambt als lee-
raar in het instrumentmaken aan de Leid-
sche Instrumentmakersschool in het Ka-
merlingh Onnes Laboratorium aanvaard
de. Zijn opleiding tot instrumentmaker had
de heer Van der Baan genoten bij de des
tijds zeer bekende firma W. C. Olland te
Utrecht, waar hij na op jeugdigen leeftijd
als leerling te zijn begonnen, tot werk
meester was opgeklommen. Zijn. benoe
ming te Leiden volgde na een vergelijkend
proefwerken van verscheidene candidaten,
waarbij hij als bekwaamste werd uitgeko
zen.
Gedurende de 25 jaar van zijn werk
zaamheid aan de Leidsche Instrumentma
kersschool heeft de heer Van der Baan de
leiding gehad, eerst van een kleine werk
plaats op de bovenverdieping, later na
de verbouwing van het laboratorium
van een veel grootere aan de Nieuwsteeg.
Zeer vele instrumenten zijn door hem zelf
en door zijn leerlingen onder zijn leiding
in al die jaren vervaardigd en daarmede
werd een tweeledig doel bereikt: ten eer
ste werden in zijn werkplaats vele leer
lingen tot uitstekende instrumentmakers
opgeleid en ten tweede werden de onder
zoekers van voortreffelijke instrumenten
voor het wetenschappelijk onderzoek voor
zien. Zoowel op paedagogisch als op instru-
mentkundig gebied heeft de heer Van der
Baan met eere zijn sporen verdiend.
Dat zoowel de onderzoekers als de leer
lingen hem daarvoor dankbaar zijn, bleek
gistermiddag, toen de heer Van der Baan
in tegenwoordigheid van nagenoeg het ge-
heele wetenschappelijke, technische en ad
ministratieve personeel van het Kamerlingh
Onnes Laboratorium in de groote college
kamer is gehuldigd. Hartelijke en waardee-
rende woorden werden daarbij gesproken
en na afloop der plechtigheid vereenigden
de deelnemers zich tot een samenzijn in
een practicumzaal, waar thee werd ge
schonken.
Gaarna wenschen wij den heer Van der
Baan nog menig jaar van nuttige werk
zaamheid in goede gezondheid toe.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Japanners rukken op bij Sjanghai.
Japansche ontstemming over de houding
van Engeland. (3de blad).
De blokkade van de Spaansche Oost
kust. (3de blad).
Met de Belgische kabinetsformatie wil
het nog niet vlotten. (3de blad).
Blijft dr. Schacht toch aan? (3de blad).
's Pausen afscheid van Castel Gandolfo.
(3de blad).
Een groote rede van minister Eden.
(lste blad).
De overstroomingsramp in Syrië. (3de
blad).
Binnenland
Bij een zwaren brand te Rotterdam wer
den vier groote pakhuizen in de asch ge
legd. (3de blad).
Doodelijke ongelukken op onbewaakten
overweg en langs den weg. (3de blad).
Thans is beslist, dat de korting op de In
dische pensioenen met 1 Januari komt te
vervallen. (3de blad).
De Staatscourant van gisteren bevat de
beschikking van den minister van oecono-
mische zaken waarbij de japonnenconventie
voor een jaar algemeen verbindend wordt
verklaard. (3de blad).
Spori en Wedstrijden
VOETBAL: Het Oranje-elftal met 32
door Frankrijk geslagen; het B-elftal speelt
tegen Normandië gelijk. I. V. C. B.: T.
Y. B. B. verrast H. B. C., Lisse, D. O. S. en
V. E. P. winnen. (4de blad).
SCHAKEN: Elfde en twaalfde partij tus-
schen Euwe en Aljechin remise. (4de blad).
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De Britsche minister van buitenlandsche
zaken Eden, heeft op den vooravond van
zijn vertrek naar Brussel, ter bijwoning
van de aldaar te houden Negenmogendhe-
den-conferentie, een groote rede in het La
gerhuis gehouden, welke hij met een toe
speling op een gezegde van Baldwin een
„verschrikkelijk openhartige" rede noem
de. Eden heeft daarin de belangrijkste
punten der buitenlandsche politiek be
sproken.
Op de eerste plaats gaf Eden antwoord
op de Duitsche koloniale eischen en zeide
hij: Wij ontzeggen iedere regeering het
recht, onzerzijds bijdragen te verlangen,
wanneer zij niet bereid is, eveneens con
cessies te doen.
Vervolgens is hetgeen Eden zeide over
de Spaansche kwestie samen te \atten in
deze woorden: De overeenkomst van N.yon
is voordeelig geweest voor de Spaansche
regeering, want zij vergemakkelijkte den
aanvoer naar de regeeringshavens. Het
is onbegrijpelijk, dat de insurgenten niet
tot wegzenden der vrijwilligers besluiten,
daar de toekenning der rechten van oor
logvoerende daartegen ruimschoots zou
opwegen, gezien hun overwicht ter zee.
Wat het conflict in het Verre Oosten be
treft, is Engeland bereid, precies even ver
te gaan als de Vereenigde Staten, met wie
het de grootst mogelijke samenwerking
wenscht.
De houding van Engeland ten opzichte
van het conflict in het Verre Oosten heeft
te Tokio ontstemming veroorzaakt. Men
verdenkt er Engeland van, dat het zich
tegen de Japansche invasie zal verzetten
en dat het nu reeds de Chineezen stiekum
helpt.
De Chineezen hebben overigens vrij veel
tegenslag in de buurt van Sjapghai. De
Japanners zijn thans de Soetsjau-kreek
overgetrokken ondanks den felsten tegen
stand der Chineezen.
In België heeft de-socialist De Man zijn
pogingen tot vorming van ee;i kabinet
moeten opgeven. De kabinetsformatie is nu
opgedragen aan den Katholiek Pierlot.
Volgens de berichten van gisteravond wa
ren de vooruitzichten, dat hij slagen zou,
niet erg bevredigend.
JULIUS BARMAT GEARRESTEERD.
Door de Amsterdamsche politie.
Gisteravond om 8 uur heeft de vreem
delingendienst van de Amsterdamsche po
litie op verzoek van den procureur des ko-
nings te Brussel, Julius Barmat in zijn
woning aan het Minervaplein gearresteerd.
Barmat is per politieauto naar het hoofd
bureau van politie overgebracht en aldaar
gedurende den nacht opgesloten. Het ver
zoek om uitlevering is hedenmorgen ter be
handeling aan de rechtbank te Amsterdam
doorgezonden en Barmat zelf voor den of
ficier van justitie geleid.
Julius Barmat wordt verdacht van be-
driegelijke bankbreuk en verduistering, die
verband houden met de zaak van de Bel
gische Noorderbank en van de bank Gold-
zieher en Penso. Dit was de aanleiding tot
de uitvaardiging van het bevel tot in hech
tenisneming, dat onmiddellijk als verzoek
aan de Amsterdamsche politie is overgc
bracht.
