STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
KERKNIEUWS
Leiden krijgt een
nieuw Klokkenspel
29ste Jaargang
VRIJDAG 29 OCTOBER 1937
No. 8866
$e£eiul6elie6oii/fc<3/iit
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekJ 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Het beroepsgeheim
van den arts
Een nieuwe wet in Duitschland op de
uitoefening van het medische beroep pnt-
slaat artsen in sommige gevallen van de
verplichting het beroepsgeheim te bewa
ren.
De desbetreffende verordening ver
klaart: „Een arts is niet strafbaar, wan
neer hij een beroepsgeheim onthult ten
einde een juridischen of moreelen plicht
te vervullen, of wanneer hij, die dit doet,
handelt in overeenstemming met het
gezonde verstand van het volk".
In de motiveering wordt gezegd, dat
men de verouderde opvatting van het
■waarborgen van gerechtvaardigde belan
gen heeft laten varen en heeft vervangen
door het beginsel, dat het algemeen wel
zijn voorgaat voor het particulier be
lang.
Tot zoover de mededeeling uit Berlijn.
Het algemeen welzijn gaat voor het
particulier belang.
Dat is zoo.
Maar: is het niet in het algemeen wel
zijn, dat iemand, die zich tot een arts, als
zoodanig, wil wenden, weet, dat hij daar
vrijelijk kan spreken, weet, dat vrees voor
publiciteit, tengevolge van wat daar wordt
medegedeeld of geconstateerd, hoe dan
ook, uitgesloten moet worden geacht, zoo
dat deze vrees hem geenszins behoeft
te weerhouden van een bezoek aan den
arts.
Het. algemeen belang vraagt het be
roepsgeheim van den arts, omdat het
algemeen welzijn vraagt, dat men zich
met vertrouwen kan wenden tot
den geneesheer.
Welnu, wordt dat vertrouwen niet
ten eenenmale ondermijnd, als de arts
zelf kan uitmaken dat een „juridische of
moreele plicht" of „het gezonde verstand
van het volk" hem van zijn beroepsge
heim ontslaat?
Zeker, er doen zich, ongetwijfeld,
gevallen voor, waarbij het gewenscht zou
zijn, dat de dokter niet behoefde te
zwijgen. Maar: het algemeen belang
gaat voor het particulier belang. En, zoo
als geconstateerd, is het een algemeen
belang, dat er een stellig en stevig ver
trouwen bestaat in het beroepsgeheim
van den arts.
Zóó zien wij de waarde van het be
roepsgeheim van den arts. En wij zien in
de wijziging van de Duitsche wet een on
dermijning van die waarde. Indien
concrete gevallen zouden worden
genoemd, op welke het beroepsgeheim
van den arts niet van toepassing zou be
hoeven te zijn, dan zou men daarmede
misschien kunnen instemmen, maar met
zulke een algemeene en vage uitzonde
ringsbepaling is de waarde van het be
roepsgeheim van den arts zeker ernstig
geschaad!
Duitschland geeft ons geen navolgens
waardig voorbeeld.
V Zorg voor monumenten
In de interessante rede, die prof. dr. Bar
ge heden heeft gehouden bij de plechtige
herdenking van het feit, dat aan de Uni
versiteit te Leiden drie honderd jaar kli
nisch onderwijs wordt gegeven, poneerde
hij o.m. de stelling, dat „monumenten van
zoo eminente internationale cultuurhisto
rische beteekenis, als dit er ongetwijfeld
een is (hij sprak over het eerste universi
taire ziekenhuis te Leiden) recht hebben
op openbare bescherming, ook al zou dit
op aesthetische gronden alleen niet gewet
tigd zijn".
Deze stelling onderstreepen wij gaarne.
In denzelfden geest schreven wij Dins
dag, toen wij onze instemming betuigden
met een door B. en W. te Leiden ingedien
de verordening inzake monumenten-zorg.
Een gemeenschap moet zijn monumenten
van aethetische waarde bewaren en be
schermen, maar ook zoo schreven wij
Dinsdag „monumenten, die alleen waar
de hebben als geschiedkundige herinnering
Een volk mag zijn geschiedenis niet ver
ge ten (evenmon als iedere mensch afzon
derlijk)!
V De volkseenheid
Bij de herdenking van den lOOsten ge
boortedag van dr. Abraham Kuyper, he
denmorgen te Amsterdam, heeft dr. Colijn
een rede gehouden, waarin hij o.m. de vol
gende opmerking maakte:
Zoo heeft Kuyper's latere samenwer
king met Rome wel getoond, dat het
samengaan met anderen met een be
paald doel door de stringente formu
leering van vroeger tijd niet werd uit
gesloten. En zoo kunnen er zich zeer
wel omstandigheden voordoen, die een
andere methode van optreden, dan door
Kuyper voorgestaan, zouden rechtvaar
digen. Splitsing in het leven van een
volk kan ook zoo ver gaan, dat de
nood van den tijd er weer om roept
aan de volkseenheid zeer bijzondere
aandacht te schenken. Vooral wan
neer men leeft in een periode, waarin
die eenheid met zooveel warmte en
geestdrift wordt bepleit in de richting
van den totalitairen staat, kan er aan
leiding bestaan om geen «brandstof te
leveren voor de kachel, waarop deze
spijs te vuur staat.
Van de concrete bedoeling dezer
woorden zullen we misschien nader hooren
bij dea.s. algemeene beschouwingen
ever de Staatsbegrooting.
Dat aan de volkseenheid vooral in
dezen tijd „zeer bijzondere aandacht" moet
worden geschonken zijn wij van gan-
scher harte.eens met den heer Colijn.
En hieruit moeten conclusies wor
den getrokken door de politieke partijen.
Over de vraag echter, welke conclu
sies moeten worden getrokken, kan onder
hen, die tenslotte hetzelfde willen, ver
schil van meening bestaan-
HET EUCHARISTISCH CONGRES VAN
BOEDAPEST.
De Voorzitter van het Nationaal Comité
ter voorbereiding van Eucharistische Con
gressen mocht van Z. H. Exc. Mgr. de
Jong, Aartsbisschop van Utrecht, een
schrijven ontvangen d.d. 26 October 1937
van den volgenden inhoud:
„Hoogeerw. Heer, In Uw schrijven van
14 October jl. deelt U Ons mede, dat er
bij sommige organisaties van Katholieken
plannen bestaan, om op eigen gelegen
heid buiten Uw comité om een gezel-
schapsreis naar Boedapest te organisee-
ren, ter gelegenheid van het aldaar in
1938 te houden Internationaal Eucharis
tisch Congres.
Wij betreuren dit ten zeerste, aangezien
Wij met de oprichting van Uw Comité
„ter voorbereiding van toekomstige Eucha
ristische Congressen", bij schrijven van
17 Maart j.l., juist beoogden, voor het
deelnemen van Katholiek Nederland aan
de Eucharistische Congressen de om ver
schillende redenen zoozeer gewenschte
eenheid van actie en organisatie te ver
krijgen.
Wij kunnen U dan ook, mede namens
de andere Hoogwaardige Bisschoppen van
Nederland, de verzekering geven, dat
dergelijke gezelschapsreizen geen aan
spraak mogen maken op den naam van
bedevaarten, en dat aan deze reisgezel
schappen geen geestelijke leider zal wor
den toegewezen.
Wij machtigen U om eventueel van dit
Ons schrijven gebruik te maken".
DE VOORBEREIDING.
K. R. O. zal de plechtigheden over heel
de wereld uitzenden.
Van 68 November a.s. zal te Boeda
pest een vergadering worden gehouden
waaraan zal worden deelgenomen door
afgevaardigden van de verschillende na
tionale comités, die met de voorbereiding
van het XXXTVste Internationaal Eucha
ristisch Congres zijn belast.
Ook een Hollandsche delegatie van het
door het Nederlandsche Episcopaat be
noemde Comité zal op deze bijeenkomst
tegenwoordig zijn.
De K R. O. zal eveneens haar verte
genwoordigers zenden, daar deze radio-
omroep de plechtigheden van het Eucha
ristisch Congres op korte golf over heel
de wereld zal uitzenden.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De regeering van Valencia gaat morgen
verhuizen naar Barcelona. Zooals men
weet, was die verhuizing reeds eenigen tijd
in de pen, maar Companys, de president
van de Catalaainsche Generaliteit, moest
eerst eens met de regeerders van Valencia
praten over de voorwaarden en de afbake
ning der wederzijdsche bevoegdheden.
Nu de blokkade van Spanje's Oostkust
voor de deur staat, wordt het tijd, dat de
regeering wat dichter bij Frankrijk komt
te zitten.
In China is op het oogenblik weinig ver
anderd. Na de inneming van Tsjapei vin
den er aan het Sjanghai-front geen gevech
ten van beteekenis plaats.
Het front van Sjanghai mag er voor de
Chineezen niet zoo gunstig uitzien, in wer
kelijkheid is het niet zoo slecht, verklaar
de generaal Tsjang Kai Sjek in een ge
sprek met Reuter's hoofdcorrespondent in
Noord-China. Hij erkende, dat de terug
trekking der Chineesche troepen naar een
nieuwe linie teleurstellend was, maar, zoo
vervolgde hij, wat aan het front van
Sjanghai en in Hopei gebeurd is, moet
niet van overwegend belang worden ge
acht voor den verderen duur van den
oorlog, want de fronten van Sjanghai en
Hopei waren niet voorbereid. De werke
lijke verdedigingsoorlog zal niet aan deze
fronten gevoerd worden. De Chineesche
soldaten zijn vastbesloten zich te blijven
verzetten en opofferingen te getroosten.
Italië heeft gisteren den 15den ver
jaardag van den opmarsch naar Rome her
dacht. Door de aanwezigheid van hooge
Duitsche gasten, o.a. Rudolf Hess, den
plaatsvervanger van Hitler, was er een
sterke Duitsch inslag in de versiering van
Rome.
Mussolini heeft een groote rede gehou
den, zooals bij dergelijke feestvieringen ge
bruikelijk is.
In een commentaar op deze redevoering
schrijft de „Daily Telegraph and Mor
ning Post": „De twee dictatoren zijn over
eengekomen, elkander wederzijdsche steun
te verleenen. Duitschland moet moreel de
Italiaansche „anti-bolsjewistische" cam
pagne in Spanje steunen en Italië moet
Duitschland steun verleenen in zijn kolo
niale eischen. Bovendien moet Mussolini
er van afzien te deelen in de uitbreiding
van de Duitsche „invloedszone" in den
Balkan en in het Donaubekken. Te Berlijn
heeft men hem te kennen gegeven, dat hij
naar den anderen kant van de Middellan-
sche Zee moet uitkijken, wanneer hij de
zone van zijn eigen belangen wil uitbrei
den. Te Londen heeft men het zeer duide
lijke gevoelen, dat het werkelijke doel, dat
zich de nationaal socialistische partij voor
oogen stelt, is belangrijke strategische posi
tives te verwerven op de Afrikaansche
kust".
De „Daily Herald" schrijft: „Mussolini
biedt vrede aan, een Mussoloniaansche
vrede: zelfs den Abessijnen heeft hij even
veel aangeboden".
De grootste klok heelt een
omtrek van zeven Meter
Naar wij vernemen zal het in aanbouw
zijnde nieuwe stadhuis van een groot klok
kenspel met 45 klokken worden voorzien,
waarvan de klokken gemaakt zullen wor
den in de klokkengieterij te Heiligerlee.
De grootste van de 45 klokken heeft een
omtrek van ongeveer zeven meter en be
hoort daardoor tot de grootste ter wereld.
De architect Blaauw, en de heeren J. A.
H. Wagenaar te Utrecht en dr. J. Casparie
te 's-Hertogenbosch zullen de klokkengie
terij van advies dienen.
Men hoopt in 1938 met het klokkenspel ge
reed te komen.
CARILLON STADHUIS.
Hegt gij uw bijdrage reeds gestort?
Half September 1937, netto ontvangsten
9.200.
Half October 1937 ƒ9.600.
Thans ƒ10.300.
Een bevredigend totaal tot dusverre en
een niet onbevredigend accres der laatste
maand, vindt u niet?
Wanneer het klokkenspel er eenmaal zal
zijn, moet echter met recht gezegd kunnen
worden: „Dat is nu een geschenk van
alle Leidenaren en oud-Leidenaren".
Vooral het aantal bijdragen groote
en kleine zal nog sterk moeten toene
men, evenals het tempo, waarmede deze
binnenkomen.
Wij komen er, doch het geeft zoo'n vol
doening te kunnen zeggen: „Wij zijn er!"
Er moet nog veel werk verzet worden!
Helpt u ons den nog langen weg in re
cord-tijd afleggen.
Zooals u weet, kunt u dit o.a. doen door
een dezer dagen uw bijdrage over te
schrijven op: Postrekening No. 302400 ten
name van den penningmeester Carillon-Co
mité Stadhuis Leiden.
RH. VROUWENBOND.
Een schoone avond over het
Melaatschenwerk.
Het is gisteravond voor den R.K. Vrou
wenbond een schoone en indrukwekkende
avond geworden bij de voordracht van Pa
ter H. Verheggen C.ss.R. over de verpleging
der melaatschen in Suriname.
Wie hoort hoe de meest afzichtelijke
ziekte, de droge en de natte melaatsch-
heid aan de vele aanwezigen duidelijk en
groot in al haar phasen en vormen op het
witte doek werd vertoond, moet zich wel
vol verbazing afvragen hoe deze avond
schoon genoemd kan worden.
En toch: deze avond was schoon, won
derschoon, omdat het vertoonen der af
zichtelijke melaatschheid alleen maar noo-
dig was om de wonderschoone liefde van de
apostelen der melaatschen te toonen, om
te laten zien, hoe de grootste ellende ver-
keeren kan in het hoogste geluk.
Daar was het voorbeeld van Willem, den
melaatsche wij doen slechts enkele
grepen uit het aangrijpende melaatsch-
heidverhaal van twee volle uren die
met zijn elf jaren de pijnen niet meer ver
dragen kon en naar het tabernakel gaat
om troost te vinden en die dan, voor de
Vasten aanbreekt, zegt, dat hij op Goeden
Vrijdag om drie uur sterven zal!
Dien Goeden Vrijdag sterft hij op dien
tijd.
Daar is zuster Clemence, een hofdame
aan het hof van Keizer Franz Joseph,
piano-kunstenares van internationale ver
maardheid, die een schitterend huwe
lijk van de hand wijst, naar het Tilburg-
sche klooster vlucht en dan naar Suriname
gaat om daar nu reeds 35 jaar de melaat
schen te verplegen.
Daar is de overste der stichting, Zuster
Marinis, die een melaatsche heidensche
vrouw ontvangt en als zelfs de melaat
schen de reuk niet kunnen verdragen en
vluchten haar in haar armen neemt, op
bed legt en haar stinkende wonden ver
bindt.
Daar is Zuster Theresa, een Hollandsch
meisje, dat na 16 jaar van het kloosterle
ven moest worden uitgesloten, omdat zij
zelf melaatsch was geworden, maar die God
bad slechts haar handen te sparen om in
haar melaatschheid haar werk van barm
hartige naastenliefde te kunnen voortzet
ten. En terwijl de afschuwelijke ziekte haar
geheele lichaam levend verteerde, bleven
haar handen gaaf.
Daar is Mgr. Wuifing, de bisschop zelf,
die een anderen vorm van deze ziekte
kreeg, de olifantsziekte en van wien een
prof. Rotgans, die hem opereerde, getuigde:
„Vanmorgen heb ik een held geopereerd,
het was een Missiebisschop".
Daar zijn de meer dan 300 liefdezusters,
die zich vrijwillig aanboden tot verple
ging der melaatschen, toen er zes werden
gevraagd.
Daar zijn de vijf paters en broeders, de
zeven zusters van Roosendaal en Tilburg,
die melaatsch werden met de melaatschen.
Neen, het is zooals Pater Verheggen zeide:
„Nederland behoeft België zijn Pater Da-
miaan niet te benijden".
Dit alles, mét heel het werk der me
laatschheid en melaatschen-verpleging in
beeld, heeft Pater Verheggen op ontroe
rende wijze verteld.
Hij heeft bewogen verhaald van de ette
rende wonden, van de brug, die naar het
park der melaatschen leidt en waar hij bij
het afscheid meer droefheid heeft gezien
dan op het kerkhof, hij heeft ontroering ge
wekt met de woorden van Jeremias: „O.
gij allen, die voorbij gaat langs den weg,
aanschouwt en ziet of er een smart is ge-
Dit nummer bestaat uit
vijl bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Franco wil de Spaansche Oostkust blok-
keeren. De regeering verhuist Zaterdag
van Valencia naar Barcelona (2e blad).
Geen wijziging in
Sjanghai (2de blad).
den toestand te
Rede van Mussolini op den 15den ver
jaardag van den opmarsch naar Rome
'2de blad).
De socialist De Man belast met de kabi
netsformatie in België (2de blad).
Binnenland
Herdenking van den lOOsten geboortedag
van dr. Abraham Kuyper. (2de blad).
Voorschriften betreffende de verlichting
van rijwielen en motorrijtuigen. (2de blad).
Leiden
Feestelijke herdenking van 300 jarig Kli
nisch Onderwijs aan de Universiteit. 4de
blad).
lijk aan mijn smart", bij het zien van deze
levend vergaande lichamen.
Hij heeft in deze ongelukkigen de uit
werking getoond van Kruis en H. Com
munie; hij heeft de heldenmoed laten zien
van Hollandsche meisjes en Hollandsche
mannen, die het woord hadden begrepen:
„Komt allen tot Mij, die belast en beladen
zijt en Ik zal u verkwikken".
Twee uur lang heeft hij gesproken over
de grenzelooze zelfopoffering en liefde van
deze vrouwen en hij heeft met zijn eigen
Moeder alle Moeders dank gebracht voor
de gave eener christelijke opvoeding, wel
ke zoo iets kan uitwerken.
Het is in woord en beeld een wonder
schoone avond geweest.
Vooraf had de presidente, mevr. J. Man-
ders-Vermeulen een welkomstwoord ge
sproken tot den Pater, leden en introdu-
cé's met den wensch, dat de introducé's
ook spoedig lid der afdeeling zouden zijn.
Na afloop dankte de presidente den Pa
ter voor zijn indrukwekkende woorden.
N. Z. H. T. M.
Driemaandelijksche conferentie.
In de driemaandelijksche conferentie met
de Vakorganisaties, welke gistermiddag ten
hoofdkantore van de Noord-Zuid-Holland-
sche Tramweg Maatschappij N.V. werd ge
houden, kwam als eerste punt van bespre
king aan de orde de positie-verbetering van
de ambachtslieden tweede klasse. De Di
recteur zegde toe de invoering van een
eenigermate meer gunstige verhouding tus-
schen het aantal eerste- en het aantal twee
de klassers met het gevolg, dat met 1 Ja
nuari 1936 enkele bevorderingen zullen ge
schieden. Uitvoerige besprekingen hadden
plaats omtrent verschillende dienstaange
legenheden ter standplaats Voorburg. Di
recteur zal meewerken tot het geleidelijk
invoeren van verbeteringen in de bestaan
de regelingen, waarbij evenwel in het oog
gehouden moet worden, dat aan die verbe
teringen verschillende consequenties, waar
mede rekening gehouden moet worden, ver
bonden zijn. Deze aangelegenheid is dus
niet zoo eenvoudig te regelen als het lijkt.
Het verval van den conducteur werd door
den Directeur niet zóózeer verminderd ge
acht, dat er gegronde aanleiding bestaat om
de korting, die wordt toegepast als een
wagenvoerder conducteursdiensten ver
richt, af te schaffen. Het nieuwe systeem
van plaatsbewijzen met wisselende, in
plaats van vaste waarde, zal zich hoofdza
kelijk bepalen tot de speciale soorten, als
mede tot de abonnementen. Daardoor zal
de vermeerdering van de werkzaamheden
voor den conducteur, verbonden aan de
behandeling van de plaatsbewijzen met
wisselende waarde, eveneens beperkt blij
ven. De Directeur deelt mede, dat de indee
ling van de wegploegen op den duur wijzi
ging zal ondergaan, tengevolge waarvan is
te voorzien, dat de voorwerkers meer dan
nu zelfstandig zullen arbeiden. De Direc
teur gaf een uitvoerige uiteenzetting om
trent den toestand der Maatschappij, waar
over geruimen tijd van gedachten werd ge
wisseld.