Tokio verklaart zijn
houding in China
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Japan sinds 10 jaar het slachtoffer
NED. OOST-INDIE
29ste Jaargang
DONDERDAG 28 OCTOBER 1937
No. 8865
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bl| vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, btf
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V „Katholieke Actie
voor God"
De „Katholieke Actie voor God" 'moet
de daadwerkelijke belangstelling hebben
van iederen katholiek.
'n Actie voor God.... Ten slotte moet
alle actie gericht zijn op God. Mensche-
lijke actie, die niet is gericht op God, is
als een van het zonnelicht afgewende
bloem is veroordeeld om vruchteloos te
sterven.
Alle mensdhelijke actie moet uiteinde
lijk zijn: actie voor God. Anders is het
zeker geen katholieke actie!
Maar de „Katholieke Actie voor God''
is direct gericht op de verdediging van
Gods eer en Gods rechten.
Wij denken er weinig over na; maar
trachten wij ons een oogenblik in helle
en felle werkelijkheid voor den geest te
stellen, wat het zeggen wil, dat het noo-
dig is, om te voeren een „actie voor
God!".... Alleen het feit, dat zulk een
actie noodig wordt gemaakt door de pro-
pagande van de goddeloozen, is
huiveringwekkend.
Het bekende Comité „Katholieke Actie
voor God'' is buitengewoon actief in het
bedenken van middelen, om het openbare
leven in ons land weer te herstellen.
Katholiek Nederland heeft nu tot plicht,
de actie van het Comité te steunen en te
stuwen!
Voor het contact met de geestelijkheid
en besturen van katholieke vereenigingen
heeft het Comité een nieuw initiatief ge
nomen, en wel de uitgifte van geregelde
„Mededeelingen van het Secretariaat".
Het wordt door den Voorzitter, prof.
Alph. Steger, aldus ingeleid:
„Voor de gekozen middelen om dat doel
te bereiken hebben we ons bediend van
het gesproken woord, in vergaderingen,
in de radio, in particuliere gesprekken;
van het geschreven woord in vliegende
bladen, pamfletten en brochures. Wij heb
ben niet alleen doen luisteren en lezen,
we hebben ook doen zien, in lichtletters,
tentoonstellingen, affiches. Zoo kregen
•we reeds een groot, een groeiend contact
met katholieken en niet-katholieken van
allen leeftijd, staat en stand; een contact
dat heengroeit over ons arbeidsvermogen
en dringend vraagt om medewerkers
over de geheele linie.
De „Mededeelingen" moeten nu dienen
als een orgaan van contact voor ons Se
cretariaat met de pastorieën en vereeni
gingen, en tevens als een gelegenheid tot
uitwisselen van denkbeelden en bekend
maken van initiatieven. Ze zijn dus geen
nieuw tijdschrift, ze zijn een niet open
bare, onpersoonlijke briefwisseling voor
ons en allen die hetzelfde doel nastreven
en eraan willen meewerken".
Aan de „Mededeelingen", die 12 bladz.
groot folio-formaat beslaan, ontleenen wij,
dat steeds nieuwe contactpunten worden
gevonden o.a. met leidende persoonlijk
heden en stroomingen in het buitenland.
Daadwerkelijke sympathie voor het Co
mité van alle katholieken moeten wij
vanzelf-sprekend achten.
VERGIFTIGING IN KACHELFABRIEK.
BELGRADO, 28 Oct. (A.N.P.) In een
kdfchelfabriek te Petrograd aan de grens
van Joegoslavië en Hongarije zijn giste
ren een ingenieur en vijf werklieden
door giftige gassen bedwelmd. De inge
nieur en twee der arbeiders kwamen om
het leven.
TWEE DOODEN BIJ HUISINSTORTING.
MINNEAPOLIS, 28 Oct. (A.N.P.) Giste
ren zijn twee verdiepingen ingezakt van
het gebouw voor den fruithandel, gele
gen in het hart van Minneapolis, waarbij
twee personen den dood vonden en tien
anderen verwondingen opliepen.
Vier hunner verkeeren in levensgevaar.
De rookende puinen van Tsjapei
JAPANS WEIGERING OM NAAR
BRUSSEL TE KOMEN.
In het Japansche antwoord op de Belgi
sche uitnoodiging tot deelneming aan de
Negenmogendhedenconferentie wordt ter
motiveering van de weigering in de eerste
plaats verklaard, dat deze o.a. een gevolg
is van het feit, dat de bijeenroeping der
conferentie berust op een besluit van den
Volkenbond, die Japan er van beschuldigt,
het Negenmogendhedenverdrag te hebben
geschonden.
Japan's optreden tegenover China betee-
kent slechts een maatregel van zelfverde
diging, waartoe Japan gedwongen is door
de anti-Japansche uitdagingen der Chi-
neezen.
De bestaande toestand valt dus niet on
der artikel zeven van het verdrag.
De Japansche regeering, aldus vervolgt
het antwoord, is er van overtuigd, dat een
poging tot oplossing van het speciaal Ja
pan en China betreffende probleem door
zooveel mogendheden slechts nieuwe ver
wikkelingen kan brengen en een recht
vaardige regeling van het conflict slechts
belemmert.
De Japansche actie in China heeft uit
sluitend ten doel de Chineesche regeering
te dwingen tot het opgeven van haar poli
tiek, die den vrede in het Verre Oosten
bedreigt en door communistische elemen
ten wordt gesteund.
Japan verlangt, dat de mogendheden be
grip hebben voor de noodzakelijkheden,
zonder welke de beveiliging van den vre
de in het Verre Oosten onmogelijk is.
NOG EEN JAPANSCHE
VERKLARING.
Naar Domei verder meldt, heeft de Ja
pansche regeering een verklaring gepubli
ceerd inzake de weigering om deel te
nemen aan de negenmogendheden-con-
ferentie.
Daarin wordt gezegd, dat de toestand
sedert het sluiten van het negenmogend-
heden-verdrag geheel veranderd is, daar de
communistische invloed in de binnen-
landsche ontwikkeling van China groote
wijzigingen in dit land heeft veroorzaakt.
Japan is geenszins afkeerig van inter
nationale samenwerking, doch de bestaan
de moeilijkheden tusschen Japan en China
kunnen slechts door onmiddellijke onder
handelingen dezer landen worden opge
lost. Japan wenscht cultureele en econo
mische samenwerking met de andere mo
gendheden in China en zalde belangen
en rechten dier mogendheden eerbiedigen.
In de verklaring wordt de buitenland-
sche politiek van Nanking ontleed en ge
zegd, dat deze politiek tijdens het bewind
der vele regeeringen sedert Ce revolutie
van 1912 steeds tegen het buitenland ge-
offer van deze politiek geweest en de laat
ste tien jaar is Japan het slachtoffer.
Hierbij komt nog binnendringen van het
communistische element in de regeering
van Nanking.
De Chineesche regeering heeft zich vol
gens de Japansche verklaring steeds ver
zet tegen een vriendschappelijke regeling
der incidenten en de overeenkomst van
1932 geschonden, zoodat Japan wel ge
noodzaakt was de wapenen op te nemen
ter wettige zelfsverdediging.
De zaak kan niet worden geregeld zoolang
Nanking niet bereid is zijn anti-Japansche
politiek van samenwerking te aanvaarden.
De verklaring vestigt er verder de aan
dacht op, dat het optreden van China in
belangrijke mate wordt gesteund door de
actie van den Volkenbond tijdens het inci
dent van Mandsjoerije. Toen nam deze in
stelling een resolutie aan, waarbij geen re
kening werd gehouden met de werkelijk
heid in het Verre Oosten en hierdoor werd
China gesterkt in zijn anti-Japansche poli
tiek. Thans neemt de Bond een soortgelij
ke houding aan.
Zonder in te gaan op de werkelijke oor
zaken veroordeelde de Bond het optreden
van Japan op grond van onjuiste mededee
lingen, dat het bombardeeren van de mi
litaire werken in de krachtig versterkte
steden Nanking en Kanton een aanval was
op open steden.
Op 6 October j.l. concludeerde de Assem-
blée van den Volkenbond, dat de actie van
Japan een schending van het anti-oorlog
pact en van het Negenmogendhedenverdrag
beteekende en nam zij een resolutie aan,
waarin werd aangespoord tot hulp aan
China.
De Japansche regeering verklaart, dat de
Bond thans dezelfde fout maakt als in 1932.
Er wordt geen rekening mede gehouden,
dat sedert het sluiten van dit verdrag de
toestand geheel is veranderd door het bin
nendringen van het communisme en de ge
heele gewijzigde binnenlandsche verhou
dingen in China.
Japan kan van de bijeenkomst van de
negen mogendheden geen heil verwachten,
aangezien deze conferentie wordt bijge
woond door mogendheden, die geen onmid
dellijk belang hebben in het Verre Oosten.
Daarom wenscht Japan niet deel te nemen
aan de besprekingen. De moeilijkheden tus
schen China en Japan kunnen alleen door
directe onderhandelingen tusschen de twee
landen uit den weg worden geruimd. Japan
verlangt de cultureele en economische sa
menwerking van de buitenlandsche mo
gendheden met China te bevorderen en wil
hun rechten en belangen volledig eerbie
digen. Alleen wanneer de mogendheden de
werkelijke bedoelingen van Japan zullen
begrijpen en de stappen zullen nemen wel
ke geschikt zijn om Nanking er toe te bren
gen zijn houding en politiek te herzien,
dan alleen kan Japan hun medewerking
aanvaarden in de regeling van het conflict.
TUSSCHEN DE PUINEN VAN TSAPEI.
Den geheelen nacht is ten Oosten van
Sjanghai verwoed gestreden aan de oevers
van de Soetsjau, waar de Chineesche en
Japansche artillerie elkander zwaar be
stookten.
De brand in Tsjapei is in hevigheid afge
nomen. In de meeste wijken, waar lage hui
zen staan, zijn de woningen als stroo ver
brand en rest er niets meer dan rookende
puinhoopen. Het is onmogelijk, een raming
te maken van de schade, maar het is waar
schijnlijk, dat deze honderden millioen
Chineesche dollars zal bedragen.
Tsjapei, waar vroeger een half millioen
menschen woonden en dat een groot in
dustrie-centrum was, is geheel door de
vlammen verteerd.
De Chineezen hebben de stad nog niet
geheel ontruimd; in de straten, welke door
bommen en granaten zijn vernield, liggen
nog eenigen honderden Chineesche scherp
schutters, die de Japansche troepen besto
ken en een warenhuis van zes verdiepin
gen is bezet door een Chineesch bataljon,
dat eenige straten met mitrailleurs bestrijkt
en oprukkende Japansche troepen met
handgranaten werpt.
De Chineesche troepen hebben zich zeer
dapper gedragen.
De Chineesche dagbladen schrijven in
hun commentaren op de gebeurtenissen van
gisteren, eensgezind, dat hier niet van een
nederlaag gesproken kan worden. Het be
treft een strategische terugtocht, die reeds
langen tijd voorbereid was, naar de nieu
we verdedigingslinie.
De woordvoerder van het Japansche le
ger heeft verklaard, dat de Japansche troe
pen het contact met het Chineesche leger,
dat zich naar het Zuiden terugtrekt en de
rivier Soetsjau verlaat, verloren hebben.
Slechts de rechteroever is nog door de Chi
neesche achterhoede bezet. De Japannee-
zen, die zich genesteld hebben aan den lin
keroever, maken zich gereed de rivier over
te steken.
De woordvoerder verklaarde verder nog,
dat hij uit Nanking had vernomen, dat de
officieele Chineesche woordvoerder tegen
over de pers had verklaard, dat de Chi
neesche verliezen 10.000 man bedragen. Vol
gens de Japansche autoriteiten zou dit ge
tal echter de helft lager zijn dan in werke
lijkheid het geval is.
DUIZENDEN VLUCHTELINGEN NAAR
DE INTERNATIONALE CONCESSIE.
Een vertegenwoordiger van Havas is ge
tuige geweest van de toelating van onge
veer 5000 Chineesche vluchtelingen tot de
internationale nederzetting. Tienduizenden
menschen, die naar de concessie stroom
den, werden tegengehouden bij den spoor
wegovergangen van de lijn Sjanghai
Hangtsjau, welke gesloten was en door
Britsche troepen en politie bewaakt werd.
Op last der autoriteiten werden de hoo
rnen te 16.15 uur geopend en na een half
uur weer gesloten.
Een reusachtige menigte bleef onbeschut
en zonder voedsel buiten de concessie. De
meeste vluchtelingen hebben vrijwel niets
bij zich.
Een tiental Chineezen heef. de spoorbrug
op den weg naar Tsjoengtsjan door middel
van dynamiet in de lucht laten vliegen.
De commandant van de Amerikaansche
vloot, Yarnell, heeft bepaald, dat de Ame
rikaansche mariniers uit zelfverdediging
mogen vuren op vliegtuigen van iedere na
tionaliteit, die de verdedigingswerken of
non-combattanten in den Amerikaanschen
defensiesector met machinegeweren be
schieten of bombardeeren.
DE STRIJD IN HET NOORDEN.
De Japansche troepen trekken ten'Zui
den van TientsinPoekau steeds verder en
zullen thans in de vlakte ten Noorden van
de Gele Rivier slag moeten leveren tegen
230.000 man Chineesche troepen onder com
mando van generaal Han Foe Tsjoe. De
hoofdtroep van het Japansche leger rukt op
langs den spoorweg ToentsinPoekau.
Gisterochtend tien uur hebben de Japan
sche troepen Toeng Woe Tsjan, vier kilo
meter ten Zuiden van de Niangtsepas bezet.
De Niangtsepas is thans geheel in handen
van de Japansche troepen en de troepen
rukken thans langs den Tsjengtai spoorweg
op naar Taijoean.
Het Chineesche nieuwsagentschap Central
News bericht, dat de Japansche vliegtui
gen gisteren tweemaal een aanval hebben
gedaan op de hoofdstad van Sjansi, Tai
joean. Zij lieten een dertigtal bommen val
len, waardoor verscheidene huizen werden
vernield.
ZWARE BANDJIR BIJ
PADANG
VEERTIG DOODEN EN VELE
GEWONDEN
Op 25 dezer te middernacht had een
zware bandjir plaats nabij Panjaboengan,
gelegen 65 K.M. van Padangsidempoean in
de richting Padang.
Door deze bandjir werd een brug wegge
slagen, terwijl het hoofdverkeer tusschen
Padang en Medan werd gestremd. Vele
huizen werden vernield.
Veertig personen vonden den dood, ter
wijl vele anderen gewond raakten. Ver
scheidene lijken zijn reeds aangespoeld.
Slechts veertien dooden?
De resident van Tapanoeli, in welke re
sidentie de bandjir plaats had, seinde het
volgende, op gisteren gedateerde en ont
vangen telegram:
Blijkens een op 26 October van den as
sistent-resident van PadangSidempoean
ontvangen telefoonbericht, is Woensdag
nacht de kampong MompangDjoeloe,
nabij Panjaboengan, onderafdeeling Man-
dailing door een bandjir geteisterd.
Veertien personen zijn gedood, hetzij
door verdrinking, hetzij doordat zij be
dolven raakten onder ingestorte huizen.
Voorts worden nog vier personen vermist,
terwijl vijf anderen niet ernstig gewond
raakten.
Een ijzeren brug is weggeslagen. In de
nabijgelegen kampong Goenoengtoea is
het brughoofd van een ijzeren brug weg
geslagen.
In een nabij gelegen kampong had
eveneens een bandjir plaats, waarbij één
kind verdronk.
De sawahs en wegen zijn met zand be
dekt.
Ook bij Moearasipongi, bezuiden Hoeta
Nopan, eveneens in de residentie Tapa
noeli, deden zich vele afschuivingen voor.
Het asverkeer op den grooten weg Pa
dang Sidempoean is volkomen gestremd.
DOODELIJK ONGELUK BIJ
ELECTRICITEITSWERKZ AAMHEDEN.
Aneta seint uit Medan: De 47-jarige
bedrijfsleider van de electrische centrale
der Ned. Indische Gas-Mij. te Langsa, de
heer Th. J. E. Euwe, is bij het doen van
metingen in een transformatorhuisje van
het hospitaal te Kwala Simpang door de
hoogspanning getroffen en onmiddellijk
gedood.
Het slachtoffer is een neef van den Ne-
derlandschen wereldkampioen schaken.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Japan verklaart zijn houding in China.
(lste blad).
Britsch schip door Spaansche treiler be
schoten. (2de blad).
Een wet op den arbeidsplicht in Duitsch-
land? (2de blad).
Zware bandjir bij Padang veroorzaakt
40 slachtoffers. (Ned. O. Indië, 2de blad).
Binnenland
Bisschopswijding van Mgr. Pessers, te
Tilburg. (4de blad).
De sterfte onder het vee tengevolge van
het mond- en klauwzeer. (2de blad).
Een motie tegen het cadeau-stelsel. (2de
blad).
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De weigering van Japan om deel te ne
men aan de Negen mogendheden-confe-
rentie te Brussel gaat vergezeld van een
verklaring van Japans houding ten op
zichte van China. Het Japansche optre
den tegenover China, aldus wordt gezegd,
is slechts een maatregel van zelfverdedi
ging, waartoe Japan gedwongen is door
de anti-Japansche uitdagingen der Chi
neezen. De bestaande toestand valt dus
niet onder artikel zeven van het Verdrag.
De Japansche regeering, aldus vervolgt
het antwoord, is er van overtuigd, dat
een poging tot oplossing van het Japan
en China in het bijzonder betreffende
probleem door zoovele mogendheden
slechts nieuwe verwikkelingen kan bren
gen en een rechtvaardige regeling van
het conflict slechts belemmert.
Met andere woorden: „Houden jullie je
alsjeblieft er buiten!"
Vervolgens heeft Tokio nog een ver
klaring gepubliceerd, waarin o.a. gezegd
wordt, dat Japan reeds 10 jaren het
slachtoffer is van China.
Die bewering doet ietwat komisch aan,
wanneer wij vlak daarop lezen, hoe Tsja
pei, de eens zoo volkrijke Chineezenstad
van Sjanghai, thans één groote puinhoop
is en als wij denken aan Mandsjoekwo.
Buitenlandsche militaire kringen prij
zen den Chineeschen terugtocht uit Tstja-
pei en Kiang Wan, welke zij een hache
lijke manoeuvre noemen, welke op mees
terlijke wijze is ten uitvoer
Uit Spanje valt vandaag weinig nieuws
te melden. Het voornaamste is een nieuw
incident, tusschen een Britsch schip, de
„Stanray" en een gewapende treiler der
rechtschen. Weer een schakel in den
grooten keten van incidenten.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
BESCHERMING DER PUBLIEKE
EERBAARHEID.
De Gelderlander schrijft:
„Het moderne strand- en badleven heeft
tot excessen aanleiding gegeven, waarop
reeds bij herhaling de aandacht is gevestigd
van onze overheidsinstanties.
Het gaat hierbij niet enkel om maatre
gelen tegen ergerniswekkende feiten, maar
ook om een langzame maar zekere afstom
ping te voorkomen ten opzichte van wat
moreel ongepast en ongeoorloofd is.
Verschillende gemeenten hebben dan
ook zeer terecht bepalingen in het leven
geroepen, waarbij gemengde zonnebaden
en gemengd zwemmen verboden is.
Zoo gisteren weer in de gemeente Leiden.
Daar heeft de Raad met 18 tegen 14 stem
men een verordening goedgekeurd inzake
zwem-inrichtingen. Het zwaartepunt van
die verordening is de bepaling, dat, behou
dens toestemming van B. en W. in zeer
bijzondere gevallen, gemengd zwemmen en
gemengde zwembaden zijn verboden.
Laatstgenoemde zijn steeds verboden.
Een dergelijk optreden der plaatselijke
overheid is allesbehalve overbodig. Het
daartegen ingebrachte bezwaar, dat de
zwemsport daardoor wordt tegengewerkt,
snijdt practisch geen hout. De zoo gezonde
zwemsport op zich zelf is daarbij in de
meeste gevallen op den achtergrond geraakt
het gemengde zwemmen en baden is dan
ook doorgaans niet veel meer dan een amu
sement geworden, waarbij het eigenlijke
zwemmen bijzaak is geworden.
