OMGEVING
DE PAROCHIE-KERK VAN ZOETERMEER
ui
FAILLISSEMENTEN
WOENSDAG 27 OCTOBER 1937
DE LEIDSCHE COURANT
rwEEDE BI AD - PAG. 7
KWAKEL.
Collecte. Door het geheele land zal een
collecte gehouden worden ten bate van het
kleeding-, schoeisel- en dekkingsfonds, het
welk ten doel heeft een extra-verstrekking
van goederen aan de daarvoor in aanmer
king komende werkloozen. 't Ligt in de be
doeling van B. en W. om deze collecte te
doen houden op Dinsdag 2 November a.s.
met gesloten bussen aan de huizen der in
gezetenen. Laat een ieder een offertje bren
gen voor dit schoone doel.
K. S. A.-fi!m. Het ligt in de bedoe
ling van de K. S. A. op Zondag 21 Nov.
1937 in de zaal van J. Leenders een film
te vertoonen, des middags voor de kinde
ren tegen betaling van 10 cent, des avonds
voor de grooteren tegen 0.25 en 0.40.
KATWIJK AAN DEN RIJN
Oranjevereeniging. De Oranjevereni
ging is nog niet in het bezit van een
vaandel. Dit heeft het bestuur er toe ge
bracht plannen te beramen om een vaan
del te krijgen. Op initiatief van het be
stuur is thans een vaandelcommissie sa
mengesteld, waarin zitting hebben nota
ris Matthijs, pastoor Houtman, dr. Hue-
ting en de heeren C. Hogewoning, Jac. v.
Elk, P. Schoneveld en Jac. Meijer. Deze
kwamen reeds in vergadering bijeen om
de plannen verder uit te werken. Er zul
len eenige jongedames uitgenoodigd wor
den om alle inwoners te bezoeken en te
vragen voor dit doel een bijdrage te ge
ven. Bedoeling is dat zulks in den loop
der volgende week, dus van 1 tot 5 No
vember, zal plaats hebben. Aan den uit
slag hiervan zal afhangen wat de commis
sie verder zal kunnen doen. Het bestuur
en de commissie zijn in deze zeer opti
mistisch gestemd en verwachten dat zeer
velen, zoo niet allen, voor dit doel iets
zullen willen afdragen. De gift van min
der gesitueerden is even welkom als de
grootere gaven van meer met aardsch
goederen bedeelden.
NOORDWIJKERHOUT.
Volksbond. In café „De Zwaan" hield
de R.-K Volksbond, afdeeling Noordwij-
kerhout de eerste vergadering van het
winterseizoen, welke vergadering werd
geopend door voorzitter van der Togt. Nav
de notulen volgde de installatie van een
nieuw lid. Hierna kwam aan de orde be
spreking winterprogramma. Medegedeeld
werd dat 5 November a.s. een filmavond
voor de leden met hun dames zal worden
gehouden. 7 November H. Mis met alge-
meene H. Communie zoowel in de St. Jo
zef- als in de St. Victor-kerk. 22 Novem
ber is de traditioneele feestavond. Voor de
kinderen der leden wordt in den Sinter
klaas-tijd een feest georganiseerd. In de
maand December zal een spreker komen
met een actueel onderwerp.
Vervolgens werden dezelfde heeren als
het vorig jaar benoemd in de commissie
voor het St Nicolaasfeest. In de plaats van
het afgetreden lid G. Broeke, werd in de
commissie werkloozenzorg benoemd de
heer W. J. van den Oetelaar. Besloten werd
aan het gemeentebestuur een adres te rich
ten om langs de huizen te collecteeren
voor de werklooze spaarders in plaats van
een speldjesdag te houden» Verondersteld
werd dat dan veel meer gegeven zal wor
den. In verband met het 25-jarig bestaan
van de afdeeling, het volgend jaar, werd
hierna besloten de kerkelijke viering op
9 April a.s. te doen plaats vinden, de ver
dere viering zal later plaats vinden. Me
degedeeld werd dat voor den reis naar
Rome in 1941 spaarzegels te verkrijgen zijn
bij het bestuur. Reeds 1800 deelnemers heb
ben zich over het geheèle land aange
meld.
Bij de rondvraag nam de geestelijk ad
viseur kapelaan de Kleermaeker het woord
om een kleine rede te houden over het
feest van Christus Koning. In verband hier
mede sprak hij over de levenshouding der
Katholieken. Deze moeten vooral in dezen
tijd, waarin geen rekening meer gehou
den wordt met God en Godsdienst 'meer
dan ooit toonen, zei spreker, wat het ka
tholiek geloof inhoudt. Hij drong vooral
ook aan op veel meer kerkbezoek in den
komenden winter, wanneer dan hiertoe de
meeste gelegenheid bestaat voor de mees
te leden. Na deze ernstige woorden van
den geestelijk adviseur werd gesloten met
den chr. groet.
Opbrengst fancy fair. Naar wij verne
men bedraagt de bruto-opbrengst van de
in de St Joseph-parochie gehouden fancy
fair ten bate van de Naaikrans „St. Geer-
trudis" de prachtige som van ruim ƒ1500.
Moedercursus. Dinsdagmiddag had
de laatste les plaats van den Moedercur
sus, gegeven door Zuster Hoskam, enquê-
trice van het W. Gele Kruis. Aan dezen
cursus hebben 82 jonge- en adspirant-moe-
ders deelgenomen, wel een bewijs, dat ve
len het nut van een dergelijken cursus in
zien. Allen hebben de lessen uitstekend
gevolgd en het verzuim was miniem. De
sluiting van den cursus heeft de zeereerw.
heer pastoor Maas verricht, die de deel
neemsters voornamelijk onderhield over de
opvoeding der kinderen.
Aan de leidster van den Moedercursus
bood een der deelneemsters namens alle
dames een verzilverd bonbonschaaltje aan
met inscriptie. Een aardige attentie!
NOORDWIJK
Personalia. De heer B. C. Schalks,
te Leiden, volontair ter gemeente-secreta
rie alhier, is in gelijke functie aangesteld
ter gemeente-secretarie te Zoeterwoude.
Dienstplicht. Naar wij vernemen, zijn
alhier voor de lichting 1939 in totaal 88
d'enstplichtigen ingeschreven.
SASSENHEIM.
Militairen-vereeniging. De gehouden
collecte voor de Mil.-vereeniging te Lei
den heeft opgebracht 85.
IJsclub. Gisteravond hield de IJsclub
van den Z. H. B. een districtsvergadering
in „Het Bruine Paard". De voorzitter, de
heer M. Mathijs, van Lisse, opende deze
goed bezette vergadering met een wel
komstwoord inzonder aan de heeren Dicke
secretaris van het H. B. alsmede aan de
districtscommissarissen. Hij herdacht den
overleden voorzitter van het H. B., den
heer Knocke v. d. Meulen. Vervolgens zet
te spr. de werking van de Z. H. IJ. uiteen,
waarbij hy betreurde, dat er nog enkele
schakels ontbreken in het geheele district
om de betrouwbaarheid van de banen te
waarborgen. Dit is van groot belang voor
het ijstoerisme, maar vooral voor de vei
ligheid van den schaatsenrijder. Het blijkt
nog steeds, dat verschillende afdeelingen
van den Z. IJ. B. dit niet volkomen besef
fen. Hierna gaf de heer Reitsema van
Oegstgeest een overzicht van de werk
zaamheden der commissie, die ingesteld
was om de regeering te bewegen gelden
beschikbaar te stellen tot het onderhou
den van ijswegen in werkverschaffing.
Onderhoud in werkverschaffing is niet
mogelijk wegens de groote administratieve
regelingen, die veel tijd vergen. Ook contra
prestatie gaf bezwaren in Den Haag.
Nu wordt overleg gepleegd met de in
terdepartementale commissie voor het
brengen van een subsidie op de begroo
ting. Hiervoor is een adres gericht aan
den Minister, waarop nog geen antwoord
is verkregen. Het is evenwel zaak, dat
reeds nu subsidie aangevraagd wordt. Over
dit punt werd gediscussieerd; men vreesde,
dat men te veel gebonden wordt. Hierna
werden de ijswegen vastgesteld, waarbij
aan elke afdeeling zijn taak werd toegewe
zen. De afd. Sassenheim wees op de in aan
bouw zijnde bruggen aan de Zandsloot- en
Sassenheimsche vaart, waarbij werd beslo
ten de baan van Voorhout over de Wa
tering te leiden naar de Kagerplassen. De
voorgestelde rit van 65 K.M., die via Den
Haag over Katwijk en Sassenheim zou
gaan, werd met het oog op de soms onder-
gestoven banen in een andere richting ge
leid. De rit loopt nu over VoorburgHoog-
made naar de Meren. Ook werden nog ver
schillende maatregelen besproker. Na een
uitgebreide rondvraag van huishoudelijken
aard sloot de voorzitter onder dank deze
vergadering.
Biljarten om het persoonlijk
kampioenschap van Sassenheim.
Maandagavond zijn deze spannende wed
strijden onder veel belangstelling wederom
begonnen. De deelname is wederom groot
en het gehalte der spelers is ditmaal veel
sterker dan voorheen, omdat er enkele
sterke mededingers hebben ingeschreven,
die wij andere jaren misten.
Wij vermelden tevens, dat, mede in ver
band met het 5-jarig bestaan, (dit eerste
lustrum) gevierd zal worden met een ne
derlaagwedstrijd. Ook hiervoor hebben zich
een 10-tal zeer sterke vereenigingen opge
geven, zoodat de Biljartclub „Oude Post"
een drukke wedstrijd-winter tegemoet gaat.
Voor belangstellenden zullen er schitte
rende partijen te zien zijn.' De uitslag der
nederlaag wedstrijden zullen later worden
bekend gemaakt. De tweede afdeeling
speelt 's Woensdags Vervolgens alle Maan
dagen en Woensdagen. Voortzetting dezer
wedstrijden in café „De Oude Post". De
nederlaag wedstrijden worden zooveel mo
gelijk op Donderdagavonden gespeeld. De
stand om het persoonlijk kampioenschap
luidt als volgt:
lste afd.
P. Duivenvoorde
2
2
38
4
G. Zandbergen
2
2
4
J. v. Reizen
2
2
4
J. Diederiks
1
2
4
C. Guldemon
2
1
2
Chr. Homan
1
1
2
A. J. v. d. Wiel
3
0
0
B. Schreuder
2
0
0
Th. Landweer
2
0
0
B. de Zwart
1
0
0
I. Damijs
1
0
0
STOMPWIJK—VEUR
Begrooting Lichtbedrijf 1938. Dezer
dagen kregen wij ter inzage de begrooting
1938 van het Lichtbedrijf van Stompwijk
en Veur, welke begrooting er keurig uit
ziet en een zeer duidelijk overzicht geeft
over dé diverse geraamde posten, waar
van wij er hier enkele willen laten vol
gen. Op grond van de resultaten over
1936 en een deel van 1937 wordt de gas-
afgifte voor 1938 geraamd op 368.500 M3.
ad 33.615. De opbrengst straatverlich
ting wordt geraamd op 3.982.80, cokes
7.915.85, teer 1820.31, metei'huur ƒ21.50
enz. Voor de benoodigde kolen is geraamd
een bedrag van 16.008.40, een post van
onvoorzien van 400, terwijl er is ge
raamd een nadeelig saldo van 13.636.87.
Voor het Electrisch Bedrijf is geraamd
een stroomverkoop voor licht tot een be
drag van 59.885, voor kracht ad 19.140.
De opbrengst straatverlichting 8.135.40,
overige inkomsten 1180.68, en meter-
huur 9400.
Vo:r stroomverkoop is geraamd een be
drag van 36.223, onvoorziene uitgaven
f 1000, terwijl de begrooting een voordee-
Jig saldo aangeeft van ƒ15.313.04.
Distributie goedkoope levensmiddelen.
Aan belanghebbenden zij medegedeeld,
dat overeenkomstig een ministerieele cir
culaire georganiseerde werkloozen, die
uitkeering uit hun werkloozenkas ontvan
gen, voor verstrekking van goedkoope le
vensmiddelen in aanmerking kunnen wor
den gebracht, indien zij „kastoeslag" onti
vangen, of indien hun inkomsten, inclu-
vU<ul!"
„Met dit weer nog op de fiets?"
„Ja, dat houdt je fit; je moet
toch iets voor je gezondheid
doenl
„Nee die is goedVerkoud
heid en rheumatiek haal je
op je hals!"
„Geen sprake van, als je
maar bijtijds Aspirin neemt."
Aspirin
is een -prodjlct.
Oranjébanden»flav«*«-kruis
waarbo/gën -de'" werkzaam
heid- en onschadelijkheid
sief de kasuitkeering, het inkomen, het
welk zy zouden hebben, als zij onder de
steunregeling voor werklooze arbeiders
waren opgenomen, met niet meer dan 1
overschrijdt en zij verder voldoen aan de
gestelde vereischten met betrekking tot
de distributie der onderscheidene artike
len. De tijd, gedurende welke hij trekt,
telt mede voor den waschttijd van drie
maanden, welke is vastgesteld om voor de
distributie van margarine en bak- en
braadvet in aanmerking te komen.
Georganiseerde werkloozen, die uit hun
kas trekken, kunnen na afloop van dezen
wachttijd onmiddellijk voor deze produc
ten in aanmerking komen, ongeacht of zij
al dan niet geheel uit de kas zijn uitge
trokken, mits zij daarvoor ook krachtens
het hierboven bepaalde in aanmerking ko
men.
K.J.M.V. (Afd. L.T.). Morgen orga
niseert bovengenoemde vereeniging we
derom een ontwikkelingsavond. De heer
A. Verkleij, landbouwleeraar, zal spreken
over ,,stalmest|', de waarde daarvan en de
bewaring.
VOORHOUT.
De toestand van burgemeester G. Bulten.
Naar wij uit goede bron vernemen, heeft
de burgemeester der gemeente alhier, die
zich heeft moeten onderwerpen aan een
niet lichte oogoperatie, deze operatie on
dergaan. Deze operatie kan als geslaagd
worden beschouwd en de toestand van den
burgemeester is zeer bevredigend.
WOUBRUGGE.
Groene Kruis. De vereeniging Het
Groene Kruis, afd. Woubrugge, hield haar
jaarlijksche ledenvergadering. Uit het ver
slag van den penningmeester bleek, dat
weliswaar een batig saldo in kas is, doch
dat daarbij moet worden gerekend een be
drag van 400, genomen uit de reserve. De
begrooting voor 1938 werd vastgesteld voor
ontvangsten en uitgaven op een gelijk be
drag van 1916, waartoe het echter nood
zakelijk is wederom een bedrag van 400
uit de reserve te putten. Evenals vorige ja
ren is thans ook weder door het gemeente
bestuur een subsidie verleend groot 100,
onder voorwaarden, dat aan door het ge
meentebestuur aangewezen onvermogenden
gratis verplegingsartikelen worden ver
strekt. Na eenige gedachten-wisseling werd
besloten deze subsidie te aanvaarden. Blij
kens het door den magazijnmeester uit
gebrachte verslag verkeeren de materialen
ih goeden stand.
Als afgevaardigde naar de algemeene le
denvergadering stelde de aanwezige bur
gemeester zich beschikbaar. De aftredende
bestuursleden, de heeren G. Windhorst en
J. P. van der Voorn werden herkozen, die
hun benoeming aannamen. Ten slotte wer
den nog commissies aangewezen tot het
nazien van de rekening 1937 en voor het
toezicht op inventaris en gebouw, waarna
de vergadering werd gesloten.
WARMOND.
Gemeente-rekening 1936. Aan den
door den Raad voorloopig vastgestelde
rekening der gemeente dienstjaar 1936
ontleenen wij het volgende: De ontvang
sten van den gewonen dienst hebben be
dragen 164.707.03 en de uitgaven
160876.zoodat een batig slot te boe
ken is van 3831.03. De kapitaalsontvang
sten hebben bedragen 173.806.18 en de
kapitaalsuitgaven 176.301.44 zoodat hier
een nadeelig slot te boeken is van
2495.26. De ontvangsten van het alge
meen beheer hebben bedragen 20147.64
en de uitgaven 21321.61. De ontvang
sten ten dienste van de openbare veilig
heid bedroegen 2031.75 en de uitgaven
10412.50. Voor de Volksgezondheid be
droegen deze bedragen respectievelijk
525.01 en f 3483.10. Voor openbare wer
ken 1232.96 en 17486.13. Voor onder
steuning van behoeftigen bedroegen de
ontvangsten 3013.94 en de uitgaven
8457.27. Voor ondersteuning van werk
loozen bedroegen de ontvangsten 16516.38
en de uitgaven 25347.64. Wat betreft
de bedrijven kan worden medegedeeld
dat de ontvangsten van het waterleiding
bedrijf bedroegen 9365.18 en de uitga
ven f 6599.83.
Een martelaar van Leidschen .huize Pastoor
van der Velden overvallen en weggevoerd.
Zijn begrafenis in de Pieterskerk Devotie
op een plaats, die ontheiligd was
door
A. N. Duinisveld pr.
Van 1574 tot 1627 heeft Zoetermeer geen
eigen pastoor gehad, en hebben de Katho
lieken ofschoon niet aanstonds el
ders gekerkt, hetgeen valt op te maken uit
een rekening van het jaar 1579 van het
geestelijk kantoor te Delft.
„Soetermeer ende Segwaerdt. De pastoir
in der tijt plach uytten incommen der
kereke zeeckere somme te trecken zoo voor
de diensten van de memorie en de ziel
missen als andersints voor zijn onderhoudt
ofte gagie in regardt, dat den vasten in
commen sober was, dan, overmits men deur
't verlies van derselve kereke oude reecke-
ninghe dezelve somme nyet conde begroo-
ten, ende het registerken van de pastorye
(als zeer vergaen zijnde deur ouderdom)
nyet leesbaar en was, soo is bij accoorde
betaelt 50 L."
Verder hebben de Katholieken van Zeg-
waart ook geestelijke hulp ontvangen uit
Berkel, zooals blijkt uit het Missieverslag
van 1638.
Het dorp Berkel, waar als pastoor woont
de eerw. heer Willem Ugonius, die door
onvermoeiden arbeid zeer velen, zoowel
hier als in het dorp Zegwaart, tot het wa
re geloof heeft teruggebracht."
in 1627 vormde Zcetermeer met Stomp
wijk, Zoeterwoude, Nootdorp en Leid-
schendam één Statie, waar Martinus van
Velden pastoor v as tot 1639. In totaal
woonden er onge-eer 3000 Katholieken.
In het Missieverslag van 1638 leest men
aardige bijzonderheden over den persoon
en het werk van pastoor Van Velden, die
ondanks zijn zwakke gezondheid, „toch met
de allergrootste vurigheid en zielenijver,
de grondslagen des geloofs legde, en alles
wat noodzakelijk is voor den eeredienst
van God, met eigen middelen bekostigde."
Martinus van (der) Velden werd den 30en
April 1603 te Leiden uit aanzienlijke ouders
geboren. Op jeugdigen leeftijd gaf hij blijk
van innige godsvrucht en liefde voor de
wetenschap. God riep den jongeling tot den
geestelijken stand. In 1627 te Antwerpen
tot priester gewijd, behaalde hij in datzelfde
jaar den graad van volkomen bacelier in
de godgeleerdheid en werd terzelfdertijd
ingeschreven als Oratoriaan te Mechelen 1).
Dan werd hij door zijne kerkelijke Overheid
als pastoor gezonden naar Sluipwijk, Wils-
veen, Stompwijk, Segwaard Soetermeer,
Soetervvoude, Weydepoort, Randenburg en
Middelburg 2). Dat was 'n zware taak, want
al was de storm der vervolging bedaard,
de haat tegen de katholieken bleek nog in
veler harten leven. Metterwoon vestigde hij
zich te Stompwijk zooals uit een exploit-
verslag van Sebastiaan Francken tegen de
Roomschen in Rijnland en omliggende
plaatsen anno 1643 met de meeste zeker
heid valt op te maken 3).
In twee jaar tijds werden in zijn uitge
strekte Statie meer dan 2000 personen ge
vormd. Tot zijn gebied behoorde ook Wils-
veen, waar vóór de reformatie een druk
bezochte Mariakapel stond, welke nu was
verwoest. Desondanks bleven de pelgrims
komen naar de oude bedevaartplaats, tot
ergernis van de protestanten, vooral van de
predikanten, o.a. van dien van Zoetermeer,
Wynand van Beeck, die reeds op 22 Juni
1583 daarover een rekest had gezonden aan
de staten. 4)
In Wilsveen heeft op de plaats waar nu
het protestantsch kerkhof der gemeente
Stompwijk is, in de Middeleeuwen gestaan
een kapel, ter eere van Maria, welke kapel
vooral bekend was om het miraculeuse
beeld van Maria, dat in deze kapel werd
bewaard en vereerd. De geschiedenis van
dit beeld en de oorsprong der vereering is
onbekend.
Nadat de kapel op last van de Staten was
verwoest, en het beeld daarmede verdwe
nen, en waarschijnlijk meegenomen naar
Delft, hield echter de vereering der katho
lieken niet op, en bleven velen deze plaats
biddend bezoeken, tot erootte verbolgen
heid der naburige predikanten. Verbods
bepalingen van Prins Maurits of van de
Staten, welke in de jaren 1587, 1590 en 1591
werden gegeven, konden deze geheime
bedevaarten niet doen eindigen. De katho
lieken hielden vol, daarin niet het minst
gesterkt door pastoor van der Velde, die,
zooals de Apostolische Vicaris Jacobus de
la Torre zegt, „aan deze heilige plaats on
vermoeide en uitstekende zorgen heeft ge
wijd". Zijn lessen hadden zulk een invloed,
dat er in Wilsveen „een groote toeloop van
vreemdelingen is, die van alle zyden aan
stroom en ter gedachtenis aan het wonder
beeld der H. Maagd, en ofschoon daar niets
heiligs meer is overgebleven, ziet men er
toch omstreeks de Mariafeesten zeer velen,
die blootvoets rondom de kapel wandelen,
I anderen kruipen op de knieën er om henen,
I anderen bidden er met het aangezicht ter
aarde", zooals genoemde Jac. de la Torre
ons verhaalt. 5)
Deze bedevaarten in Wilsveen, alsook
waarschijnlijk de vaardigheid, waarmede
Martinus twistgesprekken hield, die inder
tijd aan de orde waren van den dag, is oor
zaak geweest, dat velen vijandig jegens hem
gestemd werden. Want 3) op Vastenavond-
Zondag 6 Maart 1639, als hij in de kapel te
Miiddelburg (onder de gemeente Reeu-
wijk) het H. Misoffer zoo even be
ginnen was, trad Nicolaas Vermeyde aan
het hoofd van een bende geweldenaars on
verwachts het heiligdom binnen en gaf den
niets vermoedenden priester zoo'n gewel
digen slag op het hoofd, dat binnen wei
nige oogenblkken zijn albe door zijn bloed
gekleurd was. Ingelyks werden er twee
huisgenooten gewond 7). Terstond werd hij
met woest geweld over den dijk naar Ter
Gou gesleurd; 's Maandags, des anderen
daags, in den namiddag, door den Landdrost
cmet vier zijner dienaren, over het water
naar den Haag gevoerd, werd hij aldaar
dien eigen avond, omstreeks zes uren, ge
vangen gezet. Het werd verboden iemand
zijner vrienden bij hem toe te laten. Zijn
hoofdwonde, welke te Gouda „kwalijk ende
achteloos" behandeld was, werd hier op-
lieuw niet zonder hevige pijnen verbon
den.
Zijn gevangenschap duurde acht dagen.
Want het was zijnen ouders, door voor
spraak van invloedrijke personen en be
taling van 1300 Car. guldens, gelukt, hem
wederom op vrije voeten te krijgen. Maar
nauwelijks genoot hij in de ouderlijke wo
ning een goede verzorging, of hem werd
door den Magistraat aangezegd zijn vader
stad te verlaten. Gelukkig was zijn bal
lingschap van geen langen duur. Want wel
dra werd de Magistraat op de hoogte ge
bracht der zaak, en mocht Martinus in zijn
ouderlijk huis terugkeeren. Liefdevolle
verzorging zou niet meer baten; de wonde
bleek doodelijk, vooral wijl zich daarbij was
komen voegen koorts, sprauw, roos en hik.
En zoo stierf Martinus, een maand na het
droevig voorval, den 6 April 1639. Zijn
lijk is onder een groote toeloop van volk
naar de Sint Pieter gebracht, de hoofdkerk
van Leiden 8). En zoover was men verhit
en met haat vervuld, dat bij het grafwaarts
dragen met steenen en anderszins naar de
lijkbaar geworpen werd.
Anderen echter dankten God, dat Hij zijn
dienaar uit veel verdrukking verlost, „in
•het aanschouwen van den trone Gods" had
toegelaten.
Voor zoover ik weet bestaan er van Mar
tinus van Velden drie portretten, welke
tijdens zijn leven (1638) door P(ieter) d(e)
G(rebber) geschilderd zijn. Zij zijn alle drie
van dezelfde grootte (H. 77 c. Br. 59.5 c.) en
van dezelfde voorstelling: de kop naar
rechts, in de rechterhand een brevier, waar
achter een hoogopgaand kruisbeeld. Een
hangt er in het Stedelijk Museum te Leiden,
waaraan het door de regenten van het R. K.
Weeshuis aldaar in bruikleen is afgestaan.
De beide andere zijn in de pastoriën te
Stompwijk te Zoeterwoude. Op dat van
Zoeterwoude is de verwonding er nader
hand op een banderol bijgeteekend. Verder
is dit martelverhaal door Th. Matham in
kopergravure overgebracht. Zij bestaat uit
een borstbeeld van den pastoor, met acht
der voornaamste gebeurtenissen van het
martelproces.
De verwonding. De wegvoering naar
Gouda. De verbinding der wonde in de
gevangenis te 's-Gravenhage. De beta
ling van het losgeld. De verbanning uit
Leiden. De terugkomst in het ouderlijk
huis. Het sterfbed en het praalbed. Ge
heel in dien geest en met dezelfde voorstel
lingen is het schilderstuk, dat in de pastorie
te Reeuwijk hangt: H. 94c., Br. 1 M. 12 c.;
den naam van den schilder heb ik er niet
op kunnen vinden. Wellicht is het van Th.
Matham; Vader Vondel zingt immers van
hem:
O opperteekenaar! O licht
Van uwen tyd! gij beelt en sticht
Het scheennende oog der Kriste leeken
Met levendige verwe en streken.
Uw heilig ijzer in uw hand
Breekt harten, hard als diamant.
In de pastorie te Stompwijk wordt ook een
schilderstuk van hetzelfde type aangetrof
fen, maar het is kleiner van paneeL H.
66c., Br. 90 c. en op hout. We missen ver
der het borstbeeld van Martinus als me-
daljon, maar hebben daarvoor in plaats een
heerlijk kniestuk, dat den martelaar voor
stelt met de bebloede albe.
Hier is ook geen naam te vinden.
Nog is er in het Stedelijk Museum te Lei
den een koperen plaat van Th. Matham,
waarop alleen de kop van Martinus staat
gegraveerd met het opschrift: Beatus vir
qui suffert tentationem, quoniam cum pro-
batus fuerit, accipiet coronam vitae quam
repromisit Deus diligentibus se. Jac. I, 12.
't Is zonder twijfel, zou ik bijna zeggen, het
type, waarnaar alle andere reproducties
genomen zijn.
1) Chronicon Oratorii' bl. 30.
2) Rhijnlandsche Oudheden, bl. 373.
3) Bijdragen van het Bisdom Haarlem,
dl VII, bl. 340 enz.
4) Bijdr. Bisd. Haarl dl XXVI, bladz. 389
5) Kronenburg, J.A.F.: Maria's Heerlijk
heid in Nederland, dl VI, bladz. 441 e.v.
6) Nederlands Catholijk Martelaarsboek
van P. Opmeer, dl II, bl. 322 enz. Opmeer's
vertrouwbaarheid is ten deze boven ver
denking. Vgl. de Katholiek 1900 afl. Maart
bl. 209.
7) De plaats, waar de kapel eertijds stond
wordt met volle zekerheid aangewezen.
8) Zijn graf is niet meer te onderkennen
Een groot deel der zerken is opgeruimd,
waaronder ook die van Martinus v. Velden.
Uitgesproken:
S. ten Brug, Den Haag, Laan van Meer-
dervoort 806. Cur.: mr. Ph. de Vries, Den
Haag.
U. S. Zellermayer, Den Haag. Wetering-
plein. Cur: jhr. mr. W. H. den Beer Poor-
tugael, Den Haag.
J. F. N. van Os, koopman te Stomp-
wy k, Westvlietwge 11. Cur.: mr. J. Weijl,
Den Haag.
Opgeheven:
I. E. Katan, Den Haag.
