Tsjapei in handen der
Japanners
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Geweldige branden verwoesten dit
stadsgedeelte
29ste Jaargang
WOENSDAG 27 OCTOBER 1937
No. 8864
Ste £cicbclie0ou^<mt
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I'
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone *Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V De cultuur van het
verleden
De cultuur van het heden kan niet straf
feloos de cultuur van het verleden ver-
waarloozen.
Als wij allen van deze waarheid overtuigd
waren, zouden er heel wat minder cultuur-
vermoordende feiten plaats grijpen!
De cultuur van het heden moet zich
laten inspireeren door de cultuur van het
verleden wat natuurlijk niet beteekent,
dat men er een copie van moet maken!
De waarde van de voorbije cultuur om
sluit een les voor het heden.
Eerbied voor het goede uit het verleden
is psychologisch een noodzakelijke
voorwaarde voor een practische waardee
ring van wat de eigen tijd ons schenkt.
Wie het verleden negeert zal het heden
ook niet naar zijn wezenlijke waarde weten
te schatten.
Deze gedachten die te weinig populair
zijn! liggen ongetwijfeld ten grondslag
bij de indiening van een ontwerp-verorde-
ning monumentenzorg, door B. en W. van
Leiden aan den Gemeenteraad. Dit ontwerp
gaat terecht verder; omvat niet alleen
„monumenten" van aesthetische waarde,
maar ook „monumenten" die alleen waar
de hebben als geschiedkundige herinnering.
Een volk mag zijn geschiedenis niet ver
geten (evenmin als iedere mensch afzon
derlijk)!
De strekking dezer verordening is, dat de
bouw- en kunstwerken in deze gemeente,
welke van belang zijn uit hoofde van hun
kunstwaarde, geschiedkundige herinnerin
gen, beteekenis als onderdeel van een stads
gezicht of bijzondere aard of ligging, op een
monumentenlijst kunnen worden geplaatst.
Het zal verboden zijn zonder vergunning
of goedkeuring van het gemeentebestuur tot
het sloopen, verplaatsen, herstellen, ver
anderen van uiterlijk aanzien of aan het oog
onttrekken van een op deze lijst geplaatst
monument over te gaan.
Hoewel B. en W. een recht van de betrok
ken eigenaren op een tegemoetkoming ont
kennen, hebben zij in de ontwerp-verorde-
ning de mogelijkheid voorzien, dat door de
raad in bijzondere gevallen tot behoud of
herstel van monumenten aan den betrok
ken eigenaar steun wordt toegekend, zulks
onder bepaalde, bij de verordening behoo-
rende voorwaarden, welke goeddeels zijn
ontleend aan de bepalingen, waaronder
Rijkssubsidie voor behoud of herstel van
monumenten pleegt te worden verleend.
De strekking van dit ontwerp heeft onze
sympathie en ook voor buiten Leiden
is de zaak waarom het gaat van belang!
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De onder-commissie voor de niet-L
ging is gisteren weer te Londen bijeen ge
komen. Men is er niet ontevreden over.
De voornaamste moeilijkheid, welke blijft
bestaan, vloeit voort uit het door Maisky
gemaakte voorbehoud.
De door Maisky aan het einde der bijeen
komst afgelegde verklaring, dat Sovjet-Rus
land er wellicht in zal kunnen toestemmen
te beraadslagen over het toekennen van
oorlogsrechten, nadat de groote meerderheid
der vrijwilligers zal zijn teruggetrokken,
beschouwt men in Britsche kringen als een
aanzienlijken vooruitgang op het vroegere
standpunt der Sovjet-Russen en een goed
voorteeken voor Vrijdag te maken voort
gang.
Grandi stelde voor, dat de naar Spanje
te zenden commissies zouden bestaan uit
vertegenwoordigers van zes naties. Hij
drong er op aan, dat de leiding ervan zou
berusten bij iemand van hooge moreele en
politieke integriteit.
Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië,
Duitschland, Portugal en Sovjet Rusland
zouden volgens Grandi ieder eèn vertegen
woordiger in deze commissie moeten heb-,
ben, terwijl de hooge commissaris tot een
neutrale mogendheid zou moeten behoo-
ren.
De Japanners hebben aan het Sjanghai-
front een geweldigen aanval ondernomen
op de stadswijk Tsjapei en deze veroverd.
Dat is belangrijk succes. De Chineezen zijn
in vollen aftocht, maar hebben vóór zij uit
Tsjapei terugtrokken mijnen tot ontplof-
De Chineezen lieten mijnen ontploften
De Japanneezen hebben heden bij het
aanbreken van den dag de Chineesche ver
dediging ten Noorden van de internatio
nale nederzetting te Sjanghai verpletterd.
Zij hebben thans de renbaan van Kiang-
wan en het dorp Kinagwan veroverd, het
Noorderstation bezet, evenals de naburige
bestuursgebouwen, die den naam „Het
Chineesche Alcazar' drage- voorts de
spoorwegsplitsing van Markhamroad (waar
de lijnen SjanghaiNanking uiteengaan)
en het station van Tsjensjoe.
In Tsjapei woeden branden over een op
pervlakte van verscheidene vierkante mij
len. De Chineezen hebben hier mijnen tot
ontploffing gebracht en gebouwen in brand
gestoken, alvorens zich terug te trekken.
De brand, die thans in deze stadswijk
voortwoedt, is naar men zegt de grootste,
die in het Verre Oosten is voorgekomen se
dert de aardbeving in Tokio in 1923.
Een handvol Chineezen houdt nog steeds
stand in Tsjapei dat thans door de Japan
neezen is omsingeld.
Tijdens de beschieting van Britsche voor
posten door een Japansch vliegtuig bij het
Jassfieldpark zijn geen Britsche slachtof
fers gevallen. Wel is een Italiaansch soldaat
gedood door een granaat uit een luchtaf-
weerkanon, die neerkwam in den Italiaan-
schen verdedigingssector.
Waarnemers verhalen, dat de Chineesche
terugtocht in goede orde is voltrokken.
CHINEESCHE TROEPEN OMSINGELD.
De woordvoerder van het Japansche le
ger heeft tegenover een vertegenwoordiger
van Havas verklaard, dat hij niet nauwkeu
rig het aantal kon opgeven der Chineesche
soldaten, die zich nog in Kiangwan en Tsja
pei ophouden.
Hij voegde hieraan toe, dat zich geen
enkel geval heeft voorgedaan, waar
in een Chineesch soldaat zich over
gaf.
Men zou echter den omsingelden troe
pen aanbieden te capituleeren. De Brit
sche troepen, die zich bevinden in den sec
tor van de internationale nederzetting, die
bij Tsjapei ligt, hebben vanmorgen be
langrijke versterkingen ontvangen. Een
Britsch officier verklaarde tegenover een
vertegenwoordiger van Havas, dat lucht-
afweerkanonnen opgesteld zijn op de voor
naamste punten van de Britsche sectoren.
De Britsche posten hebben bevel gekregen
te vuren op ieder toestel, dat hen dreigt
aan te vallen, zonder het vuur van het
toestel af te wachten.
In verband met de spanning, die van
daag te Sjanghai heerscht, zijn afdeelingen
Russische troepen van het corps vrijwilli
gers der internationale nederzetting met
mitrailleurs naar den Bund gezonden, waar
zij zijn opgesteld. Sedert vanmorgen vaart
fing gebracht, waardoor de wijk geheel in
brand staat. Het moet de grootste brand
zijn, welke sinds de groote brand van Tokio
ooit in het Verre Oosten heeft gewoed. Dat
zegt heel wat, want in dit deel van de we
reld kan men meepraten van groote bran
den.
Wat sinds geruimen tijd in de pen was,
schijnt thans werkelijk een feit te zijn ge
worden. Dr. Schacht is afgetreden als mi
nister van Economische Zaken. Als reden
wordt officieel opgegeven de wenschelijk-
heid van meerdere concentratie bij den ar
beid voor het vier-jaren-plan, maar men
vermoedt, dat meeningsverschillen met
dr. Schacht ook niet vreemd zijn aan dit
ontslag. Het schijnt, dat Hitier dit aftreden
langen tijd heeft tegengehouden omdat
Schacht een zeer bekwaam man in finan-
cieele en economische aangelegenheden is.
Hij blijft in ieder geval president van de
Rijksbank.
een klein Japansch vaartuig op de Wang-
poe, tegenover den Bund heen en weer.
Waarschijnlijk zoekt het uit, waar de mi
trailleurs zijn opgesteld.
ZWARTE ROOK BOVEN SJANGHAI.
Een zwarte rook hangt boven het Noor
den van Sjanghai en verhult de laatste
phasen van den terugtocht der Chineezen
voor de Japansche vliegtuigen, die in de
lucht rondcirkelen. Ten Oosten van Tsja
pei echter, waar de Chineesche troepen
ongedekt wegtrekken, worden zij hevig
gebombardeerd door talrijke Japansche
vliegtuigen, die hun afmarsch volgen cn
herhaaldelijk neerduiken om hen onder
mitrailleurvuur te nemen. Men kent den
omvang van den Chineeschen terugtocht
nog niet. Het uitblijven van berichten uit
de sectoren ten Noorden van Tasjang
draagt er toe bij het gevoel van onrust en
de gespannen atmosfeer, die vanmorgen
in Sjanghai heerscht, nog te doen toene
men.
MAATREGELEN IN DE
INTERNATIONALE NEDERZETTING.
De Britsche autoriteiten in Sjanghai
hadden besloten barakken te bouwen, die
onderkomen zouden kunnen bieden aan
5.000 man Chineesche troepen, welke ont
wapend zouden worden, ingeval zij moch
ten pogen de internationale nederzetting
bij hun terugtocht binnen te trekken. Daar
echter de debacle der Chineesche troepen
sneller gekomen is dan verwacht werd,
waren de Britsche autoriteiten gedwon
gen het oorspronkelijke plan te wijzigen
en barakken op te richten, voor slechts
tweeduizend man. De autoriteiten in de
Fransche concessie hebben geen voorbe
reidingen getroffen voor het onderbren
gen van binnendringende Chineesche
troepen.
Tokio in feeststemming.
In Tokio heerscht een feeststemming
over de Japansche overwinning bij Sjang
hai. Ongeveer een millioen schoolkinde
ren en leden van de jongemannenvereeni-
ging hebben vanmiddag een optocht ge
houden door de versierde straten, waarbij
zij zonnevlaggen in de hand meedroegen
en ten slotte samenkwamen op het groo
te plein voor het keizerlijke paleis in het
centrum der stad.
DE STRIJD IN HET NOORDEN
De Chineezen melden succes
Het Chineesche Telegraaf-agentschap
Central News meldt uit Nanking, dat de
Chineesche troepen den bekenden heuvel
Jenmenkwam in Noord-Sjansi, die be
schouwd wordt als de Noordelijke toe
gangsweg tot de middenvlakte van Sjansi,
heroverd hebben.
In het hoofdkwartier van Tsjang-Kai-
Sjek is een telegram ontvangen, waarin
gezegd wordt, dat de Chineesche troepen
in het Noorden tot een hevigen aanval
zijn overgegaan. Twee divisies zijn over
de Tsjang in het Noorden van Honan ge
trokken en hebben den Japanschen troe
pen, die door generaal Doihara gecomman
deerd worden, zware verliezen toege
bracht. Bij zijn terugkeer van het front
aan den spoorweg Tientsin-Poekau heeft
generaal Li-Tsjoengjen, de bekende com
mandant van Kwangsi, verklaard, dat
zich in Kwangsi ten minste één millioen
geoefende soldaten bevinden, terwijl twee
millioen voor den dienst geschikte man
nen eenige militaire opleiding genieten.
Bij een botsing tusschen een personen
trein en een Japanschen troepentrein na-
tij Tsinghoea Joean, ongeveer vier kilo
meter ten Noordwesten van Peking, zijn
twintig personen om het leven gekomen.
JAPAN ZAL DOORZETTEN
„Totdat China zijn anti-Japansche
houding heeft laten varen"
De woordvoerder van het Japansche mi
nisterie van oorlog heeft tegenover een
correspondent van Havas verklaard, dat
Japan vastbesloten is, tot het einde door
te zetten om de anti-Japansche agitatie
in China voorgoed te onderdrukken. Het
Japansche leger zal den strijd niet sta
ken, voordat de Nanking-regeering van
elk verder verzet tegen Japan heeft af
gezien. Japan heeft geenerlei territori
ale ambities in China, doch het zal geen
genoegen kunnen nemen met beloften der
Chineezen, noch met maatregelen, die de
Japansche agitatie te doen ophouden. Het
Nanking-regeering zal nemen om de anti-
zal de uitwerking van deze maatregelen
moeten afwachten alvorens zijn troepen
terug te trekken.
Japan zal zoo spoedig mogelijk een
einde maken aan de bezetting, doch
„deze zal zoo noodig tien of twintig
jaar duren". De anti-Japansche ge
zindheid zal pas kunnen verdwijnen,
nadat een radicale wijziging van de
onderwijsmethoden resultaat heeft ge
had. Japan wil de integriteit van Chi
na niet schenden en het zal de sou-
vereiniteit van China eerbiedigen,
doch spontane bewegingen ten gun
ste van autonomie, resp. separististi-
sche regeeringen, zijn onvermijdelijk,
indien Nanking de door de bevolking
gewenschte Chineesch-Japansche sa
menwerking blijft weigeren.
NA DEN VAL VAN TSJAPEI.
Japansche brandbommen veroorzaakten
den brand.
SJANGHAI, 27 Oct. (A.N.P.) Iemand,
die in nauw contact staat met het Chinee
sche hoofdkwartier, heeft tegenover een
vertegenwoordiger van Havas verklaard,
dat de ontruiming van Tsjapei door de
Chineezen bjj het aanbreken van den dag
voltooid was en dat slechts enkele franc-
tireurs waren achtergebleven, gewapend
met mitrailleurs, omdat zij weigerden te
rug te trekken.
De ontzaggelijke brand, die de geheele
wijk verwoest, is naar men uit Chinee
sche bron verklaart, ontstaan door Japan
sche brandbommen, en niet aangestoken
door de Chineesche troepen.
Een nieuwe Chineesche verdedigingslinie
zal worden gevestigd langs de Soetsjau-
kreek, die vanaf den aanvang der vijan
delijkheden bepaald was als fundamen-
teele defensielinie. In Chineesche kringen
legt men hierop de nadruk, en men con
cludeert hieruit, dat de terugtocht geen
nederlaag beteekent.
Aan den anderen kant spreekt men ca
tegorisch tegen, dat de Chineezen op het
punt zouden staan Nantsiang te verlaten,
gelijk door een gerucht vermeld wordt.
In een poging, gebruik te maken van
de momenteele zwakheid der Chineesche
troepen, die het gevolg is van de reorga
nisatie van hun front, hebben de Japan
neezen in het Zuiden, in de richting van
Kiangkajo, een aanval ondernomen. Hun
doel is daarbij door te dringen tot de ri
vier Soetsjau, ter hoogte van het dorp
Tsjangkasa, teneinde in het Westen om
de Chineesche troepen, die Sjanjoe ver
dedigen en die terugtrekken langs den
weg van Sjongensjan, heen te trekken.
20.000 man Chineesche troepen, die uit
Sjap'ei terugtrekken langs den linker
oever van de Sjoetsj au-kreek, trachten
de kreek over te steken in de richting van
den weg naar Brenan, maar deze weg
staat, hoewel hij gelegen is buiten de
grenzen van de internationale concessie,
onder haar jurisdictie, en de autoriteiten
der nederzetting weigeren de terugtrek
kende troepen toe te laten.
Belangrijke afdeelingen politie zijn der
waarts gezonden om samen te werken
met de Britsche troepen teneinde den
menschenstroom te stuiten. Men vreest,
dat geweld zal mno+pri wnrdori
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Japanneezen hebben Tsjapoe ver
overd. Branden verwoesten dit stadsdeel.
(lste blad).
Een Russische concessie te Londen. (2de
blad).
Dr. Schacht treedt af als minister van
Economische Zaken. (2de blad).
De Belgische regeeringscrisis. (2de blad)
LEIDEN.
EERW. ZUSTER MATHILDE.
Den 3den November hoopt de Eerw. Zus
ter Mathilde (in de wereld Hendrika Ma
ria Lagerberg), geboren te Leiden, haar
zilveren professiefeest te herdenken in de
Orde der Zusters Franciscanessen van
Oudenbosch.
De jubilaresse kwam den 3en November
1910 in het Pensionaat St. Anna van de
Zusters Penitenten Recollectinen van de
OnbevL Ontvangenis van de Congregatie
van Oudenbosch en werd twee jaar later
geprofest.
Thans is zij als hoofd van de Naaischool
werkzaam te Hoeven, een buitenhuis van
de Orde.
Het volgende doelwit der Japanneezen.
SJANGHAI, 27 Oct. (A.N.P.) Naar een
hooge officier van den Japanschen staf
meedeelde, zijn de volgende Japansche
krijgsverrichtingen in den sector van
Sjanghai erop gericht, een gordel rondom
Sjanghai te leggen, waardoor deze stad
volkomen van Nanking wordt afgesneden.
Zou de regeering van Nanking den te
genstand voortzetten, dan zouden de Ja
panneezen opnieuw krachtig optreden,
teneinde de verovering van Nanking zelf
tot een feit te maken. De Japanneezen
hopen echter, dat de regeering van Nan
king tot een andere houding zal beslui
ten.
JAPAN EN DE CONFERENTIE VAN
BRUSSEL.
TOKIO, 27 Oct. (A.N.P.) Het Japansche
kabinet heeft de uitnoodiging tot deel
neming aan de te Brussel te houden ne-
genmogendhedenconferentie van de hand
gewezen.
JapanschItaliaansch pact op komst.
TOKIO, 27 Oct. (A.N.P.) Volgens het
in militaire kringen gelezen orgaan „Ko-
koemin" zijn alle voorbereidingen getrof
fen voor het sluiten van een tegen de Ko
mintern gericht pact tusschen Italië en
Japan. Hirota zal den kabinetsraad op 2
November om goedkeuring verzoeken en
het vervolgens voorleggen aan den raad
van staten, teneinde aankondiging van
het pact te kunnen doen op 25 November,
den verjaardag van het sluiten van het
pact tusschen Japan en Duitschland.
DE STRIJD IN SPANJE.
BURGOS, 27 Oct. (A. N. P.). Het groote
rechtsche hoofdkwartier meldt, dat in den
loop van Dinsdag een aanzienlijk aantal
personen overgeloopen zijn naar de recht
sche linies in alle sectoren van Madrid.
Voorts merkten rechtsche waarnemers op,
dat talrijke witte vlaggen en eenige rood
gele vlaggen van de daken der hoofdstad