De Belgische regeering
treedt al
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De wedstrijd
Euwe-Aljechin
De ministers bleven Van Zeeland trouw
Nederlandscti schip
in nood.
29ste Jaargang
DINSDAG 26 OCTOBER 1937
No. 8863
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi) vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekS 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week i 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT t
Gewone Advertentiên 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Dr. Abraham Kuyper
In verband met het feit, dat het op 29
October a.s. 100 jaar geleden zal zijn, dat
dr. Kuyper werd geboren, hebben in Ne
derland dr. Kuyper-herdenkingen plaats.
O.m. in het gebouw van de Vrije Universi
teit te Amsterdam, waar door een studen
tencorps een gedenksteen wordt aangebo
den aan de directeuren dezer universiteit.
De studenten willen op die wijze den stich
ter der Vrije Universiteit, dr. Abr. Kuyper,
eeren.
Wij zullen niet pogen zoo maar in een
paar woorden de beteekenis te schetsen van
een man als dr. Abraham Kuyper, die, on
getwijfeld, een der grootste Nederlandsche
figuren is geweest uit de vorige eeuw!
Dr. Abraham Kuyper behoort allereerst
aan het antirevolutionaire volk. De (lib.)
„Avondpost" schreef dezer dagen:
Het anti-revolutionaire volk hééft hij
bevrijd. Wat Troelstra voor de socia
listische proletariërs is geweest en
Schaepman voor de katholieken, dit, en
in nog veel sterker mate, was Kuyper
voor de anti-revolutionairen, voor de
calvinisten. Hun emancipator. Hij-heeft
hen naar het oude woofd „uit het
diensthuis uitgeleid". Zeker, Groen van
Prinsterer en de Savornin Lohman
hebben hun groote verdiensten gehad,
maar zij waren geen volksfiguren als
Kuyper. Deze was dit op en top. Hij,
en hij allereerst, heeft het calvinistische
volk, dat leefde onder druk en gering
schatting en achterstelling, geschoold;
het tot bewustzijn gebracht; het be
vrijd. Hij deed dit naar alle kanten,
want hij was een universeele figuur.
Theologisch gaf hij het een eigen cal
vinistische dogmatiek (door Bavinck
gesteund); wetenschappelijk een eigen
universiteit; ideëel, paedagogisch en
godsdienstig een eigen school; journa
listiek een eigen pers; staatkundig een
eigen partij; eindelijk zelfs een eigen
nieuwe kerkgemeenschap.
De beteekenis van een persoon als die
van dr. Abraham Kuyper is echter niet be
perkt binnen de grenzen van één volksdeel.
Zulke personen hebben groote beteekenis
voor héél een volk.
De groote beteekenis, die dr. Abraham
Kuyper heeft gehad voor het Nederlandsche
volk, ligt, naar onze overtuiging, voor een
zeer groot deel ook hierin, dat hij in woord
en daad heeft geleerd .en getoond, dat gods
dienst en politiek onderscheiden zijn,
maar niet gescheiden kunnen wor
den; dat men a 11 ij d moet trachten zijn
godsdienstige overtuiging te beleven, ook
in de politiek.
Bij een huldigende herdenking van den
persoon van dr. Abraham Kuyper sluiten
de Katholieken zich van ganscher harte
aan.
T d2 - c3
was de hervattingszet van de 9e
partij.
Dus niet zooals de meesten dachten
Ke2e3.
Bij loting werd het bedrag van
f 5.toegewezen aan onzen abonné
Th. Kleijn, Voorkade 60, Boskoop.
Dit bedrag deden wij hem inmiddels
toekomen.
De volgende (tiende) partij wordt
hedenavond in den Haag gespeeld.
Bij eventueel afbreken der partij,
kunnen onze abonné's vóór de her
vatting ons hun opgave doen toeko
men.
Op de enveloppe te vermelden:
„EUWE-ALJECHIN".
DE DIRECTIE.
DE NEGEN-MOGENDHEDEN-CONFERENTIE UITGESTELD.
De Belgische regeering is gisteren afge
treden.
De minister van Onderwijs, Hoste, heeft
gisteren aan de pers de volgende mede-
deeling overhandigd:
„Het kabinet is te vier uur bijeen
gekomen onder voorzitterschap van
Van Zeeland. De mi nister-presied-ui
deed mededeeling van zijn besluit tot
aftreden. De overige ministers meen
den, dat het hun plicht was, zich bij
hem aan te sluiten en het collectieve
ontslag der regeering aan te bieden."
Van Zeeland begaf zich daarna naar het
Koninklijk Paleis. Na zijn vertrek stelden
de aftredende ministers den tekst op van
een brief aan Van Zeeland, waarin zij uiting
geven aan hun gevoelens van trouw en
aanhankelijkheid.
BRIEF DER MINISTERS AAN
VAN ZEELAND.
De Belgische ministers hebben den heer
van Zeeland een schrijven gezonden van
den volgenden inhoüd:
„Gij hebt besloten den koning ontslag
te vragen.
Wij moeten zwichten voor de redenen,
die u er toe gebracht hebben aldus te han
delen en met name voor uw zoo gewet
tigde bezorgdheid uw geheele vrijheid te
herkrijgen. Toch hebben wij op het oogen-
blik, dat gij de regeering verlaat jegens u
een plicht te vervullen Wij willen u spre
ken over onze achting onze vriendschap en
ons vertrouwen.
Sinds dertig maanden zijn wij getuigen
van uw werkzaamheid, uw toewijding voor
de openbare zaak, uw vurige vaderlands
liefde.
Het werk, dat gij verricht hebt aan het
hoofd der regeering, zal eens door allen
worden beoordeeld, zooals dat moet. Wat
ons betreft, wij blijven er trotsch op uw
hiedewerkers te zijn geweest."
RADIOREDE VAN v. ZEELAND.
Gisteravond heeft d? afgetreden minister
president van Zeeland zich in een radio
rede tot het Belgische volk gericht om het
mede te deelen, dat het geheele kabinet zijn
ontslag bij den koning had ingediend.
Spreker herinnerde er aan, dat zijn beide
regeeringen waren gevormd onder het tee-
ken van de meest breede nationale vereeni-
ging. Alleen op deze wijze kon het werk
van het economisch herstel en nationale
herleving, welke het welzijn van het land
eischte, worden volbracht. In de laatste
maanden werd deze atmosfeer van begrij
pen vertroebeld. Een ontevredenheid, wel
ke moeilijk te omschrijven valt, maakte
zich meester van de geesten, waarop spr.
rekende en zonder welke hem de natio
nale unie niet mogelijk scheen. Hand over
hand kwam een toestand van politieke on
rust tot stand, welke steeds meer drukte
op het werk van de regeering.
Tegelijk met dit werk van verstrooiing
ontwikkelde zich in het land een campag
ne van hatelijke laster. Aangezien het ka
binet niet in zijn werk, i» zijn werkelijke
politiek, kon worden aangetast, maakte de
oppositie gebruik van methoden, welke een
land, dat zichzelf eerbiedigt, onwaardig
zijn. Zij deed aanvallen op persoonlijk ter
rein en trachtte vooral den leider van de
regeering te treffen.
„Gedurende maanden en maanden heb
ik laster op laster moeten weerleggen, tot
eindelijk de zaak in het parlement werd
besproken. Doch in een dergelijke atmos
feer was het niet meer mogelijk met
vrucht te werken. Reeds enkele weken
achtte ik het oogenblik gekomen, om mij
uit het openbare leven terug te trekken.
Ik heb het niet goed gevonden en zal nooit
goedkeuren, dat politieke actie wordt ge
voerd op het plan van politieke partij
strijd.
Het eenige wat ons kon weerhouden was,
dat wij met een groot nationaal werk be
zig waren. Op het oogenblik dat bleek, dat
het onmogelijk was dit voort te zetten, was
onze rol geëindigd.
Op dit oogenblik gaf ik toe aan dringen
de aansporingen van hen, die vreesden de
dreigende moeilijkheden te verhaasten en
besloot ik mijn aftreden uit te stellen en
verder te werken aan het uitvoeren van het
programma van de regeering. Helaas, ge
durende de korte afwezigheid, welke nood
zakelijk was door mijn gezondheidstoestand,
werden de zaken erger in plaats van be
ter. Er was openlyk sprake van een crisis
van de parlementaire meerderheid. De
persoonlijke aanvallen namen toe. Einde
lijk rezen nog de laatste incidenten met be
trekking tot de Nationale Bank.
Ik ben van meening, dat deze inciden
ten rnjj niet direct of persoonlijk aangin
gen, doch ik kon mij niet afzijdig houden,
want zij hadden betrekking op een groote
instelling, waaraan ik de eer heb gehad in
verschillende functies gedurende ongeveer
vijftien jaar mede te werken. Zij moeten
snel uit den weg geruimd worden en spoe
dig moet klaarheid worden geschapen.
Dit moet zoowel voor de bank als voor
mijzelf. Door mijn vrijheid te hernemen zal
ik zeker hiertoe bijdragen. In het kort, in
dergelijke omstandigheden, in zulk een
verwarden politieken toestand, in dezen
geest van hartstochtelijke, onrechtvaardige
aanvallen kan ik niet langer de verant
woordelijkheid dragen de politiek van het
land te leiden, want het is niet langer mo
gelijk dat de regeering goed werk levert.
Ik betreur dit ten zeerste. Ons werk is
nog niet geheel geëindigd, hetgeen nog op
ons programma staat, is zeker de moeite,
welke wij ons wilden getroosten om het
te verwezenlijken, waard.
Van Zeeland herinnerde aan den econo-
mischen en financieelen toestand van Bel
gië, welke geheel gezond is, de schatkist is
goed gevuld. Spreker richtte nog een laat
ste aansporing tot zijn hoorders. Er is wei
nig tijd noodig om te vernielen, wat in ja
ren is opgebouwd. Van Zeeland acht de
nationale eenheid thans meer dan ooit noo
dig, de nationale vereeniging moet zoo
breed mogelijk zijn. Voor zichzelf wacht
hij met vertrouwen het oordeel af van het
land, eenerzijds over het werk van de re
geering van nationale hernieuwing, ander
zijds over de slinksche aanvallen welke een
eind maakten aan dit werk.
„Van uwe zijde", zoo voegde Van Zee
land hier aan toe, „helpt dor uw kalmte
en uw begrijpen aan een snel oplossen van
de crisis."
Ten slotte dankte van Zeeland allen, die
hem hebben geholpen in zijn zware taak
en nogmaals spoorde hij zijn hoorders aan
meer dan ooit aaneengesloten te blijven om
van hun Belgisch vaderland een groot land
te maken.
VAN ZEELAND TREEDT OOK AF ALS
KAMERLID.
Van Zeeland heeft den president van de
Kamer mededeeling gedaan, dat hij af
treedt als Kamerlid voor Brussel. Van Zee
land werd op 11 April j.l. gekozen, toen
De grelle zijn tegenstander was. Het is niet
waarschijnlijk, dat een tusschentijdsche
verkiezing zal worden gehouden om van
Zeeland te vervangen.
Van Zeeland bereidt processen voor.
Van Zeeland heeft zijn advocaten op
dracht gegeven, alle tegen hem geschre
ven persartikelen te verzamelen. Hij heeft
besloten een reeks processen aanhangig te
maken: men spreekt van een twintigtal.
Gouverneur der Nationale Bank drie
maanden met verlof.
De minister van financiën heeft den
gouverneur der Nationale Bank, Franck,
op zijn verzoek drie maanden verlof ver
leend, met ingang van gisteren.
NEGEN-MOGENDHEDEN-
CONFERENTIE VERDAAGD.
Daar er geen kans bestaat dat de poli
tieke moeilijkheden reeds deze week op
gelost zouden zijn, heeft de heer Spaak, mi
nister van Buitenlandsche Zaken, na over
leg met Londen en Parijs besloten, dat de
conferentie der Negen Mogendheden, wel
ke in verband met het conflict tusschen
China en Japan op Zaterdag 30 October te
Brussel zou worden gehonden, zal worden
verdaagd.
DE INDRUK IN HET BUITENLAND.
Fransche persstemmen
Over de Belgische regeeringscrisis
schrijft Saint Brice in den Journal: „Bui
tengewoon ernstig is het, dat dit ongeluk
zich heeft voorgedaan onder dusdanige
omstandigheden, dat de politieke verwar
ring ten top dreigt te worden gedreven.
Binnenlandsche krampen beteekenen steeds
een verzwakking van een land naar bui
ten. Dit is een groot gevaar voor een staat
die bijzonder blootgestelde stellingen in
neemt in een in diepe verwarring verkee-
rend Europa. Dit gevaar is nog grooter,
wanneer het België betreft, dat besloten
heeft terug te keeren tot het isolement. Ze
ker, het verlaat zich daarbij op de toege
zegde waarborgen van Engeland en
Frankrijk. Maar tegelijk geeft het uiting
aan zijn trotsche vastbeslotenheid zijn ver
dediging te verzekeren."
De „Petit Journal" schrijft: „Een perio
de van groote binnenlandsche moeilijkhe
den vangt aan voor België. Nu moet men
niet vergeten, dat een krachtig België meer
dan ooit onontbeerlijk is voor de handha
ving van het evenwicht in West-Europa.
Steun van Frankrijk en Engeland is slechts
doeltreffend, wanneer de Belgen beginnen
met de verzekering van him eigen de
fensie."
In de „Echo de Paris" schrijft Pertinax:
„Op het gebied der binnenlandsche poli
tiek zal de opvolging van Van Zeeland
zwaar en moeilijk zijn. Van Zeeland, die
buiten de politiek stond, oofende een voort
durende bemiddeling uit. In dien rol zal
men voor hem een opvolger moeten vin
den."
Waardeerende Duitsche woorden voor
Van Zeeland.
In officieuze Duitsche kringen betreurt
men het, dat het aftreden van Van Zee
land België en Europa berooft van een
staatsman, die met zijn geehele kracht de
zaak van den vrede- diende. Een ambte
naar van het ministerie van buitenlandsche
zaken zeide: „Wij beschouwen van Zeeland
als een „eerlijken makelaar" voor den vre
de. Zijn heldere blik reikte tot over de
grenzen van zyn land."
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De crisis in België is uitgebroken. Giste
ren heeft de premier van Zeeland, zooals
te verwachten was, zijn ontslag genomen
en het geheele ministerie heeft zich bij
hem aangesloten. Van Zeeland heeft gis
teravond in een radio-rede een uiteenzet
ting gegeven van de redenen, welke hem tot
heengaan hebben genoopt. Hij was het al
lang van plan wegens de oneenigheid en
de politieke malaise, maar de aanvallen
op zijn persoon in verband met onregel
matigheden bij de Nationale Bank hebben
de deur dicht gedaan. Van Zeeland heeft
thans zijn vrijheid herkregen om zich te
verdedigen. De directeur van de Nat. Bank
is ook met verlof gezonden, zoodat de
verwachting bestaat, dat de affaire van de
Nat. Bank thans zal worden opgeklaard.
In verband met deze crisis is de conferen
tie der negen mogendheden, welke Zater
dag a.s. te Brussel zou beginnen, uitge
steld.
De gevechten in China gaan trouwens
toch hun gang, of de negen mogendheden
Dit nummer bestaat uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Belgische regeering afgetreden. Ra
dio-rede van Van Zeeland. De Negen-
mogendheden-conf eren tie uitgesteld. (1ste
blad).
Hevige gevechten bij Sjanghai. (2de
blad).
Een nieuwe overval van piraten-vlieg
tuig op een Franschen jager in de Middel-
landsche Zee. (2de blad).
Binnenland
Er is een nieuwe bacon-regeling inge
voerd. (1ste blad).
Nederlandsch schip in nood. (Telegr).
Sporl en Wedstrijden
De negende partij tusschen Euwe en Al-
jechin remise verklaard. (4de blad).
BRAND OP DE „MEGARA".
LONDEN, 26 Oct. (A. N. P.). Het
draadlooze station te Landsend heeft, naar
Lloyds verneemt, het volgende noodsein
opgevangen van het Nederlandsche
motortankschip „Megara": „S. O. S. positie
18 mijl ten Noord-Westen van het eiland
Yeu, 40 mijl ten zuiden van de monding
van Loire.
De „Megara" behoort toe aan de Petro-
leummaatschappij „Le Coruna" in Den
Haag. Het meet bruto 799 en netto 4506
ton. De „Megara" was uit Houston in
Texas naar Pauillac vertrokken, was hier
op 22 dezer aangekomen en thans ter voort
zetting van zijn reis onderweg. Het nood
sein is hedenmorgen om 10.26 uur Green-
wichtijd ontvangen.
Op het bericht, dat aan boord van de
„Megara" van de Petroleum Mij. „La Co
runa" brand was uitgebroken, is de zee
sleepboot „Zwarte Zee" van L. Smit's In
ternationale Sleepdienst tusschen 11 en 12
uur uit Douarnanez vertrokken voor het
verleenen van hulp. De sleepboot is 180
mijl van het in nood verkeerende schip ver
wijderd. De „Megara" bevindt zich volgens
deze opgave op 30 myl ten Westen van St.
Nazaire.
LONDEN, 26 October (A. N. P.). By
Lloyds is een tweede telegram binnenge
komen, dat hedenmorgen om 11 uur 32 is
ontvangen en waarin gemeld wordt, dat de
brand aan boord van de „Megara" is uit
gebroken tengevolge van een ontploffing.
Verscheidene schepen bevinden zich in de
nabijheid voor het verleenen van assisten
tie. de maritieme commandant van Roche-
fort heeft een terpedojager „Ouragan" in
structie gegeven zich naar de plaats des
onheils te begeven voor'het verleenen van
hulp. De „Ouragan" is daarop van zijn lig
plaats bij het eiland Ré vertrokken.
te Brussel er al of niet over vergaderen.
Op het oogenblik wordt het felst gestre
den in de omgeving van Sjanghai, waar de
Japanners het Chineesche front dreigen
door te breken.
Dat de Middellandsche Zee nog allesbe
halve veilig is, ook na de overeenkomst
van Nyon, bewijzen de aanvallen op twee
Fransche schepen door onbekende vlieg
tuigen. In Frankrijk hebben deze aanval
len groote beroering verwekt, doch men
heeft geen bewijzen omtrent de nationa
liteit dezer vliegtuigen.