DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Prof. mr. Aalberse
De wedstrijd
Euwe-Aljechin
Katholieke Voortrekkers
Salazar von Schuschnigg Brüning
29ste Jaargang
MAANDAG 25 OCTOBER 1937
No. 8862
$e£eidóehe(2oii/&Mit
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent oer weekJ 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week i 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 1 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
r i =a
Lid van den Raad
van State
Naar wij vernemen is prof. mr. P. J. M.
Aalberse, voorzitter der Tweede Kamer,
door H. M. de Koningin benoemd tot lid
van den Raad van State en zal hij in de
eerste helft van November a.s. als zooda
nig zitting nemen.
Prof. Aalberse heeft het land gediend als
Kamerlid, Minister, voorzitter van de
Tweede Kamer, en op velerlei andere wij
zen.
De Kamer verliest in hem een voorzit
ter, die niet door een betere, moeilijk door
een gelijkwaardige zal kunnen worden
vervangen.
Dat prof. Aalberse zich terugtrekt uit het
volle openbare politieke leven, zal door
zeer vele worden betreurd al zullen de
zelfden dezen 66-jarigen werker van gan-
scher harte het rustiger leven toewenschen,
waarin hij als lid van den Raad van Sta
te door zijn adviezen de actueele politiek
kan b 1 ij v e n dienen.
In de Tweede Kamer zal prof. Aalberse
worden opgevolgd door mr. E. G. M. Rool-
vink, te Almelo.
De heer Roolvink is in Juni 1898 te 01-
denzaal geboren. Na in Hengelo het gym
nasium te hebben doorloopen studeerde hij
rechten aan de Groningsche universiteit,
waar hij in 1923 den titel van meester in
de rechten behaalde. In 1924 vestigde hij
zich als advocaat te Almelo. Spoedig ver
wierf hij naam als bekwaam pleiter en ge
vat spreker.
Reeds in 1927 werd hij Jid van den ge
meenteraad, hetgeen hij ook nu nog is.
Van Januari 1933 tot September 1935 was
hij in Almelo wethouder van sociale zaken
en volkshuisvesting.
Op politiek terrein heeft het nieuwe
Tweede Kamerlid zich sedert jaren actief
bewogen. Zoo is mr. Roolvink van den Sta-
tenkring Almelo en lid van den Partijraad
der R.K. Staatspartij.
Voorts is mr. Roolvink in Almelo plaats
vervangend kantonrechter en lid van het
Ambtenarengerecht.
Als opvolger van prof. Aalberse als Ka
mer-voorzitter wordt reeds bij geruchtte
genoemd de oud-minister mr. v. Schaik
deze benoeming zou beteekenen, dat de
Tweede Kamarfractie der R.K. Staatspar
tij een anderen voorzitter moei kiezen.
Welke zet is afgegeven?
De negende partij werd afgebroken.
Voor den stand zie men het ver
slag op pag. 9.
Opgaven moeten vóór de hervat
ting der partij of bekendmaking van
den afgegeven zet in ons bezit zijn.
Hij of zij, abonné van De Leidsche
Courant, die den zet raadt, kennen
wij een bedrag van f 5.(vijl gul
den) toe.
Bij meerdere goede oplossingen be
slist het lot.
Men mag niet meer dan één zet
opgeven.
door Prof. Dr. Friedrich Muckermann S.J. Rome
„Rond ons hart is het koud ge
worden en de lauwheid be
vriest: alleen de vurige harten
zullen die koude doorstaan
kunnen. Of men by ons behoort
of in het andere kamp wordt
niet meer beslist door de poli
tieke gezindheid, die verander
lijk is, maar door de waarach
tige gesteldheid van het hait,
de moreele substantie".
Aldus schrijft Willy Schlamm in zyn
geruchtmakend boek „Dictatuur der Leu
gen", waarin hij een felle aanklacht neer
schrijft aan het adres van Stalin, den
moordenaar der tallooze z.g. aanhangers
van Trotzky. Deze woorden zyn een van
de vele verschijnselen, die er op wijzen,
dat in alle rangen der samenleving de rij
der mensclien aangroeit, die op de bres
gaan staan voor meer menschelijkheid,
rechtvaardigheid en zedelijkheid. Hoe wei
nig van deze schrijvers hebben er thans
eenig besef van, dat die idealen, de waar
digheid en vrijheid van den mensch, waar
naar zij zoo vurig verlangend uitzien op
verheven, sublieme wijze in de laatste
pauselijke encyclieken staan beschreven7
Maar ook al weten zij het niet, dan herin
nert hun vermanende stem het werel^-Ka-
tholicisme toch onophoudelijk aan de his
torische taak, die het in deze ure te be
grijpen en te vervullen heeft.
Wanneer we enkele op den voorgrond
tredende figuren beschouwen. Katholieken
van de daad, die in het openbare leven
juist datgene vertegenwoordigen, waarnaar
millioenen en millioenen menschen snak
ken, en dat heel wat anders is dan het
tromgeroffel van radicale fanatiekel'ngen,
dan blykt reeds aanstonds, dat zij het
type verpersoonlijken van die diepover
tuigde Katholieken, die geroepen blyKen
om juist ru aan de wereld meer hoop te
schenken in haar vertwijfeling, en meer
licht te brengen in de duisternis, die de
wereld van alle kanten omringt.
Met hoeveel achting wordt er niet ge
sproken over den Portugeeschen Minister-
Preside^ Salazar? Deskundigen beweren,
dat Portugal op het oogenblik een der
best geregeerde landen ter wereld is. Wat
de reden daarvan is? Omdat Salazar een
overtuifed, diepgeloovig, daadwerkelijk ka
tholiek is, die het land bestuurt volgens de
katholieke beginselen. We noemen nog een
ander Voorbeeld, den Oostenrijkschen mi
nister-president Kurt von Schuschnigg. Er
is niemand in Oostenrijk, die er niet diep
van overtuigd is, dat deze man onberispe
lijk is, een zedelijk hoogstaand mensch,
Iedereen weet, dat von Schuschnigg het
ernstig meent met zijn Katholicisme. Al
leen bekrompenheid van tegenstander?
k3n ontkennen, dat het hier om een Ka
tholicisme gaat, dat met z.g. clericale over-
heersching niets heet uit te staan.
Katholieke staatslieden zijn niet in de
eerste plaals aangewezen, om religieus®
vraagstukken op te lossen, maar het Ka
tholicisme vergt juist van hen, dat ze de
natuurrechtelijke wetten van het poli
tieke. maatschappelijke, en cultureele le
ven kennen en in toepassing brengen In
een Encycl'tk als Rerum Novarum wordt
toch niet op de eerste plaats een gods
dienstige waarheid geopenbaard, die in den
engen zin var het woord Katholiek is, doch
in het licht van de katholieke leer wordt
het natuuirecht ontwikkeld, dat voor alle
menschen geldend is, onverschillig of ze
Katholiek zyn of niet. Velen, die dr.
Schuschnigg nog niet nader hebben heren
kennen, heoben hem onderschat en met
hem de gezonde kracht van het Oosten-
ryksch'. volk en den rijkdom van zijn his
torische tra 'itie.
Doch daarin is wel een merkbare wijzi
ging gekomen. De wereld is thans vervuld
van eerbied en hoogachting voor den
Bondskanser-er van een kleinen staat, die
zou trouw aanhankelijk is jegens de on
verwoestbare idealen van het Oostenrijk-
sche volk Daarbij bezit Schuschnigg die
steeds groeiende kracht, die ook nu nog
de Christelijke opvoeding in staat is te ge
ven. Ook voor een staatsman is het van
belang, dat hij een prettige jeugd en een
goed opvoeding heeft gehad.
Men kan Schuschnigg daarom vergelij
ken met een auto, die buitengewoon goed
en elastisch veert; dergelijke wagens zijn
in staat om de groote internationale re
cords te breken.
We willen hier nog een man noemen die
tot op den huidigen dag de hoogachting
geniet van alle weldenkende menschen, de
Jiefde van de besten van zijn volk, n.l. de
voormalige Rijkskanselier Dr. Heinrich
Brüning.
Ook nu willen wij de waarde niet afme
ten naar politiek succes of mislukking op
politiek gebied, want we houden ons niet
bezig met het aanbidden van het succes.
Wij willen veel meer wijzen op persoon
lijkheden die kracht hebben geput uit hun
Katholicisme, die liefde en hoogachting
hebben verworven. Wie het nog beleefd
heeft, dat deze zoo bescheiden als geleer
de man, die op zijn borst het IJzeren kruis
droeg, als een model van een Duitscher ge
voerd werd, weet ook, dat bij hem het
doortrokken zijn van het Katholicisme en
bet Duitsch-zijn tot een zeldzame bloei ge
komen is.
Zoo min als bij Salazar, von Schuschnigg
:'s er bij Brüning sprake van, dat men zijn
nationale gezindheid zou kunnen betwis
ten. maar tevens voelde iedereen, dat van
dergelijke figuren een betooven*nde rein
heid uitging, en een meesleepende kracht,
die wellicht niemand precies in haar oor
zaken kan omschrijven, maar waarvan de
ingewijde toch weet, dat ze voortspruit
uit de beroering met die wonderbare Jicht-
wereld, die in het geheim van het Chris
tendom verscholen is.
Dankbaarheid alleen reeds zou de ka
tholieken mceten aansporen, om deze man
nen, die in het openbare leven hun gods
dienstzin hebben bewezen, te leeren ken
nen en hoogachten. Er bestaat toch ook
een dankbaarheid niet alleen tegenover de
prinsen der Kerk, maar ook tegenover die
vooraanstaande leeken, die als moderne
„belijders" heel hun wezen in dienst ge
steld hebben van de onveranderlijke,
eeuwige waarde der menschelijkheid. Al
deze mannen want we zouden er nog
velen kunnen noemen ook uit het niet-
katholieke, uit het christelijke kamp
zijn een getuigenis dat het Christendom
oqk nu nog in Europa zijn kracht niet
heeft verloren en dat juist in hen de geest
leeft, die het aanschijn der aarde moet
vernieuwen.
Een Trainings-toeslag
Er wordt wel 'ns over geklaagd, dat ar
beiders, die langen tijd niet gewerkt heb
ben, niet meer voor den arbeid zijn „ge
traind" en daardoor minder kans hebben
(.p werk althans op werk voor normaal
loon.
Daarom is befangrijk een maatregel, die
nu te Eindhoven is getroffen voor de siga-
renindustrie.
De minister van Sociale Zaken heeft
goedkeuring verleend aan een door de ge
meente Eindhoven, in samenwerking met
de werknemers- en werkgevers-organisa
ties in de sigarenindustrie, ontworpen re
geling, krachtens welke aan werklooze si
garenmakers, die zich in hun vak weder
om willen bekwamen, een trainings-toe
slag wordt toegestaan voor ten hoogste
dertien weken.
De proef zal beginnen met een eerste
graoep van twintig werklooze sigarenma
kers, die op verschillende sigarenfabrieken
zijn aangesteld. Voor de bepaling van de
zen toeslag is een commissie gevormd,
waarin zitting hebben afgevaardigden van
patroons- en arbeidsbonden, alsmede de
directeur van de arbeidsbeurs te Eindho
ven, terwijl de minister als zijn vertegen
woordiger heeft aangewezen den heer Van
den Hout, controleur van het departement
van Sociale Zaken.
DE WERKLOOSHEID IN SEPTEMBER.
65.830 minder dan in dezelfde maand
van 1936»
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
deelt cijfers mede betreffende het aantal
geheel werkloozen, bij alle organen der
openbare arbeidsbemiddeling als werkzoe
kende ingeschreven.
Opgemerkt zij, dat niet alle werkloozen
in Nederland zich als werkzoekende bij de
openbare arbeidsbemiddeling laten inschrij
ven.
Het aantal werkloozen was einde Sep
tember 1937 in alle groepen van gemeenten
lager dan in dezelfde maand van het vo
rige jaar.
Wat wil de Rotary-beweging
Haar banden met de
Vrijmetselarij
Het Comité van Katholieke Actie „Voor
God" schrijft ons:
Van enkele zijden werd ons verzekerd,
dat de door ons gepubliceerde waarschu
wingen, welke Paus en Bisschoppen tegen
de Rotary-beweging hebben gericht, op
onjuiste gronden zouden berusten. In het
bijzonder: de verhouding tusschen Rota
ry-beweging en Vrijmetselarij zou in het
geheel niet bestaan, of slechts zeer op
pervlakkig wezen.
Het blijkt echter duidelijk, dat de Ro
tary niet meer of minder is dan een zus-
ter-organisatie der Vrijmetselarij. De be
weging werd in 1905 te Chicago gesticht
door advocaat P. Harris, een vrijmetse
laar, te zamen met drie andere loge-broe-
ders, een mijn-ingenieur, een kolenhan
delaar en een kleermaker.
Er werd besloten, dat in de club
slechts één vertegenwoordiger van ieder
beroep of bedrijf zou worden toegelaten
en dat de bijeenkomsten afwisselend bij
een der leden thuis zou worden gehou
den. (Rotation).
Door recruteering uit andere macon-
nieke milieu's werden andere clubs ge
vormd, het eerst te San Francisco door
den vrijmetselaar Homer W. Wood in
1908. Op een congres in 1910 werden de
eerste statuten vastgesteld. Pas in 1923
werden in Nederland Rotary-clubs opge
richt. Op het oogenblik bestaan over de
geheele aarde 3.692 clubs met ongeveer
152.000 leden, verdeeld in 75 landelijke
districten, welke ieder voor zich zijn aan
gesloten bij de Rotary-Internationale.
De algemeene leiding in Europa berust
bij dr. Alex Potter te Zürich, een Vrij
metselaar. Volgens de statuten beslist
het bestuur van de Rotary-Internationale
in a 11 e zaken, via het Europeesche Uit
voerend Comité en den districtsgouver
neur. Daar alle leden van dat bestuur
vrijmetselaars zijn, beteekent dit, dat alle
besluiten van de Internationale door de
gedachten der Vrijmetselarij geïnspireerd
zullen zijn.
In April 19r5 zond de Rotary het
volgende telegram aan den kerkver-
volger Calles (Vrijmetselaar): „Wij
stellen er een eer in u onze broe
derlij ke groeten en gevoelens van
hoogachting te doen toekomen. Wij
zijn vastbesloten, zooveel als in ons
vermogen is, uw regeering te steu
nen en ermee samen te werken".
Op de vergadering van de Zwitsersche
Rotary, welke in Juli 1930 te Genève
werd gehouden, werd bij stemming een
motie verworpen om te protesteeren tegen
de kerkvervolging in Rusland. Uit het
Engelsche blad „The Rotarian'' kiezen we
slechts een enkele advertentie: „Wilt ge
u bekwamen in het spreken voor uw
club of voor uw Loge, bezoekt dan onze
conversatielessen''. In Londen bestaat
een bloeiende Vrijmetselaarsloge, waar
van allen Rotarians lid kunnen zijn. In
The Rotarian van September 1930 werd
een verantwoording gepubliceerd van een
geldinzameling onder Rotarians. De be
langrijkste bijdragen blijken bij gelegen
heid van Loge-bijeenkomsten te zijn bij
een gebracht.
Blijkens haar eigen publicaties kent de
Rotary geen enkel dogma, tenzij het dog
ma van de absolute neutraliteit en van
het geloof in de Rotary-philosophie, wel
ke den vrede en broederschap wil verze
keren van alle rassen en alle godsdien
sten. Deze doelstelling komt bijna letter
lijk met het uitgangspunt der Vrijmetse
larij overeen.
De vrouwenbeweging van het Soropti-
misme, evenals de Rotary van Ameri-
kaanschen oorsprong, heeft het program
ma en de inrichting van de Rotary groo-
tendeels overgenomen. Een blik in de le
denlijsten doet zien, dat ook in deze be
weging het aantal vrouwelijke vrijmetse
laars zeer groot is.
genoemde maand 65.830 werkloozen min
der geregistreerd dan einde September 1936
(in Augustus en Juli 1937 bedroeg het aan
tal werkloozen resep. 63.615 en 62.767 min
der dan in de overeenkomstige maanden
van 1936).
Ten opzichte van Augustus 1937 valt een
toeneming van het aantal werkloozen met
6.449 waar te nemen. In 193^ werden einde
September 8.664 meer werkloozen geregis
treerd dan einde Augustus.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Japanners vallen krachtig aan bij
Sjanghai. Ongerustheid over ontvoerde
missionarissen, o.a. Nederlanders. (2de
blad).
Franco neemt Asturië in bezit. De non
interventie-besprekingen dreigen opnieuw
vast te loopen. (2de blad).
De Belgische minister-president van Zee
land treedt vandaag af. (2de blad).
Het blijft onrustig in Palestina. (2de
blad).
Jean Batten verbetert het vliegrecord
AustraliëEngeland. (Luchtv., 2de blad).
Binnenland
Prof. mr. Aalberse is benoemd tot lid
van den Raad van State. (1ste blad).
De „heks van Merkelbeek" heeft «en
gedeeltelijke bekentenis afgelegd. (4de
blad).
Het Noorsche s.s. „Aartsen" op de Noord
zee wrak geslagen en gezonken; de be
manning gered. (4de blad).
Sport en Wedstrijden
SCHAKEN: De negende partij Euwe
Aljechin in remise-stand afgebroken. (3de
blad).
VOETBAL: I. V. C. B.: Fraaie overwin
ningen van S. J. C. en Lisse, nederlagen
van Teylingen en Blauw Zwart, gelijk spel
van V. E. P. D. H. V. B.: de Nic. Boys
verslaan D. O. S. HI K. N. V. B.: Be-
Quick speelt gelijk, nederlagen van U. V.
S. en Alphen, A. S. C. en Lugdunum win
nen. (3de blad).
KORFBAL: Fluks stelt opnieuw teleur.
(2de blad).
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De besprekingen in de commissie voor
de niet-inmenging dreigen opnieuw vast
te loopen. De vergadering der commissie,
welke op vandaag gesteld was, is uitge
steld tot Dinsdag. Wy hebben reeds eerder
gewezen op het manupuleeren met de cij
fers der Italiaansche vrijwilligers in Span
je. Deze kwestie komt nu naar voren. De
Italiaansche gezanten te Parijs en Londen
hebben officieel meegedeeld, dat het aan
tal Italiaansche vrijwilligers in Spanje
40.000 bedraagt en eischen nu, dat men aan
die mededeeling onvoorwaardelijk een
blindelings geloof hecht. Voorts stelt Ita
lië als voorwaarde, dat op voet van gelijk
heid met andere mogendheden wordt on
derhandeld.
Naar verluidt, is de Fransche regeering
bereid, niet aan te dringen op het onmid
dellijke symbolische terugtrekken van een
aantal vrijwilligers, indien een accoord op
dit punt te bezwaarlijk is.
Italië gooit thans de verantwoordelijk
heid voor den gang van zaken op Rusland,
ir.aar in Londen is men geneigd, ook Italië
verantwoordelijk te stellen, daar men be
gint te twijfelen aan den goeder wil. Als
de delegaties Dinsdag geen meer tegemoet
komende houding aannemen, loopen de
besprekingen weer op een mislukking uit.
In China vallen de Japanneezen thans
heftig aan op het front bij Sjanghai. Om
trent het resultaat van den stryd loopen
de berichten sterk uiteen. Volgens het Ja-
pansche hoofdkwartier heeft het offensief
volledig succes gehad en zijn de Chineezen
op den terugtocht. Volgens den Chinee-
schen woordvoerder daarentegen hebben
de Chineezen wel is waar eenig terrein
moeten prijsgeven, doch is hun linie als
geheel ongewijzigd geble/en.
In België zal de regeering-Van Zeeland
waarschijnlijk vanavond aftreden. De af*
faire met de Nat. Bank verloopt dusdanig,
dat een aanblijven vrijwel uitgesloten is.
