ZATERDAG 23 OCTOBER 1937
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De wedstrijd
Euwe-Aljechin
BINNENLAND
Z9ste Jaargang
No. 8861
3)e £cicbefM26oii^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi) vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weeki 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
V De groote gezinnen en
de defensie
Verschenen is het Voorloopig Verslag
van de Tweede Kamer over Hoofdstuk I
van de Rijksbegrooting 1938.
Dit is een hoofdstuk, waarin naar harte
lust, in een onbeperkten stroom van over
vloedigheid, politieke beschouwingen kun
nen worden gehouden beschouwingen
over: had er een ministerie op andere ba
sis gevormd kunnen, gevormd moeten
worden, enz. enz.
Al deze beschouwingen keeren terug in
het antwoord der Regeering op dit Voor
loopig Verslag en later bij de mondelinge
behandeling. Wij zullen er onzen lezers
geen drie keer op tracteeren vandaag
willen wij ons beperken tot enkele o.i. wel
belangrijke opmerkingen, die gemaakt zijn
Allereerst die over het beleid van de Re
geering inzake de defensie. Wij citeeren
uit het Voorloopig Verslag:
Vrij algemeen was men van oordeel,
dat het bij den bestaanden interna
tionalen toestand onvermijdelijk is,
dat de weerkracht van ons land wordt
versterkt.
Intusschen liepen de meeningen uit
een over de mate, waarin zulks be
hoort te geschieden.
Verscheidene leden, die erkenden,
dat het treffen van voorzieningen, op
dit punt een aangelegenheid van groot
belang en van dringende noodzakelijk
heid is, gaven als hun meening te
kennen, dat bij hetgeen te dezen op
zichte wordt voorgesteld te zeer is
voorbij gezien, dat aan het vermogen
van de natie, ten behoeve van die
voorzieningen middelen op te bren
gen, grenzen zijn. Volgens de bereke
ning van deze leden zullen, indien de
regeeringsplannen op dit punt onge
wijzigd worden uitgevoerd, de j aarlij k-
sche lasten eerlang, vergeleken bij de
begrooting voor 1937, met ongeveer
64 millioen stijgen.
Dit zal zonder twijfel ten gevolge
hebben, dat voor uitgaven ten behoeve
van dringende sociale en cultureele
belangen binne*- afzienbaren tijd geen
gulden meer te vinden zal zijn.
In dit verband werden verscheidene
sociale maatregelen opgesomd, die van
groote urgentie geacht worden.
Onderscheidene andere leden wa
ren zonder elk woord van het boven
weergegeven betoog te kunnen onder
schrijven, toch evenzeer van meening,
dat met betrekking tot de uitgaven
voor defensiedoeleinden een zekere
matiging behoort te worden betracht,
opdat niet het gevaar ontsta, dat voor
de naast toekomst elk perspectiëf op
het stuk van andere, niet minder
noodzakelijke uitgaven wordt afge
sneden.
Vele leden, hoezeer de noodzakelijk
heid van den hierbedoelden maatre
gel betreurende, meenden, dat het hier
uitgaven betreft, welke zoozeer het be
staan van den staat zelf raken, dat
daarin, indien de regeering aanne
melijk maakt, dat zij in dezen omvang
noodig zijn, zal moeten worden be
rust.
Wij zijn het eens met de leden, die con-
stateeren, dat óók bij de uitgaven voor de de
fensie „een zekere matiging" moet worden
in acht genomen! Maar 't treft ons, dat
die zekere matiging blijkbaar alléén slaat
op de offers in geld uit de schatkist, en
geen gewag wordt gemaakt van de offers
van persoonlijken aard, welke van de ge
zinnen, speciaal van de groote gezinnen
worden gevraagd.
Wij willen op de beteekenis van deze
offers de offers, speciaal gebracht door
de groote gezinnen nog 'ns de aandacht
spitsen. Moties, in verband hiermede aan
genomen door de afdeelingen der R.-K.
Staatspartij in Zoeterwoude-Dorp en Lei
den, geven weer, wat er leeft in breede
kringen van het Katholieke volk: de groo
te gezinnen mogen niet zoo zwaar worden
belast, als volgens de Regeeringsplannen
inzake de uitbreiding van het leger-con-
tingent gechieden zou. Aan de redelijke,
alleszins gemotiveerde wenschen, in deze
moties uitgesproken, zal worden tegemoet
gekomen daarop vertrouwen we!
Een belangrijke vraag
In het hierboven vermelde Voorloopig
Verslag werd gevraagd:
Wat de Regeering denkt te doen
om paal en perk te stellen aan de
propaganda voor het Neo-Malthu-
sianisme, aan de nog steeds niet
afdoende bestreden verspreiding van
pornographische geschriften, aan het
toenemende aantal echtscheidingen,
aan de excessen van het strand- en
badleven, aan het euvel van gemeng
de baden, alsmede ter bestrijding van
de openbare ontucht.
Met belangstelling zien wij uit naar het
antwoord op deze vraag.
't Is niet gemakkelijk voor de regeering
ten deze doeltreffende maatregelen te ne
men. Wij erkennen dat onomwonden.
Maar, dat de Regeering hier verder da-
denloos zou toezien, mag niet worden ver
ondersteld.
Nogmaals: wij wachten met belangstel
ling af.
V Lol voor de katholieke
organisaties
Het Koninklijk Nederlandsch Land-
bouwcomité heeft vergaderd. Er is, van
zelfsprekend, geredevoerd over den toe
stand van den landbouw.
De heer Louwes, voorzitter der Gronin
ger Mij. van Landbouw, sprak over de po
sitie van den boerenstand in het volksge
heel.
De Nederlandsche boerenstand heeft
alle reden zich de gelijke te achten
der andere bevolkingsgroepen en in
rustig zelfvertrouwen zijn weg te gaan.
De toekomst moet liggen in verbete
ring van eigen tekortkomingen, in ver
meerdering van eigen kracht, in den
wil het geheele volk van zijn goed recht
te overtuigen.
Aldus constateerde zeer terecht de heer
Louwes.
En dan merkte dezelfde spreker ver
der op:
De verwezenlijking van het groote
doel, waarnaar allen (alle boeren-or-
ganisaties) streven, wordt niet weinig
belemmerd door de confessioneele ver
deeldheid in het landbouwvereeni-
ginsleven. Met den afscheidsdrang der
orthodox-protestantsche boeren staat
het anders dan met de Roomsche col
lega's die meer compact samen wonen;
de Christelijke organisatie moet als
het ware uit het vleesch der algemeene
organisatie worden losgescheurd.
Ja 't zou zeker beter zijn, als er
één organisatie zou kunnen zijn zou
kunnen zijn, omdat allen één zijn in
principieele levensbeschouwing
Doch zoo is 't nu eenmaal ook wij
zeggen: helaas! niet!
Maar, afgezien ook van de feitelijke
noodzakelijkheid van de meer-vormig-
heid in de boeren-organisatie, ook in zich,
als zoodanig, kan deze meer-vormigheid,
deze verscheidenheid toch wel nuttig zyn,
omdat er een stimulans, een prikkel in kan
liggen tot hoogere activiteit!
Dat laatste wees zelfs de heer Louwes
aan in een feit! Even verder in zijn rede
zeide hij n.l., dat de „Katholieke organisa
ties aan de algemeene een in meer dan één
opzicht beschamend voorbeeld geven"!
W- nemen van deze waardeering voor de
katholieke organisaties kennis, zonder zelf
ingenomenheid, met erkentelijkheid.
AANVARING TUSSCHEN VRACHT
SCHIP EN KRUISER.
ISTANBOEL, 23 October. (A.N.P.) In de
Bosporus is het Turksche vrachtschop „Or-
du" tijdens het keeren door den stroom ge
grepen en tegen den Turkschen kruiser
„Hamidiye" gedreven. De „Ordu" zonk bin
nen vijf minuten. Vijftien leden der be
manning werden door twee Turksche
destroyers gered, twee verdronken. De
De negende partij wordt Zondag
avond in den Haag gespeeld.
Wij herinneren onze abonné's er
aan, dat bij eventueel afbreken der
partij wij f 5.— (vijf gulden) beschik
baar stellen voor hem of haar, die
ons de in couvert afgegeven zet op
geeft.
Bij meerdere goede opgaven beslist
het lot.
Deze opgave moet ons bereikt heb
ben voor de hervatting der partij.
Men mag niet meer dan één zet
opgeven.
Op de enveloppe te vermelden:
EUWE-ALJECHIN.
DE DIRÊCTIE.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De berichten over de verrassende zwen
king der Italianen op de bijeenkomst van
de niet-inmengingscommissie waren al te
hoop gevenu. Dat kon niet zoo blijven.
Vandaag luiden de berichten over de bij
eenkomst van gisteren alweer in mineur.
Overeennstemming is niet bereikt en de
vergadering is weer verdaagd tot Maan
dag.
Reuter meldt, dat er drie ernstige moei
lijkheden zijn gerezen gedurende de bijeen
komst van gisteren, die vier en een half
uur duurde. De eerste moeilijkheid is het
Italiaansche voorbehoud, dat alle andere
gedelegeerden het Britsche plan evenals
Italië moeten aanvaarden. De tweede
wordt gevormd, doordat de Russiche gede
legeerde volledige terugtrekking der vrij
willigers eischt, alvorens hij over de toe
kenning der oorlogsrechten wil spreken.
De derde moeilijkheid veroorzaakt de ver
klaring der Italiaansche, Duitsche en Por-
tugeesche gedelegeerden, dat hun regee
ringen zich niet verplicht kunnen achten
tot het aanvaarden van cijfers over hun
vrijwilligers, die door de naar Spanje te
zenden commissies gepubliceerd zouden
kunnen worden. Maisky zeide, dat zijn re
geering deze cijfers zou aanvaarden, doch
er niet door gebonden zou zijn.
Het is duidelijk, dat men zoo nog een
tijdje aan den gang kan blijven.
In België duiken de crisis-geruchten weer
op. Het is nog altijd de kwestie van de
Nationale Bank, welke Van Zeeland en
diens kabinet bedreigt. De crisis is thans
dreigender dan ooit en het politieke leven
van Van Zeeland hangt aan een zeer dun
zijden draadje. Er schijnen bij de Nat.
Bank ongeregelmatigheden te zijn voorge-
komei, waarvoor Van Zeeland als toenma
lig vice-voorzitter de verantwoordelijkheid
draagt. Franck, de gouverneur, en Van
Zeeland zouden zelfs in staat van beschul
diging worden gesteld, 'n Fraaie boel.
AUTOBUS DOOR TREIN GEGREPEN.
Vijf kinderen gedood.
Uit Mason. City (Iowa) wordt gemeld:
Een autobus met schoolkinderen is op een
spoorwegovergang gegrepen door een tren
van de lijn Desmoines—-St. Paul (Ver.
Staten). De chauffeur, een onderwijzeres en
vijf kinderen werden gedood. Twee en
twintig kinderen werden ernstig gewond.
DE DRIEMAAL WEEKSCHE
K. L. M.-DIENST.
De „Buizerd" vertrokken.
Heden is met het vertrek van de „Bui
zerd" uit Batavia over de route Indië
Nederland de driemaal weeksche K. L. M.-
dienst ingegaan. De „Buizerd" vertrok te
12 uur van het vliegveld Tjililitan en had
100 KG. post meer in dan gewoonlijk,
waarbij vermoedelijk veel van philatelis-
ten.
Commandant was de heer Tepas. Bij het
vertrek waren vertegenwoordigers van de
K. L. M. en de K. N. I. L. M. tegenwoordig,
alsmede de resident ter beschikking, de
heer van Lochem en autoriteiten van het
postkantoor Batavia. Als passagier ging me
de de heer Groeneveld, het eenige lid van
de „Specht"-bemanning, die het ongeluk
te Palembang overleefde, en thans nog
alleen enkele wonden aan zijn linkerhand
en een lichte geschoktheid als herinnering
meedraagt. Ook was er belangstelling van
het publiek. De „Buizerd" vertrok iets la
ter dan gewoonlijk, in verband met de om
zetting van eenige postzendingen.
R.K. STAATSPARTIJ KRING
's-GRAVENHAGE.
Gisteravond heeft in de groote Dieren
tuinzaal een feestelijke herdenking plaats
gehad van het 40-jarig bestaan van de
Centrale R.K. Kiesvereeniging te 's-Gra-
venhage, tegenwoordig kring den Haag van
de R.K. Staatspartij.
Talrijke autoriteiten woonden deze bij
eenkomst bij. De feestrede werd uitgespro
ken door dr. L. G. Kortenhorst.
Mr. F. Teulings bracht de geluk wen
schen over van de R.K. Staatspartij.
DE KATHOLIEKE PERS.
De beide door de N.V. Gooi en Sticht,
Hilversum, geëxploiteerde R.K. nieuwsbla
den, de Gooische Post en het Nieuwsblad
van Bussum, houden met 1 November a.s.
op te bestaan. De abonnementenlijst der
beide kranten is overgenomen door de V.
K.P. voor haar blad De Nieuwe Dag, dat
afzonderlijke edities voor Hilversum en
Bussum zal gaan uitgeven.
CONTÏNGENTEERINGEN VERLENGD.
Per 1 November, a.s. zullen worden ver
lengd de contingenteeringen van brood en
deeg, paarden, slachtpaarden, dweilen, tri-
cotgoederen, kunstzijden garens, schoeisel
van leder, schoeisel van rubber, schoeisel
(geen leder of rubber), leestklaar schoen
werk, sloten, gelaschte buizen en naadlooze
buizen.
Als basistijdvak voor de contingenteering
van brood en deeg is vastgesteld 1935
1936. In de overige tot dusver geldende ba
sistijdvakken is geen wijziging gebracht.
DE WIJZIGING VAN DE TARIEF
MACHTIGINGSWET.
Bezwaren in de Tweede Kamer geuit.
Bij het afdeelingsonderzoek van het wets
ontwerp tot wijziging van de Tariefmach-
tingingswet erkenden verscheidene leden
de noodzakelijkheid ook voor de Neder-
landsche regeering om te beschikken over
wettelijke middelen ter verdediging van
onze belangen ingeval deze door maatrege
len van eenig ander land worden bedreigd
of aangetast, doch zij meenden, dat met de
Tariefmachtigingswet 1934, zooals deze
thans luidt, kan worden volstaan.
Het inslaan van den weg, dien de regee
ring thans voorstelt te gaan bewandelen,
zou ons, naar zij vreesden, voeren tot de
instelling van zg. vechttarieven, waarvan
zij voor ons oeconomisch leven geenerlei
heil verwachtten.
Het wetsontwerp kan leiden tot een gron
dige wijziging, een .volkomen omzetting van
onze in wezen nog liberale handelspolitiek.
Het geeft den minister van oeconomische
zaken immers volkomen vrijheid tot het
nemen van al die tarief maatregelen, wel
ke hij in het „oeconomisch landsbelang"
acht. Het oeconomische landsbelang nu,
zooals de thans aan het bewind zijnde mi
nister dit ziet, schrijft een protectionistische
handelspolitiek voor. Daarvoor is echter de
meerderheid van deze Kamer niet gewon
nen. De minister mag dan ook, aldus deze
leden, van de Kamer niet verwachten, dat
zij hem de bevoegdheid zal verleenen de
tariefwetgeving geheel, naar zijn opvattin
gen in te richten.
In verband hiermee hadden deze leden
overwegende bezwaren tegen toekenning
van de thans gevraagde practisch onbe
grensde machtiging.
Vele leden konden zich er mee vereeni
gen, indien de regeering van deze tarief-
maatregelen gebruik wensch te maken om
aan het Nederlandsche bedrijfsleven in
dien noodig tijdelijk steun te verleenen
tegen buitenlandsche concurrentie. Zij
achtten zulk een gebruik van het tarief
van invoerrechten, inderdaad noodzakelijk
Ten slotte verklaarden enkele leden, dat
zij zich met het wetsontwerp wel zouden
kunnen vereenigen, indien Nederland een
corporatieve fascistische staat ware!
REGEERINGSHULP AAN
KLEINE TUINDERS
Regeling binnen zeer afzienbaren tijd
verwacht?
De parlementaire redacteur van de
„Maasbode" meldt:
Van welingelichte zijde vernemen wij,
dat minister Steenberghe besloten heeft
ook de kleine tuinders te hulp te komen,
door hen op te nemen in een soortgelijke
regeling als zoo pas voor de kleine boeren
is tot stand gebracht.
De moeilijkheid was, de technische be
zwaren te overwinnen, die aan de kleine
tuindersbedrljven inhaerent zijn.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Moeilijkheden op de conferentie der
niet-inmengingscommissie. (2de blad).
Van Zeel and's kabinet ernstig bedreigd.
(2de blad).
Een veldslag bij de Gele Rivier in China
(2de blad).
De rol van generaal Skoblin in de ver
dwijning van generaal Miller. (2de blad).
Zal Jean Batten vandaag nog Londen
bereiken? (Luchtv., 2de blad).
Lelden
De gemeente zal een hoogere uitkeering
ontvangen uit het gemeentefonds. (1ste
blad).
Het departement van economische zaken
is daar echter in geslaagd, zoodat de re
geling binnen zeer afzienbaren tijd ver
wacht kan worden.
De parlementaire redacteur van de
„Tijd" meldt hieromtrent nader:
Met groote verbazing heeft men in de
best ingelichte instanties te Den Haag van
dit bericht kennis genomen.
Met absolute zekerheid kunnen wij mee-
deelen, dat de bovenbedoelde technische
bezwaren, die aan de kleine tuindersbedrij-
ven inhaerent zijn, door het departement
van Economische Zaken nog geenszins zijn
overwonnen.
De minister overweegt inderdaad of aan
de kleine tuinders verdere regeeringshulp
verschaft kan worden, maar op dit mo
ment is het den minister nog niet mogelijk
te beoordeelen of hij in dezen opzet zal
kunnen slagen.
MEER ARMSLAG VOOR DE
GEMEENTEN
Hoogere uitkeering uit het
Gemeentefonds.
De parlementaire redacteur van het
„Volk" meldt:
De minister van financiën heeft in een
circulaire aan de gemeenten medegedeeld,
dat de- uitkeering uit het Gemeentefonds
voor het uitkeeringsjaar 1938/1939 onge
veer tien procent hooger zal zijn dan de
uitkeering over 1937/38. Deze hoogere uit
keering aan de gemeente, is het gevolg
van de ruimere raming der middelen van
de gemeentefondsbelasting voor 1938.
De gemeenten ontvangen een z.g. ga-
rantieuitkeering uit het fonds, die voor het
boekjaar 193839 reeds bekend was. De
gemeentebsturen beschikten evenwel nog
niet over gegevens voor de raming van de
uitkeering, als aandeel in het te verdeelen
gemeentefonds over dat boekjaar. De me-
dedeeling van den minister heft de onze
kerheid op. Voor Den Haag b.v., dat gere
kend had op 5 procent meer dan voor
1937'38 is uitgetrokken, beteekent het
een meevaller van 5 procent, waardoor de
uitkeering voor het nieuwe boekjaar niet
97.56 procent, maar 104,5 procent van de
uitkeering over het boekjaar 1935'36 zal
bedragen.
WETTELIJKE BESCHERMING VAN
RADIO-ONTVANGST.
Tegen storingen van stralende en
vonkende instrumenten.
Binnenkort is, naar het Handelsblad" ver
neemt, de indiening te verwachten van een
wetsontwerp, waarin de ontvangst der Ne
derlandsche omproep-programma's wette
lijk beschermd wordt door middel van be
palingen tegen storingen ten gevolge van
stralende en vonkende instrumenten, mo
toren enz. Een centrale controledienst der
P.T.T. zal de klachten behandelen, een per
manente commissie van advies zal worden
ingesteld.
Stads en Academisch Ziekenhuis te Utrecht
Naar wij vernemen heeft het bestuur der
stichting „Stads- en Academisch Zieken
huis" te Utrecht met ingang van 1 Novem
ber a.s. tot directeur benoemd dr. L. Leydes-
dorff, secretaris-rentmeester dier stichting
DE „SLAMAT".
De firma Ruys en Co. deelt mede, dat het
motorschip „Slamat" Dinsdagmiddag 12 uur
aan de Lloydkade te Rotterdam verwacht
wordt.
