Het witte kasteel tusschen de groene bosschen
OMGEVING
MAANDAG 11 OCTOBER 193/
DE LEIDSCHE COURANi
TWEEDE BLAD - PAG. 5
De roemrijke historie van het Huys te Warmont Een
schoonheid, bedreigd door het uitbreidingsplan - Trip
van de vereeniging „Oud-Leiden".
Verborgen in een groen bosch, ligt een
wit kasteel, een kasteel met vier witte to
rens, dat ij del te spiegelen ligt midden in
een klaren vijver.
Het is heel stil op het voorplein van het
slot.
Peinzend staren de hooge vensters in de
blanke gevel; zij mijmeren van teedere
jonkvrouwen in ruischende gewaden, van
vermetele ridders in blinkende kurassen; zij
staren star voor zich uit bij de herinnering
aan plassen bloed, aan laaiend vuur, en
krijgsrumoer, doch hun blik verzacht in den
avondstond, bij de herinnering aan de laat
ste slotvrouwe, die door dit witte kasteel
wandelde en het lief had en het bewonder
de, gelijk het zichzelf bewondert in den
klaren spiegel van de slotgracht.
De slotvrouwe is gestorven, en met haar
is het leven uit het kasteel weggevlucht.
De zalen werden ontdaan van hun luis
ter, de haarden gebluscht, de lampen ge
doofd. Doch één was er, die bleef als een
trouwe wachter.
Het is heel stil op het voorplein. Pein
zend staren de vensters. Roerloos rijst de
groene looverwand rondom het witte kas
teel, dat, als een zwaan drijvend in de
slotgracht droomt van der eeuwen lief
en leed.
Plotseling wordt de geluidlooze spanning
verbroken.
Deftig en afgemeten klinkt door het
bosch het klokje uit den toren.
Als een trouwe wachter bleef hij op zijn
post, de uren tellend eener verglijdende
eeuwigheid.
Dit droomkasteel uit een sprookje van
Andersen ligt onder de rook van Leiden.
Het is het „Huys te Warmont"
Iedereen weet, dat het er is. Slechts wei
nigen hebben het van dichtbij gezien.
Auto's ronken er langs, maar het kasteel
houdt zich verscholen in het dicht geboom
te, dat als een groene legerschaar het ge
heim van dit witte sprookje bewaakt en
beschut.
Slechts op één plek openen de boomen-
rijen het gelid; vanaf de Leede kan men
het witte paleisje zien liggen, teruggetrok
ken in een huif van het groene loover.
Alleen aan de water-rotten geeft het oude
kasteel zijn geheimen prijs.
Dit gezicht vanaf de Leede op het roem
ruchte „Huys te Warmont" is een van de
allerschoonste landschappen binnen onze
grenzen; het is het mooiste plekje van
Warmond.
Warmond is een vriendelijk dorp, dat
twee monumenten telt, waarbij natuur en
kunst hebben gewedijverd om ze te maken
tot wondere sprookjes in een nuchtere we
reld.
Voor enkele jaren was de ruïne der al
oude St. Mathiaskerk zulk een wondere
werkelijkheid. Door den bouw van het Phi-
losophicum is dit droombeeld onherstelbaar
vernield. Wij kunnen nog slechts uit herin
nering zeggen: het was er zoo mooi. De
oude toren is gebleven, maar de onverstoor
de harmonie van kunst en natuur is voor
goed verdwenen.
Eenzelfde gevaar dreigt het „Huys te
Warmont".
Ook dit sprookje van het witte kasteel in
het groene bosch dreigt een tragedie te
worden.
Het nieuwe uitbreidingsplan van War
mond laat een bebouwing toe langs de
Leede, in den polder ten Zuiden van de
buitenplaats. Het uitzicht vanaf de Leede
zal ernstig worden geschaad, terwijl de
veronderstelling niet zonder grond is, dat
het bij deze eerste bebouwing niet zal blij
ven. En dan is het sprookje van het „Huys
te Warmont" naar de maan.
Het gemeentebestuur van Warmond acht
dit uitbreidingsplan gewettigd, omdat de
gemeente behoefte heeft aan vergrooting
van het waterfront.
Na een bezoek ter plaatse zijn wij van
meening, dat als Warmond zoo lichtvaardig
met zijn eeuwenoude schoonheid omspringt,
als thans in zijn voornemen ligt, het aan
vergrooting van zijn waterfront in het ge
heel geen behoefte meer zal hebben.
Dit bezoek ter plaatse werd Zaterdag
middag gemaakt, tijdens een excursie van
de Vereeniging „Oud Leyden", naar het
„Huys te Warmont".
Er was zeer veel belangstelling voor deze
trip. Het gezelschap werd rondgeleid door
de tegenwoordige eigenaars van het kas
teel, de heeren Krantz en hun echtgenoo-
ten.
Na een wandeling door het heerlijke
bosch, dat bezig was zich in gouden herfst-
kleedij te steken, verzamelden de gasten
zich in een der zalen van het kasteel.
In de open haard knapperde èn vonkte
een houtvuur; eenige kaarsen op candela-
bers deden lichtschijnsels dansen langs de
witte muren. In de kozijnen prijkten va
zen met paarse bloemen.
De gastheeren en gastvrouwen hadden
dus alles gedaan, om de ontvangsten in het
leege kasteel zoo aangenaam mogelijk te
maken, een attentie, die door de Oud-Lei-
denaars zeer werd gewaardeerd.
Waarom dit kasteel zoo hol en leeg is
achtergelaten? Het was een der gastheeren,
die in zijn welkomstwoord de reden mede
deelde. Na het overlijden van de oude me
vrouw Krantz is het meubilair weggevoerd,
opdat het kasteel zou zijn een „onbewoond
huis" in den zin der wet. Een gemeubileerd
huis, ook al is het niet bewoond, wordt in
de personeele belasting voor het volle
pond aangeslagen, d.w.z. dat aan belasting
had moeten worden betaald 1000 per
maand!
Als men dit verneemt, begrijpt men waar
om zoovele buitenverblijven gesloten wor
den en vervallen.
De tragedie van de vervallen buitens
de schuld daarvan is de wetgeving. Ook
daarin zal verandering moeten komen!
Door den heer N. J. S wierstra werd, in
de romantische entourage van de oude
kasteel-zaal, aan de excursisten de geschie
denis van het „Huys" verteld.
Het stichtingsjaar is onbekend, doch zon
der twijfel is het verreweg het oudste van
de drie ridderkasteelen: Oud Teylingen,
Huys te Warmont en Oud Alkemade, die
Warmond eertijds bezat en die met Tey
lingen, Dever en andere sterkten aan een
der wegen lagen, die eertijds de Noren,
later de Friezen volgden, wanneer zij naar
het Zuiden van Holland trachtten door te
dringen. Het Huys te Warmont was waar
schijnlijk reeds in de vroege middeleeuwen
eén „Curtis", een versterkte hoofdhoeve,
waaraan de geheele naast omgeving hoorig
was. Van de vroegste heeren weten wij
niets, doch in 1274 leefde volgens Craan-
dyk Dirck van Warmunde, misschien de
laatste mansoir van zijn geslacht. Althans
in 1280 huwde een erfdochter van War
munde met Jacob den Twaalfden, heer van
den Woude. Diens achterkleinzoon Jan van
den Woude, ridder geslagen na den slag bij
Kuinre in 1398, moet een man van groote
beteekenis zijn geweest. Hij stichtte te War
mond in 1410 Jiet Kloostei der Elf duizend
maagden benoorden en in 1413 het Cister-
cienserklooster bezuiden de tegenwoordige
kerkruïne en stichtte tevens in het laatst
genoemde jaar een slotkapel in het kasteel.
Het Huys te Warmont was oorspronkelijk
waarschijnlijk niet anders dan een zware
torenbouw op nagenoeg vierkanten grond
slag. Dit gebouw onderging allengs uitbrei
ding, stond aan allerlei aanslagen bloot en
werd telkens herbouwd.
Zoo werd, nadat het kasteel reeds eenmaal
verwoest was geweest, het Huys te War
mont op 6 Dec. 1573 bij het beleg van Lei
den door de Spanjaarden verwoest. Alleen
de muren bleven staan. In 1590 werd met
den wederopbouw begonnen: het werd
bijna geheel opgetrokken in den ouden
vorm.
Tot 1774 bleven de heeren van Wasse-
naerDuvenvoorde, eerst de tak Warmond,
daarna de tak Alkemade, bezitters van Huys
en Heerlykheid. Toen ging het over in han
den van Cornelis Pieter Baron van Leyden,
die het huis in 1780 geheel in Louis Seize-
stijl deed herbouwen. Niettemin heeft tegen
over de schilderachtige groepeeringen der
17e eeuw, toen het huis uiterlijk althans
een regelmatig symmetrisch karakter ge
kregen, zooals we het thans nog kennen.
In 1821 stierf mr, F. A. baron van Leyden
als laatste van zijn geslacht. Zijn weduwe
bleef Vrouwe van Warmond tot 1847 toen
bij haar dood de goederen kwamen aan
Leopold Graaf van Limburg Stirum, wiens
erven de goederen in 1901 verkochten aan
den Leidschen fabrikant C. H. Krantz, die
het landgoed met de uiterste zorg onder
hield, gelijk thans zijn erven doen.
Na de thee heeft de heer Kok, secretaris
van den bond „Heemschut" gesproken over
de Opkomst en Ondergang van de buiten
plaatsen.
Allereerst kantte spr. zich tegen het uit
breidingsplan van Warmond, waardoor het
fraaie tafereel van het kasteel vanaf het
water gezien, wordt vernietigd. De Bond
„Heemschut" had zich reeds tweemaal tot
het gemeentebestuur gewend en zal niet
rusten.
Tot het onderwerp zijner lezing komend
onderscheidde spr. de buitenplaatsen en
kasteelen in enkele categoriën. Echter
kasteelen telt ons land nog maar zeer wei
nige, o.a. Doornenburg. Ze zijn bijna alle
verwoest in de Hoeksche en Kabelj auwsche
twisten en door de Geuzen, terwijl een
eeuw later de legers van den Zonnekoning,
Lodewijk XIV, hen nog eens goede beurt
geven. Herbouwde kasteelen zijn er nog in
beperkt aantal, zooals het Huys te War
mont en Middachten bij Arnhem. Behalve
deze resten uit het feodale tijdperk kennen
wij de buitenplaatsen, gesticht door rijke
kooplieden (o.a. langs de Vecht) en de bui
tenverblijven van de groot-grond-bezitters
(Roozendaal, Hooge Veluwe e.d.).
Door langzaam opgevoerde personeele
belasting dreigen deze buitens te vervallen.
De personeele belasting is erg, maar nog
veel erger is de successiebelasting. Spr. gaf
eenige cijfers om de funeste werking van
deze wet aan te toonen.
Toch zag de heer Kok de toekomst onzer
buitenverblijven niet geheel duister; er
zijn lichtplekken. Het begrip, dat de ge-
denkteekenen van het voorgeslacht be
waard moet blijven, is in de jeugd leven
dig. Dat begrip dringt langzaam door in
de verdorde sfeer van de 19e eeuw; het zal
bezit nemen van ons volk.
Spr. voorziet een lente, een renaissance.
In renaissance is vervat het woord nais-
sance, in naissance natif, in natif nation
en in nation het nationale. Het besef, dat
wat de Nederlandsche natie rijk is, ons aller
bezit is niet naar de stof maar naar den
geest wordt allerwege wakker.
De jeugd begrijpt, dat de kunstwerken,
DE NOOD DER TUINDERS IN DE
KWAKEL.
De afdeeling Kwakel van de L.T.B. hield
Vrijdagavond een zeer druk bezochte alge-
meene ledenvergadering, waar ruim 70
tuinders aanwezig waren om van den nood,
waarin zij verkeeren, te getuigen.
De voorzitter, de heer P. W. Pouw, open
de de vergadering met de Christelijke groet,
waarna hij alle aanwezigen van harte wel
kom heette. Tot zijn spijt kon de burge
meester wegens ziekte niet aanwezig zijn.
In het bijzonder werd welkom geheeten de
nieuwe geestelijke adviseur, die met eenige
goed gekozen woorden als zoodanig werd
geïnstalleerd.
Na afdoening van enkele huishoudelijke
aangelegenheden, verkrijgt het woord de
secretaris der afdeeling, de heer M. Klijn,
die spreekt over den grooten nood der klei
ne tuinders, waarbij hij speciaal wijst op
de achterstelling, die deze tuinders onder
vinden. In de j.l. gehouden L.T.B. vergade
ring te Leiden heeft spreker er zijn be
vreemding over uit gesproken, dat de tuin
der uit de Veen en, die bij de laatste ver
kiezingen aan de R.K. Staatspartij trouw
zijn gebleven en niet hebben medegewerkt
aan de verbrokkeling door de actie van de
kleine boeren (de actie Bouwman), niet
geholpen of te laat geholpen zullen wor
den, terwijl die kleine boeren thans reeds
door de Regeering worden gesteund. Spre
ker misgunt dit de kleine boern niet, maar
de kleine tuinders hebben mintens even
veel recht op steun van Regeeringswege.
(Applaus).
Thans worden de kleine tuinders met
hun veelal groote gezinnen we heb
ben hier aan de Kwakel zoovele gezin
nen met meer dan 10 kinderen naar
de armenzorg v -""-en! Spreker
schetst de armoede uit die gezinnen
uitvoerig en dringt daarbij op spoedige
Regeeringshulp aan. Noodzakelijk is
een uitbetaling van honderd procent
van den landbouwsteun naar den kost
prijs van het product. Ook moet verbo
den worden, dat de conservenfabrie-
ken de velderwten conserveeren.
Hierna volgde eenige gedachtenwisseling
onder de aanwezigen, waarbij algemeen
groote ontevredenheid werd geuit over het
uitblijven van steunmaatregelen. De steun-
uitkeering op de peulen was zoo klein, dat
deze zelfs niet de naam van steun verdien
de.
De heer Klijn wees er op, dat dit alles
wel aan de Regeering geweten moest wor
den, doch dat het gemeentebestuur van
Uithoorn volkomen met den nood der tuin
ders op de hoogte was en dat dit alles heeft
gedaan en alles nog doet om bij de regee
ring menschwaardige hulp los te krijgen.
Juist hedenmiddag werd nog hierover met
den burgemeester te zijnen huize een con
ferentie gehouden, waarbij deze mededeel
de, dat vandaag op het Departement van
Economische Zaken een belangrijke verga
dering werd gehouden, waarbij de steun
aan kleine tuinders aan de orde kwam en
in verband waarmede ^et gemeentebestuur
een dringend telegram had gezonden aan
den Minister van Sociale Zaken en een uit
voerig schrijven aan den Directeur van den
dienst voor kleine boeren en tuinders.
De burgemeester - ""^"soonlijk de
overtuiging toegedaan, dat de regeering
binnen den kortst mogelijken tijd aan
de tuinders te hulp zou komen en daar
om wekte hij de tuinders op om ver
trouwen te hebben in de regeering.
Wethouder Könst, ter vergadering aan
wezig, lichtte nog uitvoerig toe, welke
maatregelen het gemeentebestuur bereids
had genomen.
Tot slot werd besloten telegrafisch een
verzoek om hulp te zenden aan de Ministers
van Economische en van Sociale Zaken. Na
een opwekkend woord van den geestelijken
adviseur werd de vergadering gesloten.
HILLEGOM.
Arbeidsbeurs. Het aantal werkzoeken
den, ingeschreven bij het Gemeentelijk Ar
beidsbemiddelingsbureau, bedraagt thans
192 tegen 189 vorige opgave en tegen 302
vorig jaar per denzelfden datum. 1
Oplichterstrucjes. Een 13-jarig meisje
uit deze gemeente heeft kans gezien, eenige
winkeliers voor verschillende artikelen op
te lichten. Zij deed zich voor als dienst
meisje van een goed bekend staande familie
en gaf een briefje, waarin verzocht werd,
de artikelen mede te geven, waaraan
prompt voldaan werd. Toen een winkelier
die de eer had iets te mogen „leveren" haar
naam vroeg, maakte zij er zich met een
gekheid je af, doch.de gevraagde arti
kelen kreeg zij mede! Even later bleek den
gemaakt uit de modder van onzen bodem,
welke tot steenen werd gebakken met turf
uit onze venen en aaneengemetseld met
kalk uit de schelpen van ons zeestrand, een
nationaal en kostbaar bezit vormen, dat wij
ons niet mogen laten ontrooven.
Na deze vlotte en vurige toespraak van
Heemschut's secretaris en na het dank
woord van den volijverigen secretaris van
„Oud Leyden", den heer Bicker Caarten,
gingen de excursisten uiteen, met de hoop
en de verwachting, dat de schoonheid van
het „Huys te Warmont" niet zal worden
aangerand.
JONGEMAN UIT TER AAR
GEDOOD
Zijn motor slipte
Gisteravond is te Kudelstaart, ge
meente Aalsmeer, een ernstig ongeluk
gebeurd, waarbij de 22-jarige motorrij
der, Jac. Akerboom, motorhersteller,
wonende op het Kerkpad nabij het Pa-
peveer te Ter Aar, is gedood.
Omtrent de oorzaak van het ongeval,
kan het volgende worden medegedeeld:
Gisteravond om 6 uur reed voor
noemde Akerboom met zijn motorfiets
richting Aalsmeer.
Even voor het fort raakte hij, waar
schijnlijk door de gladheid van den
weg (het had geregend) aan het slip
pen en botste toen met zijn motor te
gen een wielrijdster op.
Hij smakte achterover op den weg en,
hevig bloedend, zonder bewustzijn,
werd hij binnengedragen in het aldaar
staande Graalhuis.
Direct werd geestelijke en geneeskun
dige hulp ingeroepen.
Men heeft hem nog het H. Oliesel
toegediend.
Vanmorgen is de jongeman te kwart
voor zes uur oyerleden.
De wielrijdster heeft weinig verwon
dingen opgeloopen; alleen haar fiets
was danig vernield, in tegenstelling met
de motorfiets, waaraan hoegenaamd
niets haperde.
winkelier, dat de bewuste familie geen
dienstmeisje had en kwam hij tot de con
clusie Opgelicht te zijn. Het meisje werd nu
achtervolgd en het mocht gelukken, haar
op de Weeresteinstraat in te halen en aam
de politie, die inmiddels gewaarschuwd was,
over te geven. Daar er reeds eenige aan
giften gedaan waren, werd zij met de be
trokken winkelier geconfronteerd, waarbij
zij alle ten laste gelegde feiten bekende.
Een Duitsche heer haalde gisteren bij
den Vleeschhouwer J. P. A. alhier vleesch-
waren op naam van den heer L. C. M. K.
aan de Wilhelminalaan alhier. Kort daarna
bleek, dat de familie K. geen vleesch be
steld had.
Het oplichtersgilde is dus wel zeer actief.
Men zij gewaarschuwd!
KATWIJK.
Bij de blijde gebeurtenis van het
prinselijk gezin.
Onderstaande circulaire, onderteekend
door Mevr. Woldringh van der Hoop is aan
vele Katwijksche vrouwen gezonden:
Aan de Katwijksche Vrouwen.
Zooals wij eenigen tijd geleden uit den
mond van Prinses Juliana hebben gehoord,
is er eerlang in het Prinselijk gezin een
blijde gebeurtenis te verwachten.
Vanzelfsprekend wilden toen velen htm
vreugde daarover betoonen en hadden het
plan opgevat H.K.H. bij die gelegenheid een
stoffelijk blijk van him liefde te schenken.
Kort daarop heeft de Prinses doen be
kend maken, dat zij met alle respect voor de
hartelijkheid, die uit dat voornemen sprak,
toch meende te moeten verzoeken hiervan
af te zien.
Daar wij dit verzoek natuurlijk eerbie
digen, meenen wij toch deze gebeurtenis
niet stilzwijgend voorbij te mogen laten
gaan en gelijk ook in andere plaatsen reeds
het geval is geweest roep ik Uw aller hulp
en bereidwilligheid in om misdeelde kraam
vrouwen uit die dagen te helpen.
Waar het in de bedoeling van de Prinses
heeft gelegen, dat geen geldelijke offers
zouden worden gebracht, willen wij ook
zooveel mogelijk trachten aan haar ver
zoek te voldoen.
Laten wij daarom de handen ineen slaan
en aan den arbeid gaan met het maken van
kinderkleertjes. Indien de tijd U daarvoor
mocht ontbreken, kunt U ons misschien
eenige grondstoffen, als wol, katoen, e.d. ter
beschikking stellen, welke dan weer door
anderen tot nuttige kleedingstukken ver
werkt kunnen worden.
Zoo U met mijn plan instemt, gelieve U
op onderstaande strook te willen vermelden
op welk soort van bijdrage ik van U mag
rekenen.
De gaven worden verder gaarne inge
wacht vóór 1 December as. bij mij aan
huis.
Stand der werkloosheid. Mannen 135,
Meisjes 2. Totaal 137. Stands overeen
komstige week van het vorig jaar 309,
waarvan 289 boven 18 jaar.
