RONDOM HET SPAANSCHE
CONFLICT
De kwestie van de terug
trekking der vrijwilligers
FELLE STRIJD TE
SJANGHAI
BUITENLAND
VRIJDAG 1 OCTOBER 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
VLOOTACCOORD TE PARIJS GETEEKEND
ROME VOELT WEINIG VOOR
CONFERENTIE VAN DRIE.
Op het Foreign Office te Londen is
gisteren verder gewerkt aan de redactie
van de nota, welke Engeland en Frank
rijk tot Italië zullen richten, teneinde dit
land uit te noodigen tot een conferentie
van drie.
Deze conferentie zou, zooals men weet,
volgens de plannen van Londien en Parijs
moeten leiden tot terugtrekking van de
buitenlandsche vrijwilligers in Spanje.
Naar vernomen wordt, heeft de Ita-
liaansche ambassadeur Grandi een bezoek
gebracht aan Eden en dezen zekere be
zwaren kenbaar gemaakt tegen deze aan
Italië te richten invitatie.
Van gezaghebbende zijde wordt intus-
6chen vernomen, dat het Fransch-Brit-
eche plan om Rome een nota te zenden
desondanks gehandhaafd bleef en dat de
nota binnen enkele dagen te bevoegder
plaatse zal worden overhandigd.
Omtrent de bezwaren, welke Grandi
op het Foreign Office te berde heeft ge
bracht tegen het zenden van een uitnoo-
diging aan zijn regeering tot een drie-
mogendheden-conferentie verneemt Ha-
vas nader uit Italiaansche kringen te
Londen:
De ambassadeur herinnerde Eden er
aan, dat het terugtrekken van de vrijwil
ligers reeds in de niet-inmengings-com-
missie was behandeld. Zijn regeering zag
niet in, waarom deze kwestie verder in
een conferentie van drie mogendheden
besproken zou moeten worden.
De drie voornaamste argumenten, wel
ke Grandi naar voren bracht, zijn:
De besprekingen der drie mogendhe
den zouden parallel loopen met de be
sprekingen van de niet-inmengingscom-
missie, welke ook reeds de vrijwilligers-
kwestie behandelt.
Volgens de opvatting van de regeering
te Rome kan de vrijwilligerskwestie niet
alleen worden opgelost, aangezien toe
kenning van de rechten van oorlogvoe
renden hiermede verbonden zijn.
Ten slotte is de Italiaansche regeering
van meening, dat het terugtrekken van
de vrijwilligers niet een zaak is, welke
alleen Frankrijk, Engeland en Italië aan
gaat.
De Italiaansche regeering ziet derhalve
niet in, aldus Grandi, om welke redenen
er besprekingen tusschen drie mogend
heden zouden moeten worden gehouden,
zooals Londen en Parijs wenschen.
Het is zeker, dat Italië deelneming
van Duitschland aan eveptueele bespre
kingen van het grootste belang acht, zoo
als overigens reeds blijkt uit de redevoe
ringen van duce en fuehrer te Berlijn,
waarin nadrukkelijk werd verklaard, dat
de Westelijke mogendheden niet moesten
verwachten, te eeniger tijd Duitschland
van Italië of Italië van Duitschland te
kunnen scheiden
Anderzijds verluidt, dat Italië er in
zou toestemmen, de kwestie van de vrij
willigers en de toekenning van de rech
ten van oorlogvoerenden gemeenschap
pelijk te bespreken. Het verlangt even
wel, dat men dan niet zal wachten tot
alle vrijwilligers teruggetrokken zullen
zijn, alvorens de rechten van oorlogvoe
renden aan Franco zullen worden toege
kend.
Duitschland sceptisch gestemd.
In Durtsche politieke kringen staat men
soeptisch tegenover de onderhandelin
gen, die Parijs en Londen over de Spaan-
sche kwestie willen voeren. Men protes
teert krachtig tegen de bedreiging, die
Frankrijk zou hebben geuit, de Pyre-
neeën-grens te openen, ingeval men niet
tot een loyale oplossing mocht komen.
SPANJE VOOR DEN VOLKENBOND.
Volkenbondscommissde neem resolutie aan
De zesde (politieke) commissie van de
Volkenbondsassemblée is gisteravond bij
eengekomen ter behandeling van de ont
werpresolutie inzake Spanje.
Deze resolutie herinnert aan de niet-
inmengingsovereenkomst, constateert met
leedwezen, dart deze overeenkomst ern
stig is geschonden en dat de buitenland
sche legerafdeelingen door haar aanwe
zigheid in Spanje een inmenging in de
binnenlandsche aangelegenheden van dat
land beteekenen. De resolutie beroept
zich op de door de mogendheden aan
vaarde verplichting de politieke on
schendbaarheid en de territoriale onaf
hankelijkheid van Spanje te eerbiedigen.
Zij spreekt den wensch uit, dat de onder
handelingen met Rome waartoe Engeland
en Frankrijk het initiatief hebben geno
men, tot resultaat zullen hebben, dat de
overeenkomst van Londen nagekomen
zal worden, in het bijzonder door de ver
wijdering der buitenlandsche strijders.
Indien de onderhandelingen tot misluk
king gedoemd zouden zijn zou er voor de
deelnemers aan het niet-inmengingsac-
coord aanleiding bestaan, zoo spoedig
mogelijk den toestand opnieuw te bezien
en vast te stellen, dat hert stelsel van
niet-inmenging geliquideerd zou zijn.
De commissie nam deze resolutie aan,
die thans aan de Assemblée zal worden
voorgelegd. De gedelegeerden van Ier
land, Oostenrijk, Hongarije en Portugal
onthielden zich van stemming, terwijl die
van Zuid-Afrika en Bulgarije mededeel
den, dat zij zich hun standpunt voorbe
hielden, teneinde met hun regeeringen
overleg te kunnen plegen.
TEGEN DE ZEE-PIRATEN.
Het accoord van Parijs.
Gistermiddag werd het accoord tus
schen Frankrijk, Engeland en Italië in
zake de bewaking der Middellandsohe
Zee te Parijs onderteekend. De door de
vlootdeskundigen geteekende overeen
komst zal onverwijld ter goedkeuring
aan de regeeringen worden voorgelegd.
Deze week arriveerde prof. dr. Heinrich Apell, leider van het Duitsche behangsel
papiermuseum te Kassei, in Amsterdam, alwaar hij een behangselpapiertentoonstel
ling in de Rath Doodenheefver toonzalen zal organiseeren. Bij aankomst aan het
Centraalstation werd prof. Apell be groet door den heer F. C. Doodeheefver
Zy zal waarschijnlijk onmiddellijk na
de bekraohtiging in werking treden.
Het accoord stelt de scheepvaartwegen
en de zones vast, die aan de bewaking
der drie vloten worden opgedragen, als
mede de seincodes, die gebruikt zullen
worden. De algemeene bepalingen, in het
bijzonder die betreffende de uitoefening
van den politiedienst op zee, blijven naar
alle waarschijnlijkheid, zooals zij te Nyon
zijn vastgesteld. Men heeft er in de eerste
plaats naar gestreefd dat elke mogend
heid de verbindingswegen, die haar in
het bijzonder interesseeren, bewaakt.
Elke politieke overweging is zorgvuldig
bij de besprekingen vermeden. De zones
zijn alleen op practische gronden ver
deeld.
Spaansche vluchtelingen moeten
Frankrijk verlaten.
De onder-prefect van Bayonne heeft
opdracht ontvangen alle Spaansche vluch
telingen, die leven op kosten van de ge
meenschap of van den Franschen staat,
of die in aanraking zijn geweest met de
politie, naar hun land te laten teruigkee-
ren over dat deel van de grens, dat zij
zelf uitkiezen.
De Fransche minister van binnenland
sche zaken, Marx Dormoy, verklaarde,
dat het aantal dezer vluchtelingen 55.000
bedraagt, waarvan het onderhoud een
millioen francs per dag kost. Bij het nade
ren van den winter, zeide hij, kan deze
toestand niet voortduren.
Japanners teruggedreven
HOE DE CHINEEZEN STAND HIELDEN
De Chineesche stellingen bij Sjanghai
worden sedert drie dagen door de Japan-
sche artillerie en door meer dan twintig
Japansche oorlogsschepen op de Wang-
poe onder vuur genomen. Bovendien
doen de Japanners voortdurend aanval
len met hun vliegtuigen.
Niettemin houden de Chineezen stand.
Zoowel bij het Noorder-station te Sjang
hai als tusschen Lioehang en Lo-tjen zijn
Japansche aanvallen afgeslagen. Twee
Japansche tanks werden buiten gevecht
gesrteld. Weliswaar werden hier en daar
versterkte Chineesche stellingen vernield,
doch zij werden onmiddellijk hersteld.
De Hindenburg-linie" werd op geen en
kele plaats doorbroken.
De Chineezen zijn er overigens niet al
leen in geslaagd alle aanvallen af te
slaan, doch zij hebben de Japanners bij
de wijken Tsjapei en Hongkioe zelfs te
ruggedreven.
Bij een tocht langs de Noordelijke
grens der Internationale Nederzetting
constateerde de correspondent van Havas
namelijk, dat de Japanners in den nacht
van Woensdag op Donderdag tengevolge
van een Chineeschen tegenaanval 150 M.
in Oostelijke richting hadden moeten te
rugtrekken.
De Britsche soldaten, die belast zijn
met de bewaking van de Internationale
Nederzetting en die ooggetuigen waren
van dit treffen, verklaarden, dat de Chi
neesche tirailleurs de Japanners uiit de
ramen der omliggende huizen bestookten.
De Japanners werden gedwongen him al
dus onhoudbaar geworden stellingen, die
zij dien dag en den vorigen dag ten koste
van aanzienlijke verliezen hadden ver
overd, te ontruimen en niettegenstaan
de hun betere bewapening moesten zij
terugtrekken.
De ondernomen pogingen om de Chi
neezen weer te verdrijven, mislukten,
ondanks het feit dat de Japanners wer
den -gesteund door artillerie. De Japan
sche luchtmacht kan hier niet ingrijpen,
aangezien dit te gevaarlijk zou zijn voor
de internationale nederzetting.
DE STRIJD IN HET NOORDEN.
Bij hun opmarsch langs de spoorlijnen
TientsiniPoekau en PeipingHank au
hebben ide Japansche troepen Toeng-
kwan (of Toengkwan-sjen) aan eerstge
noemde lijn bezet. De stad ligt halver
wege tusschen Tsjangtsjau en Tetsjau, dus
ongeveer 30 K.M. van de grens der pro
vincie Sjantoeng. Marinevliegtuigen heb
ben reeds militaire objecten in deze pro
vincie gebombardeerd.
In Japansche kringen te Tientsin neemt
men volgens het D. N. B. aan, dat gene
raal Tan Foe-tsjoe, de gouverneur van
Sjantoeng, zich onder den druk der naar
het noorden gezonden troepen der cen
trale regeering vóór Nanking en tegen de
Japansche autonomieplannen heeft ver
klaard. Hierdoor ziet de Japansche leger
leiding zich thans gedwongen militaire
operaties te beginnen tegen Sjantoeng,
welke provincie aanvankelijk niet tot
het oorlogsterrein werd gerekend:.
Japanners zullen Chineesche steden
blijven bombardeeren.
De Japansche woordvoerder te Genève
heeft verklaard: „De Japansche lucht
macht zal de Chineesche steden blijven
bombardeeren, wanneer dat noodzake
lijk is".
Het Chineesche agentschap Central
News meldt, dat Japansche vliegtuigen
weer driemaal Kanton hebben gebom
bardeerd, doch dat de aangerichte schade
van geen beteekenis is. Een Japansch
vliegtuig werd neergehaald.
Het Japansche bureau voor interna
tionale zaken, waarvan de zetel te Ge
nève is, heeft een verklaring van de Ja
pansche regeering inzake de resolutie
van den Volkenbond van 28 September,
waarin bet bombardeeren van open ste
den wordt veroordeeld, gepubliceerd.
In deze verklaring wordt gezegd, dat
de Japansche luchtmacht bij het vliegen
OPENING VAN HET
ONTVANGST- EN CLUBGEBOUW
„SUNLIGHT".
Dezer dagen werd 't Ontvangst- en Clubge
bouw der Sunlight-Fabrieken te Vlaardin-
gen officieel geopend door den edelachtb.
heer A. van Walsum, burgemeester van
Vlaardingen, in aanwezigheid van de plaat
selijke autoriteiten der gemeente Vlaardin
gen en van de directie der Lever's Zeep-
Maatschappij.
Dit juist voltooide gebouw voorziet in
een behoefte van tweeërlei aard. Het aan
tal bezoekers aan de Sunligth-fabrieken is
in de laatste jaren geweldig toegenomen,
omdat de moderne technische ontwikke
ling van dit grootste zeepbedrijf van Ne
derland natuurlijk van jaar tot jaar meer
belangstellenden trekt, waardoor de be
staande ontvangstlocaliteiten niet meer
toereikend waren.
gevoerd in Ivoorkleurige betimmering met
een donker roodkoperen lambrizeering, van
onderen afgezet met binten van coroman-
del hout. Deze lambrizeering is omgeven
door een roodkoperen omlijsting. De zaal
maakt door de warme tinten en het veel
vuldig gebruik van rood, koper een ge-
distingeerden en intiemen indruk. Deze
wordt verhoogd door een zeer ingenieus
systeem van indirecte verlichting.
De uitvoering van de betimmering en
verlichting is geschied door en naar ont
werp van den binnenhuisarchitect A. Th.
Peet in Den Haag.
De groote zaal kan door opvouwbare
schotten volgens een geheel nieuw systeem
desgewenscht verdeeld worden in een
groote en een kleine zaal of In drie kleine
zalen, dit met het oog op het tegelijktij-
dig ontvangen van meerdere gezelschap
pen.
Naast de keuken Is de bestuurskamer van
Bi-u
nnngfli! fiinnHBi
aiUimmnrnK H
In de tweede plaats was er behoefte aan
meer geschikte clublokalen voor de perso-
neelsvereeniging „Sunlight". Deze vereeni-
ging omvat de afdeelingen zang, tooneel,
voetbal, tennis, turnen, dam- en schaak
club, zwemmen, wandelen, knip- en naai
cursus, enz. Door de groote toename van
het aantal leden in de laatste jaren, het
welk thans meer dan 500 bedraagt, heeft
de directie van de Lever's Zeep Maat
schappij gemeend, aan deze Personeelsver-
eeniging een ruimere en meer moderne be
huizing te moeten geven dan zij tot nu toe
in gebruik had.
Het fraaie gebouw is uitgevoerd in mo
derne landhuisstijl naar ontwerpen en on
der leiding van den architect ir. M. C. A.
Meinschke, hoofdleeraar in de Bouwkunde
aan de Academie voor Beeldende Kunsten
en Technische Wetenschappen te Rotter
dam. Met den bouw werd op 1 Mei van
dit jaar begonnen door den aannemer Vel-
lekoop te Rotterdam. Zooals het gebouw
thans is verrezen, is het met het front
gelegen naar het lommerrijke recreatie
park voor het personeel, dat reeds sinds
jaren op het terrein der Sunlight-fabrieken
aanwezig was. Het groote terras, dat door
een kap van royale afmetingen wordt over-
luifeld, ligt uiterst gunstig op het Zuiden.
Het inwendige van het gebouw bestaat
uit een groote zaal, omgeven door gangen
en dienstvertrekken; de groote zaal, ruim
te biedende voor ca. 300 personen, is voor
zien van een tooneel met een cabine voor
filmvoorstellingen. Aan de overzijde van
de zaal, waarvan de wand, die op het ter
ras uitkomt, geheel uit openslaande glazen
deuren bestaat, bevindt zich een bar en
hierachter ligt de keuken. De zaal is uit-
de personeelsvereeniging „Sunlight" gele
gen, die geheel in crème en wit is gehou
den en een soberen doch voornamen indruk
maakt.
Tegenover de zaalzijde der gangen be
vinden zich aan weerszijden garderobes
voor de bezoekers, doch die zoodanig zijn
ingericht, dat zij ook door de leden der
Sportvereeniging „Sunlight" als kleedka
mers kunnen worden gebruikt. De kleed
kamers zijn voorzien van waschtafels, dou
che-inrichtingen, enz.
De gordijnen en het tooneel'gordijn zijn
uitgevoerd in ivoor tint met zilverglans.
Tegenover het tooneel prijkt als een wand
versiering het portret van wijlen Viscount
Leverhulm, den grondvester van het van
daag over de geheele wereld verspreide Le
ver-concern, gekleed als Peer van Enge
land, naar een bekend schilderij.
Het gebouw is voorzien van alle moderne
hulpmiddelen: centrale verwarming, stroo-
mend heet en koud water, bioscoop-geluids
installatie en radio-installatie met micro
foon en luidsprekers, welke vanuit een
centraal punt kan worden bediend.
De stichting van dit fraaie gebouw ge
tuigt zeker van gezonden durf en initiatief
van de directie van de Lever's Zeep-Maat-
schappij op het gebied van sociale zorg
voor de employé's. Wij twijfelen dan ook
niet, of het personeel van de Sunlight Zeep
fabrieken zal dit schitterend blijk van be
langstelling in hun welzijn ten zeerste op
pry's weten te stellen en de recreatie, die
die zij in deze ideale omgeving zal vinden,
zal hen zeker animeeren om in de werk
uren steeds hun beste krachten aan hun
werkzaamheden te geven.
over versterkte steden in China steeds
wordt gericht op de militaire objecten.
Nanking en Kanton zyn nooit open
steden geweest, zij zijn aanzienlijk ver
sterkt. De Japansche strijdmacht handelt
met de grootste omzichtigheid. De Japan
sche regeering vraagt waarop de Volken-
bondsoommissie zich baseert bij het ver-
oordeelen van de operaties der Japansche
luchtmacht.
In Amerikaansche officieele kringen
heerscht eenige ontstemming over het
Japansche antwoord.
De leiding van de vakvereenigingen
van Nieuw Zuid-Wales heeft gelast alle
goederen bestemd voor of afkomstig uit
Japan te boycotten.
VOLKENBOND
HERVORMING VAN HET PACT.
Bijeenkomst van de commissie van
acht-en-twintig.
De commissie van 28, welke tot taak heeft
de grondstellingen van het Volkenbonds
pact door te voeren, heeft na langdurige
debatten op voorstel van Chili aangeno
men, de staten, welke geen lid zijn van
den Bond, te raadplegen over een hervor
ming van het pact.
De commissie heeft een ontwerp-resolutie
opgesteld, waarbij de Volkenbondsraad
wordt opgedragen te bestudeeren, onder
welke voorwaarden de opmerkingen van
staten, welke geen lid zijn, zouden kun
nen worden aangenomen.
DUITSCHLAND
De onderdrukking van het
geestelijk leven
THEOLOGISCHE SCHOLEN DEK
BELIJDENISKERK VERBODEN.
De leider van de S.S. en chef der Duit
sche politie, Himmler, heeft, op grond van
het decreet tot bescherming van volk en
staat, de ontbinding bevolen van alle door
de belijdende kerk opgerichte theologische
scholen, arbeidsgemeenschappen, inrichtin
gen voor onderwijs en studenteninstellingen,
alsmede alle door de belijdende kerk ge
organiseerde theologische cursussen ver
boden.
In het decreet van Himmler wordt ge
zegd: de houding, die de organen der be
lijdende kerk sedert geruimen tijd aanne
men, waarbij zij met voorbijgaan van de
door den staat gestichte inrichtingen de
theologische jeugd door eigen organisaties
opleiden en examineeren, is bewust in
strijd met het decreet tot uitvoering van
de wet ter beveiliging van de Duitsche
evangelische kerk.
Dit decreet beteekent den zwaarsten slag,
die de belijdende kerk ooit is toegebracht.
Het decreet belemmert het geestelijk leven
dezer kerk op zeer ernstige wijze.
DANTZIGER VOLKSZEITUNG
VERBODEN.
Het orgaan van het Centrum te Dantzlg,
de „Dantziger Volkszeitung", is „wegens
staatsvijandige houding" voor den tijd van
zes maanden verboden.
ZUID-AMERIKA
COMMUNISTISCHE PLAN IN BRAZILIë
ONTDEKT?
Het gerucht gaat, dat de Braziliaansche
politie een communistisch complot op het
spoor is gekomen en dat de regeering het
voornemen koestert, voor zestig dagen den
oorlogstoestand af te kondigen. De kamer
is in geheime zitting bijeengekomen om
den toestand onder de oogen te zien.
Daarentegen heeft de ambassadeur der
Vereenigde Staten te Rio de Janeiro aan
het Amerikaansche departement van bui
tenlandsche zaken geseind, dat de toestand
Brazilië volmaakt rustig is.
