Bomaanslagen Ie Parijs
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Gebouw van werkgeversverbond
verwoest
28ste Jaargang
MAANDAG 13 SEPTEMBER 1937
No. 8826
S)e £eidóclicSoti^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent Der week J 2.50 per kwartaal
Bi. onz Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreeru Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT t
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Vóór het behoud van het
parlementaire stelsel
Met belangstelling nemen wij steeds
kennis van wat het oud-lid der Tweede
Kamer, mr. A. baron van Wijnbergen, heeft
te zeggen in redevoeringen of pers-artike
len. Het staat buiten allen twijfel, dat
de van Van Wijnbergen heel zijn zoo
hoogst verdienstelijk leven lang met even
grooten ijver als oprechtheid de ka
tholieke belangen heeft gediend, waar
bij zijn optreden in het openbaar volko
men harmonieerde met zijn persoonlijk
leven. Dit laatste is 't zy terloops op
gemerkt van moeielijk te overschatten
beteekenis. 't Spijt ons echter, dat in de
laatste jaren meermalen naar onze be
scheiden meening in door hem in de
pers gepubliceerde beschouwingen opmer
kingen voorkomen, waarvan de bedoe
ling niet duidelijk is ons althans niet
en, naar we meenen te weten, anderen
ook niet.
Zoo trof ons in zijn jongste artikel in
de „Maasbode" déze opmerking:
Nu zal ik niet beweren, dat het par
lementaire stelsel, met zijn voor-
doch stellig ook nadeelen, behoort te
worden prijsgegeven en afgestaan aan
de historie, doch het komt mij voor,
dat het niet wel zich verdraagt met
den ernst der tijden, die wij doorle
ven, daarover thans te blijven dis
cussieeren.
Zaken van meer belang, van hoo-
gere orde vragen thans de aandacht.
Waarom schrijft de heer Van Wijnber
gen aldus? Wat bedoelt hij daarmede?
Wij allen weten, dat het parlementaire
stelsel zooals alle andere politieke stel
sels voor- en nadeelen heeft.
Wij allen weten, dat er zaken zijn van
hoogere orde, dan de vraag naar den
vorm van het staatkundig bestuur. Niet
alleen thans, maar a 11 ij d.
De inhoud van het staatkundig be
stuur, met name: het al dan niet chris-
t e 1 ij k e in dat bestuur, vraagt a 11 d
de aandacht op de allereerste
plaats, omdat dat is „van meer belang,
van hoogere orde".
Dat is de leer en practijk der Katholie
ke Kerk. De Kerk verzet zich tegen geen
enkelen vorm van staatsbestuur als zoo
danig. Katholieken kunnen persoonlijk
of georganiseerd zich uitspreken voor een
bepaalden vorm van staatsbestuur, maar
doen dat dan niet als Katholieken,
doen dat dan niet zóó, dat zij, in het ab
stracte, een andere opvatting als in strijd
met de katholieke beginselen zouden ver-
oordeelen.
Maar toch is hoogst belangrijk voor de
Katholieken de vraag, welke vorm van
staatsbestuur in het concrete, in een be
paalden tijd en in een bepaald land, de
meeste waarborg biedt, dat het staatsbe
stuur christelijk zal zijn of althans niet
positief anti-christelijk.
Wij achten deze vraag hoogst belang
rijk tenzij hetgeen vraag is, daar
wij allen het over het antwoord eens zijn!
Nu meenen wij, dat het, uit wat de
heer Van Wijnbergen in den loop der ja
ren heeft gesproken en geschreven, aller
duidelijkst is, dat de heer Van Wijnbergen
met ons en met ae overgroote meerder
heid der Katholieken van meening is, dat
het voor ons, Katholieken van Nederland,
in dezen tijd, inderdaad geen vraag
behoort te zijn, of wij al dan niet voor
standers zijn van het parlementaire stel
sel het parlementaire, dat natuurlijk,
niet zóó behoeft te blijven, als
hetnufeitelijk is, dat gewijzigd en
verbeterd kan worden.
En daarom begrijpen we niet, de bedoe
ling, die de heer Van Wijnbergen heeft,
als hij zich nu slechts negatief uit
drukt: nu zal ik niet beweren, enz. Waar
om drukt hij zich niet positief uit,
door n.l. te beweren, dat wij het parle
mentaire stelsel moeten behouden
dat zulks voor ons moet vast
staan, dat wij er daarom thans niet
over moeten blijven discussiëren, maar
onze aandacht moeten wijden aan zaken
„van meer belane, van hooeere orde".
Ministers manen tot kalmte
TWEE POLITIE AGENTEN ONDER
HET PUIN.
Zaterdagavond om 10 uur deed zich te
Parijs een hevige ontploffing voor, eerst
in het gebouw van het Fransche Verbond
van Werkgevers aan de Rue Presbourg,
en eveneens in de Rue Boissière, waar de
zetel is gevestigd van een groep metaal
industrieën.
In de Rue Presbourg werd een ontzag
lijke verwoesting aangericht en de straat
versperd door het puin.
Twee politie-agenten, die zich op het
oogenblik der ontploffing op het trottoir
voor het gebouw bevonden, werden onder
vallend gesteente bedolven en zijn even
later aan hun verwondingen bezweken.
Voorts is de concierge van het pand ernstig
in zijn verstandelijke vermogens geschokt.
Ook in de Rue Boissière is enorme schade
aangericht, doch slachtoffers zijn daar niet
te betreuren.
WIE DEED DAT?
Uit het onderzoek is tot nu toe gebleken,
dat een besteller om half zeven in het ge
bouw aan de Rue Presbourg een kistje aan
den concierge ter hand heeft gesteld, dat,
naar hij zeide, stoffen bevatte, met het ver
zoek aan den concierge, het te overhandi
gen aan den vice-president van het verbond
van werkgevers. De concierge zette het kist
je in zijn loge neer en ging kort daarna op
den zich daar bevindenden divan slapen,
tot hij om tien uur door de ontploffing ge
wekt werd, en nog juist tijd had om zich in
veiligheid te stellen.
In de Rue Boissière moet het kistje door
den besteller in het trapportaal zijn ge
plaatst, daar dit perceel geen concierge
heeft.
Men spreekt van provocatie.
De federatie der metaalarbeiders en het
vakvereenigingsverbond van metaalarbei
ders te Parijs hebben gezamenlijk een ver
klaring opgesteld, waarin zij zich met ver
ontwaardiging uitspreken tegen de onduld
bare provocatie, die gelegen is in de aan
slagen op het gebouw van het Fransche
Verbond van Werkgevers. Zij doen beroep
op de arbeiders, streng de instructies op te
volgen van hun organisaties en waakzaam
te blijven tegen alle provocaties.
Ministers manen tot kalmte.
De Parijsche ochtendbladen geven een
stemmig uiting aan hun verontwaardiging
over den aanslag. Terwijl de bladen van
rechts van terrorisme spreken, zijn de link-
sche kranten van meening, dat hier fascis
tische provocatie in het spel is Chautemps
heeft verklaard, dat hij het onmogelijke zal
doen om de daders in handen te krijgen
en te straffen. Men kan op een krachtige
houding der regeering rekenen, aldus de
minister-president.
Het onderzoek naar den aanslag op het
gebouw van het Fransche Verbond van
Werkgevers is in vollen gang Gisternacht
heeft Chautemps geconfereerd met den pre
fect van politie. Langeron, en Zondagmor
gen is een nieuwe bespreking gehouden in
de prefectuur van politie.
Chautemps heeft gisteren te Savigny sur
Braye een redevoering uitgesproken, waar
in hij na landbouwproblemen besproken te
't Is ons niet duidelijk, waarom de heer
Van Wijnbergen zich in bovenstaand ci
taat nu laten we zeggen: zoo zwakjes
voor het behoud van het parlementaire
stelsel verklaart.
Maar voor ons blijft tóch vast staan, dat
de heer Van Wijnbergen het behoud
van het parlementaire stelsel acht en
zéér groot belang voor de toekomst van
Kerk en Vaderland, evenals hij van over
tuiging moet zijn, dat in het verleden
heel veel goeds, wij denken o.m. aan het
bijzonder onderwijs, hoogstwaarschijnlijk
niet zou zijn verkregen zonder het werk
van het parlement, zonder den invloed
van bekwame parlementariërs, zooals de
heer Van Wijnbergen.
nebben, een krachtig beroep deed op de
natie kaim te blijven en de discipline te
handhaven. Spr. zeide zijn optimisme en
geloof in de toekomst van Frankrijk on
aangetast te behouden. Maar op voorwaar
de, dat thans demagogie, wanorde en haat
uitgebannen worden. De Franschen moeten
voelen, dat, of ze nu van rechts of van links
komen, de Franschen solidair zijn tegen
over zekere duistere bedreigingen, die op
hen drukken. De afschuwelijke aanslag van
Zaterdagavond roept deze bedreigingen op
wreede wijze weer voor den geest. Spr. wil
geen voorbarig oordeel hierover uitspreken,
maar slechts zeggen, dat de omstandig
heden waaronder de aanslag is voorbereid
en gepleegd, een gewaarschuwd man tot
ernstige overdenkingen brengen. De regee
ring zal energiek alles in het werk stellen
om de daders op te sporen en in den ver
volge een zeker drijven op het grondgebied
der republiek onmogelijk te maken.
Ook minister Bonnet heeft te Quinsac een
redevoernig uitgesproken, waarin hij erop
wees, dat herstel slechts mogelijk is in orde
en legaliteit. De aanslagen, die Zaterdag
te Parijs gepleegd zijn, zoo zeide de minis
ter, en die onschuldige slachtoffers het
leven hebben gekost, toonen de noodzake
lijkheid aan voor alle Franschen zich aan
een te sluiten tegen de wanorde, wanneer
zij de weldaden van den vrede en hun de
mocratische vrijheden willen behouden.
Onder dergelijke omstandigheden moet
ieder meer dan ooit zijn kalmte en koel-
oloedigheid bewaren.
De puinen opgeruimd.
Den geheelen dag zijn gisteren arbeiders
in de weer geweest om den vernielden gevel
van het gebouw der Werkgeversvereeniging
te stutten. Alle stukken puin zijn van het
trottoir verwijderd. Men heeft thans de
zekerheid, dat er niet nog meer slachtoffers
te betreuren zijn dan men reeds weet.
Den geheelen middag hebben tallooze
wandelaars zich naar de buurt van de Rue
Presbourg begeven, doch de straten zijn
afgezet. Het publiek keurt in het algemeen
het optreden der daders af.
Gisteravond was veel politie op de been,
o.m. bij de Etoile en op de voornaamste
punten der Champs Elysées, doch zij be
hoefde niet op te treden.
DE SPOORBAAN-DIEF
STALLEN
Andere schuldigen?
Omtrent de diefstallen aan de voorma
lige spoorbaan en perrons van de lijn Al
phenUithoorn kunnen wij melden, dat
het onderzoek te Amsterdam en Rotterdam
geen resultaat heeft gegeven.
De expediteur K. te Aarlanderveen, die,
zooals gemeld, van verschillende feiten een
bekentenis aflegde en daarmede dus toegaf,
de dwarsliggers, zand en steenen zich on
rechtmatig te hebben toegeëigend, geeft
nu een andere lezing van het geval.
Hij beweert thans, dit alles van een op
zichter van de Nederl. Spoorwegen te heb
ben gekocht, evenals een partij oud-ijzer.
Deze opzichter zou bovendien nog aan
andere personen hebben verkocht. Deze
verkoopen zouden dan tegen lage prijzen
hebben plaats gehad.
Van een gedeelte hiervan is gebleken, dat
het inderdaad is voorgekomen.
Of, en hoe, dit door dezen op
zichter is verantwoord, moet
nog worden nagegaan.
Naar de door K. gedane verklaringen,
wordt thans een onderzoek ingesteld.
Wij vernemen nog verder, dat Zaterdag
te A1 p h e n door de politie aldaar een par
tij draad in beslag is genomen bij een op-
kooper, die deze partij van denzelfden K.
beweert te hebben gekocht.
Deze ontdekking is wel toevallig, doch
zal vermoedelijk uitwijzen, dat K. zich nog
andere goederen heeft toegeëigend dan
reeds eerder genoemd.
DE NOOD IN DE VEEN
De klop op de deur
Door den Dioc. L.T.B. is aan Z. Exc. den
Minister van Economische Zaken het vol
gende telegram gezonden:
Gisterenavond groote vergadering.,
van tuinders in Roelofarendsveen bij
gewoond.
Toestand tuinders zeer ellendig, nog
verergerd door misoogst vroege aard
beien, bevolking verbitterd door ar
moede en zeer teleurgesteld over Uwe
Ik verzoek U beleefd doch dringend
beslissing te herzien en steun te ver-
leenen zooals in het verleden voor an
dere streken bij misoogst is geschied.
KAMPSCHOëR, Voorzitter
Katholieken Boeren- en Tuindersbond
Haarlem.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
DU nummer bestaat uit
vier bladen.
.===s=a
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Nieuw accoord bereikt op de Middel-
landsche Zee-conferentie te Nyon. (3de
blad).
Een aanslag op het gebouw van het
Werkgeversverbond te Parijs. Twee poli
tieagenten gedood. (1ste blad).
De toestand van oud-president Masaryk
zeer slecht. (3de blad).
De Japanneezen melden successen in
Noord-China. (3de blad).
De Middellandsche Zee-conferentie te
Nyon heeft Zaterdagavond een onverwach
te wending genomen. Het is Vrijdagavond
blijkbaar te vlug gegaan. In den loop van
den Zaterdagochtend heeft men zich be
dacht en overwogen of het niet mogelijk
was, de Russische oorlogsschepen uit de
Middellandsche Zee te houden, want bij
de vaststelling van diverse zones dook de
moeilijkheid op, welke zone moeten we
nu aan Rusland geven? De toestand zou
er niet beter op geworden zijn, als men
op die manier Russische strijdkrachten in
de Middellandsche Zee liet komen. Toen
heeft men er het volgende op gevonden:
Iedere Middellandsche Zee-mogendheid zal
z'n eigen straatje schoonhouden en met
de rest zullen Engeland en Frankrijk zich
belasten.
Vijftig Britsche en Fransche torpedo
jagers zullen voor de uitvoering gebruikt
worden.
Indien een duikboot koopvaardijsche
pen aanvalt, zal de positie als volgt zijn:
Indien de duikboot boven water komt, zijn
vlag toont en hun, die zich aan boord van
het aangevallen vaartuig bevinden, de ge
legenheid geeft zich in veiligheid te stellen
zooals voorzien in de bepalingen van
de maritieme conventie van Londen
en het schip vervolgens tot zinken brengt,
zal het optreden van de duikboot natio
nale, doch geen internationale gevolgen
hebben. Het zal een oorlogsdaad zijn tegen
het land, waartoe het tot zinken gebrachte
schip behoort, doch de patrouilleerende
torpedojagers zullen niet optreden. Indien
de duikboot daarentegen de hiervoor ge
noemde regels niet in acht neemt, zal
haar daad internationale gevolgen mede
brengen en zal de duikboot als een zeeroo-
ver behandeld en tot zinken gebracht kun
nen worden.
Te Parijs heeft zich een hoogst ernstige
aanslag voorgedaan op het gebouw van
het Werkgeversverbond. Op zichzelf zijn
de gevolgen niet zoo heel erg. Twee ge
bouwen zijn beschadigd en twee politie
agenten zijn gedood. Dat is weliswaar ern
stig genoeg, maar op zich zou dat toch
geen reden zijn geweest om zich ongerust
te maken. De aanslag want het is een
welbewuste aanslag met helsche machi
nes is evenwel een typische uiting van
de spanning, welke in het land heerscht
en daarom is zij zoo gevaarlijk. Dat de
toestand inderdaad gevaarlijk wordt ge
acht, bewijzen de redevoeringen, gisteren
door twee ministers gehouden, en waarin
zij het land aansporen tot kalmte.
Uit Tsjecho-Slowakije wordt bericht, dat
de toestand van den ouden „president-be
vrijder" Masaryk hoogst ernstig is. Hij
heeft een longontsteking en in verband
met zijn hoogen leeftijd vreest men het
ergste. Masaryk is reeds eenigen tijd niet
meer in de actieve politiek, maar hij is
voor de Tsjecho-Slowaken de „grand old
man" en bij zijn dood zou zijn nagedach
tenis ongetwijfeld op grootsche wijze wor
den geëerd.
China heeft tenslotte een beroep gedaan
op den Volkenbond. Dit beroep heeft
voornamelijk ten doel de wederinstelling
te verkrijgen van de commissie van drie-
en-twintig, welke op 24 Februari 1933 in
het leven werd geroepen.
Het groote voordeel van deze commissie
is, dat de Vereenigde Staten aan haar
werkzaamheden deelnemen.
De Amerikanen voelen er echter niets
voor om zich in het conflict te laten be-
tfpVVPTl
Binnenland
Op den straatweg HarlingenZiirich
botste een vrachtauto op 'n anderen wa
gen; twee inzittenden werden gedood.
(3de blad).
Boerderij- en fabrieksbranden. (3de
blad).
Sport en Wedstrijden
ATHLETIEK: De estafette „Dwars door
Leiden" door de Trekvogels gewonnen.
Docos eerste van de B-groep. (2de blad).
ZEILEN: Daan Kagchelland wint het
Ned. kampioenschap in de 12 voetsjollen-
klasse. (2de blad).
ZWEMMEN: Nieuwe Ned. records ge
vestigd; nieuwe Ned. successen te Kopen
hagen. (2de blad).
LAWNTENNIS: De Dioc. Tenniswedstrij
den van de Graal (1ste blad) en de prof.
wedstrijden te Scheveningen. (2de blad).
Leiden
OUD-COMMISSARIS VAN POLITIE
P. STAPEL OVERLEDEN.
Zaterdag is te zijnen huize te Oegst-
geest, na een ziekbed van eenige weken,
in den ouderdam van 66 jaar overleden,
de heer P. Stapel, oud-commissaris van
politie van Leiden.
De heer Stapel heeft wel een zeer mooie
loopbaan bij de politie gehad Op 1 Dec.
•1894, op 23-jarigen leeftijd dus, werd hij
adjunct-inspecteur van politie te 's-Her-
togenbosch, welke functie hij op 16 Sept.
1901 verwisselde voor het commissariaat
van politie te Hellevoetsluis, zoodat hij dus
reeds op 30-jarigen leeftijd commissaris van
politie was.
Op 3 Jan. 1913 werd hij benoemd tot com
missaris te Hoorn, waarna op 1 Juni 1917
zijn benoeming tot commissaris van politie
te Leiden volgde.
Ruim tien jaar heeft hij in onze stad deze
functie bekleed, n.l. tot 1 Aug. 1927, toen
hij wegens het bereiken van den