DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Een spoorbaan
gestolen!
Mevrouw De Boer-
v. Rijk grafwaarts
gedragen
KERKNIEUWS
BINNENLAND
28ste Jaargang
VRIJDAG 10 SEPTEMBER 1937
No. 8824
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi) vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onz Agenten 20 cent per week t 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreeru Zondagsblad ts voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. U
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT I
Gewone Advertentién 30 cent per regel
Voor ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 1 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Fijngevoeligheid
Zooals gemeld, is deze week de ge
restaureerde Nieuwe Kerk te Delft weder
op plechtige wijze in gebruik genomen.
In het verslag dezer plechtigheid merkt
de „Msb." op:
Fijngevoelig was het van den pre
sident-kerkvoogd, prof. dr. H. B. Dor-
gelo, in het openingsgebed om voor al
les dank te brengen aan God, Die de
gave om schoonheid te scheppen had
ge.legd niet alleen in het wezen van de
genen, die thans de kerk hadden her
steld, maar ook in hen, die voor zoo
vele eeuwen dit bedehuis hadden ge
bouwd.
Een herinnering aan de offervaardigheid
en kunstzin der katholieken, die monu
mentale protestantsche kerkgebouwen, zoo
als die b.v. te Delft en te Leiden, hebben
gesticht, is zeker wel op haar plaats.
't Getuigt niet van fijngevoeligheid, als
de herinnering aan die Christelijke wer
kers min of meer opzettelijk wordt terug
gedrongen of weggevaagd
En 't getuigt óók niet van fijngevoelig
heid, als bij de restauratie dier kerkgebou
wen, gesticht met geld van katholieken,
welke voor een zoo groot deel geschiedt uit
de publieke kas, mede gevuld door het gele
der katholiekende katholieken ten-
eenenmale worden uitgesloten. Zulk
een handelwijze getuigt niet van fijnge
voeligheid. Dit wilden wij hierbij even op
merken.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De Middellandsche Zee-conferentie te
gen de vrijbuiterij in de Middellandsche
Zee, gaat door. Vanmiddag zouden de ge
delegeerden van Engeland, Frankrijk, Rus
land, Turkije, Zuid-Sla vië, Roemenië,
Griekenland en Egypte bijeen komen om
de situatie te bespreken en de afweer-
maatregelen in behandeling te nemen,
welke Engeland en Frankrijk reeds heb
ben uitgedacht.
Te Genève verwacht men, dat het tot
een stelsel van konvooieering zal komen,
waarbij schepen, die geen contrabande
vervoeren, langs vaste routes van de Dar
danelles de Levant en het Suezkanaal
tot de Straat'van Gibraltar door oorlogs
schepen zullen worden begeleid.
Op die manier voorkomt men een be
paald anti-fascistische strekking van de
afweermaatregelen. Maar wat als ook een
van de begeleidende oorlogsschepen wordt
aangevallen?
Zooals wel verwacht werd hebben ten
slotte Duitschland en Italië geweigerd deel
te nemen.
Zij beroepen zich op de inderdaad van
internationaal diplomatiek standpunt be
zien zeer onhandige Russische nota tegen
Italië. Wij hebben op deze onhandigheid
reeds gewezen en het blijkt nu, dat Italië
en Duitschland daarvan gebruik hebben
gemaakt. Deze beide landen willen de
kwestie wel bespreken in de non-interven
tie commissie, maar dan alleen als Rusland
zich koest houdt en weer geen protest
nota stuurt. Waarom Duitschland en Italië
nu wel met Rusland willen samenwerken
te Londen maar niet te Nyon, is niet heel
consequent.
„Italië, dat verklaart na de stappen
van Moskou niet naast Rusland aan één
conferentie te kunnen deelnemen, zou
toch moeten beseffen, dat het zich ook in
de Londensche commissie in het bijzijn
van de Russische vertegenwoordigers zou
bevinden." Aldus merkt men te Parijs
zeer ad rem op. Maar de werkelijke reden
is duidelijk, n.l. dat Duitschland en Italië
liever in gezelschap van Polen en Portu
gal zijn, van wie zij hulp kunnen verwach
ten, dan van Griekenland, Roemenië, Tur
kije en Egypte.
DE VORDERINGEN DER JAPANNEEZEN
IN NOORD-CHINA.
TIENTSIN, 10 Sept. (A. N. P.). De Ja-
pansche troepen langs de spoorlijn Tientsin
Poekau, die op 4 September j.l. Tangkwan-
toen bezet hebben, zijn vanmorgen een al
gemeen offensief begonnen op Mantsjang
welke stad in brand is geschoten.
De opgebroken lijn Alphen-
Uithoorn geplunderd
Arrestatie in Aarlanderveen
De Zevenhovensche politie kwam ter
oore, dat het bij de opruimings-werkzaam-
heden aan de voormalige spoorgaan Al
phenNieuwkoopUithoorn niet is ge
gaan als het behoorde.
Er zouden namelijk dwarsliggers zijn
beland daar, waar zij niet thuis behooren,
en waarvan de herkomst niet precies was
na te gaan.
De Rijkspolitie van Nieuwveen, de
gemeentepolitie van Zevenhoven en
van Noorden en later die van Aar
landerveen togen op onderzoek uit.
Dit gaf den twee eerstgenoemden al di
rect goede resultaten.
Van de naar schatting duizend ont
vreemde dwarsliggers wist men er
enkele honderden op te sporen bij ver
schillende koopers, die allen te goeder
trouw en tegen gangbare prijzen heb
ben gekocht
Ook groote partijen zand en
steenen.
Verder bleek, dat ook groote partijen
:and en steenen waren verkocht, die van
le voormalige spoorbaan en station afkom
stig waren (de steenen waren opgebroken
rit de perrons).
Die partijen waren grooter dan redelij-
terwijs als normaal verkocht konden wor-
len verondersteld.
Bij onderzoek bleek dan ook, dat véél
r.eer was weggevoerd, dan waarop de
zoopers recht zouden hebben gehad, zoo-
lat ook hier onrechtmatig was weggehaald
En oud-ijzer.
Nog weer later bleken ook partijen oud-
'jzer te zijn verhandeld. Ook hier zou dief-
tal niet uitgesloten zijn.
De verdachte van dit alles, zekere K.,
expediteur te Aarlanderveen,
ïeeft tegenover de gemeentepolitie te Ze-
/enhoven een bekentenis afgelegd van
/erschillende feiten.
Het is niet uitgesloten, dat er mede
plichtigen zijn; dit wordt nagegaan.
Aan het toezicht haperde
wel iets!
Daar de diefstallen zich uitstrekten over
verschillende gemeenten en over een
groot tijdsverloop en verschillende perso
nen belast zijn met het toezicht op het
werk en de aflevering van de afbraak, is
het onderzoek nog in volle gang.
DE FRANSCHE FRANC ZAKT WEER.
Het egalisatiefonds kan het niet meer
houden.
Sinds gistermiddag valt een toenemende
spanning waar te nemen om het lot van
den Franschen Franc en is een druk ont
staan op dit betaalmiddel, waardoor de
koers weer op zorgwekkende wijze is terug-
geloopen. Nu het zomerseizoen voorbij is,
en de aandacht zich weer meer op de al-
gemeene bestuurszaken gaat vestigen, ko
men automatisch de politieke, financieele
en economische moeilijkheden naar voren,
waarmede Frankrijk te kampen heeft en
welke het kabinet ChautempsBonnet nog
niet heeft vermogen op te lossen; de Fran-
sche renten hebben zich de laatste dagen
in dalende richting bewogen en toen het
Fransche egalisatiefonds zich gistermiddag
terugtrok, was hiermede het sein gegeven
voor een pressie, welke zich tot op heden
voortzet en reeds aanstonds op de Lon
densche markt zich scherp afteekende,
waar de franckoers na een slot van gis
teren op 134.50 en een nabeurskoers van
134.93, heden opende op 138.12 en verder
inzakte tot 139.50. In Amsterdam viel een
gelijke ontwikkeling waar te nemen. No
teerde Parijs gisteren officieel 6.73 1/2, he
denmorgen werd een peil bereikt van 6.46
a 6.49, terwijl de termijnnoteeringen een
gemiddeld disagio vertoonden van 12 ets.
voor de eenmaandsche, en van 30 ets. voor
de driemaandsche francs, tegen kort gele
leden nog resp. 6 en 22 ets. Ook heden
scheen het Fransche reguleeringsfonds
weinig tegen dezen druk te kunnen of te
willen doen.
Een zeer groot aantal vrienden heeft
gisternamiddag op de begraafplaats op
Muiderberg een laatsten groet gebracht
aan mevrouw Esther de Boer van Rijk.
De stoet kwam eerst tegen vier uur op
de begraafplaats te Muiderberg, waar tal-
looze belangstellenden de komst reeds ge-
ruimen tijd hadden afgewacht.
Nadat in het Reinigingshuis de gebeden
voor de zielerust van de overledene waren
gzegd, voerde daar de heer Akiba Frank
het woord.
Hij sprak het gebruikelijk gebed en
hield vervolgens een rede naar aanleiding
van den tekst: „Want zijn engelen ont
biedt Hij voor u om u op al uwe wegen
te behoeden." Dit hoofdstuk van psalm 91
neemt een belangrijke plaats in in de
joodsche liturgie en het geeft den mensch
vertrouwen; het vertrouwen, dat wij op
elk oogenblik van ons leven noodig heb
ben, het vertrouwen ook, dat de overlede
ne heeft gehad, waardoor God's engelen
haar leven hebben geleid en behoed heb
ben op alle wegen.
Door God's hulp heeft zij een hoogen
leeftijd bereikt, en kon zij het werk doen,
dat haar lief was, beschermd naar lichaam
en beschut naar geest. Gij hebt zoo
sprak de opperrabijn uw Goddelijke
machten geopenbaard, wanneer gij het
leed van anderen hebt uitgebeeld. Gij hebt
de menschheid hoog genot geschonken en
in uw ziel hebt ge meegevoeld het leed der
lijdende menschheid.
Altijd hebt ge u doen kennen als een
kind van het volk Gods en een groote
vreugde was het u, toen gij op uw ouden
dag uw voet mocht zetten op -en heiligen
grond van het land onzer vaderen.
Als tachtigjarige hebt ge uw krachten
nog gegeven aan de joodsche jeugdver-
eenigingen en ge hebt uw ouders geëerd,
want uit eerbied voor uw ouders zijt ge
op avonden, die ons heilig zijn, niet voor
het voetlicht getreden. Met uw gevoelig
en warm hart en uw grooten weldadig
heidszin hebt u velen geholpen in stilte.
Gij waart een brave vrouw en een zorg
volle moeder en grootmoeder.
Wij danken u voor dit alles en bidden,
dat God u verder moge geleiden. Zooals
Hij zijn engelen heeft gezonden om u te
behoeden op aarde, moge Hij u verder ge
leiden nu de ziel het stoffelijk hulsel heeft
vrlaten. Moge gij de rust vinden, die ge
verdint.
Na deze indrukwekkende rede hebben
nog vele anderen het woord gevoerd.
Dr. A. van Raalte herinnerde aan de
trouw van mevrouw De Boervan Rijk,
die ook trouw was aan haar beginselen, en
het stemt hem trots, dat zij, evenals hij,
aanhangster was van het Zionisme. Hij
wil haar nagedachtenis niet opeischen
voor een kleinen kring, want zij behoorde
aan de wereld, aan het geheele volk, doch
niettemin voelde zij zich nauw verbonden
met de Joodsche natie. Jarenlang heeft zij
het hare gedaan voor den opbouw van het
land, dat zij zelf nog heeft mogen bezoe
ken. Daarvoor brengt spreker dank.
Herman Schwab sprak namens alle too-
neelspelers en herinnerde er aan, hoe
moeilijk de tijden voor tooneelspelers wa
ren in de dagen toen hij de overledene
leerde kennen. Moeilijk waren de dagen
voor deze kleine vrouw, die moest zorgen
voor een man, een kind en een liefderijk
aangenomen pleegkind. Toen Heijermans
het tooneel veroverde, brak ook voor haar
de zon weer door. Zij heeft na veertig ja
ren de figuren, die Heijermans schiep, zoo
danig vertolkt, dat zij voor ons altijd le
vend zullen blijven. Vele misstanden die
Heijermans hekelde, zijn mede door haar
uitbeelding verdwenen of verzacht.
Eerlijk, eenvoudig als zij zelf was, was
ook haar kunst. Het waren vooral haar
eenvoud en natuurlijkheid, die het diepst
ontroerden. Zij heeft gearbeid zoolang het
dag was en, toen de avond viel, wilde zij
doorwerken, doch een machtiger stem ge
bood: „Tot hier toe en niet verder."
Nu zult ge rusten. Zoo graag hadden wij
u een zonnigen levensavond toegewenscht.
Wij danken u voor alles, wat gij voor ons
geweest zijt, als kunstenares en als
mensch, en in liefde zult ge bij ons voort
leven, omdat liefde nimmer sterft en dus
geen einde heeft.
Namens verscheidene arbeidersorganisa
ties sprak de heer Jan van Zutphen. Hij
herinnerde aan de groote populariteit van
de overledene bij het volk, dat haar in de
eerste plaats kende als „Kniertje". Ieder
een kende haar in deze rol, en al haar
eigen goedheid, al haar eigen leed en
smart heeft -zij gelegd in deze eene figuur.
Nu staan haar vrienden om haar heen
met droefheid, niet met verslagenheid. Na
f^<rUjOiA.6if
G&iTxr^
VOORNAAMSTE NIEUWS
Bollenland
De Middellandsche Zee-conferentie gaat
door ondanks de weigering van Duitsch
land en Italië om eraan deel te nemen.
(2de blad).
Hevige gevechten gemeld zoowel uit
Noord-China als uit Sjanghai. (2de blad).
Redevoeringen op het Neurenberger
partijcongres. (2de blad).
Dr. Schacht zal binnenkort aftreden als
minister van Economische Zaken. (2de
blad).
een zoo mooi en vruchtbaar leven past
geen verslagenheid. Wij hebben hier zoo
even op haar staan wachten, doch nimmer
heeft zij op zich laten wachten, als er te
helpen viel. Spr. herinnerde er aan, hoe
zij bereid was op 74-jarigen leeftijd haar
hulp te verleerien aan de eerste straatcol
lecte voor „Zonnestraal", waarmede zij
den jongeren een voorbeeld gaf, dat na
volging heeft gevonden en waarmede zij
den grondslag heeft gelegd voor straat- j
colectes in 256 plaatsen in het land, waar
door „Zonnestraal" kon bereiken wat het
bestuur nooit heeft durven droomen.
Namens de vele ongelukkigen, die hier
door geholpen konden worden, legde spre
ker bloemen op de baar in de kleuren
van „Zonnestraal" en ontroerd eindigt hij
met de woorden: „Lieve tante Hes, wel te
rusten, slaap wel."
Namens de acteurs en actrices van het
eigen gezelschap van de overledene, het
,De BoerVan Rijk Ensmble", zeide een
der jongste spelers, Win Paauw: „Lieve
oma, wij hebben u zoo vaak afgehaald.
Ook vanmiddag hebben wij u afgehaald,
maar nu gaat u niet mee terug. Wij heb
ben veel van u geleerd en vooral de jon
gere tooneelgeneratie zijt gij een voor
beeld geweest. Moge gij de rust vinden,
die gij verdient."
Spreker wendde zich vervolgens met
troostende woorden tot de dochter van de
overledene, mevrouw Sophie de Vries, die
allen altijd hadden gadegeslagen als een
goede, trouwe dochter en wie hij de ver
zekering gaf van aller sympathie en me-
delleven.
De schoonzoon van mevrouw De Boer
Van Rijk, de heer H. de Vries Mzn., dank
te in de eerste plaats het gemeentebestuur
van Amsterdam en verder allen, die van
him deelneming hadden blijk gegeven.
Vervolgens werd de kist uitgedragen.
Het was een lange rij can ontroerde vrien
den, doch er waren ook volslagen onbe
kenden, die de baar volgden
Mgr. JAC. PESSERS S.V.D.
APOSTOLISCH VICARIS VAN TIMOR.
In Nederland gearriveerd.
Vrijdagmorgen is met de boottrein uit
Ned.-Indië te Roosendaal gearriveerd Zijne
Hoogw. Excellentie Mgr. Jac. Pessers S.
V.D., de onlangs benoemde Apostolisch
Vicaris van Timor.
Na een hartelijke begroeting op het per
ron door Pater Provinciael Dr. Boots, ver
trok de nieuwe Missie-Bisschop naar het
Missiehuis te Teteringen, waar om 8 uur
de H. Mis werd opgedragen. Na afloop
werd de Nederlandsche Bisschop een spon
tane hulde gebracht, waarna de reis naar
het Moederhuis te Steyl werd voortgezet.
Hedenmiddag zou Mgr. Pessers naar
Tilburg vertrekken om daar zijn moeder
te bezoeken.
DE UIT SJANGHAI GEëVACUEERDE
NEDERLANDSCHE ONDERDANEN
Aneta seint uit Batavia: De „Tjisaroea"
van de Java-China-Japan-lyn wordt met
177 Nederlandsche onderdanen uit Sjang
hai aan boord op 14 dezer in Tandjong
Priok verwacht. De autoriteiten treffen
maatregelen voor een zoo vlot mogelijke
ontvangst en onderbrenging van de vluch
telingen enz.
Binnenland
Bij botsing tusschen twee Ned. auto's in
België is een der inzittenden omgekomen.
(3de blad).
Sport en Wedstrlfden
Het Ned. Olympisch Comité bestaat mor
gen 25 jaar. (3de blad).
Het schaaktournooi op de Semmering en
het wereldkampioenschap. (3de blad).
PRIJSVERHOOGING VAN
INDUSTRIEKOLEN.
Voor de Nederlandsche binnenlandsche
markt is besloten tot een verhooging van
den prijs van industriekolen, welke ver
hooging inmiddels reeds is ingevoerd. De
verhooging bedraagt 1 per ton. Hoogere
vrachten voor kolenvervoer, zoowel als de
aanhoudend groote vraag naar kolen, zijn
naar ons van bevoegde zijde is medege
deeld, de aanleiding tot deze prijsstijging.
Deze verhooging is geenszins de eerste.
Verschillende kolensoorten stonden reeds
3 gulden hooger in prijs dan vorig jaar.
Met den gulden die er nu bijkomt, moet
voor nootjeskolen en dergelijke soorten,
die door de industrie veel gebruikt worden
vier gulden meer betaald worden dan voor
de eerste prijsverhooging werd ingevoerd.
„Hbld."
NED.- R.-K. MIDDENSTANDSBOND.
Audiëntie bij den Minister van
Economische Zaken.
Nadat reeds aanstonds na het optreden
van den nieuwen Minister van Economi
sche Zaken diens aandacht was gevraagd
voor enkele aangelegenheden van hoogst
urgenten aard, heeft het hoofdbestuur van
den Ned. R.-K. Middenstandbsond het op
prijs gesteld dezer dagen zijn opwachting
te maken bij mr. M. P. L. Steenberghe, ter
bespreking van den algemeenen toestand
van het middenstandsbedrijf en ter toelich
ting van enkele door de organisatie naar
voren gebrachte wenschen.
Ter sprake kwamen achtereenvolgens de
noodzakelijkheid van lastenverlaging voor
het bedrijfsleven, de wettelijke beteuge
ling van het cadeaustelsel, en in het bij
zonder het op het jongste congres van den
Ned. R.-K. Middenstandsbond te 's-Herto-
genbosch behandelde vraagstuk van maat
regelen ter reohtstredksche bescherming
van het kleinwinkelbedriif.
Het hoofdbestuur heeft de gelegenheid
aangegrepen, den minister zijn levendi""
ingenomenheid en erkentelijkheid te be
tuigen in verband met de voor het sla-
gersbedrijf getroffen maatregelen en mede
in het bijzonder met het daarin vervat*1-
begin van uitvoering, dat gegeven is aan
de Vestigingswet-kleinbedrijf.
TAXE-GEDEELTE CON SUMPTIEMELK.
Nederlandsche Zuivelcentrale, 12 Sep
tember t.m. 18 September 1937 consump-
tiemelk regeeringscontract, taxe-gedeel-
te 6.75 cent, eventueel verhoogd met pre
mie of verminderd met qualiteitsafdracht.
Overmelk regeerinigs-minimumprijs 5.70
cent.
Afdracht bij levering in consumptie
van andere dan taxe-melk.
BOTERNOTEERING.
De commissienoteering voor Neder
landsche boter is gisteren vastgesteld op
J 0.81 per K.G.
