DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
28ste Jaargang
DINSDAG 7 SEPTEMBER lw/
No. 8821
Ste, £dd&ehe6oii/tai/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onz Agenten 20 cent per week 2.60 per kwaftaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT J
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Een vrijwilligers-leger
Het weekblad van de K.D.P., „Onze Vaan",
keert zich tegen de loting als aanwijzings-
middel voor den dienstplicht. Het noemt dit
systeem: „Menschenloterij".
Hierbij merkt de „Utrechtsche Courant"
in een artikeltje „Sentiment en logica" het
volgende op:
„Nu van tweeën één: óf men wenscht
heelemaal geen leger, en dus de vol
maakte weerloosheid des lands, óf men
erkent de noodzakelijkheid een er weer
macht. In het laatste geval kan men
van gevoelen verschillen over de uit
gebreidheid daarvan.
Het orgaan van de K.D.P. wil in
ieder geval geen sterk leger. Indien
het een tot het uiterste minimum be
perkte jaarlichting verlangt, en dus
slechts een gedeelte van de jaarlijk-
sche schare jongelingen voor den dienst
wil aangewezen zien, zal het de loting
moeten aanvaarden als het eenig mid
del, waardoor elke mogelijkheid van
willekeur bij die aanwijzing is uitge-
Af wij zing van de loting brengt rede
lijkerwijs vanzelf mede: óf algemee-
nen óf in het geheel geen dienstplicht.
„Onze Vaan" wijst het eerste lid van
het dilemma af. Durft ze het tweede
ervan te aanvaarden?
Wij moeten het ditmaal opnemen voor
„Onze Vaan".
Wij achten in dezen tijd een goed vrij
willigers-leger zeker geen onmogelijkheid.
Het zal duurder zijn ongetwijfeld.
Maar, naar onze meening, niet slechter, dan
het huidige door de loting samengestelde
leger.
Op een pleidooi voor een vrijwilligers
leger zou men momenteel al heel weinig
succes kunnen verwachten óók al van
wege de daaraan verbonden onkosten! 't Is
dan ook niet onze bedoeling, hier een der
gelijk pleidooi te houden. Alléén willen wij
hier niet laten passeeren, dat men zulk een
leger, een vrijwilligers-leger, zelfs niet
meer als een mogelijkheid, naar 't
schijnt, ziet of wil erkennen!
VRACHTAUTO IN DE LEK
GEREDEN
Twee Inzittenden
verdronken
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
ZONDERLINGE BENOEMING.
Curasao is een kolonie met overwegend
katholieke bevolking. Toch kreeg het als
inspecteur van het onderwijs een niet-ka-
tholiek, hetgeen het Kath. School
blad doet. schrijven:
„Laat dr. Moller of de heer Suring nu
maar niet interpelleeren over 't geval, want
's ministers antwoord is vooruit bekend.
Ofwel.... er was geen Katholiek be
schikbaar, of indien er ook al Katholieke
sollicitanten waren, dan staken hun niet-
katholieke mededingers toch torenhoog bo>
ven hen uit in geschiktheid en bekwaam
heid
Dit is zoo ongeveer de tekst van 't offi-
cieele lied, dat bij dergelijke gelegenheden
pleegt gezongen te worden.
Maarwie gelooft, dat er inderdaad
in ons heele land geen geschikte Katho
liek te vinden zou zijn voor dit inspec
teursambt?
Men vond altijd wel een Roomsche kracht
voor het gouverneurschap van Curagao,
men had met een weinig goeden wil nog
veel gemakkelijker een Roomschen in
specteur gevonden. De petroleummaat-
schappij, die op Curagao een steeds meer
overheerschende oeconomische positie in
neemt, schijnt al haar best te doen om
ook het geestelijk aspect van het eiland te
wijzigen in „neutralen" zin. De maat
schappij heeft haar eigen neutrale school
gesticht, wat noodig was, omdat de maat
schappij zoo goed als uitsluitend „neu
traal" georiënteerde employé's uitzendt.
Was deze benoeming nu misschien een on
tijdige concessie aan de „neutrale" Ko
ninklijke?"
Vaflimargen te kwart voor tien is
in de gemeente Tienhowen, nabij
Ameide, een vrachtauto van den be
steldienst „Reederij o;p de Lek", bij
het passeeren van een andere autoi,
in de Lek gereden.
De vrachtauto geraakte direct ge
heel onder water.
Van alle kanten werd hulp gebo
den, zoodat men er reeds na vijf mi
nuten in slaagde, een van de inzitt-
tenden, de ongeveer 39-jarigen G. de
Bie uit Ameide, naar bowen te bren
gen. Kunstmatige ademhaling mocht
echter reeds niet meer baten. De
heer de Bie was gehuwd en vader
van vier kinderen.
Een half uur later eerst slacjgde
men er in den 18-jarigen inzittende
J. de Groot uit'Nieuwpccirt boven te
brengen. Kunstmatige ademhaling
had ook bij dit slachoffer geen re
sultaat.
Vanmiddag om half een wist men nog
niet met zekerheid of zich wellicht nog
een derde persoon in den wagen bevindt.
Bij de firma, welker eigendom de auto is,
wordt hiernaar geinformeerd.
De burgemeester van de gemeente
Tienhoven, de heer C. W. Luyendijk, was
■dadelijk ter plaatse. Samen met dr. L. A.
Donker leidde hy de hulpverleening.
De vrachtauto., welke grootendeels met
fruit was geladen, was op weg naar de
veiling te Rotterdam.
Men stelt thans pogingen in het werk
de auto te lichten.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
Vrijdag a.s. komt waarschijnlijk de Mid-
dellandsche Zeeconferentie te Nyon bij
Genève bijeen. Gelukkig niet in Genéve
zelf, want dan zou Italië er niet aan kun
nen meedoen. Engeland kent groote betee-
kenis toe aan deze conferentie.
Groot Brittannië en Frankrijk zijn4 voor
nemens er een vastberaden houding aan te
nemen en zullen niet toestaan, dat de taak
der conferentie zal worden belemmerd door
obstructionisten.
Zij zijn, naar Reuter verneemt, overeen
gekomen op te treden zelfs indien er slechts
een meerderheid is en geen unanimiteit te
hunnen gunste.
Groot Brittanië en Frankrijk zijn echter
van meening", dat zij zullen kunnen rekenen
op den steun der regeeringen van Yoego
Slavië, Turkije, Griekenland en Egypte.
Het zou voor eenige regeering zeer moei
lijk zijn zich te verzetten tegen maatregelen,
welke bedoeld zijn om de veiligheid op de
Middellandsche Zee te vergrooten. De ge
zamenlijke uitnoodiging van Engeland en
Frankrijk vermeldt de ondraaglijke situatie,
welke geschapen is na de jongste onwettige
aanvallen op de scheepvaart in de Middel
landsche Zee door duikbooten en vliegtui
gen, welker identiteit niet onthuld is.
De bedoeling dezer conferentie zal zijn:
1. De middelen te onderzoeken om een
einde te maken aan den tegenwoordigen
toestand van onveiligheid op de Middel
landsche Zee en
2. De strikte toepassing te verzekeren
der regelen van het internationale recht ten
aanzien van de zeescheepvaart.
Misschien worden Nederland en Noor
wegen ook uitgenoodigd.
Juist op den voor-avond van de confe
rentie heeft Rusland een stap ondernomen,
welke leelijk roet in het eten kan gooien.
Moskou heeft n.l. te Rome geprotesteerd
tegen het torpedeeren van Russische sche
pen en beschuldigt daarvan Italië. Moskou
had beter even kunnen wachten, tot de con
ferentie deze zaak aangesneden had; nu
verwekt het protest maar misnoegen.
In China is de toestand nog onveranderd.
De tegenstand van China wordt met den
dag sterker. Dat blijkt al weer uit de her
overing van Paosjan door de Chineezen.
China schijnt nu ook te willen overgaan tot
een beroep op den Volkenbond. Dat zal wel
niet zoo heel veel uithalen.
BEDRIJFSTOESTAND
en
ARBEIDSMARKT
Blijkens mededeeling van het Centraal
Bureau voor de Statistiek toonen de resul
taten van het onderzoek naar den bedrijfs-
toestand en den stand der arbeidsmarkt in
het tweede kwartaal van 1937 aan, dat de
bedrijvigheid in onze industrie als geheel
genomen zich in opwaartsche richting be
weegt. Dit was in hoofdzaak te danken aan
de voortgaande opleving in verschillende
industrieën van productie-middelen en
vele export-bedrijven, benevens in een
aantal bedrijven, welke hulpstoffen voor
nijverhed, handel en verkeer vervaardi
gen, hoewel de toestand in dit onderdeel
van het bedrijfsleven een sterk gescha
keerd karakter bleef dragen, waarbij slap
te meermalen den boventoon voerde.
In de industrieën, die verbruiksgoederen
vervaardiggen en daarbij geheel of grooten
deels op de binnenlandsche markt zijn aan
gewezen, vertoonde de opleving een zwak
kere tendenz. Men gevoelde hier in vele
gevallen het nadeel van de nog beperkte
koopkracht van onderscheidene groepen
der bevolking, waarbij de in den laatsten
tijd gestegen kosten van levensonderhoud
soms wel als nieuwe ongunstige factor wer
den genoemd. In verschillende der bedrij
ven, die zich in vorige maanden in een
niet onbelangrijke toeneming van werk
zaamheden konden verheugen, trad
meer in het bijzonder in het laatste deel
van het kwartaal een zekere terugslag
of stilstand der verbetering in, doordat
afnemers (grossiers, kleinhandelaren, e.d.)
hun groote inkoopen staakten of vermin
derden wegens daaraan niet evenredige
vraag van de zydé der verbruikers. Tot
staan gekomen prijsstijging speelde hierin
mede een rol. Overigens was vnl. in een
aantal branches van de groep der. voe
ding- en genotmiddelen nog steeds weinig
herstel merkbaar of werkte dit zeer traag
door. Daarbij kwamen vooral uit deze be
drijven nog ernstige klachten over de prij
zen (scherpe concurrentie) in welk ver
band men mede bleef wijzen op den na-
deelingen invloed van de crisisheffingen
ten bate van den landbouw.
Gering of nog afwezig was de verbete
ring ook in commise export-bedrijven, wel
ke meer dan anders hinder ondervonden
van invoerbeperkingen in het buitenland.
Daarentegen gaf het buiten de eigenlijke
nijverheid vallende bouwbedrijf, waar de
opleving mede was achtergebleven, thans
over het geheel genomen vooruitgang te
zien.
In het overzicht, hetwelk wordt opge
nomen in de ter perse zijnde aflevering van
het maandschrift, kan men den gang van
zaken aan de hand van verschillende indi
ces (o.a. grondstoffeninvoer, in- en uitvoer
van fabrikaten, werkloosheidscijfers) uit
voeriger geschetst vinden dan wij het kun
nen opnemen.
MINISTER VAN BOEIJEN.
Naar wij vernemen zal de minister van
binnenlandsche zaken, de heer van Boeijen,
die eenige weken geleden in het diacones-
senhuis „Bronovo" werd opgenomen en die
dit na enkele dagen observatie weder ver
liet om een paar weken thuis rust te hou
den, morgen opnieuw naar „Bronovo" gaan.
In 's ministers gezondheidstoestand was
namelijk geen verbetering gekomen en
thans achtte de geneesheer een operatie
onvermijdelijk. Deze zal zeer waarschijn
lijk in de loopende week geschieden.
STEUN AAN DEN TUINBOUW.
De minister van Economische Zaken
heeft besloten uit het Landbouw-Crisis-
fonds aan hen, die als teler van gewas
sen van den tuinbouw zijn aangesloten bij
de stichting Nederlandsche Groenten- en
Fruitcentrale, en op den dag der uitkee-
ring geacht kunnen worden hun bedrijf
alsnog uit te oefenen, steun te verleenen
tot ten hoogste f 1.300.000.
STEUN VELDBOONEN OOGST 1937.
De Minister van Economische Zaken
heeft besloten, uit het Landbouwcrisis
fonds ten behoeve van telers van veld-
boonen steun te verleenen, onder voor
waarde, dat de voor steun aangeboden
veldboonen zijn gedenatureerd. Deze
steün zal een door den regeeringscommis-
saris vast te stellen bedrag niet mogen
overschrijden. De steun wordt vastge
steld aan de hand van de waarde der
veldboonen en van een richtprijs van
9.25 Der 100 K.G.
DE ZUIVELMAATREGELEN.
Een mededeeling van den handel.
Naar aanleiding van de berichten betref
fende de wijzigingen in de heffingen op
boter, oliën en vetten en margarine en de
afschaffing van het menggebod, schrijft de
Ned. R.K. Bond van handelaren in boter
en margarine, dat gedurende de vorige
week door de fabrieken nog geen marga
rine tegen den verlaagden prijs werd afge
leverd.
Door den handel kon dus ook geen mar
garine tegen verlaagden prijs worden door
geleverd. Pas met ingang van gisteren,
Maandag, 6 September, is dit het geval.
Een der margarinefabrieken schreef b.v.
d.d. 3 September aan haar afnemersdetail
listen:
„In verband met voorraden vermengde
margarine, accijns-v erhooging enz. is
het niet mogelijk gebleken, de prijsverla
ging van margarine eerder te doen ingaan
dan Maandag 6 September a.s.
Met ingang van dien datum wordt de
margarine niet meer gemengd met 10 pet.
roomboter, zoodat pure margarine zal wor
den geleverd tegen een prijs, welke vier
cent per K.G. lager zal zijn, dan u voor
heen voor het gemengde product betaalde.
Dat deze verlaging niet grooter is, vindt
zijn oorzaak in de verhoogde margarine
accijns.
Naast het hierboven genoemde pure mar
garine-product zal door ons verkrijgbaar
worden gesteld margarine vermengd met
15 pet. versche roomboter onder rijkscon
trole. De verpakking hiervan zal voorloo-
pig alleen geschieden in halfponden, on
der het merkde prijs hiervan be
draagt 12 ct. per K.G. boven den verlaag
den margarineprijs".
Tot goed begrip van dez.e zaak dient nog
een mededeeling te volgen.
Als in het eerste bericht verklaard wordt,
dat de prijs van de door den fabrikant af
te leveren margarine met 5 cent wordt ver
laagd, dan wordt bedoeld, dat voortaan de
prijs van de door de fabrikanten afgelever
de ongemengde margarine 5 cent per K.G.
lager zou kunnen zijn dan vroeger de prijs
was van de door de fabrikanten afgelever
de margarine met 10 pet. boter gemengd.
Wil de consument derhalve van de prijs
verlaging van margarine met 1 cent per
pakje van een half pond profiteeren, dan
moet hij nemen het nieuwe, niet met boter
gemengde margarine-product.
Wenscht hij boter in de margarine,
wenscht hij melange, dan kan hij geen ver
laging van de prijs verlangen, dan zal hij'
een verhooging ten opzichte van. den
ouden prijs der met 10 pet. boter gemeng
de margarine moeten bewilligen.
Immers, wel is door de regeering het
menggebod afgeschaft, en is dus de ver
plichte menging van 10' pet. boter in de
margarine vervallen, maar tegelijkertijd
is in het kader der crisiszuivelpolitiek
om de gewenschte prijs- en af zet verhouding
tusschen margarine en boter te doen blij
ven bestaan de heffing op de margarine
verhoogd. Terecht maakte dan ook het
regeeringspersbericht geen melding van
een verlaging van de heffing op margarine.
Het bericht luidde, dat de heffing op mar
garine zoodanig was vastgesteld, dat de
prijs van de door den fabrikant af te leve
ren margarine voortaan niet meer verplicht
met 10 pet. boter gemengd met 5 cent werd
verlaagd.
Hierbij kan nog worden aangeteekend,
dat de prijs van de door den fabrikant af
geleverde ongemengde margarine wel met
5 cent per K.G. zou kunnen worden ver
laagd, maar dat de prijs der belangrijkste
fabrieken slechts met 4 cent per K.G. ver
laagd is. Door den detailhandel kan dus ook
de prijs slechts met 4 cent per K.G. ofwel
met 1 cent per halfpondspakje ongemengde
margarine worden verlaagd. Het verschil
van 1 cent per K.G. komt niet terecht in
de kas van den handel, maar blijft bij de
margarinefabriek.
Resumeerend is het dus goed te weten:
dat hi de vorige week voor den handel
nog geen margarine tegen den verlaagden
prijs beschikbaar was, zoodat bij den han
del nog geen prijsverlaging kon worden
verwacht;
dat de prijs voor den handel voor on-
gemengde margarine slechts 4 cent per
K.G. lager is geworden en niet 5 cent, zoo
als mogelijk zou zijn;
dat door de verhooging van de heffing
op margarine in het kader der crisis
zuivelpolitiek noodzakelijk deze verla
ging alleen geldt voor de niet meer met
boter gemengde margarine;
en dat dus de consument, die melange
margarine met boter wenscht, niet op de
prijsverlaging kan rekenen, doch met een
geringe prijsverhooging rekening zal moe
ten houden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De deelneming aan de Middelandsche
Zeeconferentie. Een Russisch protest te
Rome. (2de blad).
China zal een beroep doen op den Vol
kenbond. (2de blad).
De partijdag te Neurenberg geopend.
(2de blad).
Binnenland
Mededeelingen inzake den margnrine-
prijs. (1ste blad).
Instelling bedrijfsraad vertor het bctiw-
bedrijf. (1ste blad).
Een Scheveningsche logger heeft op de
Noordzee zes opvarenden van een Engelsch
watervliegtuig gered. (3de blad).
Vanmorgen is te Amersfoort een inbre
ker, die van zijn politiegeleide ontvluchtte,
door een vrachtauto overreden en gedood.
(3de blad).
In de gemeente Tienhoven reed heden
morgen een vrachtauto in de Lek, waarbij
de twee inzittenden verdronken. (1ste
blad).
Sport en Wedstrijden
Japan zou voornemens zijn af te zien
van de organisatie der Olympische Spelen
in 1940. (3de blad).
DE KONINGIN IN ZEELAND.
Bij de onthulling van het monument voor
de Koningin-Moeder op den Dam te Mid
delburg heeft de Koningin na de rede van
den commissaris der Koningin als volgt
gesproken:
Mijnheer de Commissaris.
Gaarne geef ik gevolg aan uw uitnoo
diging, dit monument thans te onthullen.
Met gevoelens van dankbaarheid sta ik hier
jegens de bevolking van geheel Zeeland,
die op zoo treffende wijze eendrachtig
uiting geeft aan haar aanhankelijkheid en
liefde jegens mijn geliefde moeder door
de oprichting in haar midden van haar
beeltenis in deze oude hoofdstad en door
de aanwezigheid van zoovelen bij deze
plechtigheid. Hartelijk en moederlijk heeft
zij ook steeds met de Zeeuwen meegeleefd
in hun lief en leed. Het feit, dat zij een
plaats inneemt in hun harten, heeft onge
twijfeld bijgedragen tot haar levensblij
heid. Al hetgeen zij ons gaf hebben wij bij
voortduring steeds noodig. Zij en haar
arbeid leven voort in heden en toekomst.
Alvorens de Koningin den Dam verliet,
heeft zij den beeldhouwer, H. J. Etienne uit
Delft en den heer A. Bosdijk, leider van het
zangkoor en dichter en componist van de
gezongen liederen, haar dank betuigd. Den
heer Etienne verzekerde zij, dat het beeld
een uitstekende gelijkenis vertoont.
Vervolgens is H. M. weer door duizen
den toegejuicht, naar het station gereden
en met den trein van 4 uur 50 naar het Loo
vertrokken.
Na het vertrek van de Koningin ving het
défilé langs het monument aan, waaraan
ongeveer 14.000 personen hebben deelge
nomen. Daarna werd de tweede uitvoering
van de liederen gegeven. De dag werd met
een concert op de Markt besloten.
Gisteravond om half negen is de Konin
gin van haar bezoek aan Zeeland per ko
ninklijken trein aan het stationsemplace
ment voor het paleis het Loo teruggekeerd.
Langs het afgezette perron stond een groote
menigte belangstellenden, die H. M. met
gejuich begroette. De Koningin legde met
haar gevolg den weg naar het paleis het
Loo te voet af.
DE K. D. P.
De Kath. Democr. Partij verstrekt van
een door haar gehóuden congres volgend
wel zeer kort communiqué voor de pers:
„De Katholiek Democratische Partij
heeft Zondag te Amersfoort een buiten
gewoon congres gehouden. Dit congres
was zeer druk bezocht. Hoofdpunt van de
agenda was een bespreking van den uit
slag der Kamerverkiezing op 26 Mei j.l.
en daarmede in verband het voortbestaan
der partij.
Met nagenoeg algemeene stemmen is
tot voortbestaan der partij besloten. Een
aantal voorstellen van het partijbestuur
werd goedgekeurd".
