ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1937
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE RIJKDOM IN STAD EN OMTREK.
KERKNIEUWS
28ste Jaargang
No. 8813
S)e £eid4eh£0ou/te!/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij ona Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad te voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
KATHOLIEK CONGRES TE
DORTMUND
10 Bisschoppen en Abten op het Congres
te Dortmund.
DORTMUND, 26 Aug. 1937.
We moeten ver in de geschiedenis
van het Duitsche Katholicisme terug
gaan, om ons zoo'n enthousiaste ge-
loofsmanifestatie te herinneren als we
hedenavond in Dortmund, bij de ope
ning van het groot Katholiek Congres
der Auslanddeutsche Mission hebben
meegemaakt.
De Reinoldus-zaal was veel te klein
om alle afgevaardigden uit bijna alle
landen van Europa en de overzeesche
gebieden met de belangstellenden uit-
Dortmund en omgeving te kunnen be
vatten. Duizenden moesten worden af
gewezen. Het is een manifestatie ge
worden der Katholieke Duitschers,
een uiting van trouw aan Kerk, Paus,
Priesters en Bisschoppen, trouw ook
aan het Duitsche Vaderland, zooals we
nog nimmer hebben gekend. De woor
den van den Aartsbisschop van Pader-
born, dr. Caspar Klein, tot wiens dior
cees Dortmund behoort, en die met den
Aartsbisschop van Osnabruck Staats
raad dr. Beraing reoht van de Bis
schopsconferentie in Fulda, ter verga
dering kwam, waren de Katholieken
zoo uit het hart gegrepen, dat men de
ontroering in de zaal kon voelen.
Voor de Duitsche Katholieken die
deze geloofsmanifestatie meemaakten,
zijn het onvergetelijke momenten ge
weest.
De groote Reinolduszaal, die 800 men-
schen kan bevatten, was tot in de uiterste
hoeken gevuld. Witte en gele dahlia's en
groene planten sierden het podium, waar
boven het insigne van de Katholieke Aus
landdeutsche Mission, het Kruis van het
Geloof en het Anker van de Hoop, was aan
gebracht.
Aan de bestuurstafel hadden plaats ge
nomen Aartsbisschop dr Joan Sarics van
Serajewo (Joego-Slavië), Mgr. Xaver.
Geyer, Bisschop in Banz; Mgr. Augustin
Pacha, Bisschip van Temesvar, Mgr. Alois
Scheiwiler, Bisschop van St. Gallen; Mgr.
dr. Heinr. Wienken Coadjutor van Meis
sen, Abt Alcuin Deutsch van St. John in
Collegeville (Ver. Staten), Abt Rafaël Mo-
litor van St. Joseph in Gerieve en Abt
Dominicus Schelhorn van Sao Bento in
Sao Paulo (Brazilië), waarbij zich tijdens
de vergadering nog voegden Mgr. dr. Cas
par Klein, Aartsbisschop van Paderbom en
Aartsbisschop Staatsraad dr. Wilhelm
Berning van Osnabruck.
Allerlei soorten Ordesgeestelijken, Sae-
culiere priesters, religieusen en diverse
Congregaties, verpleegsters, geestelijken en
leeken uit 28 verschillende landen waren
hier tegenwoordig. Er waren afgevaardig
den uit Argentinië, Brazilië, Canada, Elzas,
België, Holland, Denemarken, Roemenië,
Joego-Slavië, Ver Staten, Zweden, enz. enz.
Nadat een gemengd koor het Jubilate
Deo van von Thiel had gezongen, en dr.
Scherer een korte begroetingsrede had uit
gesproken, werd het woord verleend aan
den vertegenwoordiger van den Oberbuer-
gemeister van Dortmund dr. Inckman, die
de congressisten verwelkomde en een over
zicht gaf van de ontwikkeling van de stad
Dortmund in den loop der eeuwen. Deze
rede werd besloten met het zingen van het
Duitsche Volkslied.
Daarna gaf de pastoor der Probstei-
kirche dr. Wilhelm Aufenanger een enthou
siaste beschouwing over den groei van het
Katholicisme in Dortmund, dat thans in
haar 52 parochies 230.000 zielen telt. Te
recht merkte dr. Scherer na deze rede op,
dat de belangstelling in Dortmund voor dit
congres zoo groot was, dat men gemakke
lijk de Westfalenhalle had kunnen vullen.
Vervolgens gaf dr. Scherer, de leider van
de organisatie der Auslanddeutsche Mis
sion uit Berlijn, een overzicht over den
groei der Katholieke Pers in Amerika, die
op 20 Juli van dit jaar het eeuwfeest vier
de van de herdenking van de stichting van
de eerste Katholieke krant in Amerika,
„Der Wahrheitsfreund" die door een Duit-
scher dr. Joan Martin Henny in Ohio werd
opgericht. In 1900 waren er niet minder
dan 61 Katholieke Duitsche dag- en week
bladen in Amerika. Doch ook hier maak
te de wereldoorlog slachtoffers, zoodat het
aantal katholieke Duitsche kranten daar is
gedaald tot 18. Dr. Scherer begroette in
Direktor Valentin Peters die ter vergade
ring aanwezig was de geheele katholieke
Pers in de Ver. Staten.
Toen deze afgevaardigde uit Amerika
daarna het woord verkreeg, om het ze
genrijk werk van de zielzorg onder de
Duitsche landverhuizers te roemen, dankte
hij den vertegenwoordiger van de stad
Dortmund voor zijn gedane toezegging,
dat ook in het Derde Rijk de religieuse
vrijheid gehandhaafd zou blijven (storm
achtig applaus). In Amerika, zoo ver
volgde dr. Valentin Peter, is gevochten
voor de vrijheid der pers en tenslotte zijn
alle uitzonderingswetten tegen de Katho
lieken afgeschaft (applaus). Toen de Bij
zondere Scholen verboden waren, werd
een beroep gedaan op het Opperste Ge
rechtshof, dat ten slotte verklaarde dat
de rechten der ouders op de Bijzondere
School gehandhaafd moesten blijven (ap
plaus). Spreker besloot zijn rede met den
wensch dat de Katholieke geest onder de
Duitschers der geheele wereld met de
Duitsche volksaard behouden zou mogen
blijven.
Daarna zette het koor in: „Christus
vincit Christus overwint" van Nuffel.
Vervolgens besteeg de aartsbisschop
van Serajewo dr. Joan Sarics het spreek
gestoelte en herinnerde er aan hoe het
oude Catholica Germania docet ook thans
nog geldend was voor wat betreft de aan
hankelijkheid der Duitsche Katholieken
aan de Kerk. Ook thans staan de Duit
sche Katholieken achter hun priesters,
achter hun bisschoppen en achter den H.
Vader (donderend applaus). Blijft stand
vastig in uw geloof, onwrikbaar als
oude Westfaalsche eiken. Heil Duitsch-
land en geloofd zij Jezus Christus, be
sloot de aartsbisschop van Serajewo zijn
langdurig toegejuichte rede.
Intusschen waren ook de bisschoppen
van Paderbom en Osnabruck ter verga
dering gekomen en met stormachtig
„Heil"-geroep begroet.
Onder groote ontroering vertelde de
Aartsbisschop van Paderbom hoe zij zoo
laat in Dortmund waren aangekomen.
„Wij komen van de bisschopsconferentie
in Fulda en wegens het groot gewicht der
daar gevoerde besprekingen, konden wij
niet eerder vertrekken. Als herder van
dit .diocees, roep ik u allen hartelijk wel
kom toe en deze woorden winnen aan
beteekenis, daar ik ze mag uitspreken
namens het heele Duitsche Episcopaat,
dat op het graf van Sint Bonifacius te
Fulda voor het welslagen van dit Congres
gebeden heeft. Spreker is blij hier den
vertegenwoordiger der stad Dortmund te
zien. Hij ziet daarin het bewijs dat het
stadsbestuur belang stelt in het weldadig
werk van de Katholische Duitsche Aus-
landmission en hij verzoekt dr. Inckman
dezen dank aan de autoriteiten over te
brengen. Naast de boortorens en schoor-
steenen rijzen in deze stad vele kerkto
rens wijzend ten hemel, naar het eind
doel van iederen mensch. Wie trouw aan
Christus blijft zal ook het vaderland ge
ven wat haar toekomt. Een Christen
geeft het vaderland wat haar toekomt,
niet alleen vanwege zijn burgerplicht of
om redenen van tactischen aard, maar
ook uit godsdienstig bewustzijn vervult
de Christenmensch zijn plicht jegens zijn
land. Hoe zorgvuldiger wij vasthouden
aan de geloofswaarheden des te offer
vaardiger zullen wij zijn voor het behoud
van onze nationale goederen, voor het
welzijn van het vaderland en wij zullen
achterwege laten alles wat de goede
naam van ons vaderland zou kunnen
schaden. Die na ons komen zullen wij
achterlaten trouw aan Christus en trouw
aan het vaderland. „Voor God en Vader
land" zullen geen leege woorden voor
ons zijn, maar zij zullen richting geven
aan onze daden. Moge in deze ure op
klinken de gelofte van trouw aan het ge
loof, trouw aan het vaderland, trouw aan
onze Duitsche broeders in den vreemde.
(Stormachtig applaus).
Het zou ons te ver voeren, wanneer
wij de diepe ontroering moesten be
schrijven die er onder de aanwezigen te
bemerken viel, toen de diverse afgevaar
digden, ieder op hun manier de groeten
overbrachten van de Katholieke Duit
schers uit het buitenland. Wel werd tel
kens benadrukt wat speciaal de priesters
en religieusen voor het behoud van de
Duitsche volksaard hebben gedaan.
Toen de vergadering te elf uur beslo
ten werd met het lied „Christus is Ko
ning" hadden de Duitsche bisschoppen
nog een stormachtige ovatie in ontvangst
te nemen.
Het was een onvergetelijke avond....
230 millfoen ging verloren
(ii)
In eén vorig aitikel hebben wij de da
lingen vermeld, die het aantal vermogende
ingezetenen in de velschillende gemeenten
in onze streek, in de crisisjaren heeft onder
gaan. Uiteraard hebben echter ook zij, die
nog wel in de vermogensbelasting zijn aan
geslagen, en wier bezit dus ook nu nog
méér dan zestien duizend gulden bedraagt,
hun vermogen in meerdere of mindere mate
zien slinken. Het resultaat van de daling
van het aantal gegoeden en de verkleining
van ieders individueel bezit is een aanmer
kelijke teruggang van het totale volksver
mogen in elke gemeente. De omvang daar
van blijkt uit onderstaande tabel, waarin
de eerste kolom aangeeft hoeveel de aan-
geslagenen in de vermogensbelasting in
elke gemeente tezamen bezaten bij den aan
vang van de crisis; de tweede kolom geeft
het tegenwoordige gezamenlijke bezit aan
terwijl de derde kolom de procentueele da
ling vermeldt. Ook nu rangschikken wij de
omliggende gemeenten weder in opklim
mende volgorde van den teruggang.
Totaal ver-
- mogen in
millioenen
bij aanvang Vermin-
v. d. crisis thans dering
Leiden 105,4 80,7 23,5 pet.
Omliggende gemeenten
Oegstgeest 30,8 27,2 11,7
Rijnsburg 3,5 2,8 19,2
Wassenaar 274,9 213,1 22,4
Veur L.dam 5,4 4,1 23,7
Zoetermeer Zw. 7,8 5,9 24,8
Woerden 13 9,6 26,7
Bodegraven 17,1 12,3 27,8
Benthuizen 1,6 1,1 31,2
Voorschoten 13,7 9 34
Alphen aan den Rijn 28,1 18 35,8
Boskoop 13,9 8,9 35,9
Barwoutswaarder 1,3 0,8 36
Leiderdorp 3,2 2 38,7
Moercapelle 1,2 0,7 41,1
Koudekerk 2,6 1,5 43,1
Haarlemmermeer 22,5 12,8 43,2
Nieuwveen 2 1,1 44,2
Warmond 13,5 7,5 44,3
Zwammerdam 3,1 1,7 44,3
Woubrugge 4,4 2,4 45,6
Leimuiden 3,9 2 47,2
Rietveld 2,5 1,3 48,7
Voorhout 4,5 2,3 49
Hillegom 21,2 10,8 49,1
Hazerswoude 8,7 4,2 51,4
Lisse 30,4 14,5 52
Nieuwkoop 4 1,9 53,4
Zoeterwoude 10,6 4,7 55,8
Waarder 2,4 1 56,8
Noordwijk 32,2 13,7 57,2
Noordwijkerhoui 9 3,8 57,5
Ter Aar 3,6 1,4 60,7
Sassenheim 18,8 6,9 63,8
Rijnsaterwoude 1,4 0,5 64
Zevenhoven 1,6 0.6 64,8
Afzonderlijk vermelden wij:
Katwijk 8,7 9,4
Vermeerdering van 7,6 pet.!
Het allereerst treft bij het bezien van
deze cijfers-het enorme onderlinge verschil
in den teruggang van het volksvermogen in
elke plaats. Laten wij Oegstgeest buiten
beschouwing, dan varieert de daling tus
schen 19 en 65 procent! Deze grenzen lig
gen dus wel bijzonder vér uiteen. Leiden
neemt met een dalingspercentage van 23,5
een goéde plaats in, hetgeen niet wegneemt,
dat alleen reeds in onze stad het gezamen
lijke vermogen der inwoners met meer dan
vijf-en-twintig millioen gulden is gedaald.
In elf gemeenten bleef niet de
helft van het vermogen ge-
In geheel Nederland ging het volksver
mogen met 28,6 procent omlaag, in Zuid-
Holland met 32,9 procent. Vergelijken wij
de besproken gemeenten met deze gemid
delden, dan blijken met" inbegrip van Lei
den slechts acht, resp. negen gemeenten
daar beneden te blijven. In de overgroote
meerderheid der plaatsen in onze streek
was de teruggang grooter, in sommige véél
grooter.
In elf gemeenten bleef zelfs niet de
helft van het volksvermogen gespaard.
In vier gemeenten, Ter Aar, Sas
senheim, Rijnsaterwoudeen
Zevenhoven overschreed de da
ling zelfs de zestig procent. Slechts
weinig streken in ons land moesten
zulke ongunstige cijfers noteeren.
Bij de z.g. bloembollengemeenten
valt ook het groote verschil tusschen
Hillegom en Lisse eenerzijds, en Sas
senheim anderzijds op. Het verschil be
draagt bijna vijftien procent!
Katwijk neemt een uitzonderingspositie
in. Op de cijfers afgaande zou men tot de
slotsom moeten komen, dat deze gemeente
geen crisis maar juist een gouden tijd ach
ter den rug had. Zoo mooi is het echter niet.
Maar er zijn enkele gemeenten in het land,
waar men het voorheen niet zoo erg pre
cies nam met het aangeven van zijn kapi
taal voor de fiscus. Daaraan is een paar jaar
geleden een einde gemaakt en zoo is ook
in Katwijk niet het volksvermogen geste
gen doch alleen maar het aan de belasting
opgegeven vermogen. Waarmede wij na
tuurlijk niets ten nadeele van de Katwijkers
in het algemeen willen zeggen.
Het totale, in onze streek gevestigde ver
mogen daalde blijkens bovenstaande cij
fers van 732 millioen tot 502 millioen of
met 230 millioen gulden, d.w.z. met 31,4 pro
cent. Dit cijfer ligt dus tusschen de rijks-
en provinciale gemiddelden in. Dit is ech
ter in hoofdzaak te danken aan de gunstige
cijfers van Leiden, Oegstgeest en Wassenaar.
Schakelen wij deze drie gemeenten uit, dan
blijkt in de overige gemeenten het totale
volksvermogen met 43 procent te zijn ge
daald.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De opmarsch der rechtsche troepen in
Noord-Spanje duurt voort (2e blad).
Naar verluidt zou Engeland krachtiger
maatregelen willen nemen in China
(2e blad).
Binnenland
Te Mill en Doesburg zijn gisteren twee
personen door den bliksem gedood. (4de
blad).
De Nederlandsche Rondvlucht 1937
(Luchtvaart, le blad).
Sport en Wedstrijden
Bij de interacademiale kampioenschap
pen te Parijs is gisteren bij het schermen
een Fransch student door een steek getrof
fen en gedood. (4de blad).
LEIDSCH
GLAS IN LOOD BEDRIJF
Goed - Goedkoop en Vlug
ALLEEN
Hooigracht 42, Leiden,Tel. 3671
Ook levering van alle soorten Glas
Een inteiessant kijkje aan boord van het Prinselijk jacht .Plat Hein", dat hedenmiddag
officieel aan het Prinsetijk Echtpaar is overgedragen
LEVEND VERBRAND
Verhuis-auto te Oegstgeest
in vlammen
Gisteravond omstreeks half tien is op den
Rijksweg te Oegstgeest een gesloten ver-
huisauto, toebehoorende aan H. de Bie te
Rotterdam, tegen een aan de rechterzijde
van den weg stilstaande truck met oplig-
ger van den heer H. P. H. Rij nart te Klun-
dert gereden.
Onmiddellijk na de botsing vloog de
aanrijdende auto in brand. De chauf
feur, D. de V., uit Rotterdam, kon zich
uit de auto werken, doch de naast hem
zittende St. M., die in dienst was bij
De Bie, kon zich niet meer uit de ca
bine redden en kwam in de vlammen
De aangereden auto bekwam alleen scha
de aan de achterzijde.
De aanrijding vindt vermoedelijk haar
oorzaak in een tegenligger, die met ver
blindende lichten reed, waardoor de be
stuurder van den verhuisauto het kleine
roode achterlicht van. den opligger niet heeft
opgemerkt.
De chauffeur heeft ernstige brandwonden
en een beenbreuk opgeloopen. Nadat hij
door dr. Hugenholtz was verbonden, is
hij overgebracht naar het academisch zie
kenhuis te Leiden.
Het lijk van den verongelukte. M. is over
gebracht naar het lijkenhuisje bij het
Groene kerkje te Oegstgeest. Vermoedelijk
was hij, vóór de auto in brand vloog, reeds
bewusteloos geslagen door de hevige bot
sing.
De totaal verbrande auto is door de politie
in beslag genomen.
EEN DAGELIJKSCHE H. MIS
IN LISSABON
Voer het Sint Petrus Liefdewerk
Tengevolge van de beraadslagingen der
algemeene vergadering van dit jaar heèft
het bestuur van het Pauselijk Liefdewerk
van den H. Petrus voor de Inlandsche
geestelijkheid besloten iederen dag een H.
Mis vogr de weldoeners, voor de overlede
nen, en voor de Inlandsche Seminaristen
en Priesters te laten lezen in de kerk van
den Carmel van Lisieux op het altaar
waar de kostbare reliquieën van de H.
Theresia van het Kindje Jezus, de Patro
nes van het werk bewaard worden.
