Amerikaansche kruiser te
Sjanghai getroiien
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
ZATERDAG 21 AUGUSTUS 1937
No. 8807
3)e£eid^ehcSou^mu
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij ona- Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT t
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Ons onderwijs
De onder wijs-vraagstukken moeten
uiteraard de volle belangstelling hebben
van allen, die zich interesseeren voor het
belang van hét volk dus van allen.
Om deze stelling te kunnen verdedigen,
behoeft men niet zich schuldig te maken
aan intellectualisme. Onder intellec
tualisme wordt verstaan het eenzijdig aan
dacht schenken aan de verstandelijke vor
ming, met het gevolg, dat de andere on
derdeden der opvoeding, met name de
godsdienstig-zedelijke vorming, niet tot
hun recht komen.
Wie het belang van het onderwijs zeer
hoog schat behoeft het onderwijs daarom
nog niet he thoogstete schatten en nog
veel minder uitsluitend het onder
wijs als belangrijke factor in de opvoeding
te beschouwen.
Bovendien ligt voor ons in het onder
wijs gedeeltelijk omsloten de godsdien
stig-zedelijke vorming.
Om deze laatste reden staat vooral bij
ons het bijzonder, het katholiek onderwijs
zoo bijzonder hoog in onze waardeering
theoretisch, maar niet alléén theoretisch,
hopen we!
Deze waardeering moet zich o.m. uiten
in de geldelijke belooning van de onder-
wijs-krachten. En nu komen we nog 'n
keer terug op een onderwerp, waarover
al we meermalen hebben geschreven.
In de „Maasb." slaakt een kweekeling
met acte(s) weer ééns een „cri de coeur".
Hij schrijft o.m. het volgendé:
„Er zijn in Nederland pl.m. 30.000 onder
wijzers en onderwijzeressen in door 't Rijk
betaalde betrekkingen en 15.000 werkloo-
zen.
Van deze 15.000 zijn er 3736 werkzaam
als „kweekeling met akte". Dit zijn vol
ledig bevoegde leerkrachten, vaak nog
met hoofdakte en meer aktes, die volko
men zelfstandig werkzaam zijn in 'n eigen
klas van zoo doorsnee 40 tot 50 leerlingen
maar die of totaal niet betaald worden of
'n zeer kleine vergoeding krijgen van ge
meente of schoolbestuur. Deze leerkrach
ten kunnen practisch niet gemist worden,
zonder hen was het Lager Onderwijs een
volkomen ruïne".
De rechtvaardigheid eischt, dat aan de
zen toestand zoo spoedig mogelijk een
einde wordt gemaakt dat hierin ver
betering wordt gebracht.
Het Comité van Katholieke Actie
«Voor God" schrijft ons
De boodschap voor
onzen tijd.
De nieuwe tijd een waren
huis van aardsche cultuur,
een stapelplaats van tijdelijke
goederende oude Kerk een
oogstveld van hemelsche be
langen, een ark van eeuwigheids-
goederen.,»^ de nieuwe tijd een
mengelmoes van dwaze ge
noegens j de oude Kerk een Gol
gotha van kruisiging en zelfver
loochening.^.. de nieuwe tijd een
ziekenhuis van zedelijke en
sociale noodde oude Kerk de
barmhartige Samaritaan in dat
hospitaal.***,. Zijn dat geen tegen
stellingen als dag en nacht 1
En toch zijn de oude waarheden
van de kerkelijke geloofsleer, de
oude geboden van de kerkelijke
zedenleer, de oude genade
middelen van de kerkelijke ver-
lossingsleer ook voor den nieuwen
tijd geopenbaard en ingesteld. De
oude kerk heeft EEN GODDE
LIJKE BOODSCHAP OOK
VOOR DEN NIEUWEN TIJD*
Kardinaal Faulhaber.
Van wie was de granaat?
EEN AMERIKAANSCHE MATROOS
GEDOOD.
Gisteravond, omstreeks 7 uur (plaatse
lijken tijd) is op den voorsteven van het
Amerikaansche oorlogsschip „Augusta"
liggende te Sjanghai een granaat, afkom
stig van een luchtdoelkanon neergeko
men en ontploft.
Een Amerikaansche matroos werd ge
dood en achttien anderen gewond.
Het is niet bekend door wie van de
strijdende partijen de granaat is afge
schoten.
Verscheidene Britsche oorlogsschepen
lagen vlak achter den kruiser „Augusta"
gemeerd.
Uit Washington wordt in verband met
het gebeurde op de „Augusta" gemeld,
dat het ministerie van buitenlandsche za
ken verwacht, dat de opperbevelhebber
der Amerikaansche vlootstrijdkrachten in
de Chineesche wateren, zoowel bij de
Chineesche als de Japansche autoriteiten
een krachtig protest zal indienen.
President Roosevelt heeft verklaard,
dat alle noodzakelijke maatregelen door
de Amerikaansche autoriteiten ter plaat
se zullen worden genomen, aangezien zij
het beste over den toestand kunnen oor-
deelen. De president voegde hieraan toe,
dat hij dergelijke incidenten, gezien den
toestand te Sjanghai, onvermijdelijk
achtte.
Wat de toepassing van de neutraliteits-
wet betreft, verklaarde Roosevelt, dat de
regeering eerst de verbreking der diplo
matieke betrekkingen tusschen Tokio en
Nanking afwacht.
Minister Huil noemde het incident zeer
betreurenswaardig, terwijl senator Pitt-
man van meening is, dat het gebeurde
geen reden kan zijn om de Amerikaan
sche politiek te wijzigen. „Onze oorlogs
schepen", aldus senator Pittman, „loopen
onvermijdelijke risico's, zoöals ook een
politie-agent doet".
Japansch vlaggeschip gebombardeerd.
De Chineesche artillerie heeft Vrijdag
het Japansche vlaggeschip „Izoemo" ge
bombardeerd. De gebouwen aan den
„Bund" trilden op hun grondvesten. De
granaten vlogen over de buitenlandsche
oorlogsschepen, die bij de Club van Sjang
hai gemeerd liggen.
Naar verluidt hebben de Japanners
zich onder den druk der krachtige Chi
neesche aanvallen, op verschillende pun
ten moeten terugtrekken.
Poetoeng gebombardeerd.
De Zaterdag is geopend met een bom
bardement van Poetoeng door Japansche
oorlogsschepen.
Volgens het agentschap Domei heeft de
Japansche admiraliteit medegedeeld, dat
de Japansche luchtmacht vanmorgen om
negen uur het vliegveld Kwangteh, ten
Zuiden van Nanking, heeft gebombar
deerd, waarbij met acht bommen een
groot aantal Chineesche vliegtuigen en
een groote loods werden vernield. Boven
dien werden vier of vijf Chineesche vlieg
tuigen, die een tegenaanval wilden doen,
neergehaald. De Japansche vliegtuigen
leden geen verliezen.
Staande op den seintoren op de Fran-
sche kade te Sjanghai valt waar te ne
men, dat alle gebouwen op den Broadway
over een lengte van vijftienhonderd me
ter tusschen Hongkioe en Jangtsepoe ten
gevolge van het Chineesche bombarde
ment in brand zijn geraakt. De strijd in
dezen sector is de laatste 24 uur zeer le
vendig geweest. In een katoenopslag
plaats van een Britsche firma, die zeer
dicht nabij de ligplaats der Fransche krui
sers is gelegen, is een groote brand uit
gebroken. De hoog oplaaiende vlammen
verlichten de in de Wangpoe voor anker
liggende buitenlandsche oorlogsschepen.
Prins Teh uit zijn hoofdstad gevlucht?
Het agentschap Central News meldt,
dat prins Teh, de bondgenoot der Japan
sche en Mandsjoes, te Tsjeng Teh, de
hoofdstad van Jehol, zou zijn aangeko
men. Hij zou uit zijn eigen hoofdstad zijn
gevlucht, welke door de Chineezen zou
zijn bezet.
DE BRITSCHE VOORSTELLEN.
Zal Japan zijn houding herzien?
Ofschoon men te Londen de negatieve
houding van Japan ten aanzien van het
Britsche voorstel tot neutralisatie van
Sjanghai betreurt, gelooft men in Britsche
kringen, dat Japan wellicht zijn houding
zal wijzigen. Zoodra het conflict te Sjang
hai uitbrak, werd de aandacht van Japan
gevestigd op de noodzakelijkheid, niet
slechts de buitenlandsche ingezetenen te be
schermen, doch ook de belangrijke in
dustriewijk tusschen Hongkioe, waar de
gevechten zich afspelen en het gedeelte
van de Wangpoe, waar de Japansche oor
logsschepen geankerd liggen. Deze in
dustriewijk, die onder den naam Jangtsepoe
bekend is, en waarin voor 100 millioen pond
aan Britsch kapitaal belegd is, maakt deel
uit van den sector, welke in 1927, toen
Sjanghai bedreigd werd door de ongeregel
de Chineesche troepen en maatregelen ge
nomen werden voor de verdediging, onder
Japansche bescherming werd geplaatst. Of
schoon deze maatregelen slechts tijdelijk
waren, is de sector sedert oien als basis voor
de Japansche troepen gebruikt en hij is
dan ook thans het doel van directe Chinee
sche aanvallen.
DOET CHINA EEN BEROEP OP GENèVE?
Naar in Chineesche kringen te Londen
vernomen wordt, zal China waarschijn
lijk nog voor de volgende bijeenkomst van
dé vólkenbondsvergadering, wélke óp 13
September te Genève zal beginnen, een be
roep doen op den volkenbond krachtens
artikel 17 van het handvest.
Dit artikel heeft den volgenden inhoud:
„Bij geschillen tusschen een lid van den
bond en een niet-lid of tusschen staten, die
geen lid zijn, zullen de staat of de staten,
die geen lid zijn. uitgenoodigd worden, zich
tot bij legging van het geschil te onderwer
pen aan de op. de leden van den bond rus
tende verplichtingen, en wel op de door den
raad rechtmatig geachte voorwaarden".
Wordt aan deze uitnoodiging gevolg ge
geven, dan worden onder voorbehoud van
de wijzigingen, die de raad noodzakelijk
acht,' de bepalingen van de artikelen 12 tot
16 van toepassing.
Tegelijk met het zenden van deze uitnoo
diging opent de raad een onderzoek om
trent de bizonderheden van het geschil en
stelt hij de stappen voor, welke hij in casu
voor de beste en doeltreffendste houdt.
Weigert de uitgenoodigde staat de ver
plichtingen van een lid van den bond tot
bijlegging van het geschil op zich te nemen
en neemt hij zijn toevlucht tot een oorlog
tegen een bondslid, dan zijn de bepalingen
van artikel 16 (het bekende sanctie-artikel
Red.) op hem van toepassing.
Wijzen beide partijen de uitnoodiging, om
de verplichtingen van een bondslid tot bij-
legging van het geschil op zich te nemen,
van de hand, dan kan de, raad alle tot ver
mijding van vijandelijkheden en tot oplos
sing van het geschil geëigende maatregelen
treffen en voorstellen doen.
Tot nu toe heeft China geen beroep op
den volkenbond gedaan, uit vrees, dat de
Westersche mogendheden hem hierbij waar
schijnlijk niet doeltreffend zouden steunen,
doch de Chineesche regeering heeft haar
houding herzien in het geloof, dat het goed
zou zijn, de aandacht der andere volken-
bondsmogendheden te vestigen op wat de
Chineesche kringen een Japanschen aanval
Leiden
DE NIEUWE „RIJNBRUG" tusschen de Rijnstraat en de Langestraat is he
denmorgen om 10 uur voor het verkeer opengesteld.
LEIDSCH
GLAS IN LOOD BEDRIJF
Goed - Goedkoop en Vlug
ALLEEN
Hooigracht 42, Leiden, Tel. 3671
Ook levering ven alle soorten Glas
PE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De Japanners hebben gisteren van de
nabijheid van de buitenlandsche kruisers
in de wateren van Sjanghai gebruik ge
maakt om troepen aan land te zetten. De
Chineezen schoten, maar moesten voor
zichtig zijn voor de buitenlanders. Toch is
een Amerikaansche kruiser, de „Augusta"
door een granaat getroffen, waardoor een
matroos werd gedood. In Amerika is men
niet geneigd om aan dit voorval groote
waarde toe te kennen. „Waar gehakt wordt
vallen spaanders", zegt Washington. In het
Noorden loopt het den Japanners niet
mee. Nankau-pas is nog steeds in han
den van de Chineezen, maar daar zij afge
sneden zijn van de hoofdmacht, in het
Zuiden, zal het niet lang duren of zij zul
len zich toch moeten overgeven. Om dat te
verhinderen heeft Nanking reeds troepen
gezonden ter versterking, maar deze zijn
onderweg slaags geraakt met de Japanners.
De uitslag is nog niet bekend. Weliswaar
beweren de Chineezen, dat zij oprukken,
doch dergelijke overwinningsberichten
plegen wij tot nadere bevestiging te voor
zien van een vraagteeken.
Te Palermo heeft Mussolini gisteren zijn
verwachte groote rede gehouden na af
loop van de zee-manoeuvres bij Sicilië.
Naast heel wat vuurwerk, bestemd voor de
Italianen zelf, is er ook altijd wat bij, dat
bestemd is voor het buitenland. En wan
neer wij dat buitenlandsche gedeelte be
schouwen, dan treft vooral de verzoenende
toon, welke Mussolini aanslaat tegenover
Engeland. In Londen is deze ^ede dan ook
gunstig ontvangen en men begint al weer
hoop te koesteren, dat het binnenkort ko
men zal tot Britsch-Italiaansche besprekin
gen.
Dr. G W Locher is benoemd tot
conservator aan het Rijksmuseum voor
Volkenkuade te Leiden
DE NASPORINGEN NAAR
LEWANEFSKI.
De Russische regeeringscommissie voor
de organisatie van de vluchten Moskou-
Noord-Amerika heeft medegedeeld, dat
Vrijdag de vlieger Zadkov met het water
vliegtuig „URSS N-2" te Point Barrow is
aangekomen, van waaruit hij zijn naspo
ringen naar het toestel van Lewanefski
zal aanvangen. De ijsbreker „Krassin"
bevindt zich op tien mijlen afstand van
Point Barrow in het ijs en wacht tot de
mist is opgetrokken om zijn tocht voort
te zetten. Het in Amerika gekochte wa
tervliegtuig, waarover Wilkins het com
mando voert, is uit New York naar Port
Arthur in Canada vertrokken. Te Mos
kou is men gereed gekomen met de voor
bereidingen voor het vertrek van de drie
„ANT-6"-vliegtuigen. Vandaag zullen de
proefvluchten worden gehouden voor het
vertrek van de expeditie naar het Pool
gebied.
Prof. Schmidt heeft tegenover persver
tegenwoordigers verklaard, dat het feit,
Dit nummer beslaat uit vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Een Amerikaansche kruiser te Sjanghai
door een granaat getroffen. China zal
waarschijnlijk een beroep op den Volken
bond doen. (2de blad).
De Duitsche regeering neemt het vermo
gen der Pan-Europa-Unie in beslag. (2de
blad).
Mussolini's rede te Palermo. (2de blad).
Een officieele uiteenzetting van Praag
over de breuk met Lissabon. (2de blad).
Binnenland
Prinses Armgard en Prins Aschwin, de
moeder en broeder van Prins Bernhard, zijn
gisteren op het Loo gearriveerd. (2de blad).
De invoering van keuringseischen voor
koplantaarns en gloeilampen van motorrij
tuigen is uitgesteld tot 1 Januari 1939. (2de
blad).
Benoemingen bij de Paters Fi*hnciscanen.
(lste blad).
Doodelijke ongevallen (4de blad).
Sport en Wedstrijden
De wielrenner v. d. Vijver, die ons land
bij de wielerkampioenschappen te Kopen
hagen in de sprints voor amateurs ver
tegenwoordigt, is bij de oefeningen geval
len en gewond. (4de blad).
Hongarije wint den Horthybeker. (4de
blad).
dat er geen radioverbinding met het toe
stel van Lewanefski bestaat, waardoor
men volkomen onbekend is met de plaats
waar hij is geland, de onderzoekingen
zeer moeilijk maken', vooral ook omdat
het herfst is. In totaal wordt aan het na-
sporingswerk deelgenomen door negen
groote vliegtuigen (viermotorige en twee-
motorige) en zes één-motorige toestel
len.
FRANSCHE NATIONALE BEDEVAART
NAAR LOURDES.
De 65ste Nationale Fransche Bedevaart
naar Lourdes die dezer dagen gehouden
wórdt, heeft nog nooit zoo'n stroom van
pelgrims naar Lourdes gebracht als dit
jaar. Er zijn 22 extra-treinen gearriveerd
en het aantal pelgrims gaat de 60.000 te
boven. Onder deze pelgrims zijn een 1000-
tal zieken.
