DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Problemen uit het verre Oosten.
Inbraak in
Koudekerk
Nieuw Feuilleton.
28ste Jaargang
DONDERDAG 19 AUGUSTUS 1937
No. 8805
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onz>- Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Het ri|k dat zichzelf niet kan vinden.
China in den maalstroom van Oostersche en
Westersche beschaving.
Waarom vindt Japan in China
geen volwaardigen tegenstander?
Het land is niet te klein, de bevol
king is talrijk genoeg, en ook in
China is den laatsten tijd een natio
nale gedachte geborenWat is
dan de reden daarvan?
Onze correspondent geeft in on
derstaande bijdrage een nieuw ge
zicht op het Hemelsche Rijk.
Het is gemakkelijk om op een landkaart
van Azië aan te wijzen waar China ligt,
maar als men volkomen zuiver de grenzen
moet gaan trekken, dan wordt de taak bijna
onmogelijk. Want het vijfduizend jaar oude
Rijk maakt een periode door van versplin
tering en scheuring, en sinds lang dreigt de
revolutie tusschen Noord- en Zuid. Erger
nog is de oneenigheid der Chineesche lei
ders, die reeds heel wat troebelen %.over het
land hebben veroorzaakt. Maar om daar
eenigzins een kijk op te krijgen, moeten we
teruggaan tot de nieuwere geschiedenis van
het Hemelsche Rijk.
Een duivelsche vrouw.
De splijtstroomingen tusschen Noord en
Zuid zijn niet ontstaan onder de republiek,
maar reeds onder de Keizertijd. Toen de
keizerlijke macht verzwakte onder de laat
ste gedegenereerde, ziekelijke schaduw-
keizers, groeide de invloed van de keizerin
weduwe Tze-Hsi. De wereld kende deze
sluwe, onbarmhartige en machtswellustige
vrouw nauwelijks, toen zij als echtgenoote
van den keizer naar Peking kwam.
Toen Keizer Kuang Hsu in 1875 aan de
regeering kwam, waren groote brokken van
het land in handen van buitenlandsche mo
gendheden, die in het verzwakte China
steunpunten van hun vloot en handel zoch
ten. Onder keizer Kuang Hsu wilden velen
het voorbeeld van Japan volgen en meer
moderne ideeën en hervormingen bewer
ken. Maar toen de keizer in 1898 door een
staatsgreep van de Keizerin-weduwe, zijn
moeder, werd afgezet, werden de hervor
mers streng gestraft. Door al deze binnen-
landsche onlusten overmoedig geworden,
probeerden de Westersche mogendheden
weer nieuwe concessies in China te krijgen,
en door de mislukte intriges en de zwakke,
zoo niet totaal onbeteekenende diplomatie
van de Keizerin lukte dit maar al te goed.
Toen enkele jaren na den raadselachtig en
dood van de Keizerin (1908) de revolutie
van 1911 uitbrak, was het land het schaak
bord der Westersche politici geworden. De
intusschen uitgebroken wereldoorlog van
1914 leidde de oogen der mogendheden uit
het Westen van China af, en Japan kreeg
de kans om in het Hemelsche Rijk te gaan
kijken, of er niets meer van zijn gading was.
Een man staat op uit het volk.
De Chineesche republiek kon geen einde
maken aan deze verbrokkeling.
Stroomingen kwamen en gingen verloren.
Maar zooals men zich de val van het Chi
neesche keizerrijk niet kan voorstellen zon
der de duivelsche figuur van de Keizerin-
Weduwe, zoo kan men zich de zwakte en
de onzekerheid van de Chineesche repu
bliek niet voorstellen zonder de figuur van
Sun-Yat-Sen.
Sun-Yat-Sen de groote organisator.
Sun-Yat-.Sen, de grondlegger van de Chi
neesche republiek, die nu kort na zijn
dood reeds beschouwd wordt als de na
tionale afgod, was afkomstig uit een dorp
vlak bij de Portugeesche kolonie Macao.
Zijn vader, een kleermaker, was naar Ma-
cao gegaan, en was daar met Europeesche
gedachten en ideeën vertrouwd geraakt,
terwijl zijn oom een dorpsleeraar was, die
alle gebeurtenissen uit de oorlogen en op
standen van China pan buiten kon.
In 1907 stichtte San-Yat-Sen reeds een
geheime vereeniging, die de nationale een
heid tot doel had, en deze bond kwam in
1911 aan de macht, toen Sun-Yat-Sen de
revolutie tot een republiek leidde. Van toen
af werd deze bond de Kuomintang ge
noemd.
Sun-Yat-Sen was een typisch revolutio
naire natuur, wiens zending van reusachtige
beteekenis was, maar die daarin tot aan
zijn dood geen vaste lijn kon brengen.
In het begin was hij misschien alleen van
plan de Chineesche troon omver te werpen.
Mogelijk wilde hij liever nog Westersche
democratische ideeën in het staatsleven
brengen, zooals volksvertegenwoordiging,
vrijheid en gelijkheid. Misschien wilde hij
de gehate Mandschoes van den troon stoo-
ten en met de nationale Mingdynastie China
nieuw leven inblazen.
Spoedig kwamen er fanatici aan de lei
ding, die de typisch Westersche staatsvorm
van de republiek blijvend in de oeroude
er. conservatieve Chineesche rijk wilden
vestigen. Dit ging nu niet bepaald met goed
succes. lederen dag veranderden de groote
beginselen; de overgang van bijgeloovige
cultus van den draken troon naar een de
mocratische republiek was te groot. Sun-
Yat-Sen zocht de laatste jaren van zijn
leven heil bij bolsjewistische opvattingen,
zooals een radenrepubliek enz. Verschrik
kelijk en onvergelijkelijk zijn bij hem de
tegenstellingen. De vurige fanatieke natio
nalist, in wie het eerst de Chineesche na
tionale gedachte groeide en daarna tegelijk
bolsjewistische ideeën aanhing, die nu niet
bepaald nationalistisch zijn. Zijn geheele
leven was vol mislukkingen en tegenslagen.
Hij vergiste zich in zijn talenten, in zijn
regeeringskunde in zijn diplomatie, in zijn
militaire hoedanigheden, in zijn vrienden
en tegenstanders. Maar hij vergiste zich niet
in de vaderlandsche jeugd, in de mateloos
fanatieke, bovenmenschelijke liefde van het
Chineesche volk.
Ondanks het feit, dat zijn leven een ver
warrende mislukking was, is hij toch den
afgod der Chineezen geworden, wiens beeld
lederen dag in alle scholen van China ge-
eerd wordt, en die bij Nanking een grooter
gedenkteeken heeft, dan welke Westersche
keizer of Pharao ook in zijn land.
Een volk zoekt zichzelf.
De nieuwe Chineesche republiek was van
nature hetzelfde als degene, die haar had
opgericht: stormachtig, zoekend, rusteloos.
Sun-Yat-Sen wist hier maar een ding in
vast te leggen, maar dat eene was voor
naam n.l. de nationalistische gedachte.
Wij willen de overleden Sun-Yat-Sen
noch de Chineesche republiek veroordeelen.
Verre van dat! Maar we mogen toch de
feilen van dezen staatsvorm voor China niet
voorbijzien.
China is veel te onbuigzaam en te con
servatief om op stel en sprong van een ab
soluut keizerrijk in een democratische repu
bliek te veranderen.
De Chineesche wereldbeschouwing en
levensvormen zijn zoo geheel anders dan
de Westersche, dat de moderne penetratie
niet zonder moeilijkheden kan slagen.
Toen de eerdste roes van het uitroepen
der republiek voorbij was, kwamen de
zwaarste binnenlandsche problemen in de
knel tusschen twee mentaliteiten. Op het
gezicht van de eerste onheilen waren de
meeningen der leiders al verdeeld: de eene
helft wilde ten koste van alles de Chinee
sche massa modern is eerende andere helft
wilde de nationalistische gedachte doen
doordringen in eigen cultuur en ideeënwe
reld. Deze botsing van meeningen bracht
China in geestelijke spanningen, wikkelde
het in een strijd van wereldbeschouwingen
en leidde tot langdurige binnenlandsche
twisten.
China een heksenketel.
Door dezen strijd, die nog niet teneinde
is, en waarvan Japan handig gebruik maakt
om in het verzwakte Hemelsche Rijk door
te dringen, is de toekomst van China nog
onzichtbaar. China is als een ketel, waar
in de meest heterogene en onvereenigbare
elementen elkander zoeken op te lossen
of te vernietigen. Het is mogelijk, dat over
enkele decennia een geheel vermoderni-
seerd Westersch China zal opstaan, dat
vrijer en beter is, dan het moderne Japan,
dat ondanks zijn technische en cultureele
hoogtepunten blijft vasthouden aan onge
looflijk primitieve ideeën over de godheid
der Mikado's.
Maar het is ook mogelijk, dat de oude cul
tuur de bovenhand zal weten te behouden
en dat niet de ideeën, maar alleen de leef
wijze Europeesch is geworden. Daarbij komt
nog een factor van wereldbelang: het is nu
nog heel onzeker, of de nationale gedachte
die toch al reeds met het Bolsjewisme
besmet is sterk genoeg zal blijken om
het hoofd te kunnen bieden aan de bijna
onvermoeibare pogingen van het Bolsje
wisme om de Chineesche democratie in te
palmen en aldus vasten voet te krijgen in
het Verre Oosten.
De noodtoestand in het
slagersbedriif
Kapittel
Paters Franciscanen
Spertijd ingesteld
Verlaging crisesheffing
De moeilijke toestand in het slagersbe
drijf heeft den minister van economische
zaken aanleiding gegeven na te gaan, wat
zijnerzijds zou kunnen worden gedaan om
tot verbetering te komen.
Bij het departement van economische
zaken is van den middenstandsraad een
voorstel ingekomen, om krachtens artikel
1, lid 5, van de vestigingswet kleinbedrijf
1937, te komen tot een z.g. spertijd voor de
slagerijen.
In verband hiermede heeft de mi
nister, om den grondslag te leggen
voor de verbetering van de positie
van het slagersbedrijf, bepaald, dat
voorloopig zonder zijn vergunning
geen inrichting zal kunnen worden
gevestigd, waarin het slagersbedrijf
wordt uitgeoefend.
Het doel van dezen maatregel is, om, in
afwachting van het- tot stand komen van
vestigingseischen, te voorkomen, dat zich
nog nieuwe slagers vestigen, die de moei
lijkheden van de bestaande slagerijen nog
vergrooten.
In de tweede plaats heeft de minister
besloten, de crisisheffing op het vleesch
van 10 tot 5% terug te brengen.
Overwogen is, de heffing geheel af te
schaffen, maar een dergelijke afschaffing
zou in strijd zijn geweest met een voldoen
de voorzichtig financieel beheer van het
landbouwcrisisfonds. De minister heeft ge
meend, deze verlaging te moeten aanbren
gen, ten einde aan het bedrijf zooveel te
gemoet te komen.
Blijven de financiën van het land
bouwcrisisfonds zich gunstig ontwik
kelen, dan bestaat de gegronde hoop,
dat in een niet verre toekomst ook de
5% nog zullen kunnen worden' afge
schaft.
Beroep van de Ned. Slagershond niet
tot verlaging der vleeschprijzen over
te gaan.
Het hoofdbestuur van den Nederland-
schen Slagershond deelt mede, met het
besluit van den Minister van Economische
Zaken zeer te zijn ingenomen, al is dan
ook nog niet de geheele crisisheffing op
rund- en kalfsvleesch opgeheven, zooals
gevraagd op de audiëntie van 5 Augustus.
Het hoofdbestuur verneemt, dat de
spertijd (vestigingsverbod) reeds 19 Aug.
ingaat en de verlaging van de crisishef
fing op rund- en kalfsvleesch bij Kon.
Besluit een dezer dagen is te verwachten,
vermoedelijk Maandag a.s.
Deze verlaging beteekent een ontlas
ting van het slagersbedrijf van nog geen
5 cent heffing per kilogram vleesch.
Het is de bedoeling van den minister,
dat de getroffen maatregel het slagers
bedrijf ten goede komt en niet in scher
pen concurrentiestrijd het voordeel weer
verloren gaat.
Het hoofdbestuur van den Nederland-
schen Slagershond doet dan ook een ern
stig beroep op den geheelen slagersstand
om te handelen naar de bedoeling van
den minister en de verlaging der crisis
heffing het in nood verkeerende slagers
bedrijf ten goede te doen komen door
geen verlaging der vleeschprijzen te la
ten volgen, alvorens de veeprijzen 'ook
zijn verlaagd.
DE HEDEN GEKOZEN PROVINCIAAL.
Het hoogwaardig kapittel van de Francis
canen, dat te Weert wordt gehouden, heeft
gekozen:
Tot Provinciaal den hoogeerw. pater Pru-
dentius van Leusden.
Tot Custos den hoogeerw. pater Hono-
ratius Caminada, afgetreden Provinciaal.
Tot Definitoren de zeereerw. paters
Anseharius v. d. Veer, secretaris voor het
Middelbaar Onderwijs te Heerlen; Petrus
Nielen, pastoor te Bolsward; Walfried
Blom, rector missie-college te Katwijk;
Pontianus Polman, lector Kerkgeschiede
nis te Alverna (Wychen).
De nieuw-benoemde Provinciaal de
hoogeerw. pater v. Leusden is geboren in
1899 te 's-Gravenhage, priester gewijd in
1925, is daarna achtereenvolgens benoemd
tot lector in de Moraal te Alverna, tot ma
gister en lector in de Pastoraal te Maas
tricht en was sinds Dec. 1936 secretaris
van de Ned. Provincie der Paters Minder
broeders.
Met leege handen ontsnapt
Hedennacht heeft men zich bij den vee
houder A. van de V. in den Hondsdijk
alhier door het wegnemen van een hor
voor een geopend raam toegang verschaft
tot de woonkamer.
De dader heeft een schrijfbureau en een
buffert opengebroken en verder alles door
zocht.
Het schijnt hem alleen om geld te
doen geweest- te zijn, want er wordt
niets vermist.
Opmerkelijk, dat juist een paar dagen
van te voren Van der V. een partijtje var
kens heeft verkocht, hetgeen vermoedelijk
den dader niet onbekend zal zijn.
Door de politie wordt een onderzoek in
gesteld.
PAUSELIJKE BELANGSTELLING VOOR
DE BASKISCHE KINDEREN.
LONDEN. 19 Aug. (A.N.P.). De „Catho
lic Herald" deelt mede, dat Z.H. de Paus den
Apostolisch Delegaat te Bilbao opdracht
heeft gegeven een onderzoek in te stellen
naar de verblijfplaats van de Baskische
kinderen, die naar Engeland en elders zijn
gevoerd, teneinde deze kinderen aan hun
ouders terug te geven. Maatregelen zullen
worden genomen om de weezen te verzor
gen. De Apostolische Delegaat geeft de
absolute verzekering, dat in de provincie
Biskaje orde en rust heerschen.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Het bombardement van Sjanghai duurt
voort Een niet-aanvaardbaar Britsch plan
tot neutralisatie van Sjanghai. (2de blad).
De Times-correspondent moet Zondag
Duitschland verlaten. (2de blad).
Portugal verbreekt de diplomatieke be
trekkingen met Tsjecho-Slowakije. (2de
blad).
Het is geen alledaagsche gebeurtenis,
als bij twee berooide meisjesstudenten op
een goeden dag een kind en vijfduizend
pond sterling wordt thuisbezorgd. En toch
geschiedt dit in het nieuwe feuilleton
OM EEN KIND
met welks publicatie wij heden aanvan
gen. Na heel veel genoegelijke verwikke
lingen blijkt dat de vader van het kind
door de politie wordt gezocht, terwijl hij
zelf op zoek is naar den man, die hem zijn
uitvinding en zijn levenswerk ontstal.
Deze Engelsche geschiedenis is èn vlot èn
spannend en zal door onze lezeressen en
lezers ongetwijfeld met groot genoegen
worden gevolgd.
Sport en Wedstrijden
Nieuwe Nederlandsche records op de 1500
en 4000 M. (3de blad).
Nederland speelt gelijk tegen Duitsch
land in het tournooi om den Horthy-beker.
(3de blad).
Omgeving
Overleden is de heer H. W. Rübenkamp
te Oegstgeest. (4de blad).
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De Japanners blijven voortgaan met
bommen te strooien op Sjanghai en het
laat zich gemakkelijk begrijpen, dat deze
zoo welvarende millioenenstad er niet be
ter van wordt. De Britsche ambassadeurs
te Tokio en Nanking hebben daarom op
dracht gekregen om de Chineesche en Ja-
pansche regeeringen het voorstel te doen,
het gebied van Sjanghai te neutraliseeren.
Men stelt voor, dat Japan en China hun
land- en vlootstrijdkrachten uit dit gebied
zullen terugtrekken en dat in ruil daar
voor Groot Brittannië zich zal belasten
met de verantwoordelijkheid voor de be
scherming der Japansche ingezetenen, op-
voorwaarde, dat de andere mogendheden,
d. w. z. Frankrijk en de Vereenigde Sta
ten daarbij behulpzaam zijn. De afbake
ning van de te neutraliseeren streek zou
het voorwerp vormen van een plaatselijke
bespreking.
Ofschoon men verwacht, dat de beide
regeeringen het voorstel pro forma be
hoorlijk zullen bestudeeren, is het uiterst
onwaarschijnlijk, dat het eenigerlei prac-
tisch gevolg heeft.
Portugal is opeens overgegaan tot een
opzienbarenden maatregel. Het heeft de
diplomatieke betrekkingen met Praag ver
broken. In een communiqué verklaart Lis
sabon, dat de Portugeesche regeering hier
toe is overgegaan wegens een weigering
om een groote Portugeesche bestelling van
oorlogsmateriaal uit' te voeren. Deze wei
gering was het gevolg van een tusschen-
komst van de Tsjec.hische regeering en
daarover is Lissabon zóó ontstemd, dat het
zijn gezant te Praag heeft teruggeroepen
en den Tsjechischen gezant zijn congé
heeft gegeven. Vroeger zou men gedacht
hebben aan een dreigenden oorlog; thans
zijn wij aan dergelijke strubbelingen ge
wend.
De Times-correspondent te Berlijn, Eb-
butt heeft aanzegging gekregen, dat hij er
heusch uit moet en wel vóór Zondag a.s.
Zullen er dan weer een paar Duitsche jour
nalisten uit Engeland vliegen? Hartelijke
betrekkingen zijn er tegenwoordig tus
schen de regeeringen!
