EUROPEANEN IN CHINA.
Tragische brand le
Helmond
ZATERDAG 31 JULI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 1*
HUN HANDEL AFHANKE
LIJK VAN CHINEESCHE
COMPRADORES.
BLANKEN EN KOELIES.
In verband met den dreigenden
oorlog tusschen China en Japan,
plaatsen wij onderstaand artikel
van den bekenden China-kenner
Dr. Colin Ross. Deze zet hierin de
positie der Europeanen in China
uiteen en de macht der comprado-
res in den handel der Europeanen.
De Chineesche Rikschakoeli werkt
als een paard en leeft als een hond.
Met bloote hoofd draaft hij urenlang
in de gloeiende zon, zonder moe te
worden, slaapt 's nachts op een stoep
en leeft van een minimum voedsel,
ongevoelig voor hitte en kou. Boven
dien is hij verbazend intelligent en
handig. Hij voelt de wenschen en be
velen van den vreemden heer, die hem
als een dier roept., en vangt handig
stukken van diens taal op. Hij ziet één
keer, hoe ik mijn apparaat opstel,
blijkt er de tweede maal al verbazend
handig mee om te kunnen gaan en kan
het de derde maal alleen.
Zoo is het heele volk, de boer, de fa
brieksarbeider, het meisje in de fabriek, de
dienstbode en knecht: ongelooflijk nijver,
zonder eenige behoefte., ongelooflijk han
dig en werkend voor een loon, dat voor
onze begrippen een bespotting en een
dwaasheid is. In moderne fabrieken begint
de nieuweling-arbeidster met 20 c. per
dag, in Chineesche bedrijven krijgt zij cen
ten en gedeelte van centen voor een 16-
urige werkdag.
gen van de beteekenis der Chineezen. De
eersten hebben groote complexen met
Bankgebouwen, wolkenkrabbers en ele
gante straten. Zij hebben een eigen politie.
Hun troepen marcheeren in blinkende uni
formen over de straten. Trouwens de
douane-beanïbten die het binnenloopende
schip visiteeren, geen Chineezen, maar En-
gelschen, Franschen of Japanners. Achter
het prachtige front van de vreemdelingen
gebouwen is dan de Chineezenstad, een wir
war van nauwe vuile stegen en sloppen,
waarin men nooit komt hetzij dan uit
nieuwsgierigheid of om curiositeiten te
koopen. Overigens schijnt zij er alleen te
zijn om den koeli te herbergen, dien men
als last- en trekdier gebruikt.
In de „kantoren der vreemde firma's
vindt men echter ook Chineezen. Het
zijn de compradore en klerken.
Naast de imposante verschijning van
den Europeeschen chef en van zijn niet
minder verwaande employé's, maken
deze bescheiden, beleefd glimlachende
Chineezen echter zoo'n onbeduidenden
indruk, dat zij werkelijk niet meer
schijnen te zijn, als waarvoor zij uit
gegeven worden, nl.l. als tolk en be
middelaar voor het verkeer met de
Chineesche klanten.
In werkelijkheid is echter de verhou
ding tusschen chef en comprador juist
omgekeerd. Deze omkeer van schijn en
werkelijkheid bestaat niet alleen hier,
maar zij is karakteristiek voor de es-
sentieele positie der blanken in China.
De comprador is volgens den naam een
bescheiden bemiddelingsbureau van arbei
dende vertegenwoordigers der Europee-
sche of Amerikaansche firma's Vaak ge
noeg, om niet te zeggen in den regel, is
de Europeesche firma echter geheel en al
van haar compradoren afhankelijk. Geen
buitenlandsche firma van enkele uit
zonderingen afgezien die al maar weer
verdwijnen beschikt over voldoende
kennis van taal en land om een of andere
DE RIKS J AKOELIE IN CHINA
Met schrik vraagt men zich af, wat
er van Europa terecht moet komen,
wanneer dit volk, dat bovendien nog
overal de rijkste ertslagen der aarde
beschikt, eens begint zich op groote
öchaal te industrialiseeren en voor
eigen export te werken. Dan is het met
de industrie van Europa, Japan en de
Vereenigde Staten gedaan.
De blanke, die als koopman of onderne
mer naar China komt, denkt echter zelden
of nooit aan al deze dingen. Hij gaat in de
rikscha zitten en de koeli trekt hem voort.
Hij plaatst de arbeiders aan de door hem
ingevoerde machines en laat ze voor een
schandloon werken. Dat is zoo eenmaal de
gewoonte en als er moeilijkheden opdui
ken dan moeten de oorlogsschepen er bij te
pas komen en troepen landen, om zich
weer het noodige aanzien te verschaffen.
Dat is zoo de gewone opinie, of liever
dat was ze tot den oorlog, die men helaas
op Oost-Azië heeft laten overslaan en die
hier het aanzien der blanken zoo geweldig
veel afbreuk heeft gedaan.
Toch, wanneer men in een der groote
havens landt, in Sjanghai of Tientsin krijgt
men ook nu nog aanvankelijk een over
weldigenden indruk van de macht der
vreemdelingen en slechts een zeer mati-
transactie zonder de hulp van haar com
prador te sluiten. Deze bezorgt zijn firma
zoowel de koopers als de leveranciers. Hij
bepaalt den prijs, die men vraagt, even
goed als die, welke men betaalt. Hij staat
borg voor de credietwaardigheid van den
klant, en tevens van de firma, die hij ver
tegenwoordigt. Daar hij bij het sluiten van
een zaak van beide kanten provisie trekt,
heeft hij het geheel en al in de hand, hoe
veel hij zijn Europeesche firma wil laten
verdienen.
Steeds drijft de comprador daarnaast
nog zijn eigen zaken. Dikwijls zijn deze be
scheiden mannen, die zich altijd op den
achtergrond houden, werkelijk meer ver
mogend dan hun „chefs", die veel meer
rijkdom ten toon spreiden. Het geval is
zelfs niet zoo heel zeldzaam, dat een fir
ma, die aan den rand van een faillissement
staat, van haar comprador nieuw bedrijfs
kapitaal in voorschot krijgt. Deze positie
in het vreemde koophuis verschaft hem
afgezien van de mogelijkheid van winst
gevende bijzaken aanzien en dit zou
hij verliezen wanneer,zijn firma failleerde.
Onder deze omstandigheden is de Euro
peesche koopman veel eer de vertegenwoor
diger van den comprador als omgekeerd. Er
hoeft slechts weinig kennis van de Euro
peesche macht te ontbreken, om de firma.
VOOR HET MENU
AARDAPPELEN direct besteld
bij VLASVELD
OUDE /1N6EI '20
'EU 7»9
DOEZanmQT 22
GEMENGDE BERICHTEN
MOTOR OP AUTOBUS GEBOTST.
Motorrijder gedood.
Gisteren is onder de gemeente Veldho
ven een ernstig motorongeluk voorgeval
len. De ruim 28-jarige J. van O. kwam van
zijn woning met zijn motorrijwiel den
straatweg oprijden. Hij had echter te laat
opgemerkt, dat uit de richting Eindhoven
een autobus naderde. Er was geen gelegen
heid meer om uit te wijken, met het ge
volg, dat Van O. recht op den bus inreed.
De man werd tegen den grond geslingerd1
en liep een zware hersenschudding en een
beenfractuur op.
In zeer ernstigen toestand werd het
slachtoffer naar het Binnen-gasthuis te
Eindhoven vervoerd, waar hij gisteravond
aan zijn verwondingen is bezweken.
MOTOR TUSSCHEN VRACHTWAGENS
BEKNELD.
Sergeant uit Den Haag gewond.
Gistermiddag reed een militaire autoco
lonne op den Wijkerstraatweg te Velsen in
de richting van het pontveer over het
Noordzeekanaal, toen een vrachtauto van
de Alkmaar Packet, bestuurd door den
chauffeur N. L., uit Beverwijk, de colonne
trachtte te passeeren.
Een ordonnans van den motordienst, de
twintigjarige sergeant M. van der Z., uit
Den Haag, die met het toezicht op de for
matie was belast, geraakte met zijn motor
beklemd tusschen een der militaire auto's
en den vrachtwagen. Hij viel en werd
eenige meters voortgesleurd. Van der Z.
kreeg daarbij inwendige kneuzingen, een
dubbele beenbreuk en verwondingen aan
het gelaat. Nadat dr. R. W. Fierstra de eer
ste hulp had verleend, is het slachtoffer per
ziekenauto naar het ziekenhuis St. Joan
nes de Deo te Haarlem vervoerd.
De motor werd geheel vernield.
DOODELIJKE VAL IN EEN LIFTKOKER
In de magazijnen der Philips' gloeilam
penfabrieken te Eindhoven is gistermiddag
de 33-jarige gehuwde arbeider D. in een
liftkoker verongelukt.
D. bevond zich in de lift, toen deze op
eens tusschen de vijfde en de zesde ver
dieping bleef stilstaan. D. wilde toen op
de vijfde verdieping springen, doch de
liftbediende zeide hem, dat hij in de ca
bine moest blijven.
Ondanks de uitdrukkelijke waarschuwing
waagde D. den sprong, met het noodlottig
gevolg, dat hij in den liftkoker terecht
kwam en van een groote hoogte neerstort
te. Hij werd dood opgenomen.
Nader vernemen wij, dat het ongeluk ge
schiedde in de glasmagazijnen te Strijp. In
de lift bevonden zich de bestuurder, diens
plaatsvervanger en een employé der glas
magazijnen, de heer D.
Toen de lift tusschen de zesde en de
vijfde verdieping bleef steken beval de
liftbestuurder den twee anderen inzitten
den te blijven, waar zij waren, zelf klom
hij door het veiligheidsluik op het dak van
de kooi en verliet de schacht door de deur
van de zesde étage.
De heer D. klom daarna, hoewel hem
nogmaals dringend gezegd was in de lift
te blijven, eveneens op het dak van de
kooi, deed een misstap en viel door de
ruimte tusschen kooi en schacht naar be
neden. Hij overleed Spoedig daarna.
KIND DOOR MAAIMACHINE
GEGREPEN.
Een der beentjes afgesneden.
Vrijdagmiddag is te Baarle het vierjarig
dodhtertje van den heer Th. D., dat bij het
tarwe maaien op den akker speelde door
de maaimaohine gegrepen. Het kind werd
een der beentjes afgesneden, het andere
been werd zwaar gewond. In hoogst zorg-
wekkenden toestand is het kindje naar het
ziekenhuis te Venlo overgebracht.
die hij vertegenwoordigt, geheel uit te
schakelen. In ieder geval kan de compra
dor veel eer zijn firma, die hij vertegen
woordigt, missen, als deze hem.
Wanneer de Chinees eenmaal van een
Europeaan af wil zijn, dan behoeft hij niet
anders te doen, dan uit alle vreemde fir
ma's de comprador terug te roepen. Daar
mee was het in één slag met den handel
in China gedaan. Dit geval zal zich nu ech
ter wel nauwelijks voordoen, behalve wan
neer er zich eerstdaags een nationale stroo
ming verheft, welke den Chinees verbiedt
loondiensten voor een vreemde macht te
verrichten. Daarentegen is het langzame
maar zekere terugdrijven van den blanke
als ondernemer en leider een verschijnsel,
dat op den duur onvermijdelijk zal blij
ken.
BIOSCOOPCABINE VAN HET „ALCAZAR" UITGEBRAND
Eigenaar en zi|n dochter
vinden den dood
Twaalfjarig meisje ernstig
gewond
Een ontzettend ongeluk heeft
gisteravond te Helmond diepe
verslagenheid gebracht. In het
bioscooptheater Alcazar brak, kort
voordat de voorstelling een aan
vang zou nemen, in de cabine een
brand uit, waarbij twee persoe
nen, de eigenaar en zijn dochter,
om het leven zijn gekomen en
een logé uit Schiedam zoo ern
stige brandwonden opliep, dat
voor haar leven ernstig wordt
gevreesd.
Het was kort voor acht uur, dat in de
bioscoop, gelegen aan de Noord-Konin-
ginnewal, toebereidselen werden ge
maakt voor de voorstelling van de film
„Sanders of the River". In de cabine be
vonden zich de operateur, tevens eige
naar van Alcazar, de 60-jarige heer F. J.
H. Tersteeg, en zijn ongeveer 24-jarige
dochter, alsmede twee meisjes van twaalf
en vijf jaar uit Schiedam, die bij de fa
milie Tersteeg logeerden. Enkele oogen-
blikken voordat de voorstelling van de
film zou beginnen, verliet het 5-jarig
meisje de cabine, hetgeen haar redding
zou beteekenen, want nauwelijks had het
kind zich verwijderd of het ongeluk deed
zich voor. Plotseling vloog, door tot dus
verre onbekende oorzaak, de film in de
cabine in brand. In de onmiddellijke na
bijheid van het projectie-apparaat lag
een aantal filmrollen, die door de vlam
men uit het celluloid eveneens werden
aangetast, zoodat de kleine cabine in een
oogwenk met verstikkenden damp was
gevuld.
De drie zich in de cabine bevindende
personen konden deze kleine ruimte niet
meer verlaten, zoodat het vermoeden ge
wettigd is, dat zij door de dampen oogen-
blikkelijk bewusteloos zijn geraakt.
Hoewel bijna onmiddellijk hulp aan
wezig was, is men er niet in mogen sla
gen, de levensgeesten bjj den heer Ter
steeg en zijn dochter op te wekken.
In de benedenzaal bevond zich een vijf
tiental personen, dat de filmvoorstelling
wilde bijwonen, terwijl op het balcon,
van waaruit men toegang heeft tot de
cabine, slechts twee personen zaten. Toen
deze twee het lichtschijnsel in de cabine
bemerkten, dachten zij aanvankelijk, dat
dit met de projectie van de film verband
hield. Toen echter een voor de cabine
deur hangend gordijn vlam vatte, besef
ten zij, dat er iets ernstigs aan de hand
was. Een hunner snelde naar beneden om
mej. Tersteeg, een zuster van den eige
naar, die het plaatskaarten loket bedient,
te waarschuwen. Deze belde onmiddel
lijk de gemeentepolitie en de brand
weer op.
Intusschen hadden zich ook personen
van beneden naar boven gespoed en zij
slaagden er spoedig in tot de cabine door
te dringen. Weldra arriveerde de politie,
die terstond het reddingswerk aan ving.
Het eerst werd het twaalfjarig
meisje Van der Made buiten de
cabine gebracht. Met zware
brandwonden overdekt en in be-
wusteloozen toestand is het kind
ijlings naar het St. Antonius-
gasthuis overgebracht. De 24-ja
rige dochter en de heer Tersteeg
gaven nog steeds enkele teekenen
van leven, toen zij uit de cabine
op het balcon werden gedragen.
Ook hun lichamen vertoonden
vele brandwonden. Dadedijk paste
men kunstmatige ademhaling toe,
doch men mocht er niet in slagen
de levensgeesten op te wekken.
De transport colonne heeft de
lichamen naar het St. Antonius-
gasthuis vervoerd.
De brandweer had het brandje in de
cabine spoedig gebluscht. Deze voldeed
aan de wettelijke voorschriften.
De gemeentepolitie tast omtrent de
oorzaak van het in brand vliegen van de
film nog in het duister.
BEDWELMD IN EEN VAT.
Hachelijk avontuur van twee
Schiedammers.
In de distilleerderij van de firma Herman
Jansen aan de Noordvest te Schiedam heeft
zich gistermiddag een merkwaardig geval
van bedwelming voorgedaan, dat bijna aan
twee menschen het leven heeft gekost,
meldt de „Tel.".
In de distilleerderij bevinden zich name
lijk eenige z.g. ondergrondsche wijn- en
gedistilleerdvaten, in één waarvan eenigen
tijd geleden een ijzeren bondel van een fust
was gevallen. Toevallig was dit Vat, dat een
inhoud heeft van 10.000 liter, gisteren leeg
gekomen en de distillateursknecht J. Oos-
terholt begaf zich via een klein luikje, dat
zich in den grond boven het vat bevindt en
langs een ladder in de leege ruimte van
het vat om den ijzeren bondel te verwij
deren. Groot was echter de schrik, toen
deze daaruit niet weerkeerde en men door
het laten zakken van een looplamp ont
dekte, dat O. zich in bewusteloozen toestand
op den bodem van het vat bevond. Een
broer van het slachtoffer, de fabrieksarbei
der G. Oosterholt, bedacht zich geen oogen-
blik en begaf zich eveneens naar beneden,
om zijn broer uit diens hachelijke positie te
bevrijden.
Evenwel geraakte ook hij bedwelmd en
zoo bevonden er zich twee bewustelooze
slachtoffers op den bodem van het wijnvat.
Onmiddellijk werd de politie gewaar
schuwd, die met den politie-auto en zuur
stofapparaten zeer spoedig ter plaatse was.
Een der omstanders had inmiddels de ge
lukkige gedachte met een zuurstofapparaat
in de ruimte van het vat zuurstof te blazen
•met het gevolg, dat de knecht J. Oosterholt
bij kennis kwam en, zij het ook in wagge
lenden toestand, naar boven wist te komen.
Zijn broer, die hem had willen redden,
was er erger aan toe en ten slotte is de fa
brieksarbeider M. Kamp, gewapend met een
gasmasker, naar beneden gegaan om het
slacthoffer naar boven te brengen. Het
duurde echter geruimen tijd aleer deze laat
ste tot bewustzijn kwam.
Niet onvermakelijk was het moment toen
J. Oosterholt. die nog steeds niet vast ter
been was, naar den politie-auto geleid werd
om thuis gebracht te worden. Hij protes
teerde .heftig daartegen en beweerde, dat
hij niet dronken was en daarom niet met
de politie mede wilde.
Dr. De Bruin, die de slachtoffers behan
delde, verklaarde, dat zij geen nadeelige
gevolgen van hun avontuur behoefden te
vreezen.
De directie verklaarde ten slotte, dat als
regel niemand in deze vaten afdaalt, dan
nadat door middel van een touw contact
met dengene die afdaalt is verzekerd. In
dit geval was dit echter niet gebeurd.
Op 'n drogen weg moet uw auto
bij 40 km per uur binnen 16
r kunnen stoppen. Maar bij
km per uur is die remweg
et 32, maar 64 meter!
UIT EEN ZOLDERRAAM GEVALLEN.
Toen de kinderen van den landbouwer
S. te Heesch zich op den hooizolder ver
maakten, had het oudste zoontje het onge
luk uit te glijden met het gevolg, dat hij
uit het zolderraam naar beneden tuimelde.
Met gebroken ledematen is 'het ventje naar
het ziekenhuis vervoerd.
VERDRONKEN
Gistermiddag is de 53-jarige wagenma
ker H. van O. uit Eindhoven in het Eind-
hovensch kanaal gevallen en verdronken.
Zijn lijk is niet lang daarna door de poli
tie opgehaald.
TREINSTORING TUSSCHEN HAARLEM
EN AMSTERDAM.
Heetgeloopen rijtuig uit een Duitschen
trein veroorzaakt stagnatie.
In den treinenloop tusschen Haarlem en.
de hoofdstad is gisteravond ernstige stag
natie ontstaan door het heetloopen van een
rijtuig van een Duitschen trein, welke
deelnemers aan de Jamboree naar Voge
lenzang had gebracht en van Haarlem-
goederenstation, naar Bentheim terug
keerde.
Tusschen Halfweg en Amsterdam liep
van de 21 rijtuigen tellende trein het mid
delste rijtuig warm, zoodat herhaaldelijk
moest worden stilgehouden en het afleggen
van den afstand HalfwegAmsterdam,
niet minder dan drie kwartier vorderde.
Het gevolg was een geweldige stagnatie
op het druk bezette baanvak. De trein uit
Zandvoort, welke daar om 21.42 uur ver
trekt, had 31 minuten vertraging, zoodat een
reservetrein moest worden ingelegd, ten
einde om 22.20 uur naar Zandvoort te ver
trekken. De reeds vertraagde boottrein uit
Vlissingen kwam vijftig minuten te laat
binnen. Voor de daarna uit Haarlem ko
mende treinen bedroeg de vertraging 38,
19 en 15 minuten.
Het heetgeloopen rijtuig van den leegen
Duitschen trein is op het Westelijk empla
cement te Amsterdam uitgerangeerd, waar
na deze trein om 23.29 uur naar Bentheim
is vertrokken.
faÊStèmQ
HET MODERNE GEDEELTE VAN SHANGHAI.
