De ramp van de Flamingo
Slachtoffers van de ontzettende catastrofe van de „Flamingo"
BUITENLAND
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
DONDERDAG 29 JULI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Ontploffing van benzine-tank de oorzaak De
linkervleugel brandde reeds in de lucht Deel
neming van de K.L.M. bi) dezen nieuwen slag
Kort voor de ramp met bran
dendenmotor gezien.
Gistermorgen heeft de heer A. Plesman,
directeur van de K. L. M., die op het oogen-
hlik, waarop het ongeluk, dat de „Flamin
go" getroffen heeft, bekend werd, toeval
ligerwijs juist op Schiphol vertoefde, op
ihet hoofdkantoor van jde K. L. M. eenige
nadere bijzonderheden medegedeeld om
trent het verloop van de ramp, voorzoover
dat toen bekend was.
De eerste technische deskundige, die
zich naar de plaats van het ongeluk te Hal
had gespoed, was de technische directeur
van de Belgische luchtvaartmaatschappij
„Sabena", de heer Gotschalk, die verge
zeld werd door een K. L. M.-mecanicien,
die op het Brusselsche vliegveld is gesta
tioneerd.
Volgens de weerberichten, waarover men
op het Brusselsche vliegveld Haaren be
schikte, heerschte er toen de „Flamingo"
na eenkort oponthoud van Brussel ver
trok, in de nabijheid van de Belgische
hoofdstad een „depression orageuse", een
weersgesteldheid, die de mogelijkheid van
onweer inhield.
Ooggetuigen deelden den heer Gotschalk
mede,, dat zij de Douglas-machine nabij
Hal uit een zwarte wolk hadden zien ko
men, terwijl de linkermotor in brand stond
Onmiddellijk daarop was het vliegtuig neer
gestort en geheel in vlammen gehuld.
Uit deze mededeelingen, welker juistheid
de Belgische experts op dat oogenblik nog
niet konden controleeren, meenen zij te
moeten afleiden, dat het ongeluk door blik
seminslag veroorzaakt is, al bieden de ge
heel metalen Douglas-machines in het al
gemeen weinig mogelijkheden voor het
inslaan van den bliksem, omdat de electri-
sche lading zich onmiddellijk over het me
talen oppervlak gelijkmatig verspreidt, en
al is het in brand vliegen van een motor
door blikseminslag ook iets, dat uiterst
zelden voorkomt.
Inmiddels mag men aannemen, dat de
commissie van onderzoek, die de Belgische
regeering thans moet benoemen, in samen
werking met de onmiddellijk naar Brussel
vertrokken Nederlandsche deskundigen,
den heer Van der Heyden, inspecteur van
den luchtvaartdienst, den heer von Baum-
hauer, lid van de commissie van toezicht
op de luchtwaardigheid, den heer Behage,
chef van de werkplaatsen der K. L. M. en
den vliegtuigbestuurder Hondong, zich een
beter gefundeerd oordeel over de oorzaak
van het ongeluk zal kunnen vormen.
De nationaliteit der passagiers.
Het is nader gebleken, dat de eerste na
tionaliteit der om het leven gekomen pas
sagiers niet geheel juist was. Behalve één
Nederlandsche passagier, de heer Nathans,
bevond zich aan boord ook slechts één
Duitsche passagier, r.1. de heer Felix Wetz-
lar, en niet vijf, maar drie Belgen, nl. het
echtpaar Tondreau en de heer Blum.
De heeren Goldbloom, Canton en Bernard
F. Mun waren Amerikanen. De laatste
woonde te Longbeach in de Vereenigde
Staten. De Spaansch-Amerikaansche pas
sagier de heer Trillo was manager van de
R. K. O. Radio Film Corporation, te Am
sterdam voor Nederland in oprichting, ter
wijl de passagier Whitehouse van Britsche
nationaliteit was.
De werktuigkundige Wapperon.
De werktuigkundige Wapperon, die ver
tonden was aan de technische werkplaat
sen der K. L. M. te Amsterdam en voor een
dienstaangelegenheid naar Parijs moest, is
31 jaar oud. Hij kwam 8 Januari 1934 in
dienst van de K. L. M. Hij woonde te Rijk
in de Haarlemmermeer, was gehuwd en
vader van een kind.
Betuigingen van deelneming.
In den loop van den middag ontving men
gisteren bij het hoofdkantoor der K. L. M.
te 's Gravenhage een brief van den minis
ter van waterstaat, Ir. Mr. Dr. J. A. M. van
Buuren, waarin deze zijn deelneming be
tuigde met den slag, dien de K. L. M. ge
troffen had.
Een soortgelijk schrijven werd ontvan
gen van den secretaris-generaal van het
departement van Defensie, namens den
minister van Defensie, die niet te 's Gra
venhage vertoeft.
In den namiddag kwam de burgemeester
van 's Gravenhage, mr. S. J. R. de Monchy,
persoonlijk zijn opwachting maken om zijn
deelneming te betuigen.
Deélneming van H. M.
de Koningin.
De directie van de K. L. M. ontving in
den loop van den avond van den adju
dant van dienst van H. M. de Koningin,
jhr. de Jonge van Ellemeet, een telegram
van den volgenden inhoud:
„Hare Majesteit de Koningin diep be
gaan met den rouw der nabestaanden van
de slachtoffer der „Flamingo"-ramp draagt
mij op ook der K. L. M.-directie hoogst der-
zelver gevoelens van deelneming over te
brengen".
Voorts werden nog telegrammen van
rouwbeklag ontvangen van verschillende
buitenlandsche luchtvaartmaatschappijen.
Deskundigen staan, wat het
onderzoek betreft, voor een
zware taak.
In den vroegen avond gisteren was er
nog geen contact geweest tusschen Schip
hol en het kleine gezelschap deskundigen,
dat ter onderzoek van de ramp, welke de
„Flamingo" gistermorgen, kort na het
vertrek van Brussel, bij Hal getroffen
heeft, naar de plaats van het ongeval is
afgereisd.
Vast staat wel, dat ook dit onderzoek met
groote moeilijkheden gepaard zal gaan,
aangezien van de „Flamingo", zoowel door
de explosies, alsmede door de gevolgen
van den val van vrij groote hoogte en van
den brand, slechts een verwarde massa
wrakstukken is overgebleven. Verschillen
de deelen zullen moeten worden uitgegra
ven, waaronder de wrakstukken der mo
toren, welke vooral voor het onderzoek
van groot belang worden geacht, mede,
omdat voor de deskundigen de alles beheer-
schende vraag is, door welke oorzaak de
ontploffing, die men heeft waargenomen
toen de machine zich nog in de lucht be
vond, is ontstaan. De van Belgische des
kundige zijde geopperde suppositie, dat
blikseminslag de ramp kan hebben ver
oorzaakt, zou daarbij wellicht een uitgangs
punt kunnen vormen.
Naar wij voorts vernemen zijn van de
Haagsche Begrafenis Onderneming „Inne-
mee" vertegenwoordigers naar de plaats
van de ramp vertrokken, teneinde maat
regelen te treffen voor de overbrenging
zulks in overleg met de nabestaanden
van de stoffelijke resten der Nederland
sche slachtoffers naar ons land.
Het verhoor van ooggetuigen.
Kop en staart van het toestel
waren in rook gehuld.
Het onderzoek naar de ramp van de „Fla
mingo" wordt nog steeds voortgezet. Op on
geveer 500 meter vóór de plaats van het
noodlottig gebeuren heeft men scherven
van een ruit op het land gevonden, waar
uit men meent te kunnen opmaken, dat een
der reizigers heeft gepoogd uit het vlieg
tuig te komen.
Uit het getuigenverhoor is wel komen
vast te staan, dat het toestel in de lucht
in brand is gevlogen.
Volgens mededeelingen van de gendar
merie te Hal hebben inwoners gezien, dat
een brandend vliegtuig de plaats passeerde.
Het was hun echter niet mogelijk de rich-
ting van het vliegtuig te volgen.
Andere ooggetuigen verzekeren
de linkermotor van het toestel he
vig te hebben zie nrooken. De sta
tionschef van Brages, de plaats
waar de „Flamingo" is neergestort,
verklaarde, dat hij zich in het sta
tion bevond, toen het geluid van
motoren van een betrekkelijk laag
vliegend vliegtuig zijn aandacht
trok. Op korten afstand zag hij toen
een machine, waarvan „de staart
rookte". Hij dacht een oogenblik
met een reclamevliegtuig, dat met
rook een woord tegen den hemel
schrijft, te doen te hebben, maar
al spoedig ging het toestel dalen.
Plotseling stond het geheele vlieg
tuig in vlammen en viel het mid
den in het veld neer. Nauwelijks
was het op den grond of een hevige
ontploffing deed zich gelden.
Toen het vuur was uitgewoed en men het
wrak kon naderen, kon men constateeren,
dat de motoren diep in den bodem zijn ge
drongen. Van de beide vleugels is de be
kleeding verdwenen en steekt het naakte
skelet omhoog. De geheel verwrongen
staart waarvan het hoogteroer is afge
scheurd, is afgebroken en rust op de rest
van den romp.
De verklaringen aan den rechter-com-
missaris Dellois, die met het onderzoek be
last is, stemmen overeen.
Landarbeiders ontdekten het toestel om
10 uur, toen het nog boven Hal vloog. Plot
seling zagen zij uit de linkermotor een
zwarte rookwolk komen, kort daarop ge
volgd door vlammen.
Het toestel vloog op dit oogenblik lager
dan men gewend is bij de lijntoestellen op
Parijs. Men kreeg den indruk, dat de pi
loot probeerde te landen.
Het toestel daalde snel, doch met den
neus naar beneden en viel te pletter op den
grond. Op hetzelfde oogenblik hoorde men
een zware ontploffing en zag men de stuk
ken naar alle richtingen wegvliegen.
De barograaf van het toestel wees aan,
dat de grootste hoogte, welke het toestel
sedert het vertrek uit Brussel heeft be
reikt, 800 tot 1000 meter was.
Waarschijnlijk heeft de piloot gepro
beerd door de wolken meen te dringen om
zoodoende boven de heerschende regenbuien
te geraken.
De verminkte lichamen van de slachtof
fers zijn nog niet vervoerd, aangezien het
parket ogn geen toestemming hiertoe heeft
gegeven. Het parket hoopt voor het vallen
van den avond met het onderzoek gereed
te zijn.
Een der employé's van de Sabena
heeft medegedeeld, dat het Neder
landsche vliegtuig voor het ver
trek uit Brussel grondig door den
mecanicien was gecontroleerd en
geheel in orde was bevonden.
Kolonel Daumerie, directeur-generaal
van de burgerluchtvaart en de directeur
van de luchtvaartmaatschappij Sabena heb
ben zich naar de plaats des onheils bege-
Het onderzoek door de Neder
landsche deskundigen. De
meening van den heer Behage.
De chef van de werkplaatsen der K. L.
M., de heer Behage, heeft gisteravond uit
Brussel de K. L. M.-directie telefonisch
mededeeling gedaan van zijn eerste bevin
dingen op de plaats van de ramp.
Uit de overeenstemmende verklaringen
van verschillende ooggetuigen was hem
gebleken, dat men reeds, toen het vlieg
tuig nog in de wolken vloog, had gehoord,
dat de motoren onregelmatig liepen.
Op een gegeven oogenblik kwam de ma
chine op een hoogte van ongeveer 300 me
ter in glijvlucht uit de wofken. De linker
motor was toen geheel in rook gehuld en
ongeveer 3 K.M. voor de plaats, waar het
toestel met den grond in aanraking kwam,
sloegen er groote vlammen uit.
Desondanks zette het vliegtuig zijn glij
vlucht voort, zoodat men den indruk kreeg,
dat de bestuurder bezig was een noodlan
ding te gaan maken. Of deze indruk juist
was zal bij het nader onderzoek kunnen
blijken indien valt na te gaan, of de wie
len af of niet waren uitgepompt.
Even voordat de machine tegen den grond
sloeg, maakte de neus een beweging naar
boven. Dit kan veroorzaakt zijn" doordat
het hoogteroer door de vlammen, waar
door het waarschijnlijk toen al was aange
tast, naar boven werd gedrukt. Vast staat,
dat onmiddellijk daarna het vliegtuig on
der een hoek van zestig graden recht te
gen den grond sloeg.
Over een afstand van 1200 Me
ter heeft de heer Behage het ge
bied, waarboven het vliegtuig in
glijvlucht was, afgezocht en daar
bij verschillende sporen van mate
rialen gevonden, waaruit blijkt, dat
inderdaad de linkervleugel van het
toestel in de lucht reeds in brand
stond.
BLIKSEMINSLAG NIET DE OORZAAK.
Na de botsing op den grond schijnt een
nieuwe ontploffing te hebben plaats ge
had, waardoor het wrak verder werd ver
nield.
De Nederlandsche deskundigen hel
len niet over naar de theorie, die de
Belgische technici, zij het ook na een
oppervlakkig onderzoek, hebben ver
kondigd, dat blikseminslag de oorzaak
zou zijn. Zij schijnen den indruk te
hebben gekregen, dat de brand of ont
ploffing is ontstaan in de achterste
benzine-tank in den linkervleugel.
Hqpenlijk zal een onderzoek van de mo
toren, die morgen worden vrijgegeven,
daarover opheldering brengen. Voor dit on
derzoek zal de heer Van Os, chef van de
motorwerkplaatsen der K. L. M., zich naar
Brussel begeven.
en afgevaardigden toegelaten, die speciaal
zijn uitgenoodigd.
Van de regeering zal alleen generaal Ma-
ritsj, minister van oorlog en marine, de
plechtige uitvaart ep begrafenis bijwonen.
De atmosfeer blijft nog steeds geladen. De
stad wordt overstroomd met anonyme vlug
schriften, waarin heftige aanvallen worden
gedaan op het concordaat, de regeering, de
regeeringspartij en al degenen, die het con
cordaat hebben verdedigd.
SIAM.
CORRUPTIE IN REGEERINGSKRINGEN.
Land van den kleinen koning
verkwanseld!
Het geheele kabinet, met inbegrip van
den premier en van den voorzitter van den
regentschapsraad, is afgetreden op grond
van geuite beuschuldigingen, volgens welke
de regeering land en waardevolle eigen
dommen van den jeugdigen koning Ananda
Mahidol verkocht zou hebben aan hoogge
plaatste ambtenaren tegen belachelijk lage
prijzen.
IERLAND.
BOM AANSLAG IN BELFAST.
Een spoorlijn ondermijnd.
De Koning en Koningin van Engeland
brachten een bezoek aan Noord-Ierland,
waarbij het in verschillende plaatsen tot
ongeregeldheden kwam. In de hoofdstad
Belfast had een ontploffing plaats, welke
eerst aan toevallige omstandigheden werd
geweten. De politie van Belfast heeft gis
teravond echter het volgende communiqué
uitgegeven:
Het lijdt geen twijfel of de explosie die
zich heden heeft voorgedaan is veroorzaakt
door ontplofbare stoffen. In het door de
ontploffing ontstane gat heeft men een zak
lompen gevonden, waarin zich ontplofbare
stoffen bevonden, die nabij het gebouw
waar het incident zich voordeed, was neer
gelegd. Een lange lont was aan de ontplof
bare stoffen bevestigd.
Verder ontdekte de politie in den avond
een samenzwering om de treinen, die de
bezoekers, die aan de feesten ter gelegen
heid van het koninklijk bezoek hadden deel
genomen, naar huis terugbrachten, te doen
ontsporen. Nabij Patrock, een plaats op 20
kilometer afstand van de hoofdstad van
Noord-Ierland was de spoorlijn ondermijnd.
J0EG0-SLAVIE.
DE BEGRAFENIS VAN PATRIARCH
VARNAVA.
Voor de leden der regeering geen
plaatsen gereserveerd.
Sedert vier dagen trekt een enorme me
nigte langs de katafalk, waarop het stoffe-
i lijk overschot van patriarch Varnava ge-
I plaatst is. Het uiterlijk der rouwende stad
doet denken aan het beeld, dat zij toonde
na den dood van koning Alxander.
I In de kathedraal, waar de uitvaartdienst
voor patriarch Varnava zal worden gehou-
j den, is geen enkele plaats gereserveerd voor
j de leden der regeering.
I Anderzijds worden slechts de senatoren
COMMUNIQUE DER FRANCO-TROEPEN.
In het officieele communiqué uit het
groote hoofdkwartier te Salamanca dat gis
teravond tien uur werd uitgegeven, wordt
medegedeeld:
Aan het front van Biscaye werden twee
pogingen om een aanval te ondernemen op
Castro Alen en La Nevera met zware ver
liezen afgeslagen.
Aan het front van Cordova in den sector
van Espiel herzagen wij onze linies en
brachtten onze stellingen vooruit naar Sier
ra del Castano. Het dorp Ovejo en een
strook grond van tweehonderd vierkante
meter werden veroverd. Twee vliegtuigen
welke dorpen achter het front bombardeer
den, werden door het afweergeschut ge
troffen.
REGEERINGS-COMMUNIQUé.
In het communiqué van elf uur uit Ma
drid gisteravond wordt medegedeeld:
Om negen uur maakten wij ons in Ar-
ragon meester van stellingen nabij Solea,
welke door den vijand zeer versterkt wa
ren. Uit Andalusië in den sector van Gua-
dalmellato wordt een opmarsch van twee
kilometer gemeld.
Aanvallen van de rechtschen afgeslagen.
Een aantal aanvallen van de troepen van
Franco op de stellingen bij Villa Harta zijn
afgeslagen. De rechtschen lieten in de ra
vijnen van het gebergte tusschen de Pico
del Aguila en de Sierra des Castano meer
dan honderd dooden achter. De Pico del
Aguila is in handen van de regeeringstroe-
pen gebleven.
ROND DE SPAANSCHE
KONINGSTROON.
In welingelichte kringen te Parijs wordt
de openlijke verzoening tusschen ex-koning
Alfonso van Spanje en zijn gemalin be
schouwd als een verbetering van de kansen
voor don Juan, den derden zoon van Al
fonso, om den Spaanschen troon te bestij
gen.
Het schijnt, dat het volgende plan is op
gesteld: Alfonso zal wederom den troon be
stijgen, doch enkele uren later zal hij af
stand doen ten gunste van don Juan. Het
schijnt, dat de Carlisten tevreden zijn ge
steld door het terugtrekken van den Prins
van Bourbon, wien een apanage zal wor
den toegekend en die de titel Infant van
Spanje zal krijgen.
Naar verluidt zouden de aanhangers van
Franco, die een Italiaansch-Duitsche greep
naar de macht vreezen, een dergelijke op
lossing gunstig gezind zijn. Bovendien is
don Juan, die op de Britsche marine-acade
mie van Woolwich heeft gestudeerd, in En
geland zeer gezien en men verwacht, dat
hij financieelen steun van Engeland zal
krijgen, welke noodig is voor het herstel
van Spanje.
MEJ. M. J. VAN DER LAAN,
stewardess.
PILOOT C. T. R. STEENSMA.
MECANICIEN GEERING.
B. LUDEKUIZE, radiotelegrafist.
H. NATHANS, Secretaris der Int.
Transpnrtarb^idersfaderatie.
