Jaarboekje voor
Katholiek Leiden
1937 - 1938
„De Leidsche Courant"
DE KWESTIE VAN HET MAASWATER
Kath. Werkliedenverbond heeft
moed op de toekomst
DINSDAG 29 JUNI 1937
OE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
BUITENLAND
DUITS3HLAND
DE TOESTAND TE DANTZIG
Een spoor van Wiechmann
Een bewoonster van Klein-Katz heeft
in een boschje, op Poolschen grond, ver
schillende papieren van den sedert eem-
gen tijd vermisten socialistischen afge
vaardigde Wiechmann gevonden.
De politie te Dantzig heeft zich onver
wijld met de Poolsche politie-autoriteiten
in verbinding gesteld.
POLEN
HET CONFLICT MET MGR. SAPIEHA
Katholieken staan achter hun bisschop
Roomsch-Katholieke kringen te Krakau
hebben zich gisteren solidair verklaard
met den aartsbisschop in diens conflict
met de Poolsche regeering. In een bijeen
komst, waaraan door eenige honderden
afgevaardigden werd deelgenomen, is een
motie aangenomen, waarin de campagne
tegen den bisschop veroordeeld wordt en
alle Roomsch-Kathclieken uitgenoodigd
worden zich daartegen te verzetten. In
alle Roomsche kerken te Krakau zijn ge
beden gezegd voor het herstel van den
bisschop, die ernstig ziek is.
De pers der regeeringspartijen blijft er
op wijzen, dat de prelaat geen toestem
ming van de familie voor het overbrengen
van het stoffelijk overschot had. Dit argu
ment schijnt ook met kracht naar voren te
zijn gebracht bij de stappen der regeering
bij den Heiligen Stoel. De conservatieve
„Czas", die partij voor den bisschop had
gekezen, is sedert drie dagen geschorst,
terwijl de „A.B.C.", het nationalistische or
gaan, wegens een artikel over dit onder
werp in beslag is genomen.
RUSLAND
DE SPIONNEN-JACHT
Hoe lang gaat het nog zoo door?
Het weekeinde is in de Sovjet-Unie niet
voorbijgegaan, zonder dat opnieuw eenige
opzienbarende inhechtenisnemingen ver
richt zijn.
Te Leningrad is Trotski's neef Bron-
stein, directeur van de haven, onder be
schuldiging van sabotage gearresteerd.
Onder meei wordt hem ten la^te gelegd,
dat hij 16 schepen onbruikbaar zou heb
ben gemaakt. Ook zijn medewerker kapi
tein Trofimcf is in hechtenis gesteld. Bei
den zouden hun daden op instructie van
„zekeren buitenlandschen consul" bedre
ven hebben.
Verder zijn, volgens de Londensche-
.Daily Mail", gearresteerd de secretarissen
van Lenin's weduwe, de commissaris voor
staatsboerderijen, Kalmanowitjs, en de be
kende vlieger Levoniefski.
De arrestatie der secretarissen van Le
nin's weduwe is geschiedt in verband met
en onderzoek door de Gepeoe naar den
oorsprong der geruchten, dat zij million-
naire zou zijn geworden, dank zij den
royalties, welke de staatstrust voor het uit
geversbedrijf haar uitkeert. De Gepeoe
onderzoekt tevens op het oogenblik de
herkomst der middelen van een aantal
Russische schrijvers en andere leden der
communistische partij, die zich in de laat
ste jaren luxueuse villa's nabij Moskou
hebben laten bouwen.
Intusschen is cok in het Verre Oosten
naar de „Daily Telegraph" meldt een
aanvang gemaakt met de „zuivering". Bij
den Trans-Siberischen spoorweg en de
spoorwegen in het Verre Oosten zijn tal
van arbeiders gearresteerd, onder beschul
diging van sabotage in dienst van „een bui-
teniandsche mogendheid in het Verre Oos
ten", dat wil zeggen van Japan. Een der
gearresteerden zou door een Gepeoe-be-
amble gearresteerd zijn, juist toen hij een
spoorwegtunnel in de lucht wilde laten
vliegen.
In een rede voor een vergadering van
leiders der communistische partij heeft
de procureur-generaal van het hoogge
rechtshof, Wisjinski, voorspeld, dat de
spionnenjacht nog wel eenige jaren kan
GERUCHTEN OMTRENT RADEK
Verried bij Toefchatsjefski?
De „Paris Soir" verneemt uit Riga, dat
Moskou in welingelichte kringen ver
luidt, dat Karl Radek, oud-redacteur van
de „Izvestia", die bij het groote Trotskis-
ten-prcces in Januari j.l. tot dwangarbeid
werd veroordeeld, zou zijn vrijgelaten op
last van het politieke bureau van de partij
Men vermoedt, dat deze clementie je
gens den veroordeelde haar reden vindt
in het optreden van Radek in de kwestie-
Toechatsjefski.
Hij zou voor Toechatsjefki compromit-
teerende documenten in handen der re
geering gespeeld hebben in ruil waarvoor
hij in vrijheid zou zijn gesteld. Uit Mos
kou wordt echter gemeld, dat men daar
niets afweet van gratie, welke aan Radek
zou zijn verleend.
Het gerucht van de gratie schijnt in het
buitenland ontstaan te zijn, Verder wordt
ontkend, dat Rykof en Boekharin in een
vliegtuig gevlucht zouden zijn.
HEDEN VERSCHEEN:
Verkrijgbaar bij de Administratie van
PAPENGRACHT 32 - LEIDEN
Afgehaald aan ons Bureau 25 cent per Exemplaar
Franco, per post 3D
Het Hof van Intern. Justitie doet uitspraak
Eisch van Nederland verworpen
OOK BELGIE KRIJGT GEEN GELIJK
INZAKE HET JULIANA-KANAAL.
Maandagmiddag half vijf heeft het Per
manente Hof van Internationale Justitie
onder groote belangstelling uitspraak ge
daan in de zaak tusschen Nederland en Bel
gië betreffende de aftapping van Maas
water.
Wat de principale vordering betreft,
door de Nederlandsche regeering ingesteld,
heeft het Hof met 10 tegen 3 stemmen de
verschillende conclusies van de memorie
van de Nederlandsche regeering verworpen.
Wat de reconventioncele vordering be
treft, door de Belgische regeering inge
steld, heeft het Hof met dezelfde stemmen
verhouding de conclusies van de Belgische
regeering verworpen.
Aan het arrest van het hof zijn de indi-
vidueele meeningen toegevoegd van ver
schillende rechters, die zich met de uit
spraak niet kunnen vereenigen.
In de eerste plaats van den heer Anzi-
lotti, in de tweede plaats van de heeren
Altamira en jhr. van Eysinga, in de derde
plaats van Sir Cecil Hurst, vice-president
van het Hof (betreffende de reconventio-
neele vordering van België) en van prof.
De Visscher (eveneens betreffende de re-
conventioneele vordering van België).
Eindelijk heeft rechter Hudson, ofschoon
zich met het arrest vereenigende, daaraan
eenige opmerkingen toegevoegd.
De Nederlandsche regeering had in de
eerste plaats het Hof verzocht te willen be
slissen, dat de aanleg door België van wer
ken, welke de voeding mogelijk maken van
een kanaal, beneden Maastricht gelegen,
door water, dat op een andere plaats dan
te Maastricht uit de Maas wordt geput, in
strijd is met het verdrag van 12 Mei 1863.
Deze conclusie had betrekking op de in
breuken door België gemaakt op een be
weerd privilege van toezicht door de Ne
derlandsche regeering op het gebruik van
Maaswater door de Belgische regeering.
Het Hof heeft begrepen, dat het hier de
aanspraak betrof op een bijzonder privilege
dat verder gaat dan het recht van toezicht
dat Nederland noodzakelijk ontleent aan
het feit, dat de voedingplaats binnen Neder-
landsch grondgebied is gelegen.
Het Hof stelt vast, dat geen der stukken
door de Nederlandsche regeering geprodu
ceerd tot staving van het beweerde con
trole-recht in strijd is met de oplossing,
waartoe het Hof is gekomen, en dat daar
entegen enkele daarvan die oplossing be
vestigen,.
In de tweede plaats had de Nederland
sche regeering gevorderd dat het Hof zou
beslissen, dat de voeding van het Belgi
sche gedeelte van de Zuid-Willemsvaart,
van het Kempenkanaal, van de vertakking
van dat kanaal naar Hasselt en van die
naar het kamp van Beverloo, zoomede van
het Kanaal van Turnhout door de sluis van
Neerhaeren met water, elders dan te Maas
tricht uit de Maas geput, in strijd is met
bedoeld verdrag van 1863.
Het hof vindt in de stukken, welke het
zijn overgelegd, geen reden om aan te ne
men, dat het water, dat door de sluis van
Neerhaeren stroomt, in de Zuid-Willems
vaart een overmatigen stroom zou hebben
geschapene, of de hoeveelheid water van de
Maas zoodanig zou hebben uitgeput, dat
daardoor schade werd toegebracht aan de
scheepvaart op die rivier.
De derde vordering van de Nederland
sche regeering strekte om het Hof te doen
uitmaken, dat de voorgenomen voeding
door België van een gedeelte van het Ka
naal van Hasselt door water, elders dan te
Maastricht uit de Maas geput, in strijd zal
zijn met het verdrag.
Deze vordering houdt noodzakelijk ver
band met den aanleg en de indienststelling
van het Albertkanaal van Luik naar Ant
werpen, al is dit hier niet met name ge
noemd. Volgens de Nederlandsche regee
ring zou, wanneer dit kanaal eenmaal in
dienst is gesteld, het oude kanaal in zijn
gedeelte, dat voortaan een onderdeel zou
zijn van het Albertkanaal, evenals dit ka
naal zelf gevded worden door water uit de
Maas, geput te Luik Monsin, d.w.z. elders
dan door de verdragsgeul.
Het Hof heeft noch in de Nederland
sche argumentatie noch in den tekst van
het verdrag van 1863 iets opgemerkt, dat
strekken kan om hetzij aan Nederland, het
zij aan België te verbieden, om zoodanig
gebruik als zij goedvinden te maken van
de kanalen aan het verdrag onderworpen,
wanneer het gaat om kanalen, die gelegen
resp. op het gebied van Nederland of van
België, daar niet buiten komen.
In de vierde plaats vorderde Nederland,
dat het Hof zou beslissen, dat de voorgeno
men voeding door België van het kanaal
gedeelte dat de Zuid-Willemsvaart en de
Schelde verbindt tusschen Herenthals
(Viersel) naar Antwerpen door water, el
ders dan te Maastricht aan de Maas ont
leend, in strijd zal zijn met het verdrag.
Deze vordering is analoog aan de voor
gaande betreffende het Kanaal van Has
selt.
De redenen, welke het Hof er toe geleid
hebben de zienswijze van de Nederland
sche regeering terzijde te stellen in het ge
val van het Kanaal van Hasselt, gelden
eveneens voor het onderhavige geval.
In een tweede deel van de conclusie, wel
ke het slot vormen van de Nederlandsche
memorie, vordert de Nederlandsche regee
ring, dat het Hof België zal veroordeelen:
a. om alle werken, hierboven bedoeld te
doen eindigen en om al hetgeen is aange-
gelegd, in strijd met het verdrag van 1863,
te herstellen in een toestand, welke strookt
met dat verdrag; b.. om de voedingen, wel
ke in strijd met dit verdrag geoordeeld
worden, te doen eindigen en geen nieuwe
tot stand te brengen.
Waar het Hof tot de meening is gekomen,
dat de critiek op verschillende punten door
de Nederlandsche regeering geoefend op de
handelwijze van de Belgische regeering niet
gerechtvaardigd is, kan het slechts de sanc
ties, welke de Nederlandsche regeering het
Hof verzoekt uit te spreken tegen de Bel
gische regeering, verwerpen zonder dat het
ze heeft te waardeeren.
Vervolgens behandelt het Hof de recon-
ventioneele vordering door de Belgische re
geering ingesteld. De Nederlandsche regee
ring zou volgens België het verdrag van
186? hebben geschonden door op den loop
van de Maas beneden Maastricht de stuw
van Borgharen aan te leggen. Voorts zou
het Julianakanaal dat Nederland zijdelings
van de Maas heeft aangelegd beneden
Maastricht van Limmel tot Maasbracht
voor zijn voeding aan het verdrag van 1863
zijn onderworpen.
Het Hof. is wat de stuw in Borgharen be
treft, van oordeel, dat de aanleg daarvan
stellig tengevolge heeft dat het peil van de
Maas boven de stuw wordt verhoogd.
Op deze gronden verwerpt het Hof met
tien tegen drie stemmen de verschillende
conclusies van de memorie door de Neder
landsche regeering als uitvloeisel van het
ingediende verzoexschrift op 1 Augustus
1936 ingediend, terwijl wat de reconven-
tioneele vordering betreft, gevoegd bij de
Belgische contra-euiemorie van 28 Ja
nuari 1937, het Hof met tien stemmen tegen
drie de conclusies ervan verwerpt.
Voldoening in Belgische kringen.
De beslissing van het Permanente Hof
van Internationale Jupstitie heeft in be
voegde Belgiscne kringen zeer groote vol
doening gewekt. Men twijfelde niet aan het
goede recht van België.
De beslissing van het Hof, welke een er
kenning van het Belgische standpunt in
deze aangelegenheid beteekent, werd met
begrijpelijk ongeduld afgewacht.
De uitspraak werd op de belanghebbende
ministeries ontvangen meft een ontroering,
welke verklaard wordt door de beteekenis
der op het spel staande belangen, zoowel
in politiek als in economisch en financieel
opzicht.
Voorzitter de Bruyn pleit voor een royale
samenwerking tusschen patroons en arbeiders
Vertrouwen in het nieuwe
kabinet
In de hedenochtend te Utrecht aange
vangen tweedaagsche vergadering van het
R.K. Werkliedenverbond heeft de voorzit
ter, de heer A. C. de Bruijn, een openings
rede uitgesproken, waaraan wij het vol
gende ontleenen:
Ilulvels-werk.
De internationale politieke spanning,
waarmede ook ons volk direct of indirect
te maken heeft, is groot. Oorlogsdreiging
is niet van de lucht: het is of de duivel
een nieuwen oorlog voorbereidt en noodig
heeft om bepaalde doeleinden te bereiken.
Bij zulke politieke verhoudingen is, hoe
kan het anders, het vooruitzicht op een
verstandig ruilverkeer tusschen de volke
ren nog weinig gunstig, al beinvloeden de
d. or den duivel geleide oorlogsvoorbe
reidingen dat ruilverkeer wel.
Spanning is er ook met betrekking tot
het geestelijke, het cultureele. Het duivels
werk dat in Spanje en in Duitschland
brandpunten van communisme en nieuw-
hicdendom voltrokken wordt, laat ons
nitt onberoerd.
Heel de wereld komt in opstand
tegen de afschuwelijke vervolging,
waaraan de Kerk in Duitschland
bloat staat en wij, Katholiek ge
organiseerde arbeiders van Neder
land, protesteeren hartgrondig mee.
Het communisme heeft zich vóór enkele
dagen te Génève lafhartig gewroken op
de Christelijke Vakbeweging, die gepro
testeerd had tegen de dictatuur in Sovjet-
Rusland, tegen de machts-wellustelingen,
die geen plaats laten vcor eenige niet-
communistische vakbeweging, en derhalve
cok niet aan de Christelijke Vakbeweging.
Die lieden hebben, met den steun van
een aantal sociaal-democraten, doch, het
geen hun tot eer strekt, tegen den wil
van de sociaal-democratische vertegen
woordigers van Nederland en België, Ser-
rarens gezet buiten den raad van beheer
van het Internationaal Arbeidsbureau,
waarin de heeren hem, vóór drie jaren,
een bescheiden plaats als plaatsvervangend
lid wel hadden gegund.
Tegen die toedracht verzetten wij
ons met klem en wij zullen dienen
na te gaan of, zoo mogelijk met de
hulp van hoogere autoriteiten, geen
einde kan worden gemaakt aan de
volkomen overheerschende machts
positie van de socialistische arbei
dersgroep in het wereld-orgaan, het
internationaal arbeidsbureau, waar
door het de minderheid onmogelijk
wordt gemaakt rechtmatige aan
spraken te laten gelden.
De sociaal economische toestand van ons
land vraagt, uiteraard, nog altijd onze
speciale aandacht en bijzondere zorgen.
Zeker, het had nog slechter gekund, doch
het is toch voor verschillende bevolkings
groepen wel heel erg.
Er zijn echter feiten, die op een verblij
dende verbetering wijzen. De stijging van
de koersen van aandeelen met ongeveer
30 procent houdt stand. De waarde-cijfers
van ons ruilverkeer met het buitenland
zijn bemoedigend. Zeer interessant is in dit
verband het door spreker geciteerde over
zicht van de Amsterdamsche Bank.
Van de 217 maatschappijen waarvan dit
overzicht spreekt, toonen 184 een verbete
ring van de financieele uitkomsten. Bij 126
hiervan vond een stijging van de winst
plaats, bij 19 een vermindering verlies, bij
39 veranderde het verlies in winst. Daar
entegen moesten 32 ondernemingen nog
melding maken van een achteruitgang van
de resultaten: bij 19 daalde de winst, bij
9 steeg het verlies, 4 ondernemingen zagen
haar winst veranderd in verlies. Eén on
derneming rapporteerde een onveranderd
winstsaldo.
Hieruit blijkt, d.at er een niet-onbelang-
rijk begin van opleving is, dat de teekenen
er op duiden, dat het economisch herstel
zich verder kan voortzetten.
Het „kapitaal" hervat zijn
aanspraken
Voorts dat „het kapitaal" zijn aanspra
ken hervat. Laten wij terstond mogen op
merken, dat daartegen op zichzelf moei
lijk bezwaar te maken is: „het kapitaal"
heeft in de crisisjaren zonder twijfel groo
te offers gebracht; dat het, nu de kansen
keeren, aan zichzelf denkt, is verklaar
baar.
Intusschen: „het kapitaal", dat in het
economisch leven nog immer een machts
positie inneemt, dat over zijn eigen be
langen beslist en over die van „den ar
beid", diene te bedenken, dat het naar de
regelen van de zedenwetten geen misbruik
mag maken van zijn positie.
Het „kapitaal" bracht offers, „ar
beid" niet minder: de loonsvermin
deringen waren dikwijls ontzet
tend. M.a.w. „arbeid" staat er met
ongeduld op te wachten, dat, na
tuurlijk voor zoover mogelijk, doch
ook zoo spoedig mogelijk, ook zijn
aanspraken worden gerealiseerd.
Van groot sociaal en economisch nut is
de vraag: hoe zal aan de rechtmatige aan
spraken van „kapitaal" en „arbeid" wor
den voldaan? Zal dat moeten gebeuren
langs de vertreden voetpaden van het ver
leden: een staking hier, een uitsluiting
daar: partieele en algemeene stakingen,
solidariteitsstakingen? Moest het zoo
als 't moet, dan moet het het ware
beschamend voor het sociale beschavings
peil van hen, die thans in 1937 de leiders
zijn van ons sociaal-econcmisch leven; dan
zou men blijk geven niets te hebben ge
leerd en veel te zijn vergeten van hetgeen
zich in en buiten ons land heeft voorge
daan; dan is men in het betrekkelijk klei
ne, wat de co rlogsdrijvers in het groot zijn.
Moet het per se, moet 't van nature zoo?
Elk verstandig mensch zal antwoorden:
neen.
Men denke niet dat bij ons „neen"
allereerst gedacht is aan de over
heidsmacht. Het moet, gegeven de
feitelijke verhoudingen in ons so
ciaal-economisch leven, mogelijk
zijn dat de verantwoordelijke ver
trouwensmannen van werkgevers
en werknemers bijeenkomen, open
royaal de dingen onder het oog zien
en het zonder strijd eens worden.
Behoudens onbeteekenende groepjes: de
Nederlandsche arbeidersbeweging wenscht
geen strijd om den strijd: die Nederland
sche vakbeweging is verstandig genoeg om
geen onverstandige dingen te doen. Gedu
rende 1936 kwamen slechts 96 arbeids
conflicten voor, waarbij 9100 werknemers
betrokken waren.
Wij zeggen een en ander nog eens pu
bliek, opdat men tijdig onze opvatting
kenne: opdat het veel geprezen zelfdoen,
het zelfregelen, een schoone kans gebo
den worden.
Het katholieke deel van het Ne-
gelicht, kiezende partij en program,
derlandsche volk heeft, goed voor-
duidelijk uitgesproken hoe het land
z.i. in de komende vier jaar dient
te worden geregeerd.
Dat legt op ons allen en in het bijzonder
op hen die in „de politiek" de meest ver
antwoordelijke posten bezetten, een zware
verantwoordelijkheid.
De eischen der Staatspartij en
de eischen der arbeiders
Met het program, waarmee de Katholie
ke Staatspartij zich in den verkiezings
strijd wierp, konden wij orjs vereenigen
ook met het sociaal-economisch deel er
van.
Dat deel is een felle kreet om
liefde en recht: behoud, verruimng
en betere verdeeling van den arbeid
bevordering van bekorting van arbeids
duur breideling van over-mechanisatie
beperking van den arbeid door vrou
wen uitbreiding van de verplichting tot
het volgen van onderwijs bijzondere
zorg voor normale opneming van jeugdi
gen in het arbeidsproces wettelijke re
geling van de werkloosheidsverzekering en
van de steunverleening. Deze moet wor
den geregeld als een voorziening in de noo-
den tengevolge van gebrekkige function-
neering der volkshuishouding niet als ar
menzorg bij eiken vorm van steun moet
nauwgezet rekening worden gehouden met
de levensbelangen van de groote gezin
nen, ook van die met oudere kinderen
verdere uitbouw van de organische sa
menwerking in bedrijf en onderneming,
allereerst door voortvarende uitvoering
van de bestaande wetten op bedrijfsorgani
satorisch gebied. Voorts aanvulling en wij
ziging van die wetten, teneinde leiding te
geven aan de ontwikkeling op economisch
en sociaal gebfèd, in overeenstemming met
de eischen eener goed geordende volkshuis
houding instelling van een centraal
orgaan, in samenstelling, inrichting en be
voegdheid geschikt voor de voorbereiding
van algemeene wettelijke maatregelen op
economisch en sociaal gebied.
Mocht en moest onze katholieke ar
beidersbeweging met haar doel en taak,
niet groote belangstelling toonen voor de
partij met zulik een vier-jaren-plan?
Wij kunnen derhalve over den uitslag
van de stembusuitspraak tevreden zijn.
Bij de vorming van het nieuwe kabinet
is daarmee uiteraard ook rekening gehou
den. Wij hebben niet meer een kleurlooze
regeering, maar een kabinet, dat zich wil
richten naar de beginselen van het posi
tieve Christendom.
Daarover kunnen wij ons verhengen,
omdat onze tijd meer dan ooit behoefte
heeft aan de toepassing der christelijke
beginselen op alle gebied der samenleving.
Dit vooropstellende kunnen wij ook het
beleid van het nieuwe kabinet met ver
trouwen tegemoet zien. Ik zeg met méér
vertrouwen, en daarin steekt geen wel
overwogen reserve.
Niet in alle bewindslieden zou
den wU bij voorbaat een absoluut
vertrouwen durven uitspreken.
Het voordeel, dat het kabinet, met in zijn
midden een krachtige figuur als mr. Go-
seling, zijn arbeid kan aanvangen in een
periode van economische opleving, draagt
er overigens toe bij, dat wij zijn beleid
voor de komende jaren niet alleen met be
langstelling, maar ook wel met eenig ver
trouwen tegemoet zien.
