Omzwervingen door het Duitsche Rijk
28ste Jaargang
VRIJAG 11 JUNI 1937
No. 8746
3)e £ciebeli€(Boii/tamt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen,
Een rechtsch Kabinet
In een beschouwing over de Kabinets
formatie merkt de socialistische pers gis
teravond op:
Het schijnt noodig, nogmaals te wij
zen op de feiten, die bij deze bespre
kingen voorop behooren te staan: de
breede massa van ons volk, zwaar ge
slagen door crisis en eenzijdige aan-
passerij, vraagt verlichting van de so
ciale druk; zij vraagt economische or
dening, opdat de rampen, die haar
troffen, voor de toekomst kunnen wor
den afgewend.
Op denzelfden avond wordt gereageerd op
deze opmerking in een uitstekend ar
tikel van de „Tijd"!
De „Tijd" constateert, dat in den zake-
lijken uitslag der verkiezing een objectieve
aanwijzing is gelegen voor de vorming van
ene rechtsch Kabinet, dat een rechtsch
werkprogram zal uitvoeren. En het blad
vervolgt dan:
„Immers laat de juiste en zelfs voor de
hand liggende beteekenis van den uitslag
der verkiezingen geen twijfel over de wen-
schelijkheid en feitelijke mogelijkheid, om
op die beproefde basis te vestigen een sta
biel bewind, dat welbewust de beginselen
van het Christendom handhaaft en ver
sterkt, In dit Kabinet, gesteund door ten
minste 56 Kamerleden, behoort de Katho
lieke Staatspartij op grond van de door
haar verworven 31 zetels haar eigen en
evenredige plaats te bezetten, hetwelk de
aanvaarding van vier ministerieele porte
feuilles zou meebrengen De redelijkheid en
aanvaardbaarheid van dezen eisch zijn
uit den zakelijken uitslag der verkiezingen
zonder meer af te lezen. Maar in dien za
kelijken uitslag is geen enkele objectieve
aanwijzing gelegen voor de vorming van
een Kabinet, welks breeder basis proefon
dervindelijk een bewust en overtuigd chris
telijk beleid, óók op economisch en sociaal
gebied, zou belemmeren.
Met andere woorden: een rechtsch Ka
binet en oen rechtsch werkprogram."
„Arbeid voor ons volk" vraagt het pro
gram der R.-K. Staatspartij, en gedurende
de vier jaren na de jongste Kamerverkie
zingen is gebleken, van hoe groot belang
onze partij en onze afgevaardigden dezen
eisch achten. Bovendien: ordening in het
bedrijfsleven. Wat daaronder is te ver
staan, wordt in ons program kort samenge
vat in de volgende woorden:
„De opbouw van een economisch-sociale
orde moet doelbewust worden ter hand ge
nomen, mede om overwoekering van het
maatschappelijke leven dooF rechtstreek-
sche staatsbemoeiing te keeren. Hij (d.i.
die opbouw) moet berusten op samenwer
king van de bedrijfsgenooten en voeren tot
zelfdoen, onder toezicht van de overheid,
die moet waken voor harmonie tusschen
bedrijfsbelang en algemeen welzijn".
Natuurlijk kan men een verkiezingspro
gram niet uitgeven als een regeeringspro-
gram, zooals een ministerie aan de Twee
de Kamer aanbiedt, wanneer het de regee-
xing aanvaard heeft. In een verkiezings
program vindt men geen enkelen concre-
ten maatregel, het zijn slechts riohtlijnen.
Dat is ook juist, want de kiezers mogen en
kunnen zich bij verkiezingen sleohts uit
spreken over de beginselen volgens welke
- zij het beleid in de komende jaren gevoerd
willen zien. Het voeren van dat beleid zelf
moeten zij overlate naan de door hen geko
zen vertegenwoordigers, of beter nog aan
het kabinet, waaraan deze vertegenwoor
digers deelnemen en aan hetwelk hun frac
tie vertrouwen wenscht te geven.
Indien men de programma's der Anti-
Rev. en Christelijk-Hist. raadpleegt, zal
men daar voldoende aanwijzingen vinden
voor het in onderling overleg concretiseeren
van een werkprogram, dat de basis zou
kunnen vormen voor een vruchtbare wet
gevende periode".
Wij hebben een vrij lang citaat uit het
„Tijd-artikel aangehaald.
Om te beantwoorden aan wat op stof
felijk terrein door de socialistische pers
wordt gewenscht, zal een rechtsch Kabinet
verondersteld natuurlijk: saamgesteld
uit bekwame en geschikte mannen vol
komen op z'n plaats zijn, m.a.w., al
les kunnen geven, wat redelijkerwijs kan
worden verlangd en verwacht.
Waar bovendien een rechtsch Kabinet
op geestelijk terrein ons véél meer bevre
diging zal kunnen schenken, het landsbe
lang véél beter zal kunnen dienen daar
is allerduidelijkst, dat onze wensohen uit
gaan en blijven uitgaan naar een rechtsch
ministerie.
Koninklijk bezoek
aan Amsterdam
Gala-maaltijd
ten Paleize
Gisteravond had in de burgerzaal ten pa
leize een gala-maaltijd plaats, waaraan met
de koninklijke familie en de leden der hof
houding ruim honderd personen deelnamen.
In de troonzaal werden de gasten aan
de Koningin, de Prinses en den Prins voor
gesteld. Daarna begaf men zich naar de
Burgerzaal, waar de U-vormige tafel, be
dekt met zwaar damast, waarin het Neder-
landsche wapen geweven was, versierd was
met rose rozen in verguld vaatwerk.
Het viel op, dat de verlichting van de zaal
thans gemoderniseerd is. De oude patent
olielampjes zijn verdwenen en vervangen
door electrisch licht. Hoog aan de marme
ren wanden is eene indirecte verlichting
aangebracht, en de kristallen kronen, die
nog uit den tijd van koning Lode wijk Na
poleon dagteekenen, hebben een krans van
kleine electrische gloeilampjes gekregen.
De marmeren vloer was alleen onder de
tafels met tapijten bedekt.
Toen de vorstelijke personen binnentra
den speelde de marinkapel, onder leiding
van den kapelmeester Leistikow, den Piet
Heinmarsch.
Aan de rechterzijde van H.M. de
Koningin was gezeten de commis
saris der Koningin in de provincie
Noord-Holland, mr. dr. A. baron
Roëll, terwijl links van H.M. zat
de Burgemeester van Amsterdam,
dr. W. de Vlugt.
Tegenover H.M. de Koningin had
het prinselijk paar plaats genomen
.en rechts van H.K.H. Prinses Julia
na de voorzitter van het huldigings
comité mr. L. J. A. Trip.
De galamaaltijd nam ongeveer
anderhalf uur in beslag en werd
door muziek van de marinekapel
opgeluisterd.
Bij het dessert ontving ieder der gasten
als herinnering aan dit eerste officieele be
zoek van het prinselijk naar aan de hoofd
stad een portret van Prinses Juliana en
Prins Bemhard.
Nadat H.M. de Koningin het sein had ge
geven tot het beëindigen van den maaltijd,
heeft H.M. in de nog met kaarsenkronen
verlichte troonzaal cercle gehouden, terwijl
het prinselijk paar zich ongedwongen tus
schen de gasten bewoog.
De Prins interesseert zich voor
oud en modern verkeer.
Na gisterenavond een bezoek te hebben
gebracht aan H.M.'s „Gelderland", heeft
Prins Bernhard vanmorgen de cavalerie-
kazerne aan de Sarphatistraat bezocht,
waar Z. K. H. op het daarachter gelegen
terrein eenigen tijd paard heeft gereden.
De Prins heeft zich later op den mor
gen naar het bureau der verkeerspolitie
aan den Overtoom begeven om zich daar
van verschillende bijzonderheden, o.m. be
trekking hebbende' op het systeem der
automatische verkeerssignalen, in welk
verband tevens de telefooncentrale „Zuid"
werd bezocht op de hoogte te stellen.
Het op hedenmorgen vastgestelde bezoek
van H. M. de Koningin aan „Arti et Ami-
citiae" aan het Rokin is overeenkomstig
de ten deze gedane mededeeling niet
Vanmiddag om 3 uur heeft de Konink
lijke Familie een rijtoer gemaakt, welke
om 4.15 uur zou geëindigd zyn.
SPANJAARDEN OP
AMELAND.
geïnterneerd wegens voor.
nemen tot ontvluchting.
Een aantal van de in Noord-Brabant ge
huisveste Spanjaarden, is naar de N. Rott.
Crt. verneemt, op Ameland geïnterneerd.
Zooals bekend, was destijds een groep
aanhangers van generaal Franco onderdak
verschaft in de Nederlandsche legatie te
Madrid, waarna zij, toen de toestand aldaar
te gevaarlijk werd, naar Noord-Brabant zijn
overgebracht, waar 'hun een woonplaats
werd aangewezen.
Zij waren vrij zich binnen de Nederland
sche grenzen te bewegen. Eenigen van hen
zijn onlangs gevlucht en niet meer terug
gekeerd.
Een aantal van hen stond den laatsten
tijd onder verdenking ook te willen vluch
ten.
De regeering heeft toen besloten hen,
krachtens haar internationale verplichtin
gen in dezen, op Ameland te interneeren.
Bij mijn terugkeer in het Vaderland werd
ik met allerlei vragen bestormd: Hoe was
de economische toestand in Duitschland?
Heeft u geen honger moeten lijden? Zal
dat dwang-systeem daar nog lang stand
houden? Wat zal het einde zijn? enz. enz.
Ik zal deze vragen, waarvoor een alge-
meene belangstelling blijkt te bestaan, zoo
beknopt mogelijk trachten te beantwoor
den. Vooreerst wat den economisch en toe
stand betreft.
Het vierjarenplan.
Uiterlijk is het land welvarend. Er wordt
enorm hard gewerkt. Men heeft b.v. zoo
veel mogelijk grond in cultuur trachten te
brengen, zoodat er geen voldoende ge
schoolde arbeidskrachten voor den land
arbeid beschikbaar zijn. Haast iedere vier
kante meter teeltgrond wordt ook in wer
kelijkheid intens gecultiveerd. Daarom wor
den vreemde arbeidskrachten uit Holland
en elders geïmporteerd, ofschoon in het
eigen land nog bijna een millioen werkloo-
zen zijn. Van gebrek aan levensmiddelen
is in de winkels of hotels vrijwel niets te
bespeuren. De regeering geeft zelf toe,
dat er een tekort aan levensmiddelen is,
maar door de perfect doorgevoerde organi
satie van het vierjarenplan springt dit niet
bijzonder in 't oog. Het volk is in het al
gemeen bezield met den ernstigen wil om
dit Vierjarenplan door te zetten. Dit is hun
trouwens maar geraden ook, want sabotage
kan met den dood worden gestraft!
Het zou onjuist zijn om te beweren, dat
er in Duitschland honger wordt geleden.
In de distributie kan wel eens tijdelijk een
kleine strubbeling ontstaan, maar dit is
niet van zoodanigen invloed op het alge-
meene leven dat het voor de bevolking
niet te dragen zou zijn.
Wat men wel bij scherp toezien bespeurt
is de hooge vlucht die de wetenschap ge
nomen heeft om het te kort dat aan be
paalde grondstoffen is ontstaan aan te vul
len. Duitschland heeft geen deviezen meer
om uit het buitenland bepaalde artikelen
te koopen. Maar de wetenschap schaft raad.
Zoo heeft men b.v. synthetische rubber ver
vaardigd, die beter blijkt te zijn dan de
rubber die in de natuur gewonnen wordt.
Weliswaar was de kosterijs van deze syn
thetische rubber in <jen beginne enorm
hoog, maar in het laatste jaar is de prijs
van het product reeds veel gedaald en is
de kwaliteit nog verbeterd, zoodat een
chauffeur mij ronduit verklaarde, dat de
levensduur der autobanden van syntheti
sche rubber belangrijk hooger is dan van
plantaardige rubber. Wat het intellect en
de techniek gepresteerd hebben, om
Duitschland onafhankelijk te maken van
het buitenland, is werkelijk fabelachtig. Er
zijn nog enorme moeilijkheden te overwin
nen, natuurlijk, neem !b.v. sleohts het feit,
dat het dragen van bepaalde kunstkleeding
bij sommige menschen eigenaardige huid
ziekten veroorzaakt, doch de ernstige wil
van het Duitsche volk om te leven, zal al
die moeilijkheden het hoofd bieden, zoo
lang als maar eenigszins mogelijk is. Ik
voor mij heb niet den indruk, dat het
systeem economisch kapot zal gaan, tenzij
de boycot, die speciaal vanuit Amerika te
gen Duitschland wordt ontketend, alge
meen zou worden.
Zal dit systeem zelf zich nog
lang handhaven.
Hierop zou ik dit willen antwoorden: de
huidige Duitsche regeering zit vaster in het
zadel dan ooit tevoren. Wie meent, dat dit
systeem zich niet zal handhaven, vergeet,
dat de Duitschers gewoon zijn om gedrild
en gemaszregelt te worden. Bovendien wie
zou hen ten val brengen? Van een georga
niseerd verzet kan immers geen sprake
zijn. Heel het machtsapparaat heeft de re
geering stevig in handen. De S.A. heeft
vrijwel afgedaan. Vroeger werd het straat
beeld door deze bruinhemden beheerscht,
thans zijn deze uniformen schaarsch ge
worden. Alleen bij bepaalde gelegenheden
bewijzen ze diensten van orde of verkeer
te regelen. Invloed heeft de S.A. niet meer.
Er wordt dan ook reeds over de „histori
sche beteekenis" der S.A. gesproken.
Veel grooter is de invloed van de S.S.
(Sohütz-Staffeln), wier lijforgaan „Das
Schwarze Korps" met een oplage van
460.000 exemeplaren een felle anti-katholie
ke en anti-christelijke houding aanneemt.
Bijna in alle straten ziet men kastjes han
gen, waarin al dat fraais wat over de Ka
tholieke Kerk in woord en beeld wordt ge
bracht voor de nieuwsgierige jeugd wordt
tentoongesteld. De S.S. tracht overal in alle
invloedrijke functies door te dringen, in
al de diverse soorten politie-corpsen vanaf
de Bahn-Polizei tot Gestapo toe. Alle groo-
te stations en spoorwegknooppunten zijn
dag en nacht bezet. Overal ziet men troe
pen met hun helmen op gereed staan om op
het eerste teeken in te grijpen. Als het
systeem niet door een buitenlandschen oor
log of tengevolge van een economische in
eenstorting ten val wordt gebracht, zal het
nog jarenlang stand houden.
Hatelijke maatregelen.
Vast staat echter, dat de hatelijke maat
regelen, die genomen worden, de menschen
tot verbittering stemmen. Ik noem slechts
enkele gevallen.
In de bureaux van het letterkundig tijd
schrift „Der Gral" in Münster, wordt op
zekeren dag een inval gedaan. Alles wat
aanwezig is wordt in beslag genomen. Dui
zenden prachtige boeken worden vanuit de
tweede verdieping naar beneden gesme
ten, gordijnen worden afgerukt, en stuk
gescheurd. Alles werd leeggehaald en ge
plunderd. Alleen de telefoon bleef armzalig
aan de wand hangenEn dat alles ge
schiedt zonder vorm van proces, zonder dat
men zich kan verdedigen of recht kan-ver
schaffen
Een ander voorbeeld: Ik heb een onder
wijzer gesproken, die gedwongen werd om
tegen z'n overtuiging en geweten de hei-
densche leer van Rosenberg te onderwij
zen aan de kinderen. Hij weigerde....
werd verplaatst.en wordt straks ont
slagen, omdat hij niet tegen zijn geweten
wilde handelenDat is de terreur waar
van men op de straat niets kan zien.
De Duitsche katholieken maken een
moeilijke tijd door.
Ze staan daar als een weerloos leger,
zonder leiders, zonder wapenen.
Duitschland heeft een Pauselijk
Legaat noodig.
Algemeen zoowel bij geestelijken als lee-
ken is men van oordeel, dat Duitschland
een Pauselijk Legaat of een Primaat noo
dig heeft, die een centrale leiding geeft.
Tot nu toe was de houding, die ten over
staan van de verschillende problemen in
de 23 Bisdommen werd aangenomen, in
menig geval uiteenloopend, en, wanneer
men moest wachten tot de eerstvolgende
bisschopsconferentie, waar een algemeen
standpunt kon worden bepaald, was het
soms reeds te laat
Eenmaal zal de gescheidschrij ver oor-
deelen over de oorzaken van de débacle,
die de katholieken van Duitschland thans
te aanschouwen hebben.
Eén ding staat nu wel vast: dat het von
nis, dat nu door velen in Duitschland over
het Centrum geveld wordt, dan veel mil
der zal zijn, als thans het geval is. De ge
schiedenis zal straks de groote leiders re-
habiliteeren en als de groote fout aan
wijzen: de verdeeldheid onder de katho
lieken, die niet als een breede phalanx
achter het Centrum geschaard stonden.
Moge in dit opzicht Duitschland voor ons
een waarschuwend en afschrikwekkend
voorbeeld zijn.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Rozententoonstelling
te
Boskoop
UITGAANDE VAN „NOS JUNGUNT
ROSAE".
In samenwerking met Boskoop-
sche Kweekersvereenigingen, zal
„Nos Jungunt Rosae" van 21 t.m. 25
Juli a.s. een rozententoonstelling te
Boskoop houden.
Zij heeft daarvoor één der speciaal voor
bloemententoonstellingen gebouwde hallen
gehuurd.
Zonder twijfel heeft het bestuur van
„Nos Jungunt Rosae" zoowel wat gebouw
als plaats betreft een gelukkige keuze ge
daan. De belichting van een bloementen-
toonsteling moet aan hooge eischen vol
doen en op de groote bloemententoonstel
ling, dit voorjaar te Boskoop gehouden is
gebleken, dat men dit probleem in de
nieuwe hallen vrijwel heeft opgelost, zoo
dat men in dit opzicht de a.s rozententoon
stelling bij voorbaat reeds als geslaagd mag
beschouwen.
Boskoop is het centrum van de wereld
handel in planten. Honderdduizenden ro
zenstruiken worden van daar jaarlijksch
naar het buitenland verzonden. Waar zou
een rozenkweeker dus beter zijn nieuwe
en oudere soorten kunnen demonstree-
ren?
De belangstelling voor deze tentoonstel
ling blijkt onder de rozenkweekers zoowel
in Boskoop als elders reeds groot te zijn,
zoodat, de tentoonstellingscommissie samen
gesteld uit het bestuur van „Nos Jungent
Rosea" en vertegenwoordigers van vijf Bos-
koopsche vereenigingen, vol moed de voor
bereidende werkzaamheden is begonnen.
BUITENLAND.
Practisch overeenstemming bereikt over
de hervatting der controle in de Spaan-
sche wateren. (2de blad).
De krachten van den H. Vader nemen
langzamerhand af. (2de blad).
Beroep van Engelsche Katholieken op
Berlijn. (2de blad).
BINNENLAND.
De Koningin bood gisteravond aan Am-
sterdamsche autoriteiten een maaltijd aan
in het Dam-paleis. (1ste blad).
OMGEVING.
Te Ter Aar is een scheepmaker van een
dak gegleden en op slag gedood. (3de blad).
Ernstige storing in het telefoonverkeer
door het doorhakken van een kabel nabij
Sassenheim. (1ste blad).
In Juli wordt in Boskoop een rozenten
toonstelling gehouden. (1ste blad).
De wereld
in vogelvlucht
In zake de hervatting der controle in de
Spaansche wateren, welke was onderbroken
doordat Duitschland en Italië zich terug
trokken na het incident met de „Deutsch-
land", wordt thans gemeld, dat practisch
overeenstemming is bereikt en dat vandaag
de definitieve opstelling der formule van
overeenstemming plaats zal vinden op het
ministerie van buitenlandsche zaken te
Londen. Alles komt in de internationale
politiek aan op het vinden van de juiste
formule, wat zooveel is als de grootste ge-
meene deeler van de eischen en verlangens
der betrokken partijen.
Verwacht mag worden, dat de vandaag te
treffen overeenkomst, onmiddellijk zal
worden doorgegeven naar Salamanca en
Valencia en dat deze beide partijen geen
al te groote bezwaren zullen maken. Wel
licht zal Valencia nog waarborgen verlan
gen tegen een herhaling van represaille
maatregelen als de beschieting van Alme-
ria, maar overigens wordt geen tegenstand
verwacht.
In Rusland gaat Stalin voort mettde „zui
vering". Het aantal arrestaties, executies
en verbanningen onder allerlei functionaris
sen neemt zoo langzamerhand ontstellende
afmetingen aan. Vermoedelijk is de oor
zaak van die zuivering in 't algemeen te
zoeken in het feit, dat na elke revolutie de
„brekers" moeten worden vervangen door
de „bouwers". De brekers zijn de fanatieke
lingen, de 100% idealisten, die het oude
regiem omver stormden en daarvoor be
loond worden met baantjes. Hun tempera
ment maakt hen evenwel ongeschikt om
een nieuwe orde rustig te helpen opbouwen
en dan komen zij in conflict met de meer
realistische bouwers. Stalin houdt niet van
halve maatregelen en zet de brekers mee-
doogenloos aan den dijk, of beter gezegd:
hij trapt ze van den dijk af in het water,
waar ze verdrinken. Als motief doet dienst:
beschuldiging wegens spionnage, sabotage,
Trotskisme enz. Merkwaardig, dat de kerels
allemaal bekennen ook!
Telefoonkabel doorgehakt
nabij Sassenheim
Ernstige storing in het
telefoon-verkeer
ln den vroegen morgen is een storing op-
getreden in den telefoonkabel Amsterdam
Rotterdam. De oorzaak hiervan is te zoe
ken in het doorhakken van een kabel, het
geen geschied zou zijn bij werkzaamheden
in de onmiddellijke nabijheid van Sassen
heim, waarschijnlijk bij den bouw van een
drietal huizen langs den straatweg in het
park „Ter Leede" Tengevolge van deze
storing ondervinden ook de verbindingen
met het Gooi oponthoud. Het schijnt even
wel, dat ook het verkeer met buitenland
vertaging heeft, zoo zijn b.v. de verbindin
gen met Parijs moeilijk tot stand te bren
gen. Men heeft het telefoonverkeer over
andere plaatsen geleid. Het is niet uitge
sloten, dat de storing eerst morgen zal zijn
opgeheven. Intusschen wordt alles in het
werk gesteld om de verbindingen zoo spoe
dig mogelijk te herstellen.