De Kerkvervolging in Duitschland
WAT ROME ONS
ZEGT
28ste Jaargang
ZATERDAG 5 JUNI 1937
No. 8741
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Met Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Zij die de Kerk verlaten
Het „geheim" van de stembus
Wij geven hier den tweeden brief van éen
geestelijke, die eenigen tijd in Duitschland
heeft vertoefd.
„De Katholieken van Duitschland zoo
vertelde mij een hooggeplaatst geestelijke
„denken er in de verste verte niet aan
om de machtspositie, die zij na den onder
gang van het Centrum verloren hebben,
weer te heroveren. Ze willen als goede Va
derlanders meewerken aan den opbouw van
den nieuwen staat. Ze zijn evenals tijdens
den wereldoorlog bereid, om offers te bren
gen voor hun Vaderland. Maar we worden
stelselmatig in den hoek geduwd, belas
terd, belogen en bespot; we staan machte
loos.
Op straat worden we vaak nageroepen.
Zelfs als we „Ons Heer" gaan wegbrengen
naar een zieke, worden we gehinderd. Zul
ke dingen kwamen zelfs in den tijd van de
felste Communistische terreur haast niet
voor.
Gaat u dan nog met superplis en stool
over straat, als u een bediening gaat doen?
Ja, en de kerkdienaar gaat voorop met
lantaarn en bel. Doch we worden vaak be
spot. In sommige straten en wijken heb
ben we het hier ook reeds achterwege ge
laten. Maar in andere stadsgedeelten hand
haven we nog dit oude gebruik, omdat we
van het recht als zoodanig niet gaarne af
stand willen doen. Het is wel treffend, dat
men soms een hooggeplaatst officier ineens
op de trottoirband eerbiedig ziet knielen
als een priester met Ons Heer voorbij
gaat.... Trouwens de Rijks weer wil van
al dat modern heidensch gedoe niets weten.
Ik ken een gamizoenstad in West falen,
waar de Rijksweerofficieren de priesters uit
de omgeving, die den wereldoorlog aan het
front hadden meegemaakt, per auto gin
gen afhalen, om biecht te hooren voor de
soldaten die ze compagnies-gewijze hadden
laten aantreden „zur Osterbeicht".
Ook in de kerken ziet men opvallend veel
uniformen en bij de inleiding van de pre-
dicatie worden de leden van den Arbeids
dienst en van de Rijks weer speciaal wel
kom geheeten
Weet u hoe de geestelijken zich veilig
kunnen stellen tegen openlijke smaad en
beschimping?
We moesten toegeven, dat we daarvan
geen vaag vermoeden hadden.
Door het Frontkampfer-insigne of de
onderscheidingsteekenen te dragen, die zij
in den wereldoorlog door hun moedig ge
drag verdiend hebben.
Er lag een oogenblik hoorbare stilte tus-
schen ons.
Gij kent de droeve historie van den Ple
baan van Eichstatt, den vroegeren Majoor
Kraus, zoo ging onze zegsman voort, die
om zijn moedige predikatie waarin hij pro
testeerde tegen de valsche verdachtmakin
gen en lasterlijke aantijgingen waaraan de
priesters vaak blootstaan, door de Gestapo
verbannen werd. Doch zijn Bisschop beval
hem zijn standplaats niet te verlaten. Om
zich nu vrij en ongehinderd te kunnen be
wegen, draagt hij weer zijn militaire uni
form.
Hoe is de verhouding van de geestelijk
heid tegenover de Bisschoppen?
De priesters staan een enkele uit
zondering daargelaten vastberaden en
aaneengesloten achter him Bisschoppen. Er
zijn natuurlijk enkele uitzonderlijke typen,
die men overal aantreft, men heeft zelfs
enkele geestelijken, die vanwege hun na
tionale gezindheid en afkeer van het Cen
trum lid van de N.S.D.A.P. geworden zijn.
Het is natuurlijk heel droevig, dat zij juist
door de Nazi-autoriteiten tegen him eigen
Bisschoppen worden uitgespeeld. Er is hier
in Düsseldorf zelfs een priester afgevallen,
die onmiddellijk door de Nazi's tot Inspec
teur van Onderwijs is benoemd, en die aan
drie van zijn vroegere collega's het recht
ontnomen heeft om godsdienstonderricht te
geven in de school!
Maar dat zijn gelukkig uitzonderings
gevallen. De priesters gaan overal hecht
aaneengesloten achter hun Bisschoppen.
Doch wat het ergste is: de geestelijkheid
wordt strijdensmoe. De priesters zijn, onder
den dwang, waaronder ze voortdurend
staan, bang geworden om hun meening te
uiten.
„Dat heb ik bemerkt", bracht ik tus-
schenbeide. „In een klein plaatsje had ik
's morgens de H. Mis opgedragen. Nadat
ik mijn dankzegging had verricht, kwam de
pastoor naar mij toe. Doch vóór hij zijn hart
tegenover mij durfde uitstorten, stuurde hij
zelfs zijn eigen koster weg en sloot hij be
hoedzaam de deur van de Sacristie. Toen
durfde hij me eerst vertellen, hoe hij voort
durend werd gechicaneerd. Men had ook
hem de vergunning ontnomen om op school
godsdienstonderricht te geven. Nu gaf hij
Zondags na afloop der H. Diensten gods
dienstleer, en er kwamen nu zelfs meer
kinderen en ook volwassenen naar de kerk
om deze lessen bij te wonen.
Hoe staat het met de Kirchenausritts-
Bewegung?
Dat is heel verschillend. Op het plat
teland loopt dit zoo'n vaart niet. Daar gaan
de menschen er niet zoo gemakkelijk tie
over, om bij deurwaardersexploit het lid
maatschap van het kerkgenootschap, waar
toe ze behooren, op te zeggen. Trouwens op
het platteland heeft deze Kirchenaustritts-
Bewegung nog geen catastrophale afmetin
gen aangenomen. Daar bemerkt men niet
zoo gemakkelijk, dat de strijd tegen den
godsdienst gaat. In de groote steden is het
echter anders gesteld. In sommige parochies
varieert het cijfer tusschen 100 en 150 ge
vallen. Meestal zijn het menschen, die toch
niet meer praktiseerden en die nu uit de
Kerk treden om meer kans te hebben om
promotie te maken.
In andere plaatsen zoo b.v. in Duisburg
werd de z.g. Kirchensteuer, die via de re-
geeringsautoriteiten voor de Kerkgenoot
schappen geïnd wordt, een tijdlang niet
meer geheven. Nadat meer dan een half jaar
verstreken was, ging men er toe over om
in eens drie kwartalen tegelijk in te vor
deren. Dat was natuurlijk een te groot be
drag in eens, zoodat velen het lidmaatschap
van hun kerkgenootschap opzegden en uit
de Kerk traden.
In Keulen echter hebben 2700 personen,
meestal ambtenaren het lidmaatschap van
hun Kerkgenootschap opgezegd, en over
Carnaval héén wordt alles blijkbaar ver
geten
In het buitenland heeft men wel eens
sceptisch gestaan tegenover de geweldige
meerderheid die bij de verkiezingen door
de regeering werden behaald. Was het dan
een werkelijk vrije stemming?
Ik zal u één voorbeeld aanhalen, zoo
vervolgde onze zegsman. In Duisburg heb
ik het zelf meegemaakt bij de laatstgehou
den verkiezingen, dat de enveloppen, waar
in wij ons stembiljet moeten vouwen en
insluiten, aan den binnenkant' allemaal ge
nummerd waren. Ik heb me daarvan per
soonlijk overtuigd in drie stemlokalen;
overal waren de enveloppen aan de binnen
zijde genummerd, zoodat men later precies
kon achterhalen wie voor of tegen had ge
stemd.
Ik heb het ook tegen de aanwezigen in de
stembureaux openlijk gezegd. Ik uroeg mijn
IJzeren Kruis Eerste klasse, zoodat men
mij niets durfde maken. Van een vrije, ge
heime stemming was dan ook absoluut geen
sprakeDat heeft het buitenland echter
nooit vernomendoch wel vermoed.
V Het Kruisbeeld
Uit Buenos Aires wordt gemeld:
Op plechtige wijze is een kruisbeeld
aangebracht in het gerechtshof van
Mendoza. De President van den Hoo-
gen Raad gaf het beeld tevoren aan de
Bisschop van Mendoza met het ver
zoek, het gebouw te willen inwijden.
Tegenover de ontkerstening in ver
schillende deelen der wereld stemt zulk
een daad tot vreugde.
Zeker de kerstening zit 'm niet in
het aanbrengen van een kruisbeeld. Dat
weten we wel. Ook waar een kruisbeeld
wordt neergehangen, kan 't heidensch toe
gaan. Wij ontkennen het niet. Maar:
waar een kruisbeeld wordt vereerd, waar
een kruisbeeld wordt aangebracht met de
blijvende bedoeling, om daardoor
te herinneren aan den Verlosser, onzen
Verlosser en ons Goddelijk Voorbeeld
daar kan, daar zal van dat kruisbeeld een
invloed uitgaan, welke Christelijke ge
dachten grondslag van Christelijke da
den opwekt en verlevendigt!
Het kruisbeeld in onze woning op een
eere-plaats en zóó dat wij het telkens
zien en dat het telkens onze aandacht
trekt!
Het kruis, onze vreugde en onze roem,
in het kruis onze allerdiepste dankbaar
heid en onze glorieerende grootheid!
Het kruis, onze eenige hoop!
Deze overtuiging willen wij, moe
ten wij vooral in dezen tijd ook toonen
naar buiten niet opdringerig, natuur
lijk, maar met de waarachtige spontaneï
teit van de waarachtige liefde!
De wereld
in vogelvlucht
Wij zijn de laatste dagen zoozeer aan in
ternationale sensaties gewend geweest, dat
het ons opvalt wanneer er een dag voorbij
gaat zonder dat er zich ergens een gevaar
lijke spanning openbaart in een of ander
incident. Eerlijk gezegd, gevoelen wjj ons
min of meer teleurgesteld, dat er niets ge
beurd is en toch geldt voor de internatio
nale berichtgeving meer dan elders: geen
nieuws goed nieuws.
Vandaag valt er weinig te vermelden uit
het buitenland. Zooals men weet, worden
de pogingen om Duitschland en Italië de
gewenschte waarborgen te geven tegen een
eventueele herhaling van het incident met
de „Deutschland" voortgezet. Tot nu toe
evenwel nog zonder resultaat. Duitschland
wil gezamenlijke represailles, Engeland wil
dat niet. Intusschen is Duitschland van
plan zijn rechten in de Spaansche wateren
zelf te handhaven, weshalve de Duitsche
strijdkrachten aldaar verdubbeld zijn. De
toon van de Duitsche pers is zoodanig, dat
het allen schijn heeft, alsof er niet spoe
dig een oplossing zal worden gevonden.
De Duitsche pers geeft wel toe, dat het
mogelijk is, veilige zones voor de controle
schepen aan te wijzen, zooals Engeland
voorstelt, doch men acht het een bezwaar,
dat van beide partijen waarborgen moeten
worden gevraagd. Kan men van Duitsch
land verlangen aldus zegt men te Ber
lijn dat het, nadat het het woord van
Franco erkent, eveneens geloof schenkt aan
het woord der bolsjewisten van Valencia?
Dat zou een soort van diplomatieke erken
nen beteekenen. Onder deze omstandighe
den vraagt men zich ip diplomatieke krin
gen niet zonder eenige ongerustheid af, hoe
lang het zal duren voor het stelsel der niet-
inmenging weer zal functioneeren.
De Staten-Generaal
gesloten
Door Minister van Binnenl. Zaken
Hedenmiddag te 2.45 is de Vereenigde
Vergadering geopend van de beide Ka
mers der Staten-Generaal tot sluiting van
de zitting, onder voorzitterschap van mr.
W. L. baron de Vos van Steenwyk, voor
zitter van de Eerste Kamer.
De Voorzitter doet voorlezen een Ko
ninklijk Besluit waarbij de Minister van
Binnenlandsche Zaken wordt gemachtigd,
heden ten 3 uur des namiddags, zich te
begeven naar de vergadering der Staten-
Generaal, ten einde in een vereenigde ver
gadering der beide Kamers de zitting in
naam der Koningin te sluiten.
De Voorzitter benoemt een commissie,
die den Minister in het gebouw zal ontvan
gen en uitgeleide doen.
Deze commissie bestaat uit de Eerste
Kamerleden Anemu en Ter Haar, en de
Tweede Kamerleden mevr. BakkerNort,
van Dijk, Tilanus en Goseling.
Kort daarop treedt de Minister, vooraf
gegaan door de leden der commissie, de
vergaderzaal binnen.
De heer De Wilde, Minister van Binnen
landsche Zaken, plaatst zich achter de mi
nistertafel en houdt de sluitingsrede.
Vader door zijn zoons
vermoord
Noodlottige huiselijke twist
te Chèvremont
Gisteravond ontstond twist tusschen
den 53-jarigen B. en diens twee zoons in
hun woning in het gehucht Chèvremont
gem. Kerkrade. De twist liep zoo hoog,
dat de zoons zich met stoelen wapenden
en den vader te lijf gingen. Deze werd
zoo ernstig mishandeld, dat hij bewuste
loos neerviel. Een der zoons heeft zich
daarna haar het hoofdbureau van politie
te Kerkrade begeven waar hij mededeel
de wat zich had afgespeeld. De politie,
die onmiddellijk naar Chèvremont ging,
kwam daar tot de ontdekking, dat B. reeds
was overleden. Het lijk is naar het lijken
huisje vervoerd. De twee zoons zijn door
de politie in verzekerde bewaring ge
steld.
LEIDSCH
GLAS IN LOOD BEDRIJF
Goed - Goedkoop en Vlug
ALLEEN
Hooigracht 42, Leiden, Tel. 3671
Ook levering van alle soorten Glas
Een ramp voor de Missie?
Noodlottige gevolgen van de zee
beving te Rabaul gevreesd
Aneta seint uit Batavia:
In de kringen van de R.-K. Missie alhier
worden de berichten omtrent de ramp, die
Rabaul getroffen heeft, (zooals bekend vond
daar ter plaatse een zeer ernstige zeebe
ving plaats met noodlottige gevolgen) zeer
ernstig opgenomen, daar Rabaul een der
belangrijkste missiestaties is.
Rabaul, dat vroeger Herbertshoehe heet
te, is de zetel van Mgr. J. Vesters, hoofd
van het Apostolisch Vicariaat Rabaul,
waarin de Missionarissen van het H. Hart
met de broeders van deze Congregatie en
de Deutsche Missions Schwester, zoomede
de Zusters van Onze Lieve Vrouw van het
H. Hart werkzaam zijn. De andere Neder
landers werkzaam in de Missie aldaar, zijn
Mgr. Vesters, vroeger Apostolische Prefect
te Menado en de paters Ceelen, Nonnen en
Klaarwater.
PROCLAMATIE
Aan de burgerij van Leiden.
Werk, meer werk: het is de vurige
wensch van schier alle lagen der burgerij.
Op velerlei wijze werd reeds getracht aan
deze wensch te voldoen, helaas nog steeds
met veel te weinig resultaat. Thans heeft
zich onder mijn voorzitterschap een com
missie voor Meer-Werk-Actie gevormd,
die zich tot taak heeft gesteld een krach
tige poging te ondernemen om hier ter
stede uitbreiding te geven aan de werk
gelegenheid.
De commissie voelt zich hierbij gesterkt
door de prachtige resultaten, welke soort
gelijke commissies in andere steden be
reikt hebben. Alle teekenen wijzen erop,
dat het laagste punt van de depressie ach
ter ons ligt. Het vertrouwen is wederge
keerd; het gaat er dus om, het reeds in
getreden herstel té bevorderen. Laat het
gezonde optimisme, waartoe de elders be
reikte resultaten alleszins aanleiding ge
ven, ook in onze stad allen bezielen en
ieder in eigen omgeving medewerken aan
de verwerkelijking van de leuze: „Meer
werk".
De commissie is er van overtuigd, dat
vele aanschaffingen en onderhoudswerken
in de laatste jaren achterwege zijn geble
ven, omdat men de uitgaven daarvoor niet
verantwoord achtte. Wanneer deze tot nu
toe niet uitgevoerde werkzaamheden thans
worden ingehaald, zal de bedrijvigheid in
zeer belangrijke mate toenemen.
Laat daarom ieder, die het zich maar
eenigszins kan veroorloven, die werkzaam
heden voor huishouding of tuin, voor be
drijf of kantoor thans laten uitvoeren. Laat
ieder hiertoe het zijne bijdragen. Denk
niet dat Uwe werkopdracht voor het be
reiken van dit doel te klein is; iedere
hulp baat. Alle opdrachten tezamen vormen
den sleutel tot grooter welvaart.
Ik doe namens de commissie een beroep
op de gansche burgerij, opdat men door
haar medewerking wederom zal kunnen
spreken van Leiden's ontzet: thans Lei
den's ontzet uit de crisis.
Mr. A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester van Leiden.
Dit nummer bestaat uit
vijf bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Spaansche regeering te Valencia
heeft een nota gericht tot Engeland naar
aanleiding van het incident met de
„Deutschland". (2de blad).
De Poolsche bladen constateeren den
kwaden trouw van Duitschland tegenover
het Concordaat (2de blad).
Anti-Britsche be too gingen in Palestina.
(2de blad).
Nieuwe regeering in Japan. (2de blad).
Men vreest, dat de ramp te Rabanl ook
de R. K. Missie aldaar ernstig geteisterd
heeft. (Ned. O. Indië, 1ste blad).
BINNENLAND.
De Staten-Generaal zijn hedenmiddag
gesloten. (1ste blad).
Plannen voor een wereld-tentoonstelling
te Rotterdam. (2de blad)
Verhooging varkensprijzen. (2de blad).
Heden wordt te Noordwijk een „Monu
mentendag" gehouden. (2de blad).
Bij een huiselijken twist te Chèvremont
gem. Kerkrade, werd een vader door zijn
zoons doodgeslagen. (1ste blad).
WIJ SCHRIJVEN OVER:
De Kerkvervolging in Duitschland.
Een beschouwing van een priester, die
eenigen tijd in Duitschland heeft vertoefd.
(lste blad).
De voornaamste gebeurtenissen in het
buitenland in de afgeloopen week. (éde
blad).
Het reeds vermelde geval te Steenber
en. Is hier stigmatisatie? Een beschou
wing van de „Tijd". (3de blad).
De oorsprong van het Protestantisme.
(2de blad).
Het Comité voor Katholieke Actie
„Voor God" schrijft ons
„Slechts oppervlakkige geesten
kunnen het slachtoffer worden
van een dwaalleer, die spreekt
van een nationalen God en een
nationalen Godsdienst, kunnen de
dwaze poging ondernemen, om
God den Schepper van de geheele
wereld, den Koning en Wetgever
van alle volkeren, bij wiens groot
heid vergeleken, de naties klein
zijn als druppels aan den water
emmer, kinnen de grenzen van
een enkel volk, in de door het
bloed bepaalde beperktheid van
een enkel ras te willen insluiten."
Uit de Encycliek over den
toestand der R. K. Kerk in
het Duitsche Rijk.