DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN ITALIË SOLIDAIR MET DUITSCHLAND 28ste Jaargang DINSDAG 1 JUNI 193) No. 8737 DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop: i 0.50 DE OPDRACHT TOT KABINETSFORMATIE. Over de opdracht aan dr. Colijn tot Ka binetsformateur geven verschillende bladen hun meening. De T ij d herinnert aan een onlangs door de Nederlander (Chr. Hist.) geschre ven artikel over de politiek van het Kabi- net-Colijn: Het was een bij velen levende grief tegen de economische politiek van het Kabinet-Colijn, dat zij te „liberaal", dat is te individualistisch georiënteerd was. Toegegeven kan worden, dat voor deze verwijten gronden bestonden. Maar gelukkig was het nog niet zóó, dat de economische opvattingen van den Vrijheidsbond bij voortduring doorslaggevenden invloed bezaten. Dan waren wetsontwerpen als die op de verbindend- en onverbindendverklaring van ondernemersovereenkomsten en van collectieve contracten nimmer in gediend, laat staan tot wet verheven. Tegen deze ontwerpen keerde zich dan ook de liberale partij met kracht. Met dit individualisme op economisch gebied nu heeft ons volk bij de verkie zingen wel zeer krachtig afgerekend. Wij vergeten bij dit oordeel niet, dat dr. Colijn op grond van de door hem uitgesproken theorieën omtrent den in ternationalen vrijhandel een aantal stemmen van individualistisch denken den zal hebben verworven. Maar dan blijft toch het feit, dat de Vrijheids bond ditmaal, waar deze partij de re actie tegen de „gebonden economie" be lichaamde, een groote kans had om eventueele ontevredenen en anders willenden om zich te verzamelen in dien waarlijk nog een sterke groep be reid was tot het economisch individua lisme terug te keeren. Dit nu is niet het geval gebleken en het behoeft voor den trouwen lezer van ons blad geen betoog, dat wij deze nederlaag van de individualistische geesteshouding, die èn op sociaal- èn op economisch gebied zooveel kwaad heeft gesticht, van ganscher harte toe juichen. De politieke zijde van een en ander is duidelijk: de economische politiek van het nieuwe Kabinet zal om het nu alleen negatief te zeggen zeker niet uitgesproken individualistisch ge oriënteerd kunnen zijn. En het blad vervolgt dan: „Deze is de overheerschende meening in de kringen van R. Katholieken, Anti-Revo- lutionnairen en Christelijk-Historischen. Zij zijn voor een christelijk program in den strijd gegaan en bevochten de overwinning. In het program van elk dezer partijen ko men voldoende punten van overeenstem ming voor om een werkprogram te vormen, dat een sterke meerderheid vindt in het Parlement, en van geen toevalligheden of onredelijke oppositie afhankelijk behoeft te zijn. Geen „bestendiging" dus van hetgeen de aanwezige christelijke meerderheid niet zal aanvaarden!" De Maasbode maakt enkele opmer kingen, waarvan ook bijzonder die in den laatsten zin de aandacht verdient: „De regeeringspersdienst maakte geen melding van den aard van de opdracht. Uit het bericht is geen nadere kwalificatie af te leiden. De opdracht luidt eenvoudig: for matie van een kabinet zonder meer. Vol gens een verklaring van dr. Colijn zelf, laat de opdracht hem vrijheid een oplossing te zoeken in verschillende richtingen. De Katholieke fractie zal de pogingen van den formateur afwachten en ze behandelen met de rustige objectiviteit, die het be wustzijn van sterke kracht steeds geeft, het oog gericht op het landsbelang, zooals zij dit naar haar overtuiging, en naar eer en geweten in de tegenwoordige omstandig heden meent te moeten zien. Deze objectiviteit zal zij weten op te brengen ondanks het feit, dat zij vermoe delijk deze opdracht niet had verwacht". De Nieuwe Rott. Crt. (lib.) is ver heugd. Het blad schrijft o.m.: „Wij hebben intusschen den loop van de gebeurtenissen af te wachten. Een reden tot verheugenis is het reeds, dat de opdracht weer aan dr. Colijn is veiieend, omdat bij de bestaande politieke constellatie niemand zoozeer het vertrouwen van het Nederland- sche volk geniet als hij en geen andere for mateur ook zoozeer de best mogelijke sa menwerking omtrent het naar omstandig heden best mogelijk regeeringsbeleid kan waarborgen". De socialistische pers merkt o.m. op: „Dit is een opdracht van zeer wijde strek king. De heer Colijn kan nog een parle mentaire oplossing beproeven; doch hij kan het ook rustig nalaten. Hij heeft, met an dere woorden, de volle vrijheid om alle wegen te verkennen, die hem de leiding van 's lands zaken verzekeren. „Voor de Katholieke Staatspartij, die dan toch maar verreweg de sterkste fractie in de Tweede Kamer bracht, moet deze opdracht in hooge mate te leurstellend zijn". Naar aanleiding van deze laatste zinsnede herhalen wij, wat de „Maasbode" volkomen terecht constaeert: Het oog gericht op het landsbelang, zal de Katholieke Staatspartij de pogingen van den Kabinetsformateur be- oordeelen met rustige objectiviteit. DE UITSLAG DER VERKIEZING. HET OORDEEL VAN DE „OSSERVATORE ROMANO". De kracht van de R. K S. P. moet blijven bestaan in haar eenheid. De Romeinsche correspondent van de „Tijd" seint d.d. 29 Mei: De Osservatore Romano wijdde heden avond een uitvoerig artikel aan den uitslag der verkiezingen in Nederland, waaraan het blad groote beteekenis toekent. Vooral stelt de Osservatore in het licht, dat het geen zin heeft te zeggen, dat de po litieke strijd in Nederland gegrond was op het dilemma: Communisme of Nationaal- Socialisme. „Dit gebruikelijke cliché, aldus het blad, steunt op een manicheïstische beschouwing van den politieken strijd en is in Neder land volkomen zinloos. Het extremisme van rechtsch en dat van linksch beteekent voor Nederland een even luidruchtige als negligeable factor". Verder merkt het blad op, dat het Necer- landsche Nationaal-Socialisme belangrijk verschilt van het Italiaansche fascisme en dat het veeleer groote overeenkomst heeft met het Duitsche Nationaal-Socialisme, ook in de kwestie van heidsche levensopvatting, die door de encycliek „Mit brennender Sorge" door den H. Vader werd veroordeeld. Na de resultaten van de verkiezing te hebben weergegeven die een vrijwaring van experimenten waarborgt en gezinspeeld te hebben op de ernstige vraagstukken (gouden standaard, vrijhandel en koloniaal bestuur), die de partijen kunnen verdeel en, vervolgt het Vaticaansche orgaan: „Hoe de regeeringspolitiek zich onder den druk van de onmiddellijke vraagstuk ken van den dag ook zal oriënteeren, in elk geval moet men wijzen op dit voorbeeld van waardigheid, eenheid en toewijding aan het landsbelang, dat de geweldige ka tholieke kiezersmassa heeft gegeven. De katholieke partij is een van de veilige bolwerken voor de stabilisatie van het poli tieke leven in Nederxand en voor het be houd van de democratie De kracht van deze partij heeft bestaan en moet blijven bestaan in haar eenheid. Elk meeningsverschil dat niet in den boe zem van de partij een oplossing zou vinden, zou haar leven bedreigen. Daarentegen zal een steeds rijper begrip van de huidige pro blemen, d.w.z. van den strijd tegen het communisme en van de herziening van het parlementaire systeem, om dit meer aan de behoeften van het land aan te passen, de politieke organisatie der katholieken nog sterker maken. De practische uitkomsten van het werk der katholieke partij bewij zen nog eens te meer de deugdelijkheid en de waarde van de kerkelijke opvatting van het sociale leven". DE „GAZET VAN ANTWERPEN" OVER HET KATHOLIEKE SUCCES. De Brusselsche correspondent van de „Msb." meldt: Betreffende het resultaat der verkiezin gen in Nederland schrijft het katholieke dagblad „Gazet van Antwerpen" o.a.: Het Nederlandsche volk heeft bewezen, dat het evenals het Belgische volk wil zijn een volk, dat de orde en het gezag weel te eerbiedigen, doch ook en even beslist een volk, dat hangt met hart en ziel aan zyn historische vrijheden. Tot de overwinnaars van den dag behoo- ren ook zeer zeker onze geloofsgenooten, samengebracht in de Katholieke Staats partij. Het heeft niet aan aanvallen en be- kampingen tegen de Staatspartij ontbroken. Niets heeft echter gebaat. De partij heeft stand gehouden en niet alleen haar positie gehandhaafd, doch die integendeel ver sterkt. Onder het toegenomen stemmen- aantal is een aanmerkelijke aanwinst van jongeren, die het volle vertrouwen in de katholieke staatspartij betoond of bevestigd hebben. Mogen de schitterende resultaten door onze geloofsgenooten in Nederland bereikt Waarborgen tegen overvallen verlangd Duitschland wil het bij de beschieting van Almeria laten OFFICIEEL COMMUNIQUé VAN DE ITALIAANSCHE REGEERING. De Italiaansche regeering heeft het vol gende officieele communiqué gepubliceerd: ,De herhaalde aanvallen van de vlieg tuigen der rooden op Italiaansche en Duit sche schepen hebben duidelijk aangetoond, dat een vooropgesteld plan bestaat de scheepsmacht van deze beide mogendheden welke door de niet-inmengings-commissie belast is met de controle ter zee, aan te vallen. De fascistische regeering heeft besloten de Italiaansche schepen niet langer te laten deelnemen aan de internationale controle ter zee en heeft bovendien besloten haar vertegenwoordiger uit de niet-inmengings- commissie te Londen terug te trekken, tot het oogenblik, waarop deze commissie maatregelen zal hebben genomen om nieu we misdadige aanvallen te verhinderen. Onze vertegenwoordiger te Londen heeft deze beslissing medegedeeld aan de com missie te Londen. Tezelfdertijd heeft de vertegenwoordiger van Duitschland een gelijke mededeeling overhandigd". Londensche sub-commissie komt bijeen. In een officieel communiqué wordt mede gedeeld, dat de bijeenkomst van de onder- commissie van niet-inmenging werd bijge woond door de vertegenwoordigers van het Vereenigd Koninkrijk, België, Tsjechoslo- wakije, Frankrijk, Portugal, Zweden en de Sovjet-unie. De voorzitter, Wallace, las den tekst voor van het schrijven dat hij had ontvangen van den vertegenwoordiger van Duitsch land, waarin deze uiteenzet, waarom hij ingevolge de instructies zijner regeering niet aanwezig zou zijn. Wallace voegde hieraan toe, dat even voor den aanvang der bijeenkomst de Italiaansche vertegenwoor diger hem had medegedeeld, dat hij om soortgelijke redenen evenmin aanwezig zou kunnen zijn. De aanwezige gedelegeerden gaven te kunnen, dat zij voornemens zijn, hun regee ringen op de hoogte te stellen van den toe stand, zooals deze uit de verklaring van den voorzitter blijkt. Zij verzochten den voor zitter, een nieuwe vergadering te beleggen, zoodra hij zulks wenschelijk zal oordeelen. Men meent te weten, dat Italië, evenals Duitschland, aan zijn koopvaardijschepen crder zal blijven geven, de controle-havens aan te loopen, waar de waarnemers van den controledienst de lading zullen onder zoeken. SCHEPPING VAN „VEILIGHEIDS-ZONES" OVERWOGEN. De kanselarijen te Parijs en Londen heb ben gisteren hoofdzakelijk haar aandacht gewijd aan de vraag, welke waarborgen aan Duitschland zouden kunnen worden ver leend, opdat dit land en Italië hun plaats in de controle en in de Londensche com missie hernemen. Men zou op het oogenblik de instelling van veiligheidszones overwegen, waar bui- tenlandsche schepen niet het gevaar zouden loopen van een aanval van de zijde van een der strijdende partijen. WAT IS DE BEDOELING VAN DUITSCHLAND? Het blijft bij dezen vergeldingsmaatregel. In welingelichte Duitsche kringen te. Lon den is men van meening, dat de repressail- door hun eene, machtige politieke groepee ring, ook in ons land een gelukkigen weer klank vinden. Buiten onze grenzen heeft men bewon dering voor, is men jaloersch op onze organisatorische eenheid op politiek terrein! Die eenheid mogen wij nooit.... stuk slaan, dat goed mogen wij nooit verlie zen! Dat zou zóó onverantwoordelijk zijn, dat aan de mogelijkheid zelfs niet gedacht mag worden! Nu en dan zal er van die eenheid wel een splintertje afvliegen helaas; maar tot een ernstige breuk onzer eenheid zal 't niet komen, als de katholieken in overgroote meerderheid zich hun verantwoordelijkheid bewust blijven! I les van Duitschland tegen Valencia zich I zullen bepalen tot het bombardement van Almeria, indien zich tenminste geen nieuwe incidenten voordoen. De voornaamste vraag, j welke men zich thans stelt is, welke zijn I de voorwaarden, welke Duitschland zal stellen om weer toe te treden tot den ar beid van de niet-inmengingscommissie. En kele verzekeringen voor veiligheid zal men i waarschijnlijk niet voldoende achten, waarschijnlijk zal Duitschland verlangen dat alle vloten, welke deelnemen aan de i controle, zich solidair zullen verklaren voor i het geval een der schepen zal worden aan- gevallen. Verder wijst men er op, dat Duitschland zich niet geheel uit de niet-inmenging heeft teruggetrokken en dat de Duitsche koop vaardijschepen voort zullen gaan met het aan boord nemen van waarnemers van de niet-inmengingscontrole. Vervolgens is men van meening, dat de term „naderen" welke in het officieele communiqué wordt genoemd in verband met de in structie aan Duitsche oorlogs bodems het vuur te openen op vliegtuigen en oorlogsbodems, meer beteekent dan aan- gevallen worden en meer „dreigen" betee- I kent. Men denkt hierbij aan het voorbeeld van den Duitschen kruiser „Leipzig", waar op begin Mei topedobooten hun lanceerbui- zen richtten. In een dergelijk geval zullen in het vervolg Duitsche oorlogsbodems ge machtigd zijn het vuur te openen. Daaren tegen zullen schepen, welke op vreedzame wijze naderen, niets te vreezen hebben. De Duitsche ambassade te Washington deelt mede, van haar regeering bericht te hebben ontvangen, dat de beschieting van Almeria de eenige repressaillemaatregel is, die naar aanleiding van het gebeurde met de „Deutschland" is overwogen. NEGENTIEN DOODEN TE ALMERIA. De civiele gouverneur van Almeria heeft gistermiddag het ministerie van landsver dediging te Valencia medegedeeld, dat bij het bombardement van Almeria door de Duitsche oorlogbodems negentien personen om het leven zijn gekomen, waaronder vijf vrouwen en een kind. Vijfentwintig perso nen werden gekwetst. Negenendertig hui zen zijn geheel vernield, talrijke anderen zijn gedeeltelijk ingestort. De stad werd beschoten door geschut van een kaliber van 205 m.m. De Britsche torpedojager, die belast is met de controle van dit deel van de kust, woonde het bombardement door het Duit sche eskader bij. Inwoners vluchten uit de stad. Nadat het bombardement was afgeloo- pen, vluchtten vele verschrikte inwoners uit de stad, aldus verhaalt een ooggetuige. Het was vannacht duister in de stad, door dat de gas- en electriciteitsdiensten niet meer functioneerden. Ook de waterleiding en de telefoondienst waren gestoord. De balans van het aantal slachtoffers zal pas over eenige dagen kunnen worden opge maakt. Men verwacht nog vermisten on der de puinhoopen te zullen vinden. Toen het bombardement begon, lagen de meeste inwoners nog te bed. De kathedraal en de kerk van Sint Sebastian zijn verwoest. EEN NOTA DER SPAANSCHE REGEERING. Na vergaderd te hebben heeft de regee ring van Valencia een nota gericht tot het Spaansche volk en alle volken ter wereld, tot het bekend maken van den „misdadigen aanslag, die het Duitsche nationaal-socia- lisme tegen Spanje heeft gepleegd", gepu bliceerd. De nota zegt onder meer, dat de Duitsche en Italiaansche regeeringen een serie waarlijk vijandige daden tegen het Spaansche voik heeft bedreven en dat die vroeger verbloemde en thans openlijke aanvallen hun hoogtepunt hebben bereikt met het misdadige bombardement van Al meria. Er wordt aan herinnerd, dat de sche pen, die toezicht uitoefenen, volgens de voorschriften buiten de territoriale wateren moeten blijven. „Bovendien hadden de Duitsche schepen aan de kust der Baleraren geen arbeid te verrichten en niettemin lag de „Deutschland" voor anker in de haven van Ibiza om, zooals herhaaldelijk kon worden waargenomen, in samenwerking met andere Duitsche eenheden de strijd krachten der opstandelingen te beschermen en den schepen der opstandelingen, die eilanden en schepen van het loyale Spanje Dit nummer bestaat nit drie bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Ook Italië trekt zich van de non-inter ventiecommissie terug. Duitschland wil het laten bij de beschieting van Almeria. (lste blad). De Belgische regeering verbindt de kwes tie van vertrouwen aan het amnestie-voor stel. (2de blad). BINNENLAND. De Kabinets-formatie. (2de en lste blad). Nog een tweetal buitenlandsche pers stemmen over den afloop van de verkie zing. (lste blad). Plotseling is overleden de zeereerw. heer C. M. Wouterlood, pastoor te Amsterdam. (Kerkn. 3de blad). LEIDEN. De Hoogewoerd krijgt een betere ver lichting. (lste blad). aanvallen, door radiomededeelingen en sei nen inlichtingen te verschaffen. DE „DEUTSCHLAND" HUISWAARTS. Het aantal dooden thans 24. Het pantserschip „Deutschland" heeft uit Berlijn bevel gekregen terstond terug te keeren. Het schip is gistermiddag in gereed heid gebracht om de thuisreis te aanvaar den. Inmiddels is in het hospitaal te Gibraltar nog een der opvarenden van de „Deutsch land" aan zijn verwondingen bezweken, waarmede het totaal aantal dooden ge bracht is op 24. Gistermiddag 17 uur is het stóffelijk over schot van de slachtoffers van het bombar dement van den kruiser „Deutschland" te Gibraltar ter aarde besteld. De plechtigheid werd bijgewoond door den Britschen gouverneur van Gibraltar, sir Charles Harington, en de schout en-bij - nacht Evans en Wells, alsmede door dele gaties van alle in de haven liggende Brit sche oorlogsschepen, van den Turkschen torpedojager „Kocatepe", van een Neder landsche duikboot en een Amerikaan- schen torpedojager. NOG EEN DER GEWONDEN VAN DE „DEUTSCHLAND" OVERLEDEN. GIBRALTAR, 1 Juni. (A.N.P.) Nog een der gewonden va de „Deutschland" is in het ziekenhuis overleden. Het aantal doo den is daardoor tot 25 gestegen. DE DUIKBOOT AANVAL BIJ BARCELONA. De delegatie voor de openbare orde heeft in de pers medegedeeld, dat gisterochtend een onderzeeër, welke zonder twijfel van Italiaansche nationaliteit was, een Spaansch koopvaardijschip heeft aangevallen, binnen de territoriale wateren. Een van de torpe do's is bij Caleila aangespoeld, waar tech nici hebben geconstateerd, dat het projec tiel van Italiaansch fabrikaat is. In den middag heeft dezelfde onderzee- er ter hoogte van Malgrat het motorschip „Ciuidad de Barcelona" tot zinken gebracht. Hierbij is een vijftigtal passagiers verdron ken en verscheidene anderen werden ge wond. DIRECTE RADIOVERBINDING MOSKOU—NOORDPOOL. MOSKOU, 1 Juni. (A.N.P.) Gisteren is een rechtstreeksche radioverbinding tot stand gebracht tusschen het draadlooze station van Moskou en dat in het Noord- poolkamp. Gisteravond is een gesprek van langen duur tusschen beide stations ge voerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1937 | | pagina 1