DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
ITALIË SOLIDAIR MET DUITSCHLAND
28ste Jaargang
DINSDAG 1 JUNI 193)
No. 8737
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: i 0.50
DE OPDRACHT TOT
KABINETSFORMATIE.
Over de opdracht aan dr. Colijn tot Ka
binetsformateur geven verschillende bladen
hun meening.
De T ij d herinnert aan een onlangs door
de Nederlander (Chr. Hist.) geschre
ven artikel over de politiek van het Kabi-
net-Colijn:
Het was een bij velen levende grief
tegen de economische politiek van het
Kabinet-Colijn, dat zij te „liberaal", dat
is te individualistisch georiënteerd
was. Toegegeven kan worden, dat voor
deze verwijten gronden bestonden.
Maar gelukkig was het nog niet
zóó, dat de economische opvattingen
van den Vrijheidsbond bij voortduring
doorslaggevenden invloed bezaten. Dan
waren wetsontwerpen als die op de
verbindend- en onverbindendverklaring
van ondernemersovereenkomsten en
van collectieve contracten nimmer in
gediend, laat staan tot wet verheven.
Tegen deze ontwerpen keerde zich dan
ook de liberale partij met kracht.
Met dit individualisme op economisch
gebied nu heeft ons volk bij de verkie
zingen wel zeer krachtig afgerekend.
Wij vergeten bij dit oordeel niet, dat
dr. Colijn op grond van de door hem
uitgesproken theorieën omtrent den in
ternationalen vrijhandel een aantal
stemmen van individualistisch denken
den zal hebben verworven. Maar dan
blijft toch het feit, dat de Vrijheids
bond ditmaal, waar deze partij de re
actie tegen de „gebonden economie" be
lichaamde, een groote kans had om
eventueele ontevredenen en anders
willenden om zich te verzamelen in
dien waarlijk nog een sterke groep be
reid was tot het economisch individua
lisme terug te keeren.
Dit nu is niet het geval gebleken en
het behoeft voor den trouwen lezer
van ons blad geen betoog, dat wij deze
nederlaag van de individualistische
geesteshouding, die èn op sociaal- èn
op economisch gebied zooveel kwaad
heeft gesticht, van ganscher harte toe
juichen.
De politieke zijde van een en ander
is duidelijk: de economische politiek
van het nieuwe Kabinet zal om het
nu alleen negatief te zeggen zeker
niet uitgesproken individualistisch ge
oriënteerd kunnen zijn.
En het blad vervolgt dan:
„Deze is de overheerschende meening in
de kringen van R. Katholieken, Anti-Revo-
lutionnairen en Christelijk-Historischen. Zij
zijn voor een christelijk program in den
strijd gegaan en bevochten de overwinning.
In het program van elk dezer partijen ko
men voldoende punten van overeenstem
ming voor om een werkprogram te vormen,
dat een sterke meerderheid vindt in het
Parlement, en van geen toevalligheden of
onredelijke oppositie afhankelijk behoeft
te zijn.
Geen „bestendiging" dus van hetgeen de
aanwezige christelijke meerderheid niet zal
aanvaarden!"
De Maasbode maakt enkele opmer
kingen, waarvan ook bijzonder die in den
laatsten zin de aandacht verdient:
„De regeeringspersdienst maakte geen
melding van den aard van de opdracht. Uit
het bericht is geen nadere kwalificatie af
te leiden. De opdracht luidt eenvoudig: for
matie van een kabinet zonder meer. Vol
gens een verklaring van dr. Colijn zelf, laat
de opdracht hem vrijheid een oplossing te
zoeken in verschillende richtingen.
De Katholieke fractie zal de pogingen van
den formateur afwachten en ze behandelen
met de rustige objectiviteit, die het be
wustzijn van sterke kracht steeds geeft, het
oog gericht op het landsbelang, zooals zij
dit naar haar overtuiging, en naar eer en
geweten in de tegenwoordige omstandig
heden meent te moeten zien.
Deze objectiviteit zal zij weten op te
brengen ondanks het feit, dat zij vermoe
delijk deze opdracht niet had verwacht".
De Nieuwe Rott. Crt. (lib.) is ver
heugd. Het blad schrijft o.m.:
„Wij hebben intusschen den loop van de
gebeurtenissen af te wachten. Een reden tot
verheugenis is het reeds, dat de opdracht
weer aan dr. Colijn is veiieend, omdat bij
de bestaande politieke constellatie niemand
zoozeer het vertrouwen van het Nederland-
sche volk geniet als hij en geen andere for
mateur ook zoozeer de best mogelijke sa
menwerking omtrent het naar omstandig
heden best mogelijk regeeringsbeleid kan
waarborgen".
De socialistische pers merkt
o.m. op:
„Dit is een opdracht van zeer wijde strek
king. De heer Colijn kan nog een parle
mentaire oplossing beproeven; doch hij kan
het ook rustig nalaten. Hij heeft, met an
dere woorden, de volle vrijheid om alle
wegen te verkennen, die hem de leiding
van 's lands zaken verzekeren.
„Voor de Katholieke Staatspartij, die
dan toch maar verreweg de sterkste
fractie in de Tweede Kamer bracht,
moet deze opdracht in hooge mate te
leurstellend zijn".
Naar aanleiding van deze laatste zinsnede
herhalen wij, wat de „Maasbode" volkomen
terecht constaeert: Het oog gericht op het
landsbelang, zal de Katholieke Staatspartij
de pogingen van den Kabinetsformateur be-
oordeelen met rustige objectiviteit.
DE UITSLAG DER
VERKIEZING.
HET OORDEEL VAN DE
„OSSERVATORE ROMANO".
De kracht van de R. K S. P. moet blijven
bestaan in haar eenheid.
De Romeinsche correspondent van de
„Tijd" seint d.d. 29 Mei:
De Osservatore Romano wijdde heden
avond een uitvoerig artikel aan den uitslag
der verkiezingen in Nederland, waaraan het
blad groote beteekenis toekent.
Vooral stelt de Osservatore in het licht,
dat het geen zin heeft te zeggen, dat de po
litieke strijd in Nederland gegrond was op
het dilemma: Communisme of Nationaal-
Socialisme.
„Dit gebruikelijke cliché, aldus het blad,
steunt op een manicheïstische beschouwing
van den politieken strijd en is in Neder
land volkomen zinloos. Het extremisme
van rechtsch en dat van linksch beteekent
voor Nederland een even luidruchtige als
negligeable factor".
Verder merkt het blad op, dat het Necer-
landsche Nationaal-Socialisme belangrijk
verschilt van het Italiaansche fascisme en
dat het veeleer groote overeenkomst heeft
met het Duitsche Nationaal-Socialisme, ook
in de kwestie van heidsche levensopvatting,
die door de encycliek „Mit brennender
Sorge" door den H. Vader werd veroordeeld.
Na de resultaten van de verkiezing te
hebben weergegeven die een vrijwaring
van experimenten waarborgt en gezinspeeld
te hebben op de ernstige vraagstukken
(gouden standaard, vrijhandel en koloniaal
bestuur), die de partijen kunnen verdeel en,
vervolgt het Vaticaansche orgaan:
„Hoe de regeeringspolitiek zich onder
den druk van de onmiddellijke vraagstuk
ken van den dag ook zal oriënteeren, in elk
geval moet men wijzen op dit voorbeeld
van waardigheid, eenheid en toewijding
aan het landsbelang, dat de geweldige ka
tholieke kiezersmassa heeft gegeven.
De katholieke partij is een van de veilige
bolwerken voor de stabilisatie van het poli
tieke leven in Nederxand en voor het be
houd van de democratie
De kracht van deze partij heeft bestaan
en moet blijven bestaan in haar eenheid.
Elk meeningsverschil dat niet in den boe
zem van de partij een oplossing zou vinden,
zou haar leven bedreigen. Daarentegen zal
een steeds rijper begrip van de huidige pro
blemen, d.w.z. van den strijd tegen het
communisme en van de herziening van het
parlementaire systeem, om dit meer aan
de behoeften van het land aan te passen,
de politieke organisatie der katholieken nog
sterker maken. De practische uitkomsten
van het werk der katholieke partij bewij
zen nog eens te meer de deugdelijkheid en
de waarde van de kerkelijke opvatting van
het sociale leven".
DE „GAZET VAN ANTWERPEN" OVER
HET KATHOLIEKE SUCCES.
De Brusselsche correspondent van de
„Msb." meldt:
Betreffende het resultaat der verkiezin
gen in Nederland schrijft het katholieke
dagblad „Gazet van Antwerpen" o.a.:
Het Nederlandsche volk heeft bewezen,
dat het evenals het Belgische volk wil zijn
een volk, dat de orde en het gezag weel te
eerbiedigen, doch ook en even beslist een
volk, dat hangt met hart en ziel aan zyn
historische vrijheden.
Tot de overwinnaars van den dag behoo-
ren ook zeer zeker onze geloofsgenooten,
samengebracht in de Katholieke Staats
partij. Het heeft niet aan aanvallen en be-
kampingen tegen de Staatspartij ontbroken.
Niets heeft echter gebaat. De partij heeft
stand gehouden en niet alleen haar positie
gehandhaafd, doch die integendeel ver
sterkt. Onder het toegenomen stemmen-
aantal is een aanmerkelijke aanwinst van
jongeren, die het volle vertrouwen in de
katholieke staatspartij betoond of bevestigd
hebben.
Mogen de schitterende resultaten door
onze geloofsgenooten in Nederland bereikt
Waarborgen tegen overvallen verlangd
Duitschland wil het bij de beschieting van Almeria laten
OFFICIEEL COMMUNIQUé VAN DE
ITALIAANSCHE REGEERING.
De Italiaansche regeering heeft het vol
gende officieele communiqué gepubliceerd:
,De herhaalde aanvallen van de vlieg
tuigen der rooden op Italiaansche en Duit
sche schepen hebben duidelijk aangetoond,
dat een vooropgesteld plan bestaat de
scheepsmacht van deze beide mogendheden
welke door de niet-inmengings-commissie
belast is met de controle ter zee, aan te
vallen.
De fascistische regeering heeft besloten
de Italiaansche schepen niet langer te laten
deelnemen aan de internationale controle
ter zee en heeft bovendien besloten haar
vertegenwoordiger uit de niet-inmengings-
commissie te Londen terug te trekken, tot
het oogenblik, waarop deze commissie
maatregelen zal hebben genomen om nieu
we misdadige aanvallen te verhinderen.
Onze vertegenwoordiger te Londen heeft
deze beslissing medegedeeld aan de com
missie te Londen. Tezelfdertijd heeft de
vertegenwoordiger van Duitschland een
gelijke mededeeling overhandigd".
Londensche sub-commissie komt bijeen.
In een officieel communiqué wordt mede
gedeeld, dat de bijeenkomst van de onder-
commissie van niet-inmenging werd bijge
woond door de vertegenwoordigers van het
Vereenigd Koninkrijk, België, Tsjechoslo-
wakije, Frankrijk, Portugal, Zweden en de
Sovjet-unie.
De voorzitter, Wallace, las den tekst voor
van het schrijven dat hij had ontvangen
van den vertegenwoordiger van Duitsch
land, waarin deze uiteenzet, waarom hij
ingevolge de instructies zijner regeering
niet aanwezig zou zijn. Wallace voegde
hieraan toe, dat even voor den aanvang der
bijeenkomst de Italiaansche vertegenwoor
diger hem had medegedeeld, dat hij om
soortgelijke redenen evenmin aanwezig zou
kunnen zijn.
De aanwezige gedelegeerden gaven te
kunnen, dat zij voornemens zijn, hun regee
ringen op de hoogte te stellen van den toe
stand, zooals deze uit de verklaring van den
voorzitter blijkt. Zij verzochten den voor
zitter, een nieuwe vergadering te beleggen,
zoodra hij zulks wenschelijk zal oordeelen.
Men meent te weten, dat Italië, evenals
Duitschland, aan zijn koopvaardijschepen
crder zal blijven geven, de controle-havens
aan te loopen, waar de waarnemers van
den controledienst de lading zullen onder
zoeken.
SCHEPPING VAN
„VEILIGHEIDS-ZONES" OVERWOGEN.
De kanselarijen te Parijs en Londen heb
ben gisteren hoofdzakelijk haar aandacht
gewijd aan de vraag, welke waarborgen aan
Duitschland zouden kunnen worden ver
leend, opdat dit land en Italië hun plaats
in de controle en in de Londensche com
missie hernemen.
Men zou op het oogenblik de instelling
van veiligheidszones overwegen, waar bui-
tenlandsche schepen niet het gevaar zouden
loopen van een aanval van de zijde van een
der strijdende partijen.
WAT IS DE BEDOELING VAN
DUITSCHLAND?
Het blijft bij dezen vergeldingsmaatregel.
In welingelichte Duitsche kringen te. Lon
den is men van meening, dat de repressail-
door hun eene, machtige politieke groepee
ring, ook in ons land een gelukkigen weer
klank vinden.
Buiten onze grenzen heeft men bewon
dering voor, is men jaloersch op onze
organisatorische eenheid op
politiek terrein!
Die eenheid mogen wij nooit.... stuk
slaan, dat goed mogen wij nooit verlie
zen! Dat zou zóó onverantwoordelijk zijn,
dat aan de mogelijkheid zelfs niet gedacht
mag worden! Nu en dan zal er van die
eenheid wel een splintertje afvliegen
helaas; maar tot een ernstige breuk
onzer eenheid zal 't niet komen, als de
katholieken in overgroote meerderheid
zich hun verantwoordelijkheid bewust
blijven!
I les van Duitschland tegen Valencia zich
I zullen bepalen tot het bombardement van
Almeria, indien zich tenminste geen nieuwe
incidenten voordoen. De voornaamste vraag,
j welke men zich thans stelt is, welke zijn
I de voorwaarden, welke Duitschland zal
stellen om weer toe te treden tot den ar
beid van de niet-inmengingscommissie. En
kele verzekeringen voor veiligheid zal men
i waarschijnlijk niet voldoende achten,
waarschijnlijk zal Duitschland verlangen
dat alle vloten, welke deelnemen aan de
i controle, zich solidair zullen verklaren voor
i het geval een der schepen zal worden aan-
gevallen.
Verder wijst men er op, dat Duitschland
zich niet geheel uit de niet-inmenging heeft
teruggetrokken en dat de Duitsche koop
vaardijschepen voort zullen gaan met het
aan boord nemen van waarnemers van de
niet-inmengingscontrole.
Vervolgens is men van meening, dat de
term „naderen" welke in het officieele
communiqué wordt genoemd in verband
met de in structie aan Duitsche oorlogs
bodems het vuur te openen op vliegtuigen
en oorlogsbodems, meer beteekent dan aan-
gevallen worden en meer „dreigen" betee-
I kent. Men denkt hierbij aan het voorbeeld
van den Duitschen kruiser „Leipzig", waar
op begin Mei topedobooten hun lanceerbui-
zen richtten. In een dergelijk geval zullen
in het vervolg Duitsche oorlogsbodems ge
machtigd zijn het vuur te openen. Daaren
tegen zullen schepen, welke op vreedzame
wijze naderen, niets te vreezen hebben.
De Duitsche ambassade te Washington
deelt mede, van haar regeering bericht te
hebben ontvangen, dat de beschieting van
Almeria de eenige repressaillemaatregel is,
die naar aanleiding van het gebeurde met
de „Deutschland" is overwogen.
NEGENTIEN DOODEN TE ALMERIA.
De civiele gouverneur van Almeria heeft
gistermiddag het ministerie van landsver
dediging te Valencia medegedeeld, dat bij
het bombardement van Almeria door de
Duitsche oorlogbodems negentien personen
om het leven zijn gekomen, waaronder vijf
vrouwen en een kind. Vijfentwintig perso
nen werden gekwetst. Negenendertig hui
zen zijn geheel vernield, talrijke anderen
zijn gedeeltelijk ingestort.
De stad werd beschoten door geschut van
een kaliber van 205 m.m.
De Britsche torpedojager, die belast is
met de controle van dit deel van de kust,
woonde het bombardement door het Duit
sche eskader bij.
Inwoners vluchten uit de stad.
Nadat het bombardement was afgeloo-
pen, vluchtten vele verschrikte inwoners
uit de stad, aldus verhaalt een ooggetuige.
Het was vannacht duister in de stad, door
dat de gas- en electriciteitsdiensten niet
meer functioneerden. Ook de waterleiding
en de telefoondienst waren gestoord. De
balans van het aantal slachtoffers zal pas
over eenige dagen kunnen worden opge
maakt. Men verwacht nog vermisten on
der de puinhoopen te zullen vinden. Toen
het bombardement begon, lagen de meeste
inwoners nog te bed. De kathedraal en de
kerk van Sint Sebastian zijn verwoest.
EEN NOTA DER SPAANSCHE
REGEERING.
Na vergaderd te hebben heeft de regee
ring van Valencia een nota gericht tot het
Spaansche volk en alle volken ter wereld,
tot het bekend maken van den „misdadigen
aanslag, die het Duitsche nationaal-socia-
lisme tegen Spanje heeft gepleegd", gepu
bliceerd. De nota zegt onder meer, dat de
Duitsche en Italiaansche regeeringen een
serie waarlijk vijandige daden tegen het
Spaansche voik heeft bedreven en dat die
vroeger verbloemde en thans openlijke
aanvallen hun hoogtepunt hebben bereikt
met het misdadige bombardement van Al
meria. Er wordt aan herinnerd, dat de sche
pen, die toezicht uitoefenen, volgens de
voorschriften buiten de territoriale wateren
moeten blijven. „Bovendien hadden de
Duitsche schepen aan de kust der Baleraren
geen arbeid te verrichten en niettemin lag
de „Deutschland" voor anker in de haven
van Ibiza om, zooals herhaaldelijk kon
worden waargenomen, in samenwerking
met andere Duitsche eenheden de strijd
krachten der opstandelingen te beschermen
en den schepen der opstandelingen, die
eilanden en schepen van het loyale Spanje
Dit nummer bestaat nit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Ook Italië trekt zich van de non-inter
ventiecommissie terug. Duitschland wil het
laten bij de beschieting van Almeria.
(lste blad).
De Belgische regeering verbindt de kwes
tie van vertrouwen aan het amnestie-voor
stel. (2de blad).
BINNENLAND.
De Kabinets-formatie. (2de en lste blad).
Nog een tweetal buitenlandsche pers
stemmen over den afloop van de verkie
zing. (lste blad).
Plotseling is overleden de zeereerw. heer
C. M. Wouterlood, pastoor te Amsterdam.
(Kerkn. 3de blad).
LEIDEN.
De Hoogewoerd krijgt een betere ver
lichting. (lste blad).
aanvallen, door radiomededeelingen en sei
nen inlichtingen te verschaffen.
DE „DEUTSCHLAND" HUISWAARTS.
Het aantal dooden thans 24.
Het pantserschip „Deutschland" heeft uit
Berlijn bevel gekregen terstond terug te
keeren. Het schip is gistermiddag in gereed
heid gebracht om de thuisreis te aanvaar
den.
Inmiddels is in het hospitaal te Gibraltar
nog een der opvarenden van de „Deutsch
land" aan zijn verwondingen bezweken,
waarmede het totaal aantal dooden ge
bracht is op 24.
Gistermiddag 17 uur is het stóffelijk over
schot van de slachtoffers van het bombar
dement van den kruiser „Deutschland" te
Gibraltar ter aarde besteld.
De plechtigheid werd bijgewoond door
den Britschen gouverneur van Gibraltar,
sir Charles Harington, en de schout en-bij -
nacht Evans en Wells, alsmede door dele
gaties van alle in de haven liggende Brit
sche oorlogsschepen, van den Turkschen
torpedojager „Kocatepe", van een Neder
landsche duikboot en een Amerikaan-
schen torpedojager.
NOG EEN DER GEWONDEN VAN DE
„DEUTSCHLAND" OVERLEDEN.
GIBRALTAR, 1 Juni. (A.N.P.) Nog een
der gewonden va de „Deutschland" is in
het ziekenhuis overleden. Het aantal doo
den is daardoor tot 25 gestegen.
DE DUIKBOOT AANVAL BIJ
BARCELONA.
De delegatie voor de openbare orde heeft
in de pers medegedeeld, dat gisterochtend
een onderzeeër, welke zonder twijfel van
Italiaansche nationaliteit was, een Spaansch
koopvaardijschip heeft aangevallen, binnen
de territoriale wateren. Een van de torpe
do's is bij Caleila aangespoeld, waar tech
nici hebben geconstateerd, dat het projec
tiel van Italiaansch fabrikaat is.
In den middag heeft dezelfde onderzee-
er ter hoogte van Malgrat het motorschip
„Ciuidad de Barcelona" tot zinken gebracht.
Hierbij is een vijftigtal passagiers verdron
ken en verscheidene anderen werden ge
wond.
DIRECTE RADIOVERBINDING
MOSKOU—NOORDPOOL.
MOSKOU, 1 Juni. (A.N.P.) Gisteren is
een rechtstreeksche radioverbinding tot
stand gebracht tusschen het draadlooze
station van Moskou en dat in het Noord-
poolkamp. Gisteravond is een gesprek van
langen duur tusschen beide stations ge
voerd.