STADS
NIEUWS
MAANDAG 31 MEI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
HOE WORDT HET WEER f
IETS KOELER.
DE BILT SEINT;
Meest matige Noord-Westelijke tot Wes
telijke wind, zwaar bewolkt met tijdelijke
opklaring, later weer kans op regen, iets
koeler.
Hoogste barometerst.: 768.0 te Warschau.
Laagste baromterstand, 749.6 te Andanes.
Over Scandinavië en de Noorsche Zee
ontwikkelen zich depressies, die zich Oost
waarts uitbreiden. Tusschen de aftrekkende
hooge drukking in het Oosten en een hoo-
gedrukgebied op den Oceaan ligt een on
diepe onweersuitlooper, die vannacht reeds
onweer bracht van Rochefort (Fr.) tot
ons land. Op IJsland stijgt de barometer
snel. In Scandinavië is de lucht bedekt
met regen in Noorwegen en onweerskans
in Zuid-Zweden. In Oost-Duitschland en
Polen is het nog warm, maar dreigt, voor
al in Duitschland, onweer, West-Duitsch-
land en ons land hebben reeds sterke af
koeling. In Frankrijk ligt de scheiding tus
schen warm en koud nog bij Parijs, het
Westen krijgt opklaring en koeler weer,
het Oosten onweer. In Ierland en Engeland
is de lucht gedeeltelijk opgeklaard en het
weer vrij koel, in Schotland valt regen, on
der invloed van de Westelijke depressie.
In onze omgeving zal deze depressie toe-
nemenden wind, en, na tijdelijke opkla
ring, waarschijnlijk opnieuw regen en ver
dere afkoeling brengen.
LUCHTTEMPERATUUR.
17 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS e. a.
Van Maandagnamiddag 9.40 uur tot
Dinsdagmorgen 4.14 uur.
BOOG WATER.
Te Katwijk aan Zee op Dinsdag 1 Juni
voorm. 8.03 en nam. 8.39 uur.
WATERTEMPERATUUR.
Poelmeer 21 gr.
De Zijl 19.5 gr. C
De Britsche admiraliteit bevestigt, dat de
Duitsche oorlogsbodem „Admiral Scheer"
vanmorgen vroeg Almeria heeft gebombar
deerd. Een Britsche torpedojager van den
internationalen controledienst heeft deze
mededeeling uitgeseind.
De aangerichte schade is aanzienlijk en
er zijn talrijke slachtoffers. Tevens w >rdt
medegedeeld, dat de Volkenbond van deze
aangelegenheid op de hoogte wordt gesteld
ALS VERGELDINGSMAATREGEL
Officieel wordt uit Berlijn medegedeeld:
„Ter vergelding van den misdadigen aan
slag van roode bombardementsvliegtuigen
op het voor anker liggende gepantserde
schip „Deutschland" is in de ochtenduren
de versterkte haven de Almeria door Duit- j
sche zeestrijdkrachten beschoten. Nadat de
havenwerken vernield en de roode batte
rijen tot zwijgen gebracht waren, werd de
vergeldingsmaatregel gestaakt".
TWEEHONDERD KANONSCHOTEN OP
DE STAD GELOST.
Officieel wordt uit Valencia medege
deeld, dat de Duitsche oorlogsschepen twee
honderd kanonschoten op Almeria hebben
gelost. De kustbatterijen beantwoordden
het vuur met zestig schoten. Een Duitsch
schip zou getroffen zijn.
Ook schepen door de Duitschers
aangevallen?
Op de Spaansche ambassade wordt nog
medegedeeld, dat volgens een telefonisch
bericht uit Valencia Duitsche duikbooten
in de nabijheid van Alemia torpedo's op
schepen hebben afgevuurd, waardoor scha
de veroorzaakt werd. De omvang der scha
de en de tegenmaatregelen zijn nog niet be
kend.
NOG MEER DUITSCHE OORLOGS
SCHEPEN NAAR DE SPAANSCHE
WATEREN
Officieel wordt medegedeeld, dat onver
wijld schepen der Duitsche marine ter ver
sterking der strijdkrachten in de Spaansche
wateren zee kiezen.
OORLOGSSCHEPEN BIJ ST. JEAN DE
LUZ LICHTEN HET ANKER
Alle oorlogsschepen, die op de reede van
St. Jean de Luz lagen hebben het anker
gelicht om voor de Spaansche Noordkust
te gaan kruisen. Slechts de Britsche tor
pedobooten „Fox Hound" en „Forester" en
de Fransche kanonneerboot „Audacieuse"
liggen nog in de haven.
SPANJE VRAAGT ONMIDDELLIJKE
BIJEENKOMST VAN DEN
VOLKENBONDSRAAD.
De regeering te Valencia heeft onmiddel
lijke bijeenroeping van den Volkenbonds
raad gevraagd.
VANMIDDAG KOMT NONINTERVENTIE-
COMMISSIE BIJEEN
Op voorstel van den vertegenwoordiger
der Duitsche regeering komt hedenmiddag
cm 16.15 de niet-inmengingscomrnissie in
plenaire vergadering bijeen. Als eenig
punt vermeldt de agenda: „Het afleggen
van een verklaring door den vertegenwoor
diger der Duitsche rijksregeering over den
bolsjewistischen bomaanval op het pantser-
schip „Deutschland".
TELEGRAM VAN FRANCO AAN
HITLER
Generaal Franco heeft het volgende tele
gram gezonden aan rijkskanselier Hitier:
„Ik verzoek Uwe Excellentie en het ede
le Duitsche volk mijn betuigingen van sym
pathie en die van het nationale Spanje te
aanvaarden wegens den laffen overval op
de „Deutschland". Hitier heeft generaal
Franco een telegrafische dankbetuiging ge
zonden.
Duitschland trekt zich uit
Londensche commissie
terug.
De Duitsche vertegenwoordiger in de
commissie voor de niet-inmenging heeft
opdracht gekregen den voorzitter in ken
nis te stellen van de officieel vastgestelde
toedracht van het incident met de
„Deutschland" en hsm daarbij mededee
ling te doen van het volgende besluit der
Rijksregeering:
DE RIJKSREGEERING ZAL NIET AAN
HET STELSEL VAN TOEZICHT EN AAN
DE BERAADSLAGINGEN VAN DE COM
MISSIE VOOR DE NIET-INMENGING
DEELNEMEN, ZOOLANG HAAR GEEN
VEILIGE WAARBORGEN TEGEN EEN
HERHALING VAN DERGELIJKE GE
BEURTENISSEN GEGEVEN ZIJN. DE
RIJKSREGEERING ZAL, ZOOALS VAN
ZELF SPREEKT, NAAR EIGEN GOED
DUNKEN BESLISSEN OVER DE MAAT
REGELEN, DIE TEGEN DE ROODE
MACHTHEBBERS GENOMEN MOETEN
WORDEN IN ANTWOORD OP DEN ZELD
ZAAM BOOSAARDIGEN' OVERVAL. ZIJ
HEEFT BOVENDIEN HAAR OORLOGS
SCHEPEN OPDRACHT GEGEVEN, ZOO
LANG DEZE TOESTAND VOORTDUURT,
ZICH TEGEN IEDER IN DE NABIJHEID
KOMEND ROOD SPAANSCH VLIEGTUIG
OF OORLOGSSCHIP MET DE WAPENEN
TE VERDEDIGEN.
BARCELONA GEBOMBARDEERD.
Vele dooden en gewonden.
Vliegtuigen van Franco hebben een aan
val andernomen op Barcelona. Er zijn vijf
tig dooden en honderd gewonden.
De vliegtuigen van Franco, welke Zater
dagmorgen tegen 3.15 uur boven de hoofd
stad van Catalonië verschenen, waren zes
in aantal. Het waren driemotorige bommen
werpers. Zij lieten een vrij groot aantal
bommen vallen op verscheidene stadswij
ken. Terstond werd alarm gemaakt en
opende het luchtdoelgeschut het vuur op
de vliegtuigen, die onmiddellijk met mi-
trailleurvuur beantwoordden. Het aantal
slachtoffers zou het aantal 50 dooden en 100
gewonden te boven gaan. Eenige huizen
zijn ingestort. Alvorens in de richting der
zee te vertrekken, lieten de vliegtuigen nog
bommen vallen op het dorp Gramanet del
Besos, waar bewoners werden gedood en
eenigen gewond. President Companys en de
interimaire burgemeester van Barselona,
Salvador, hebben zich naar de geteisterde
plekken begeven.
Schepen bij Barcelona aangevallen.
Het ministerie van nationale verdediging
deelt mede, dat een duikboot van onbe
kende nationaliteit bij Barcelona twee tor
pedo's heeft afgevuurd op een Spaanschen
koopvaarder, de „Zorroza".
Eenige uren later bracht dezelfde duik
boot, die zich schuil had gehouden, het
vrachtschip „Ciudad de Barcelona" met een
torpedo tot zinken. Twee watervliegtuigen
die het schip beschermden, bombardeerden
de duikboot, welke zich niet meer liet zien.
Het aantal slachtoffers zou aanzienlijk
zijn, daar het schip met vele passagiers uit
Marseille was vertrokken.
NOG SLECHTS TWEE RADIOZENDERS
BESCHIKBAAR.
Miaja heeft tegenover de journalisten
verklaard, dat hij alle radiozenders heeft
opgeëischt. Voortaan zullen slechts de zen
ders Radio Unie en Radio Espana in bedrijf
zijn.
De politieke partijen en de vak vereen i-
gingen zullen het recht hebben dagelijks
een uur uitzendingen te verzorgen.
WEST EUROPA—CENTRAAL EUROPA
Reserves van West-Europa aangewezen.
Naar wij vernemen zijn als reserves,
voor het West-Europeesch elftal, dat op 20
Juni te Amsterdam in het Olympisch Sta-
dino tegen Centraal Europa uitkomt, aan
gewezen de spelers Leo Halle (Go Ahead)
als doelverdediger, Robert Paverick (Ant
werp F. C.), als back, Bas Paauwe (Feyen-
oord) als middenspeler, en Roger Courtois
(F. C. de Sochaux) als voorspeler.
De wereld
in vogelvlucht
Het begon eentonig te worden in de be
richtgeving uit Spanje. Nu hebben we op
eens een afwisseling door het bombarde
ment van het Duitsche pantserschip
„Deutschland", waarop vliegtuigen van
het roode gedeelte van Spanje bommen
hebben geworpen met het gevolg, dat er
23 dooden gevallen zijn en het Duitsche
schip ernstig werd beschadigd. Dat is een
incident met een zeer gevaarlijk karakter,
want het gaat hier niet om een toe valig
heid, om een alleenstaand geval, om een
begrijpelijke vergissing. Neen het is een
bliksem-inslag uit een reeds lang dreigen
de donderwolk, de ontlading van een
spanning, die zich reeds geruimen tijd heeft
opgehoopt. Nog pas heeft de Duitsche ad
miraal von Fleschen er tegen geprotes
teerd, dat roode Spaansche vliegtuigen
Duitsche schepen zouden hebben verhin
derd hunne controletaak waar te nemen,
doordien zij boven deze schepen vluchten
zouden hebben ondernomen. De Duitsche
vlootchef verzocht hiertegen maatregelen
te treffen.
De regeering van Valencia heeft daarop
geantwoord, dat Duitsche oorlogsschepen,
die zich ophouden in de controle-zone,
welke hem is aangewezen, geen last heb
ben. Ook in het onderhavige geval wordt
beweerd, dat de „Deutschland" daar bjj
Ibiza niets te maken had. Bovendien geven
beide partijen elkander de schuld, dat zij
begonnen zijn.
De vraag is nu, hoe zal Duitschland rea-
geeren op dit incident? Te Parijs gelooft
men, dat de Duitsche regeering, hoewel zij
een uiterst krachtige houding zal aanne
men, niet zal overgaan tot ondoordachte
daden, die onherstelbare gevolgen zouden
kunnen hebben. Hoewel de toestand ern
stig is, zegt men in officieele Berlijnsche
kringen, draagt hij niet het karakter van
onmiddellijk gevaar.
De „Oeuvre" schrijft, dat het incident
noodlottige gevolgen kan hebben, indien
men tot ondoordachte daden overgaat, en
heilzame gevolgen, indien de mogendhe
den zich er eindelijk van bewust worden,
dat zij zich op een gevaarlijke helling be
vinden en werkelijk tot een bemiddelings
actie besluiten.
Het bombardement van Almaria lijkt on
rustbarend veel op zoo'n ondoordachte
daad en is een buitengewoon gevaarlijke
vergeldingsmaatregel.
De Duitsche kranten publiceeren het be
richt over den luchtaanval op het pantser
schip „Deutschland" iri een rouwrand, In
hun commentaar geven1 zij uitdrukking aan
de verontwaardiging, welke het land we
gens deze „ongelooflijke gebeurtenis" ver
vult.
In Japan is het kabinet-Hajasji, dat,
zooals men wet, bij de jo ïgste verkiezingen
den nederlaag had geleden, doch van geen
aftreden wilde weten, thans eindelijk be
zweken onder den druk, die op haar werd
uitgeoefend. Wij zullen afwachten wat daar
van de gevolgen zullen zijn.
Dr. Colijn
Kabinetsformateur
DE REGEERINGSPERSDIENST MELDT:
HEDENMORGEN HEEFT H. M. DE KO
NINGIN DR. H. COLIJN, MINISTER VAN
STAAT, ONTVANGEN EN HEM OP
DRACHT GEGEVEN TOT VORMING
VAN EEN KABINET.
Dr. Colijn was ook reeds Zaterdagmid
dag door H.M. de Koningin in audiëntie
ontvangen.
DE BETEEKENIS VAN DE OPDRACHT
AAN DR. COLIJN.
Naar aanleiding van de mededeeling, dat
H.M. de Koningin dr. Colijn opdracht heeft
gegeven tot vorming van een kabinet heb
ben wij ons tot dr. Colijn gewend met de
vraag wat de formule waarin de opdracht is
vervat, beteekent.
De formule aldus dr. Colijn komt
overeen, als ik mij goed herinner, met de
formule, waarin in 1928 de opdracht aan
den heer Nolens was vervat, in 1923 de
opdracht aan den heer Kooien en in 1925
de opdracht aan mijzelf. Uit den aard der
zaak laat die formule aan den formal eur
de vrijheid om in verschillende richtingen
naar ben oplossing te zoeken, wat intusschen
niet wegneemt, dat ik uiteraard begin met
te zoeken naar een oplossing, waarbij rede
lijkerwijze mag worden verwacht, dat een
te vormen kabinet door de personen, die
het bevat en door zijn werkprogram in de
Staten-Generaal voldoenden steun zal vin
den.
AGENDA
LEIDEN.
Dinsdag, „Vriendenkring". Spreker pas
toor Beukering. Foyer Stadsge
hoorzaal, 8.15 uur.
Donderdag. Zitting R.K. Reclasseeringsver-
eeniging in het gebouw der St.
Vincentius-Vereeniging, Hoogland-
sche Kerkgracht 32, 89 uur.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Maandag 31 Mei
tot en met Zondag 6 Juni as. waar
genomen door de apotheken: G. H. Blan
ken Hooge woerd 171, telef. 502; D. J. van
Driesum, Mare 110, telef. 406 en J. Doe-
dens, Wilhelminapark 8, Oegstgeest telef.
no. 274.
DRAMA TE HEILOO
Vrouw zou haar kindje
verdronken hebben
Vermoedelijk is Vrijdagavond te Heiloo
een moord met voorbedachten rade ge
pleegd.
Het vermoeden bestaat, dat een 35-ja-
nge gescheiden vrouw uit Limmen in den
vijver van het park Ter Coulster haar 3 Yt-
jarig zoontje heeft verdronken. Zij deed het
voorkomen alsof zij beiden te water waren
geraakt en zij het kind niet heeft kunnen
redden.
De politie heeft het lijkje in beslag ge
nomen, waarop sectie zal worden verricht.
De vrouw is naar het huis van bewaring
te Alkmaar overgebracht. Men vermoedt,
dat zij in een vlaag van verstandsverbijste
ring heeft gehandeld.
OUD-LEIDEN BEZICHTIGT HET
STADHUIS IN WORDING.
De Vereeniging „Oud-Leiden" interes
seert zich niet uitsluitend voor oud-Leiden.
Zoo heeft zij Zaterdagmiddag een excursie
voor de leden der Vereeniging georgani
seerd naar den nieuwbouw van het Stad
huis. Toch moet worden ^rkend, dat dit
moderne gebouw in wording met vele ster
ke banden verbonden is aan de oude ge
schiedenis van Leiden, omdat het de recon
structie is van het oude bouwwerk, dat na
de eeuwen getrotseerd te hebben, in een
paar uur door vlammengeweld werd ge
sloopt. Wie belang stelt in het oude stede-
schoon van onze stad, stelt er vanzelfspre
kend ook belang in, hoe het oude dat ver
loren ging verjongd herrijzen zal. Boven
dien is er de oude gevel, die gerestaureerd
wordt en in volmaakter vorm zal terugkee-
ren.
De architect van den stadhuisbouw, de
heer C. J. Blaauw, onder wiens leiding de
excursie stond, lichtte van te voren de le
den van Oud-Leiden in de groote college
zaal van het Kamerlingh Onnes Laborato
rium aan de Nieuwsteeg in omtrent den
opzet van den bouw. Eigenlijk was het nog
te vroeg om te kunnen zien hoe alles wor
den zal, maar toch geloofde architect
Blaauw, dat deze excursie ook nu interes
sant genoeg zou zijn, eensdeels omdat een
groot stuk van den geresta oreerden ouden
gevel er reeds staat, maar voornamelijk
omdat men thans nog door het bouwsel van
het beton-skelet heen kan zien en de struc
tuur kan nagaan, wat inderdaad niet meer
mogelijk zal zijn, wanneer de bouw zijn
voltooiing nadert. Het eigenaardige van
deze stadhuisbouw is, dat één enkele gevel
het uitgangspunt is geweest voor een
nieuw gebouw met een inhoud van 15.000
kubieke meter. Aan de hand van verschei
dene lantarenplaatjes liet spr. vervolgens
zien, hoe de oude gevel zich verhoudt tol
het niéuwe gebouw, hoe de achterbouw zich
geheel logisch en harmonisch aanpast aan
het oude gedeelte, zoodat het nageslacht
'er niets van zal bemerken, dat een nieuw
gebouw gezet is achter een ouden gevel.
Getoond werd hoe de oude gevel er uit zag,
en wat wij vroeger misschien nimmer ge
zien hadden, zagen wij thans, n.l. hoe die
gevel uit drie deelen bestond, waarvan
twee gedeelten als aanhangsels uit den toon
vielen en van totaal inferieure kwaliteit
waren. In overleg met Monumentenzorg is
de oude gevel thans op harmonieuze wijze
tot één geheel gevormd en heeft de recon
structie zich symmetrisch aangepast. Voorts
liet de heer Blaauw ons zien het verschil
tusschen de plattegrond van het oude ge
bouw en van het nieuwe. Het oude stad
huis is een samenbouwsel geweest van al
lerlei oude gebouwen en hoe hokkerig en
wanordelijk het vroegere raadhuis was,
wordt pas goed duidelijk, wanneer men
zijn indeeling op een plattegrond voor zich
ziet en daarmee het nieuwe plan vergelijkt.
Een georganiseerd plan is thans in de plaats
gekomen van een in de Middeleeuwen ont
staan ongeorganiseerd plan. Wanneer de
brand er niet geweest was, zouden wij er
nooit toe over zijn gegaan om het oude
raadhuis te saneeren, wegens de vele her
inneringen aan een dierbaar veerleden. Het
vuur heeft ons, op wel wat harde en on-
meedoogende wijze overigens, over alle
aarzeling radicaal heen gezet.
De architect toonde ons de indeeling van
zijn plan en liet zien, waar de diverse ver
trekken waren ondergebracht, waar de to
ren was geplaatst enz., een indeeling, wel
ke wij reeds eerder aan de han l van teeke-
ningen hebben weergegeven, en waarop
later nog nader zal worden teruggekomen.
Voor de deelnemers aan de excursie was
het een interessante uiteenzetting vooral
met het oog op de rondwandeling, welke
daarna gemaakt werd door het beton ge
raamte.
Dit skelet van gewapend beton is reeds
zoover opgeschoten, dat men hier en daar
werkelijk reeds een impressie krijgt hoe
het worden zal, wanneer de bekleeding van
steen er tegenaan zal komen. Wij zuil
waarschijnlijk binnenkort gelegenheid
hebben uitvoeriger op de vorderingen van
den stadhuisbouw terug te komen.
De deelnemers aan deze excursie, welke
zich in een groote belangstelling mocht ver
heugen, zullen geen spijt .gehad hebben van
hun voorrecht, dat zij vóór zoovele andere
Leidsche burgers een kijkje hebben mogen
nemen "achter de schutting.
WETENSCHAPPEN.
Installeering van het nieuwe lid,
prof. dr. J. H. Oort.
In de Zaterdag in het Trippenhuis te
Amsterdam gehouden vergadering van de
afdeeling natuurkunde van de academie
heeft de voorzitter, prof. dr. J. van der
Hoeve het nieuwe lid, prof. dr. J. H. Oort,
hoogleeraar te Leiden, toegesproken.
„Namens de afdeeling natuurkunde al
dus spr. wensch ik u hartelijk geluk met
uw benoeming tot lid der Koninklijke Aca
demie van Wetenschappen.
Uw onderzoekingen omtrent de vraag
stukken in verband met de rotatie van het
melkwegstelsel, uwe zorgvuldige discussie
van de eenzijdige verdeeling van de sterren
van zeer groote snelheid en de verklaring
van de periodiciteit in de radieele snelhe
den der sterren uit deze rotatie, toon en hoe
volledig gij zoowel de discussie van sterren
kundige waarnemingsgegevens als de sub
tiele problemen der statistische sterrenkun
de beheerscht.
Op u rust als oud-leerling en medewerker
van Kapteyn en de Sitter de zware plicht
de schoone traditie voort te zetten van den
internationalen roem van Nederlandsche
sterrenkundigen, terwijl wij van u ver
wachten, dat gij tevens een goed lid on
zer Academie zult zijn door de resultaten
uwer onderzoekingen in onze bijeenkom
sten mede te deelen en door deel te ne
men aan de discussies.
In het vertrouwen, dat gij alle deze In
u gestelde verwachtingen niet zult be
schamen, heet ik u namens de leden der
afdeeling hartelijk welkom in ons mid
den".
Ter herinnering aan het 15-jarig be
staan van den Hengelaars Bond voor Lei
den en Omstreken, wordt op Zondag a.s.
6 Juni een groote hengelwedstrijd gehou
den voor leden te Oudewetering. Door 435
leden is voor dezen wedstrijd ingetee-
kend. Het vertrek is bepaald per s.s.
Prinses Juliana te 8 uur 's morgens vanaf
de Zijlpoort. Ongeveer 140 prijzen zijn
door de leden en winkeliers bijeenge
bracht en zullen door aankoop worden
aangevuld, zoodat op elke twee visschers
er één een prijs kan bemachtigen. Vanaf
Woensdagavond zijn de prijzen te bezich
tigen bij den heer v. Meizen, Nieuwe
Beestenmarkt, alhier.
Naar wij vernemen zijn de electrische
installaties in het pand Haarlemmerstraat
(v/h. Fa. Waals) waarin gevestigd wor
den de magazijnen van de Hema, bij on-
derhandsche aanbesteding opgedragen aan
de Iemco N.V. alhier.
Op 14 Juni hopt de heer H. J. Flande-
rhijn alhier, conducteur bij de Noord-
Zuid-Hollandsche Tramweg Maatschappij,
den dag te herdenken, waarop hij voor
25 jaar in dienst trad bij bovengenoemde
maatschappij.
Geslaagd voor het examen „Rekening-
Courant-Boekhouder" afgenomen door
het Instituut „Mercurius" te Amsterdam,
de heeren P. van Vliet te Leiden en H. A.
Fontein te Oegstgeest, leerlingen van den
heer J. A. Christiaanse, alhier.
