Opening van het Nederlandsche
Paviljoen
De Spaansche
burgeroorlog
VRIJDAG 28 MEI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Op de Parijsche Wereldtentoostelling
Het „Vrede op aarde" werd
gespeeld
In het Pare de Trocadéro, op het reus
achtige terrein der „Internationale Ten
toonstelling Parijs 1937" is in de laatste
maanden in snel tempo het paviljoen ver
rezen, dat Nederland en zijn overzeesche
gebieden op waardige wijze zal vertegen
woordigen, te midden van ongeveer 50 lan
den en een waarlijk grootsche uitdrukking
zal zijn van alles, wat wij op het gebied van
kunst en techniek in den hedendaagschen
tijd tot stand hebben gebracht.
Langs de Seine strekt zich het tentoon
stellingsterrein over een oppervlakte van
circa 4 K.M. uit. Aan een der boulevards,
dicht bij den pont d'Iena, staat het Neder
landsche paviljoen, dat hedenmiddag om
4 uur door den Minister van Onderwijs,
Kunsten en wetenschappen, prof. dr. Slote-
maker de Bruïne, is geopend. Ook Minister
Gelissen was aanwezig.
De openingsplechtigheid werd aange
vangen met orgelmuziek: eerst de Mar
seillaise, gevolgd door het Nederlandsche
volkslied.
Daarna werd het eerst het woord gevoerd
door mr. D. Crena de Iongh, als voorzitter
van de commissie van uitvoering.
Rede van mr. Crena de Iongh.
Spr. dankte de Fransche regeering voor
het organiseeren van deze tentoonstelling
en den commissaris-generaal voor de hulp
en groote voorkomendheid aan de Neder
landsche werkers van dit paviljoen betoond.
Van de Fransche in de Nederlandsche taal
overgaande, richtte spr. zich tot de Minis
ters van Ónderwijs, Kunsten en Weten
schappen en Handel, Nijverheid en Scheep
vaart, als vertegenwoordigers van de Ne
derlandsche regeering. Spr. geloofde niet,
dat de regeering spijt heeft van den ver
leenden financieelen steun en het verheug
de hem bijzonder, dat de Minister van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen zich
bereid verklaard heeft het Nederlandsche
paviljoen te openen.
Woorden van hulde bracht spr. aan alle
medewerkers.
In het Fransch dankte spr. de aannemers
van dit gebouw: het Ingenieursbureau voor
Bouwnijverheid te Oegstgeest en de
Fransche firma Moissant Lerand Savey.
Tenslotte gaf spr. het woord aan den
FransChen Minister van Handel, den heer
Paul Bastid, die zich in zeer waardeerende
woorden over de Nederlandsche inzending
uitte en zijn beste wenschen voor het suc
ces der expositie hieraan verbond.
Vervolgens was het woord aan Minister
Slotemaker de Bruïne.
Rede Minister van Onderwijs.
Toen nu alweer eenige jaren geleden
Frankrijk de regeeringen van de andere
landen uitnoodigde deel te nemen aan de
internationale tentoonstelling, die het in
1937 in de „Ville Lumière" zou gaan hou
den, was er bij de Nederlandsche regeering
aanvankelijk gereserveerdheid en aarze
ling. Er bestond bij haar laat ik het maar
openlijk zeggen geneigdheid orrt te be
danken en zij heeft op een gegeven oogen-
blik ook neen gezegd. Waarom? Het geloof
in het bestaansrecht van dergelijke grootsch
en kostbaar opgezette ondernemingen is bij
ons kalme Noordelingen niet altijd terstond
aanwezig. -Bovendien, een ieder heeft in
crisistijd zijn eigen zeer bijzondere zorgen.
Wij, Nederlanders, hadden de onze.
Waarom wij dan ons neen in ja verander
den en uiteindelijk wel naar hier gekomen
zijn? Het antwoord is eenvoudig: omdat,
als Frankrijk deze volkerenreceptie gaat
voorbereiden, Nederland ten slotte niet in
de rij der vriendenbezoekers ontbreken wil
noch mag.
Maar er is ook nog een ander motief.
Wij leven in een tijd van internationale
spanningen en moeilijkheden. Er is onrust
gekomen, twijfel omtrent zekere maximen,
die ons kort geleden nog vanzelfsprekend
voorkwamen. Wat hadden wij ons niet ver
trouwd gemaakt met begrippen als volke
rengemeenschap, onderlinge toenadering,
elkander beter leeren verstaan. En wat
kwam in korten tijd niet een scepticisme
omtrent deze ons eenmaal zoo dierbare
klanken.
Zijn de volkeren dan inderdaad weer
zooveel verder van elkander gekomen?
Frankrijk geeft met deze tentoonstelling
zjjn rustig antwoord en zegt: „Neen, ik ge
loof nog aan internationaal samengaan, en
biedt hier, aan de oevers van de Seine, in
het oude Parijs, beproefd en bekend cen
trum van internationalisme, de gelegenheid
daartoe".
Nederland deelt in dat vertrouwen, het
wil daarvan getuigenis afleggen en schaart
zich ook daarom in de rij der participeeren-
de landen. Ik wil op dit oogenblik Frark-
rijk hulde brengen voor zijn initiatief en
het als Minister van Nederland danken, dat
ook mijn land hier kan zyn.
Deze internationale tentoonstel
ling zien wij allen gaarne als een
symbool van vredig samengaan der
volken, als een mogelijkheid van
versteviging der banden, van een
zich weer sterker bewust worden
van al wat de naties onderling
bindt. Op velerlei wijzen voelt Ne
derland zich met Frankrijk nauw
verbonden, de eeuwen door; om
daaraan uiting te geven, zal aan
stonds, als ik geëindigd heb, de or
ganist op mijn verzoek invallen met
een simpel stuksken muziek, een
kleine melodie, welke ik in haar
argeloozen eenvoud roerend en pas
send vind op dit moment, omdat het
zes eeuwen terug door een Fran-
schen geest gecomponeerd werd en
thans nog in Nederland veel gezon
gen wordt. Het is een middel-
eeuwsch „Gloria in excelsis Deo"
een zang van vrede. Moge deze
geest heerschen in en om dit pa
viljoen, dat ik voor geopend ver
klaar.
Na de woorden van Minister Slotemaker
de Bruïne klonken de zachte orgeltonen
van het „Gloria in excelsis Deo" door de
ruimte.
Daarna nam minister Gelissen het woord.
Rede van Minister Gelissen.
Het is wel een merkwaardig verschijn
sel, dat ondanks de verschillende belem
meringen, die nog steeds aan een meer
vrijen handel in den weg zijn gelegd, bijna
alle volkeren der aarde er van houden om
de prestaties hunner nijverheid aan ande
ren bekend te maken.
Ik kan niet aannemen, dat dit alleen ge
beurt om redenen van ijdelheid of enkel
ingegeven is, door een verlangen naar waar
deering, veel meer meen ik, dat deze drang
tot deelnemen aan groote internationale
tentoonstellingen overwegend zijn oor
sprong vindt in het besef, dat hierdoor de
internationale uitwisselingen van goederen
en diensten in den ruimsten zin des woords,
en dus wereld's welvaart gediend wordt.
Zij, die de geschiedenis van de economi
sche ontwikkeling der Nederlanden kennen,
weten, dat Nederland steeds dan zijn groot
ste bloeiperiode heeft gehad, wanneer het
zooveel mogelijk in het internationale goe
deren- en dienstenverkeer was ingescha
keld. Het is dan ook te begrijpen, dat onder
de auspiciën der Nederlandsche Regeering,
de Nederlandsche nijverheid en handel
naast de Nederlandsche kunst de unieke
gelegenheid der Exposition Internationale
des Arts et Techniques dans la Vie Mo
derne hebben aangegrepen, om den inter
nationalen goederen- en dienstenstroom
mede te helpen vergrooten.
Minister Gelissen eindigde met zich aan
te sluiten bij de woorder van dank, welke
Minister Slotemaker de Bruïne reeds had
gericht tot allen, die met zooveel toewij
ding zich hadden gegeven aan dit mooie
Nederlandsche werk.
LUCHTVAART
VLIEGONGELUK IN NOORWEGEN.
Tijdens een vluch. van Oslo naar Chris-
tiansund zijn twaalf militaire vliegtuigen
door een storm overvallen. Drie moesten
door gebrek aan benzine een noodlanding
maken, waarbij een bestuurder werd ge
dood, twee werden gewond en twee veilig
met hun valscherm wisten te landen. De
drie toestellen werden geheel vernield.
WATERVLIEGTUIG VERONGELUKT.
Te Sakai bij Osaka (Japan) is een wa
tervliegtuig verongelukt. Vijf pasagiers zijn
om het leven gekomen..
PRESTATIES VAN RUSSISCHE
ZWEEFVLIEGERS.
Gisteren heeft de bestuurder Iltchenko
in een Russisch zweefvliegtuig met een
passagier aan boord een afstand afgelegd
van ruim 400 km. en de bestuurder Ras-
torgef in een ander zweefvliegtuig een af
stand van bijna 650 km. Beide resultaten
overtreffen de bestaande wereldrecords.
RECORDPOGING VAN LLEWELLYN
WEER MISLUKT.
Een noodlanding bij Uitenhage.
Llewellyn heeft gisteren te 14.50 uur
Greenwichtijd een landing te Uitenhage
(Zuid-Afrika) moeten maken. Daardoor
zal hij het record van Amy Johnson niet
meer kunnen verbeteren.
„HINDENBUIiG"-RAMP BLIJFT EEN
RAADSEL.
Na beëindiging van het onderzoek der
commissie van het Amerikaansche ministe
rie van handel is medegedeeld, dat de
Duitsche commissie tezamen met de Ame
rikaansche commissie nogmaals het getui-
genmateriaal betreffende het vergaan van
de „Hindenburg" heeft bestudeerd. Men
staat voor een raadsel, hoe de ramp tot
stand heeft kunnen komen. De theorie van
het lid der Duitsche commissie Bock, dat
de explosie door St. Elmsvuur of door een
bolkliksem veroorzaakt zou /.ijn, heeft in
het bijzonder de aandacht van beide com-
GOLf^VAH BISKAJE
IVlllAR(Wc=
=r Het frotjt^ der nAT/OUale!^
VAN HET OORLOGSFRONT.
Mededeelingen van het rechtsche
hoofdkwartier.
In het legerbericht van het groote hoofd
kwartier der rechtschen wordt medege
deeld, dat de vijand in Biskaje heeft ge
tracht de stellingen, die hij den vorigen
dag verloren had bij San Pedro te her
overen. Hij werd afgeslagen en verloor
tweehonderd dooden, terwijl vele aanval
lers gewond werden. Daar zij er zich van
bewust waren, dat zij Orduna moeten ont
ruimen en de stellingen, die deze plaats be-
heerschen, niet kunnen hernemen, hebben
de linkschen de stad in brand gestoken. Een
aanval op de rechtsche stellingen bij Villa
Mayor is afgeslagen; hier verloren de aan
vallers dertig dooden.
Uit Vitoria wordt gemeld, dat de recht
sche artillerie met vele stukken de link-
sche stellingen bij den berg Las Minas ten
Noordwesten van San Pedro onder vuur
heeft genomen. Later gingen twaalf recht
sche compagnieën tot den aanval over en
na eenige uren hadden zij vasten voet ge
kregen in een groot deel der stellingen. Des
avonds duurde de strijd nog voort.
In een van hun laatste legerberichten
hebben de regeeringstroepen gemeld, dat
zij zeven dorpen ten Zuidoosten van Las
Invernias hadden veroverd. Als eerste zou
het dorp Cabrascosa heroverd zijn. In recht
sche kringen merkt men op, dat deze plaats
is gelegen aan de oevers van de Taag, op
een twintigtal kilometers ten Oosten van de
Tajna, het uiterste punt van den rechtschen
opmarsch tijdens den opmarsch in Guada
lajara. De troepen van Miaja hebben dus
geen dorpen en terrein kunnen veroveren,
die zij nooit verloren hebben.
HET WAPENSTILSTANDS VOORSTEL.
De oppositie er tegen.
De diplomatieke redacteur van het agent
schap Stefani schrijft: Het voorstel betref
fende een wapenstilstand in Spanje stuit
op moeilijkheden bij de beide oorlogvoe
rende partijen. Generaal Franco zou er vol
strekt tegen zijn en de extremistische stroo
mingen in Catalonië hebben ook een dui
delijke oppositie aan den dag gelegd.
Voorts zouden zekere staten, die verte
genwoordigd zijn in het niet-inmengings-
comité bezwaren maken door op te mer
ken, dat hij niet opportuun is, vooruit te
loopen op de beslissingen van het comité,
waarvan een ondercommissie belast is met
het bestudeeren van de practische mogelijk
heden van een wapenstilstand en met het
opstellen van een rapport. Duidelijke re
serves zouden in dezen zin zijn gemaakt
worden.
In een interview met een vertegenwoor
diger van Reuter heeft de Spaansche mi
nister van buitenlandsche zaken, Giral,
medegedeeld, dat de Spaansche regeering
niet wenscht te spreken over een wapen
stilstand, noch dezen in eenigen vorm goed
te keuren. Hij voegde er echter aan toe:
„Wij aanvaarden het principe van het terug
trekken der vrijwilligers, zoolang dit niet
tot stand komt door een staken der vijan
delijkheden".
OOK EEN WITBOEK INZAKE
DUITSCHE INMENGING.
Hedenmiddag om vijf uur zal de Spaan
sche gedelegeerde te Genève Del Vayo voor
den Volkenbondsraad een uiteenzetting ge
ven van de gebeurtenissen in Spanje.
In de kringen der Spaansche delegatie
verklaart men, dat de regeering van Va
lencia bezig is met het opstellen van een
aanhangsel van haar witboek handelende
over de Duitsche inmenging in het Basken
land.
missies getrokken. Het onderzoek van de
marineautoriteiten raar de houding van
het marinepersoneel tijdens den ramp en
naar de materieele schade is gisteren be
gonnen.
ECKENER OVER MILITAIRE WAARDE
VAN LUCHTSCHEPEN.
Voor de militaire commissie van het
Amerikaansche huis van afgevaardigden
heeft dr. Eckener uitvoerige inlichtingen
gegeven over de militaire bruikbaarheid
van luchtschepen, die naar zijn meening
geen uur lang boven vijandelijk gebied
zouden kunnen vliegen, zonder neergescho
ten te worden. Vliegtuigen kunnen munitie
veel sneller en veiliger vervoeren dan
luchtschepen, daar deze slechts bij laag
vliegen groote lasten kunnen dragen. Het
luchtschip kan alleen voor vreedzame doel
einden gebruikt worden.
BUITENLAND
VAN HET_VATICAAN
OVEREENSTEMMING MET
DUITSCHLAND OP KOMST?
Een onwaarschijnlijk bericht.
Volgens een bericht van de „Matin" uit
Vaticaanstad meent men bij den Heiligen
Stoel te weten, dat het tot stand komen
van een principieele overeenstemming tus-
schen Duttschland en het Vaticaan van
oogenblik tot oogenblik verwacht kan
worden.
Het blad voegt hieraan toe, dat de beide
regeeringen zich tot een verzoening bereid
zouden hebben verklaard en zouden heb
ben gesproken over een reeks concessies,
die de goede betrekkingen zouden moeten
herstellen. Men zou hebben vastgesteld, dat
van tijd tot tijd nota's zullen worden ge
wisseld, waarin eenerzijds melding wordt
gemaakt van gevallen, waarbij volgens het
Vaticaan de houding der Duitsche regeering
niet in overeenstemming met het Concor
daat is, en anderzijds van de gevallen,
waarin naar de meening der Duitsche re
geering de daden der Roomsch-Katholieke
kerk in conflict met de nationaal-socialis-
tische beginselen komen.
Dit bericht lijkt ons wel zeer zonderling.
Wij ontkennen niet de mogelijkheid van
een principieele overeenstemming, al lijkt
deze ons voorloopig onwaarschijnlijk. Maar
de concessie, dat beide partijen van tijd tot
tijd elkander verwijten mogen doen, lijkt
ons vrij absurd.
VOLKENBOND
PROFESSOR DE VISSCHER LID VAN
IIAAGSCHE HOF.
De Volkenbondsraad heeft gisteren pro
fessor de Visscher, hoogleeraar in het in
ternationale recht aan de universiteit van
Gent, benoemd tot rechter van het Perma
nente Hof van Internationale Justitie te
's Gravenhage, in opvolging van den over
leden Belgischen rechter baron Rolin Jac-
quemyns.
De Raad besloot verder, dat de volgen
de gewone zitting zal beginnen op 13 Sep
tember. Hierna sloot de voorzitter Rustu
Aras de buitengewone zitting van den
Raad.
HET NIEUWE STATUUT VAN BELGIE.
De Volkenbondsraad heeft gistermiddag
de voorlezing aangehoord van de Fransch-
Belgische verklaring. Delbos sprak bij deze
gelegenheid een rede uit, waarin hij be
toogde, dat zijn land nog steeds tot een
Westelijk pact wil komen en niet wanhoopt
aan de mogelijkheid van een gunstig re
sultaat. Daarbij vergeet Frankrijk niet het
verband tuscshen de veiligheid in West-
Europa en die in Europa in het algemeen.
De eerste kan niet ten koste van de tweede
verkregen worden, maar moet integendeel
bijdragen tot een versterking van den al-
gemeenen vrede.
Eden legde vervolgens een verklaring
af, waarin hij de hoop uitsprak, dat de tot
een gelukkig einde gebrachte onderhan
delingen met België een eersten stap zul
len vormen in de richting van breedere on
derhandelingen en een nauwere samenwer
king tusschen alle belanghebbende landen
zullen helpen tot stand brengen.
Vervolgens voerde de Belgische minister
van Buitenlandsche Zaken het woord. In
zijn rede herhaalde hij de beide kernbelof
ten, die gegeven zijn in de definitie van de
buitenlandsche politiek van België: eigen
grenzen te verdedigen en te beletten dat
Belgisch gebied gebruikt wordt voor een
aanval op een anderen staat en te dien
einde vorming van een doelmatige defen
sie, en trouw van België jegens het Vol
kenbondshandvest, en aan de verplichtin
gen, die dit met zich mede brengt.
De voorzitter van den raad zeide ten
slotte, dat de Volkenbondsraad nota nam
van de verklaringen, die zoo juist waren
afgelegd en verdaagde de kwestie tot de
volgende gewone zitting van den raad.
DUITSCHLAND
DE SPANNING MET DE R.-K. KERK.
Parochiebladen te Essen verboden.
De Gestapo heeft alle parochiebladen te
Essen, welke uitgegeven door het Ktho-
lieke Huis ten getale van tweehonderd ver
boden. De autoriteiten verklaarden, dat de
bladen beleedigingen tegen den staat be
helsden, in het bijzonder in verband met
een feest, dat georganiseerd was door de
Hitier jeugd.
Van andere zijde wordt medegedeeld, dat
het „Katholieke huis" spontaan de uitgif
te heeft gestaakt, voor het officieele ver
bad van kracht werd.
ENGELAND
Regeeringswisseling
BALDWIN BIEDT ZIJN ONTSLAG AAN.
Neville Chamberlain vormt nieuw kabinet.
Minister-president Baldwin heeft heden
den koning zijn ontslagaanvraag overhan
digd.
De koning heeft het aanvaard en op ad
vies van Baldwin Neville Chamberlain be
last met de vorming van een nieuw kabi
net. Deze heeft de opdracht tot het vor
men van een nieuw ministerie aanvaard.
MacDonalds ontslag.
Het ontslag, dat MacDonald gisteren den
koning heeft aangeboden, zal eerst heden
NIEUWKOOP.
Gouden Kloosterfeest.
Op Zondag, 6 Juni a.s. zal het 50 jaren
geleden zyn, dat de eerw. Zuster Regina,
In de wereld mejuffrouw Margaretha Cor
nelia Maria van den Weijden, intrad in de
Congregatie van de alhier aanwezige Zus
ters, Moederhuis „Mariënburg" te 's-Her-
togenbosch.
Zuster Regina werd alhier geboren den
lOen Mei 1867 en was een zuster van oud-
Burgemeester P. A. Th. van der Weijden.
Op 6 Juni 1887 trad zq in de congregatie,
legde op 27 Augustus 1891 haar eeuwige ge
lofte af, verbleef na haar noviciaat in het
gesticht Corcordia aan de Oldenbarneveld-
straat te Rotterdam van 3 October 1888 tot
26 Juli 1891 en werd vandaar overgeplaatst
naar het pensionaat Mariakroon te Culem-
borg. Van hier ging zij op 7 Augustus 1893
naar Assendelft om het volgend jaar op 8
Mei 1894 te worden overgeplaatst naar het
St. Jacobus-gesticht te Drunen, waar zij
van toen af tot heden, derhalve gedurende
35 jaren werkzaam bleef. Haar taak was
het steeds de vrouwelijke jeugd te onder
richten in de handwerken.
Ofschoon reeds in het bezit van zeven
kruisjes, vervult Zr. Regina nog dagelijks
met liefde en groote opgewektheid haar
dagtaak, terwijl haar gouden feest stellig
onder de grootste belangstelling gevierd
zal worden.
van kracht worden, als de lord-president
den koning het zegel van zijn ambt zal
hebben overhandigd. Het onderhoud duim
de bijna vijf kwartier. MacDonald teeken-
de de ontslagaanvraag, die vandaag offi
cieel wordt tegelijk met die van Baldwin
en Runciman.
Het is mogelijk, dat MacDonald binnen
kort een reis naar Australië zal maken:
de gemeenteraad van Melbourne is voor
nemens hem als eeregast uit te noodigen.
Men gelooft, dat de koning er bij den mi
nister op heeft aangedrongen, wegens zijn
verdiensten een hoogen erfelijken titel te
aanvaarden. MacDonald vroeg echter ver
lof dezen titel te weigeren en de koning
stemde daarin met tegenzin toe. Het staat
thans vast, dat MacDonalds naam niet zal
voorkomen op de lijst van onderscheidin
gen, die na het aftreden van Baldwin be
kend gemaakt zal worden. De Minister is
voornemens korten tijd te Losiemouth
door te brengen, en zich vervolgens naar
Zuid-Amerika te begeven. Daarna zal hij,
naar men gelooft, zich wijden aan het ma
ken van aanteekeningen op de Britsche
geschiedenis van de laatste 25 jaar.
LONDENSCH AUTOBUSVERKEER
WEER NORMAAL.
Hedenmorgen heeft het autobusperso-
neel te Londen den arbeid hervat. Het ver
keer geschiedt weer op normale wijze.
MEXICO
Staking in olie-industrie
OP ALLE MEXICAANSCHE PETROLEUM
VELDEN.
Schaarschte aan benzine.
Ondanks dë door de Mexicaansche regee
ring in het werk gestelde bemiddelingspo
gingen is het werk op alle Mexicaansche
petroleumvelden te middernacht neerge
legd. Daardoor zal de geheele petroleum-
nijverheid, waarbij 'n kapitaal van ongeveer
900.000.000 gulden voor een groot deel
buitenlandsch kapitaal betrokken is, stil
liggen.
Havas meldt, dat zich een tekort aan ben
zine doet gevoelen.
Tot de getroffen velden behooren de rij
ke Jazarica-streek, die onder controle staat
van de Koninklijke Shell groep, en de
enorme raffinaderijen der Mexican Eagle te
Verqa Cruz and Minatitlan.
Naar gemeld wordt eischen de arbeiders
loonsverhoogingen van 50 procent en meer.
De ondernemers verklaren, dat inwilliging
van dergelijke eischen hun het voortzet
ten der zaken onmogelijk ze mrken.
