WEE
DOUWE
EGBERTS
Cft 3 putrfm.
■êeiek'
STADS X NIEUWS
De laatste avond
vóór den slag.
DINSDAG 25 MEI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
ZOMERWEER.
DE BILT SEINT:
Zwakke veranderlijke wind, meest licht
bewolkt, droog warm weer, behoudens ge
ringe kans op onweer.
Hoogste barometerst.: 768.8 te Danzig.
Laagste barometerst.: 754.4 te Blacksod.
In de luchtdrukverdeeling kwam weinig
verandering. Het hoogedrukgebied in het
Nord-Westen nam, evenals dat in het Oos
ten, iets in beteekenis af. De Oceaan-de
pressie werd iets minder diep, doch veran
derde weinig van plaats. Ook in den weers-
toestand kwam weinig verandering. Op
het Westen van de Britsche Eilanden valt
hier en daar nog regen. Uit het Noorden
van Scandinavië wordt sneeuw gemeld.
Overigens heerscht in het geheele waarne
mingsgebied mooi weer, windstil of zwak
ke wind met licht bewolkte lucht en tem
peraturen boven normaal. Voor onze om
geving is voorloopig nog weinig verande
ring te wachten, behoudens onweerskans,
welke echter nog gering is.
LUCHTTEMPERATUUR.
24.4 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS e. a.
Van Dinsdagnamiddag 9.32 uur tot
Woensdagmorgen 4.20 uur.
HOOG WATER.
Te Katwijk aan Zee op Woensdag 26 Mei
voorm. 4.20 en nam. 4.45 uur.
WATERTEMPERATUUR.
.De Zijl 18.5 gr. C.
Poelmeer 19 gr. C.
De wereld
in vogelvlucht
Te Genève is gisteren de Volkenbonds
raad bijeengekomen, welke bijeenkomst
morgen gevolgd zal worden door de zit
ting van de Assemblée. Men heeft reeds
eenige penibele kwesties van te voren in
geheime zitting besproken, o. a. het ver
zoek van de Spaansche regeering te Va
lencia om de kwestie van de buitenland-
sche inmenging te bespreken. De Raad
heeft er geen bezwaar tegen gehad om deze
kwestie op zijn agenda te plaatsen, maar
dat wil niet zeggen, dat een uitvoerige en
groote discussie hierover zal plaats vinden,
noch dat de Spaansche regeering een prac-
tisch succes van de besprekingen in den
Volkenbondsraad zal verkrijgen.
Men schijnt het er te Genève vrijwel al
gemeen over eens te zijn, dat de raadsle
den slechts korte verklaringen zullen af
leggen, waarin zij, evenals zij in Decem
ber reeds gedaan hebben, er op zullen
wijzen, dat de besprekingen over Spanje
beter in de Londensche niet-inmengings-
commissie kunnen plaats vinden, waar ook
Duitschland en Italië vertegenwoordigd
zijn. In het bijzonder schijnt de wensch
van de Spaansche regeering, dat de Vol
kenbondsraad een Volkenbondscommissie
van onderzoek naar Spanje zal zenden,
geen kans van verwezenlijking te hebben;
de Volkenbondsraad zou, door dit denk
beeld te aanvaarden, al te zeer de ont
stemming van Duitschland en Italië tegen
den Volkenbond nog meer prikkelen.
Het antwoord van Duitschland inzake de
Londensche actie tot het verkrijgen van
een wapenstilstand was Zaterdag te Lon
den ontvangen en had een zeer gunstigen
indruk gemaakt. Het blykt thans, dat de
geneigdheid van Berlijn om mede te wer
ken toch niet zóó groot is als op grond
van het gunstige antwoord verwacht mocht
worden. Er worden al weer bezwaren ge
maakt en men schrijft dat toe aan Hitier,
die met Mussolini zou hebben gesproken.
Het antwoord van Italië laat tot nog toe
op zich wachten, evenals dat van Sovjet-
Rusland. Gezien de stemming in de Ita-
liaansche pers, voelt men te Rome niet
vee] voor het plan. Portugal heeft zoo
juist geantwoord en heeft geen princi-
pieele maar wel veel practische bezwaren,
vooral omdat Franco er niets voor voelt.
En de toestemming der strijdende partijen
is ten slotte toch de hoofdzaak.
ACADEMIENIEUWS
LEIDEN. Geslaagd:
Candidaatsexamen Theologie: de heer A.
Barendrecht, Delft;
Doctoraal examen Geneeskunde: de hee-
ren P. M. v. d. Gugten, Den Haag; J. M.
W. Kampmeinert, Leiden; I. D. Fransen
v. d. Putte, Goes.
Prof. Romme en Rector
Drost.
DEZE STRIJD IS EEN
STRIJD OM WERELD
BESCHOUWING.
Op de bres voor ons nageslacht
De voorlaatste avond vóór de ver
zieringen.
De vijfde en laatste avond in de se
rie, welke de R.-K. Kiesvereeniging en
„Dr. Schaepman" organiseerden.
De Katholieken blijken te weten,
waar het nu om gaat, want ook gister
avond was, ondanks het mooie weer
en den nog kortelings gehouden verkie
zingsavond de groote Stadsgehoorzaal
prachtig bezet.
En deze laatste avond heeft een be
geestering gebracht, welke de zaal
vulde tot aan het hooge dak.
Prof. Romme sprak, Rector Drost
sprak.
De eerste geestdriftig overtuigend,
een vaste redeneering volgend aan wel
ker conclusie ontkomen niet mogelijk
was.
Rector Drost deed die geestdrift nog
hooger oplaaien, zoodat het ten laatste
tot ovaties kwam.
Eerst klonk, begeleid door de Sypmhonie
„Franz Schweitzer" het Wilhelmus door de
groote Stadszaal. Staande zongen allen het
vaderlandsche Volkslied.
Daarna beklom de heer Th. Wilmer het
spreekgestoelte voor het openingswoord en
zeide:
De weken en maanden van onze politie
ke propaganda loopen ten einde. Als wij
deze avonden en de leiding van onze pro-
pagandaclub „Dr. Schaepman" overzien,
dan mogen wij getuigen, dat deze propa
ganda waardig is gericht op het doel dat
ligt in deze veelzeggende woorden: Ge
loofd zij Jezus Christus!
En allen antwoordden staande:
In alle eeuwigheid. Amen.
Spr. dankt allen voor hun tegenwoordig
heid. De opkomst is zeer bevredigend op
deze vijfde groote openbare vergadering.
Wij stellen de tegenwoordigheid van prof.
Romme en Rector Drost, die ons veel zullen
kunnen leeren, op hoogen prijs.
Spr. geeft dan het woord aan
PROF. ROMME.
Katholieken van Leiden.
Het is niet de eerste maal, dat ik in uw
midden vertoef in verband met de uit
oefening van ons aller stemrecht.
Toch wil spr. zich nader aan de aanwe
zigen presenteeren en welals een een
voudig kiezerdie zich alleen reken
schap heeft te geven van hetwaarom.
Dat is de altijd herhaalde vraag.
Waarom moet ik op dat stembiljet straks
dat eene hokje voor No. 1 van lijst 1 rood
maken.
De meest onverantwoordelijke daad zou
het zijn ons af te scheiden van ons groote
politieke blok, de politieke eenheid der Ka
tholieken, ons geschonken als het erfdeel
onzer vaderen om het te bewaren, te doen
groeien en ongeschonden over te leveren
aan het nageslacht.
Nu ik hier sta als kiezer, moet ik heen-
grijpen naar het diepste en hoogste waar
om van het simpele rood kleuren van dat
ééne hokje. En dat is:
Ik ben de Heer, Uw God. Gij zult geen
vreemde goden nevens Mij hébben.
Dat klinkt misschien een weinig boud.
Is die kiezersdaad nu direct een acte vóór
of tegen God?
Als wij onzen tijd verstaan, dan wordt
op dit terrein onze waakzame en werkza
me aanwezigheid geëischt.
Staatsvergoding.
Er gaat een golf van Staatsvergoding door
de wereld, welke menschen, schep
selen, maakt tot beulen der schep
ping. De Staat, die gegeven is als middel,
wordt als een god, waarnaast het leven
van het individu in het niet verzinkt.
Die strijd tusschen God en afgod, de we-
reldstrijd, wordt ook hier gestreden.
En dit is in dezen strijd het gevaar, dat
de vijand niet strijdt met open vizier, dat
hij zich in nevelen hult en zoo noodig zijn
eigen ik verloochent als het erom gaat zijn
doel, den Staat ten troon te verheffen, te
verwezenlijken.
Spr. wijst dan op het Communisme,
staatsvijand No. 1, dat zich opwerpt als
voorstanders van het bijzonder onderwijs,
als.... schutspatroon van den godsdienst.
Daarom kwam het nieuwe wetsvoorstel
om revolutionaire afgevaardigden uit ons
parlement te weren.
Maar straks zullen de S. D. A. P. en de
N. S. B. daartegen samengaan, maar wij
moeten er op blijven hameren, dat het uit
moet zijn met de parlementaire tribune be
schikbaar te stellen voor communistisch
gewroet van de politieke onderwereld. De
man, die met den bom in zijn zak rond
loopt, hij is het, die nooit in ons parle
ment moet worden toegelaten. (Applaus).
Moet ik nog wijzen op de mas-
keering van een partijtje als van Mus-
sert, die telkens met een andere bro
chure zijn principen wijzigt? Slechts
zijn stelling, dat de godsdienst de eenheid
van den Staat niet zal mogen in den weg
staan, wijzigt hij niet.
Enkelen hebben zich aan de uitwer
king van het gevaar der N. S. B. niet
kunnen onttrekken. Zij zyn de ronse
laars van Kath. zielen, verdraaiend
God's woord, tot ergernis van duizen
den en tot vreugde van hen, die in het
Katholicisme den vijand zien. Zij gaan
uit om de kudde te verstrooien
Op dit oogenblik wil ik het woord
herhalen, dat ik sprak tegen een van
hen, den heer Vlekke, in de Staten van
Noord-Holland, toen hij zeide, dat het
oogenblik zou komen, dat de Katholie
ken zouden opstaan tegen hun leiding.
Ik heb toen geantwoord: Ik kan de
gretigheid begrijpen waarmede door
den heer Vlekke naar dat oogenblik
wordt gesnakt, omdat dit de eenige
mogelijkheid is om het begeerde doel
te bereiken. Maar dan zal hy goed doen
afstand te doen van de illusie, dat
het Ned. Kath. volk zijn slechte voor
beeld zou volgen.
Verraad aan het Katholieke begin
sel, dat pleggt het Kath. Ned. volksdeel
nooit. (Applaus).
Tusschen ons huis en Gods bedehuis ligt
dat geweldige terrein van het maatschap
pelijke openbare leven, dat ons gegeven is
als een noodzakelijk middel om ons levens
doel te bereiken.
Noodzakelijk. Dat wil zeggen, dat wij er
niet mede kunnen volstaan het ongeloof
te bestrijden, maar wij moeten den Staat
aanbieden aan God.
De Staat geen afgod, maar een eere
zuil voor den levenden God.
Dat beteekent iets positiefs.
En spr. somt dan de positieve middelen
op, die de Paus in Zijn encycliek gegeven
heeft.
Wij zullen ons niet maskeeren en camou-
fleeren, maar vrijwillig trachten de tota-
liteitsdrang ie verwerkelijken, niet door te
streven naar den heidenschen totalen staat,
maar door te streven naar den eeuwigen,
van alle tijden bestaanden God. (Applaus)
Maar dan moeten wij zorg dragen, dat
de volksinvloed wordt veilig gesteld.
Spr. behandelt dan het bedrijfs- en be
roepsleven als de natuurlijke elementen,
die dienstbaar gemaakt moeten worden aan
den Staat in eendrachtige samenwerking.
Daartoe is noodig verandering van den
geest, door uit te roeien het individualis
me. Wij moeten weg uit de tegenstelling
tusschen beginsel en belang. Het belang
moet ondergeschikt worden gemaakt aan
het beginsel. Geen beteugelde tegenwer
king door eigenbelang in een soort poli-
tie-staat, maar geprikkelde medewerking
aan het welzijn van den Staat.
Vervolgens is daartoe noodig verandering
van den vorm. Het soc. leven moet getrok
ken worden in de lijnen van de functie.
Daartoe moet het beroeps- en bedrijfsleven
als fundament worden erkend en daarop
zal moeten worden voortgebouwd. En wie
zal dat beter kunnen doen, dan hij die de
eerste gelegenheid in het parlement om dit
te erkennen, te baat nam, dan onze partij
voorzitter.
Het lot van de Nederlandsche natie, het
lot van onze kinderen ligt nu in onze han
den.
Aan het slot van zijn encycliek „Mit
brennender Sorge" zegt de Paus, na
ons te hebben gewaarschuwd maat
regelen te nemen, dat ieder van ons ant
woord zal hebben te geven op deze vraag
van den eeuwigen rechter: Waar zijn de
kinderen, die Ik u gegeven heb?
Ik bezweer U, zorg er toch voor dan als
antwoord te kunnen geven: Geen van hen,
die Gij mij gegeven hebt, heb ik verloren.
Zoo zij het!
De heer Th. Wilmer bracht direct daarna
hartelijk dank aan Prof. Romme voor de
wijze, waarop hij het inzicht had ver
diept.
Hij heeft gecombineerd de bezonken
wijsheid van een wetenschappelijk denker
èn de vurige geestdrift van den socialen
werker.
Na een korte pauze was nu het woord
aan
RECTOR DROST,
Spr. wil erop wijzen, dat het bij deze ver
kiezing niet gaat om direct stoffelijke be
langen. Het gaat om hoogere belangen, wel
ker waarde reikt over de eeuwen heen. Het
nageslacht rekent op ons.
ri
46
Deze tijd is zoo mooi, omdat de toekomst
rekent op ons. Wij moeten aan den stroom
van dezen tijd een bepaalde richting geven,
de christ. richting, de katholieke richting.
Juist nu begrijpen de machten der duister
nis, dat, als zij nu het heft in handen krij
gen, zij heerschen zullen over de toekomst.
Dit is een strijd om de wereldbeschou
wing. Sommigen zijn er lauw en moedeloos
geworden, zij zitten in de put. Beroerder
kan het toch niet worden. Zij grijpen iede
re hand, die him wordt toegereikt, maar
zij halen een wereldbeschouwing binnen,
die onze heiligste goederen zal verkrach
ten.
Het gaat er nu -niet om of wij meer steun
of hooger salaris zullen krijgen, maar het
gaat om ons nageslacht.
Laten wij het sterke geslacht zijn, dat
zich zelf dood sjouwt, dat zelf misschien
het herstel der maatschappij niet meer be
leven zal, maar wij zuilen de illusie heb
ben, dat wij de wereld beter hebben ge
maakt.
„Zaai je bloed in de voren", roept spr.
met van Scheltema uit, de fundamenten
van rechtvaardigheid en liefde, dan zal het
nageslacht bloeien uit ons bloed.
Zoo moeten wij den verkiezingsstrijd
zien. Iedere roode stip als een roode drup
pel bloed, ons offer tot redding der we
reld.
Er zijn meer van die verschuivingen ge
weest in de wereldhistorie.
Hoe katholiek was een Noord-Afrika en
één geslacht heeft de tijd niet gebruikt om
het geloof te bewaren.
U is katholiek. Omdat een uwer voor
vaderen in tijden van vervolging zijn
en uw geloof heeft bewaard.
Hy heeft op een zolder, in 't ge
heim zijn godsdienst gevierd, maar hij
heeft stand gehouden.
Nu rust op ons diezelfde verantwoorde
lijkheid. Nu zijn er weer valsche profeten,
moderne heidenen, die de wereld willen
doen breken met God. Onze taak is het, het
kruis in deze moeilijke tijden over te dra
gen aan het nageslacht, dat eens bij God
zal begrijpen, dat zij hun geluk te danken
hebben aan him sterke voorouders in de
twintigste eeuw.
Wat heeft dat te maken met de verkie
zing?
Er wordt nu gestemd over wereldbe
schouwingen. Daarom is iedere stem op de
kath. lijst een Credo: Ik geloof. De wereld
doolt en dwaalt. Wij hebben de oplossing
in deze dwaling, omdat wy de waarheid
hebben.
Er zijn er nu, die zeggen: daar heeft
de Kerk niets mee te maken. Maar rui
ken weten niet meer wat Godsdienst
is. Die denken dat Godsdienst is een
H. Mis om half acht en negen uur en
drie Weesgegroeten voor je bed. Maar
Godsdienst is de verheerlijking van
God in het heele leven.
De menschen moeten op de eerste plaats
terug naar God. Eerst de juiste begrippen
omtrent de geboden en de moraal, dan pas
kan de sociale en economische orde wor
den hersteld.
Het openbare leven Wordt beheerscht
door politiek en God moet heerschen in het
openbare leven. Daarom heeft de Kerk een
taak in het openbare leven. Christus kan
geen Koning zijn over de maatschappij als
zijn herauten Zijn stem niet laten hooren
in het openbare leven.
Dat is geen politiek katholicisme. Dat is
het verdedigen van onze heiligste goederen.
De eerste, die veroordeeld werd door de
wereld om politiek katholicisme was Chris
tus, toen de Pharizeeën politieke misdrij
ven verzonnen om het Staatsgezag tegen
Christus op te zetten. Toen zij riepen: Hij
AGENDA
LEIDEN.
Dinsdag. Groote bridge-drive In de zalen
van Restaurant Zomerzorg onder
ausp. der Ned. Reisver. voor Kath.
Aanvang precies 8.15 n.m.
Vrijdag, St. Christoffel, ledenvergadering
„De Harmonie", 8.30 uur.
De avond-, nacht- en Zondagdienst der
apotheken wordt van Maandag 24 tot
en met Zondag 30 Mei a,s. waargeno
men door de apotheken: J. C. Pelle, Kort
Rapenburg 12, tel. 594, J. E. M. ten Dijk,
Haven 18, tel. 85 en J. Doedens, Wilhel-
minapark 8, Oegstgeest tel. 274.
ruit het volk op. Hij weigert belasting te
betalen aan den Caesar. Hy wil Koning
worden.
Een katholiek, die zegt: ik wil wel
meehelpen het Rijk van Christus uit
te breiden, maar ik doe niet aan poli
tiek, is iemand, die aan het water staat
en zegt: Ik wil er over, maar ik wil
geen brug, geen booten en niet zwem
men. Ik zal wel wachten tot de over
kant bij my komt.
Aan al onze beginselen hebben wij niets,
als wij geen volksinvloed hebben op poli
tiek terrein.
Een der bisschoppen van Mexico schreef:
Het is de groote fout der Kerk in Mexico
geweest, dat zij zich niet heeft bemoeid
met de politiek.
Maar die politiek moet een kath. politiek
zyn.
Waar vinden wij die kath. politiek. Bij
de R.K. Staatspartij? Ik kom hier niet voor
de R.K. Staatspartij. Ik spreek hier voor
het kath. volk, voor u, voor uw gods
dienst en uw vrijheid. De R.K. Staatspartij
Is hoogstens een middel en ik kom voor
een doel. Ik zoek niet u voor een partij,
maar een partij voor u. Ik zoek een middel
voor dat hooge doel.
De R.K. Staatsparty is maar een naam
voor een lichaam, dat meegroeit met de be
hoeften van den tijd.
Wij kunnen niet andera dan eenheid heb
ben, omdat wij met eenheid van beginselen
de belangen en rechten van elkander moe
ten behartigen.
„Zoo lang een lidmaat lijdt, lijden alle
ledematen", zegt St. Paulus. Ware dat niet
zoo, dan was er iets niet in orde met ons
katholicisme. Als het gaat om elkanders
belangen moeten wij één zijn, andera zijn
wij niet goed katholiek.
En nu breng ik hulde aan die dul-
zende katholieke arbeiders, die in al
hun nood één gebleven zijn met ons.
Hulde aan die weldoeners der mensch-
heid.
Maar daarom eischen wij ook van
onze kath. Kamerfractie een open oog
voor de behoeften der kath. arbeider».
(Applaus).
Men zegt wel eens: die Staatspartij is zoo
verouderd. Maar als de Staatspartij niet is
meegegaan met haar tijd, zijn wij niet mee
gegaan met onzen tijd. Dan hebben wij iets
verzuimd op de werkvergaderingen en in
de actie.
„In den tijd van Schaepman was er ka
tholieke eenheid noodig", zegt men soms,
nu niet meer. Juist in dezen tijd, zegt spr.
is zij noodig. Wanneer wij 40 jaar geleden
die Staatspartij niet hadden gehad, dan
stond ik hier nu niet als een vrije pries
ter, met een vrij woord in een vrije ver
gadering voor een vrij volk.
Maar in andere landen stemmen de ka
tholieken toch ook op verschillende par
tijen? Laten wij toch niet naar andere lan
den kijken. Laten die andere landen lie
ver naar ons kijken.
Hoe verbaasd, aldus spr., waren nog
dezer dagen enkele Fransche priesters
toen zij onze kinderen in de" Schoolmis
ter Communie zagen gaan en zy onze ka
tholieke scholen zagen, gebouwd met
steun der regeering.
De eenheid besprekend, zegt spr.: Het
gaat juist om het volk. Juist omdat het
volk den Bisschoppen ter harte gaat, om
dat zij hun kinderen willen bewaren, óók
voor het stempellokaal, daarom dringen
Zij aan op eenheid. Ik weet niet wat de
R. K. Staatspartij bereiken zal, maar ik
weet dat de K. D. P. niets bereiken zal.
Spr. behandelt dan de stroomingen, die
beuken aan het bolwerk van het Chris
tendom, Communisme en N. S. B.
Eerst behandelt spr. de huichelarij van
het Communisme, dat hier is gaan vleien
en streelen, omdat het gezien heeft, dat
het woord van Lenin: „Brandt en moordt,
als het noodig is voor de revolutie" hier
geen resultaat zal hebben.
Er zijn er, die bang zijn voor het Com
munisme en die nu vluchten in de armen
van een anderen duivel, het nationaal so
cialisme. En nu kan de N. S. B. zeggen:
wij willen een Godbelijdenden Staat,
maar dan kennen zij zelf het Nationaal
Socialisme niet. Nat. Socialisme is open
lijke of bedekte Kerkvervolging.
Het eerste gebod in Duitschland is nu:
Het Nat. Socialisme is de heer Uw God.
Daar in Duitschland is geschreven: Wij
hebben niets te maken met den Jood
Marx, met den Jood Trotzki en met den
JoodChristus. Zoo wordt daar Chris
tus bestreden.
Hitier zelf zeide bij een vraag over zijn
positieve Christendom: „Men moet een
stervende nooit zeggen, dat hij sterven
gaat".
Een Duitsche prelaat zeide ons onlangs:
„Verwoesten zij onze kerken maar, dan
konden wij ze weer opbouwen, maar nu
I zullen wij ze zelf over veertig jaar moeten
1 afbreken, want de jeugd verleert de weg
naar de kerk".
