NIEUWS
OPENING-EUGENE.
STADS
28ste Jaargang
DINSDAG 27 APRIL 1937
No. 8709
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
frF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt by vooruitbetaling:
v uor Leider 19 cent pei week J 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 rent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het GeillusLeerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal by
vooruitbetaling. - Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
TELEFOONTJES van ten hougste 30 woorden, waarin be-
be trek kingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Over: goede manieren
Gisteravond hebben in de groote zaal
van Houtrust te "s-Gravenhage de heeren
G. van Geelkerken en ir. A. A. Mussert
politieke redevoeringen gehouden.
De heer Musert hekelde de regeering en
alle politieke partijen op de bekende ge
bruikelijke manier.
Er konden enkele typeerende feitjes op
deze bijeenkomst worden opgemerkt.
De heer Mussert zeide: „De zorgen der
regeering gaan vooral uit naar Mannhei-
mers, Daniël Wolffs en dergelijken. Wolff
wil den staat een proces aandoen. Wat
zouden wij met zulke menschen doen?
Geroep: „Ophangen"!
Dit is één typeerend feitje.
Een tweede feitje is, dat in de pauze twee
mannen door de politie werden verwijderd,
die in de zaal een plaat vertoonden, waar
op een portret van minister Colijn geplakt
was, met daaronder de woorden: „Ik stem
Mussert".
Dat zijn beschaafde en fijne manieren!
Zoo treden op zij, die den president der
Eerste Kamer, Baron de Vos van Steen-
wijk, te lijf gaan, om zijn bekende uitla
ting aan het adres van den N. S. B.'schen
senator mr. van Vessem.
Wat dat „incident" zelft betreft, zij het
volgende opgemerkt:
Op de eerste plaats: geen verstandig
mensch kal, zooals de „Tijd" zeer terecht
schreef, zijn houding tegenover het natio-
naal-socialisme laten beïnvloeden door een
ruzie tusschen twee ietwat heet gebakerde
heeren.
Vervolgens: wij willen gaarne erkennen,
dat die uitlating, dat optreden van den
president der Eerste Kamer niet naar ónzen
smaak was en ons heelemaal niet navol-
genswaard toeschijnt.
Maar, dat laatste erkennend, vragen wij
ons toch af: heeft de N.S.B. door zijn eigen
strijd-methoden, door zijn eigen manieren
in den omgang met tegenstanders niet het
recht verloren, om anderer gedragingen ten
deze te laken. De „Tijd" schreef gister
avond:
„In het Nationaal Dagblad" wordt Ba
ron de Vos van Steenwijk nu aangeduid
als iemand, die een plaats inneemt, „waar
voor hij de geestelijke gaven mist", als
iemand, „die voor de Israëlieten een merk
waardige voorliefde betoont", als iemand,
dien men als bejaard man niet alles mag
vergeven en die er zelf tegen protesteeren
zou, „dat hij als een kindsche oude heer
behandeld wordt", enz. enz.
Waar zóó veel fijngevoeligheid leeft, mo
gen wy toch vooral met geen hrd woord
reageeren!"
Inderdaad. Wie zooveel boter op het
hoofd draagt, moest toch niet ir. de zon gaan
staan!
Commissie voor de
Meer-Werk-Actie
Gisteren is door den burgemeester van
Leiden bovengenoemde plaatselijke com
missie geïnstalleerd.
De burgemeester heeft deze installatie
verricht met een rede, waarin hij duidelijk
en klaar het doel van deze commissie heeft
uiteengezet.
Wij willen om het belang der zaak hier
nog even een gedeelte uit die rede lichten:
Dat er veel te doen is, spreekt m.i.
vanzelf; in welke woning is er geen
wensch naar verbetering van meube
len, van verf en andere onderhouds
werken of verbeteringen; in welken
winkel, in welke administratie valt er
met meer werkkrachten niet wat te
vernieuwen, te verbeteren of ban te
vullen; in welke industrie kan er niet
Verzet der Katholieken in
Duitschland
Men seint uit Basel aan de K. W. P.:
De Zwitsersche bladen bevatten allen
min of meer uitvoerige berichten over de
groote opwinding die er in Beieren, in de
oude bischopsstad Eichstatt heerscht in
verband met de maatregelen die door de
regeeringsautoriteiten en partij-instanties
genomen zijn tegen den Plebaan van Eich
statt den voormaligen majoor Kraus, die
in een felle predicatie geprotesteerd had
tegen het schreeuwend onrecht dat de Ka
tholieken in het Derde Rijk wordt aange
daan, waar semi-officieele organen on
door de partij aanbevolen en gepropageer
de weekbladen iedere week opnieuw, Chris
tus, Zijn Kerk en haar bedienaren belaste
ren en door het slijk sleuren.
Tot arrestatie van dezen onverschrokken
prediker durfde de Gestapo niet over te
gaan, daar Plebaan Kraus als oud-Front
officier, evenals ds. Niemöller de voorma
lige duikbootcommandant, de bescherming
der Rijksweer geniet.
Wel werd aan Plebaan Kraus een ver
banningsdecreet beteekend. De Bisschop
van Eichstatt heeft onmiddellijk na het uit
reiken van dit dwangbevel telegrammen
gezonden aan den Plaatsvervanger van den
Führer,- Rijksminister Hess, den Minister
van Binnenlandsche Zaken, den Rijksstad-
houder voor Beieren, den Beierschen Mi
nister van Eeredienst m ien Chef van de
Geheime Staatspolitie te Munchen, waarin
de Kerkvorst protesteerde tegen het Ver
banningsdecreet en eischt dat een regelma
tig proces tegen Plebaan Kraus aanhangig
zal worden gemaakt en dat aan deze Pries-
ter-Oud-Strijder die bescherming en bij
stand verleend zal worden die in het Con
cordaat gewaarborgd wordt.
Terzelfder tijd gaf de Bisschop van Eich
statt aan Plebaan Krans opdracht om zijn
parochie en standplaats niet te verlaten.
In den ouden Dom te Eichstatt werd een
bijzondere gosdienstoefening gehouden,
waarbij de Bisschop zelf den kansel be
steeg. Toen de Bisschop bekend maakte,
dat hij den Plebaan bevolen had op zijn
post te blijven, weerklonk door de gewijde
gewelven een storm van bijval, waaraan
geen einde scheen te komen. Daarna werd
het Christus Koning-lied aangeheven. Op
voorschrift van den bisschop zelf bleef het
Allerheiligste den geheelen nacht en den
daaropvolgenden dag ter aanbidding uit
gesteld.
Toen de menigte de kathedraal verliet
stond buiten een geweldige politiemacht
opgesteld, S.A.- en S.S.-troepen die de me
nigte verhinderde om in stoet naar het
bisschoppelijk paleis te trekken.
Daarbij kwam het tot hevige botsingen
waarbij tal van arrestaties werden ver
richt.
In de woordelijke tekst van de preek van
Mgr. Dr. Michael Rackl die in Zuid-Duitsch-
land van hand tot hand gaat betitelt de
bisschop het verbanningsdecreet van den
Oud-frontstrijder Plebaan Kraus als een
smaad en een schande.
VERHUISDE KIEZERS.
Kiesgerechtigden voor de Tweede Kamer,
die na 1 Januari j.l. zyn verhuisd naar een
andere gemeente, kunnen in de nieuwe
woonplaats aan de verkiezingen deelnemen,
indien zij uiterlijk veertien dagen voor de
verkiezingen, dus vóór 12 Mei a.s. in per
soon aan de secretarie van een willekeurige
gemeente daartoe het verlangen kenbaar
maken.
met voordeel geordend en opgeruimd
worden. Welke fiets behoeft geen op
kalefatering, welke schoeiing geen her
stel, welke schutting geen teerkwast,
welk schip geen verfje? En waarom
laat men na dit te doen? Omdat men
terecht, soms ook echter ten onrechte,
meent, dat het geld er voor ontbreekt.
Meent men dit terecht, dan kan dit een
subjectieve meening zijn, terwyl er in
derdaad toch een mogelijkheid bestaat,
om met hulp van anderen daarin te
voorzien; meent men het ten onrechte,
dan is het gewenscht, dat de Meer-
Werk-Commissie daarop de aandacht
gaat vestigen en het duidelijk maakt,
dat óf het geld er is óf dat het langs
een of anderen weg gevonden kan
worden, omdat het werk rendabel is.
Wij wenschen de Meer-Werk-Commissie
Gods zegen op haar werk, dat belangrijk
kan zyn.
De wereld
in vogelvlucht
Uit het Noordelijk gedeelte van Spanje
worden successen gemeld van generaal Mo-
la Gisteren hebben de rechtsche troepen
de steden Eit-.r en Durango bezet, welke
steden door de terugtrekkende linksche
troepen werden prijsgegeven. Eibar is door
roode militie-troepen vóór het verlaten in
brand gestoken. Eibar is een belangrijke
plaats, omdat zich daar groote wapenfa
brieken bevinden De zegevierende recht
sche troepen hebben niet verzuimd, daarop
te wijzen, teneinde het gewicht van de
overwinning wat aan te dikken, maar het
is de vraag of deze fabrieken nog wel bruik
baar zullen zijn. Wellicht is er niet meer
van over dan een rookende puinhoop.
Maar hoe dit ook zij, de beteekenis van
deze opmarsch wordt er niet minder door,
daar het oprukken van de rechtsche naar
het Noorden een groot gevaar oplevert
voor Bilbao, dat op dezelfde wijze dreigt te
worden afgesneden als indertijd Malaga in
het Zuiden.
Koning Carol van Roemenië heeft in een
eigenaardig interview laten doorschemeren,
dat het vandaag of morgen wel eens tot een
uitbarsting kon komen in de ernstige
spanning, welke in het land schijnt te be
staan. Wij hebben reeds eerder melding ge
maakt van die spanning, welke zich toen
concentreerde rondom de persoon van
prins Nicolaas, die c'oor koning Carol van
zijn prinselijke rechten vervallen is ver
klaard. Deze heeft thans het land verlaten,
maar de spanning schijnt daarmee niet te
zijn opgelost.
ZIE ADVERTENTIE
ZIE ACHTERPAGINA
De installatie-vergade
ring van het comité
Meer-W er k-Actie
Wie er zitting in hebben
Zooals gemeld, heeft gistermiddag in de
receptiezalen der Stadsgehoorzaal de eerste
bijeenkomst plaats gehad van het Comité
Meer-Werk-Actie.
In dit comité hebben de navolgende per
sonen zitting, die ook bijna allen aanwezig
waren:
De Burgemeester mr. A. van de Sande
Bakhuyzen, de wethouders J. Splinter
Gzn., Mr. A. F. L. H. Tepe, J. J. van Stra
len, M. G. Verwey; de gemeente-secretaris
Mr. Dr. C. E. van Strijen; Mevrouw A.
GroenNieuwenhuizen Segaar, Pieters
kerkhof 36 (Ned. Vereeniging van Huis
vrouwen, afd. Leiden); Mevrouw J. Man-
dersVermeulen, Boerhaavelaan 12. (R.K. 1
Dioc. Vrouwenbond i. h. Bisdom Haajrlem,
afd. Leiden), Mevrouw BakemaPelon.
Plantsoen 9 (Ned. Christen Vrouwenbond,
afd. Leiden); de heeren: H. M. Simonis,
Haarlemmerstraat 138 (Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor Rijnland); J. van
der Steen, Oude Rijn no. 6 (Verhuurders-
bond voor Leiden en Omstreken); W.
Zwart, Apothekersdijk 35 (Vereeniging
van den handeldrijvmden en industriee-
len middenstand); C. Schout, Plantsoen 61
(Ver. v. d. Christ, handeldrij venden en
industrieelen middenstand in Nederland,
afd. Leiden); P. L. v. d. Drift, Oude Vest
29 (Bond v. R. K. Ver. voor den handel-
drijvenden en industrieelen middenstand
i. h. Bisdom Haarlem, „de Hanze" afd.
Leiden); J. Heringa, Witte Singel 34
(Leidsche Vereeniging van Industrieelen);
P. v. d. Tas, Joh.' de Wittstraat 56 (Ned.
Middenstandsbank N.V.); W. A. Schrandt,
Lammenschansweg 7 (Alg. R.K. Werkge
versver. in het Bisdom Haarlem); A. B.
Mulder, Maredijk 19 (Rijnlandsche Christ.
Werkgevensclub); N. C. F. van Ginkel,
Plantage 22 (Ned. Mij. voor nijverheid en
handel, Deot. Leiden); J. H. Nijhuis. Mare
52 (Ned. R. K. Volksbond, afd. Leiden);
P. L. Hessing. Hooge Rijndijk 18 (Leid
sche Bestuurdersbond); H. G. Wessel,
Utrechtsche Jaagoad 52 (Leidsche Christ.
Besturenbond); M. Galjaard, Seringen
straat 33 (Bestuurdersbond Leiden v. d.
Ned. Vakcentrale); H. van Donselaar,
Marnixstraat 11 (Federatie van Woning
bouwverenigingen); J. Brouwer, Lijster
straat 18 (Plaatselijke Pers); J. C. G. A.
Wijkmans, de Laat de Kanterstraat 9; Mr.
C. J. Leembruggen, Langegracht 5; Mr. J.
Pel, Morschweg 5058; A. M. de Blauw,
Lorentzkade 31; J. J. de Cler, Rijnsburger-
weg 31e; Ir. J. J. G. van Hoek, Jan van
Goyenkade 5; I. Filippo. Ambonstraat 31;
Ir. J. Westra. Plantsoen 87; H. L. J. Tobé.
Rapenburg 89; N. van Ginkel Jr, Plantage
22; D. L. Landman, Lorentzkade 89.
Na de rede van burgemeester van de
Sande Bakhuyzen, welke wij gisteren reeds
hebben gepubliceerd, verkreeg de heer D.
ten Cate Brouwer het woord, die het ge
meentebestuur hartelijk dank zegde voor
het genomen initiatief tot deze actie.
Ook spr. is ervan overtuigd, dat er nog
heel wat werk kan geschieden. In den laat-
sten tijd is het hout wel in prys gestegen,
doch andere materialen, als pannen, steen,
cement staan nog op een laag prijs-niveau
Men kan dus nog steeds goedkoop bouwen
en verbouwen. Bracht dit in den duren tijd
wellicht bezwaren mee, nu kan zulks niet
het geval zijn.
Noodig is echter, dat de geheele burge
rij zich achter de plannen schaart.
Spr. vraagt echter op welke wijze B. en
W. zich de uitvoering van het plan hadden
gedacht. De K. v. K. was van meening, dat
een klein fonds noodig zou zijn.
Verder uitte spr. de beste wenschen voor
het werk der commissie, hij hoopte op den
steun der burgerij en dat de commissie
moed en geloof zou hebben in de taak, wel
ke zij op zich neemt, niet alleen ten bate
van de uitbreiding en een heropleving van
de bedrijven, doch ook tot vermindering
der werkloosheid. Hierdoor toch wordt me
de een stuk groot sociaal werk verricht.
De burgemeester deelde vervolgens me
de, dat B. en W. gemeend hadden uit het
groote comité een werkcomité te vormen,
waarvoor zij de volgende aanbeveling de
den: J. Brouwer, Lijsterstraat 18, tel. huis
2600, kantoor 1507, N. van Ginkel Jr., Plan
tage 22, tel. huis 1202, kantoor 2382, P. L.
Hessing, Hooge Rijndijk 18, tel 3751, D. L.
Landman, Lorentzkade 37 tel. 3789, H. M.
Simonis, Haarlemmerstraat 138, tel. 699,
W. Zwart, Apothekersdijk 35, tel. 2765, al
gemeen secretaris de heer mr. W. J. Ro-
waan, Hugo de Grootstraat 8, tel. huis 3802,
kantoor 1415 (kamer no. 30, raadhuis Ra
penburg 12).
De burgemeester zeide, dat het gemeen
tebestuur het secretariaat ter beschikking
stelde en ook niet achter zou blijven met
een finantieele bijdrage.
Concrete plannen over de te volgen
werkwijze kon het gemeentebestuur moei
lijk geven. Liever lieten B. en W. dit ook
aan de Commissie over.
Tegen de samenstelling van het werk
comité had niemand der aanwezigen be
zwaar.
De heer ten Cate Brouwer was over de
door den burgemeester gegeven uiteenzet
ting nog niet geheel voldaan en vroeg of
het gemeentebestuur zich dan niet. een oor
deel gevormd had over de finantieele kos
ten, of er e.v. voorschoten of credieten kon
den verleend, enz., waarop de burgemeester
opnieuw antwoordde, dat het beter is, dat
het werkcomité zich eerst een gedragslijn
uitstippelt. Daarvoor heeft het volle vrij
heid van handelen.
De heer de Cler wees nog op een groot
object van werkverruiming in den onbe-
bouwden eigendom der gemeente zelf. De
gemeente toch heeft 60 a 70000 M2. bouw
terreinen liggen, welke door ophooging met
1 Meter aanzienlijk in waarde zou stijgen.
In dit werkobject zit voor nagenoeg 1 per
M2. arbeidsloon, terwijl er bijna geen ma
teriaalkosten in zitten.
De burgemeester nam hiervan nota en
zegde overweging in B. en W. toe.
Hierna werd de bijeenkomst gesloten en
bleef het werkcomité nog even bijeen.
De eerste vergadering van het werkco
mité zal a.s. Donderdagmiddag plaats heb
ben.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De rechtsche troepen bezetten Eibar en
Durango in Biscaye. (2de blad).
De besprekingen te Brussel. (2de blad).
Dreigt er gevaar voor een burgeroorlog
in Roemenië? (2de blad).
BINNENLAND.
Besluiten van de commissie-Gerbrandy
in verband met verdere verlaging der mo
nopolie-heffingen. (2de blad).
WIJ SCHRIJVEN OVER:
Politiek en goede manieren. (1ste blad).
Een nieuwe overdekte zweminrichting
te Leiden. (1ste blad).
Het inkomsten-niveau van Leiden's be
volking. (1ste blad).
Nieuwe wegen ten Noorden van Hazers-
woude. (2de blad).
COMMANDANT
4e REG. INFANTERIE.
Luit.-kol. H. D. Buurman benoemd.
Bij Koninklijk Besluit van 20 April is
benoemd met ingang van 16 Mei a.s. tot
luitenant-kolonel, commandant van het 4de
Regiment Infanterie de majoor H. D. Buur
man van het 16de Regiment Infanterie.
DE VROEGERE MON PèREKERK aan
de Haarlemmerstraat, welke thans spoedig
uit dit oud-Leidsche stadsbeeld zal
verdwijnen.
