sê&k**
Succesvol
STADS
NIEUWS
Het plan tot Meer-Werk-Actie.
Heeren Zak- of Armband Horloge
of Dames Armband Horloge
of Vulpenhouder met Gouden pen
D E IN VB PIJP.
MAANDAG 26 APRIL 1937
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
HOE WORDT HET WEER 7
HEI BLIJFT GUUR,
DE BILT SEINT: r
Meest matige Noordelijke tot Westelijke
wir.d, zwaarbewolkt tot betrokken met
kans op regen, weinig verandering in tem
peratuur.
Hoogste barometerst.: 770.1 to Valentia.
Laagste barometerst.: 750.6 te Kopenhagen.
De depressie, welke Zaterdag in het Wes
ten en Zuid-Westen op den Oceaan lag, trok
naar het Nc orden, zoodat de hoogedruk-
king over IJsland en Groenland geheel
verdween. De kern van de hoogedrukking
ligt thans over den Oceaan in het Zuid-
Westen van het waarnemingsgebied met
een uitloopei over de Britsche Eilanden en
de Noorsche Zee. De depressie in het Oost
zeegebied werd weer dieper en is vrij
wel stationnair. Langs de Oostzijde van de
ze depressie waaien Zuidelijke winden,
dientengevolge is de temperatuur hier vrij
hoog. In vrijwel het geheele overige waar
nemingsgebied waaien Noordelijke winden
met temperaturen onder nor -aal. In de
omgeving van de depressiekern, Denemar
ken en Noord-West Uuitschland, regent het
De ochtendtemper atv ur in !"*iga bedroeg
li graden, terwijl zij in het Avord in Mid
den-Frankrijk, slechts 3 graden was. De
meeste Duitsche en Zwitsersche bergsta-
tiins zijn door wo ken omgeven, terwijl
sneeuw valt, alleen Jungfroujoch op 3500
meter steekt boven de wolken uit. Er waait
een krachtige Noord-Wi"ten wind met een
temperatuur van 15 graden onder het
vriespunt. Voor onze omgeving moet er
met Noord Westelijken wind voor
gerekend worden, dat het koude weer
loopig nog zal aanhouden, terwijl in ver
band met de nabijheid van de depressie
over het Oostzeegebied er ook nog kans
op regen bestaat.
LUCHTTEMPERATUUR.
7.4 gr. C.
LICH1 OP VOOR FIETSERS e. a.
Van Maar.dagnamiddag 7.46 uur tot
Dinsdagmorgen 4.09 uur.
HOOG WATER.
Te Katwijk aan Zee op Dinsdag 27 April
voorm. 3.40 en nam. 4.05 uur.
DE A.S. TWEEDE KAMER-VERKIEZING.
NIET THUIS TÓCH STEMMEN!
Wy vestigen de bijzondere aandacht er
op, dat kiesgerechtgiden, die op den dag
der stemming niet vertoeven in de ge
meente hunner inwoning de gemeente
derhalve op welker kiezerslijst zij voorko
men tóch hun stem kunnen uitbren
gen.
Immers, de Kieswet (art. 57a) maakt mo
gelijk, dat kiezers aan de stemming in een
andere gemeente dan die op welker kie
zerslijst zy voorkomen, kunnen deelnemen.
Daarvoor is slechts noodig, dat zij,
die in deze omstandigheid verkeeren,
uiterlijk 14 dagen vóór den voor de
stemming bepaalden dag, 26 Mei a.s.
(dus vóór 12 Mei a.s.) persoonlijk aan
de gemeente-secretarie gaan mededee-
len in welke gemeente zij aan de stem
ming willen deelnemen.
In welke gemeente men zich ter secre
tarie vervoegt om deze mededeeling te
doen, doet er niets aan toe.
VERHUISDE KIEZERS.
Kiesgerechtigden voor de Tweede Kamer
die na 1 Januari j.l. zyn verhuisd naar een
andere gemeente, kunnen in de nieuwe
woonplaats aan de verkiezingen deelnemen,
indien zij uiterlijk 14 dagen voor de ver
kiezingen, dus vóór 12 Mei a.s. in persoon
aan de secretarie van een willekeurige ge
meente daartoe het verlangen kenbaar ma
ken.
Mijnramp in Bohemen
Veertien arbeiders omgekomen
WATER DRONG IN DE MIJN
Zaterdagochtend vroeg is plotseling een
groote hoeveelheid water uit een verlaten
mijnschacht tengevolge van een doorbraak
terecht gekomen in een gang van de mijn
„Ferdinand" in het district Pilsen (Tsje-
c'no Slowakije), waarin 30 arbeiders werk
zaam waren. Veertien arbeiders verdron
ken.
Met groot geweld stroomde het water de
zich op 68 meter diepte bevindende galerij
binnen en sleurde in zijn vaart een aan
tal arbeiders mee, die onmiddellijk ver
dronken. De kracht van het water was zoo
groot, dat de lijken van deze slachtoffers
1500 meter werden meegevoerd.
De mijnwerkers waren op slag van de
buitenwereld afgesloten. Onmiddellijk stel
de men reddingspogingen in het werk. Een
hulpcolonne daalde, met reddingsgordels
voorzien, in de mijn af en slaagde er in,
zestien van de dertig arbeiders, die kans
hadden gezien, naar een hcoger gelegen
gedeelte te vluchten, te redden.
Vele staaltjes van heldenmoed zijn bij
dit reddingswerk ten toon gespreid. Eenige
der redders stortten zich in den woedenden
stroom en wisten al zwemmende en gedeel
telijk wadende, met bovenmenschelijke
inspanning een reddingskabel naar de af
gesloten mijnwerkers over te brengen.
Daarna slaagde men er spoedig in deze
arbeiders, waarvan eenigen ernstige ver
wondingen hadden opgeloopen, veilig naar
boven te brengen. Zij zijn door het spoe
dig ingrijpen van de reddingscolonne van
een wissen dood gered. Want het water in
de mijn stijgt nog voortdurend en zou hen
weldra voor goed van lucht hebben ver
stoken.
De veertien arbeiders, die er niet in
slaagden het hoogere mijngedeelte te be
reiken, zijn alln in ht wild bruisende
water omgekomen. Men neemt aan, dat het
maanden zal duren, voor het water uit de
mijn verwijderd is.
HET HONDERDSTE SCHIP
GECONVOXEERD.
In Spaansche wateren.
Sedert den aanvang van den convooi-
dienst door Nederlandsche oorlogs
schepen in de Straat van Gibraltar op 17
Maart j.l. is, naar wij vernemen, op 24 April
het honderdste schip door de in de Spaan
sche wateren gestatior.neerde Nederlai.d-
sche scheepsmacht door de Straat van Gi
braltar geconvoieerd.
Van deze 100 schepen werden 31 door Hr.
Ms. „Hertog Hendrik", 67 door Hr. Ms.
„Java" en 2 door onderzeebooten begeleid.
In deze periode werd tweemaal convooi
geweigerd voor scheper., waarvan niet met
volkomen zekerheid vaststond, dat zij een
onschuldige lading voerden.
WERELDTENTOONSTELLING TE
PARIJS.
Opening Nederlandsch paviljoen voorloopig
vastgesteld op 28 Mei.
PARIJS, 26 April (A.N.P.). Volgens mede
deeling van ingenieur de Bie Leuvehng
Tjeenk, is de openingsdatum van het
Nederlandsche paviljoen op de
wereldtentoonstelling te Parijs voorloopig
vastgesteld op Vrijdag 28 Mei a.s. en zal
ae openingsplechtigheid verricht worden
door minister Slotemaker de Bruine.
Hoewel de openingsdatum van de ten
toonstelling zelf door de Fransche regee
ring nog niet definitie! is vastgesteld, zal
deze volgens alle waarschijnlijkheid in het
begin van de laatste week in Mei plaats
vinden. De heer de Bit- Leuveling Tjeenk,
die dezer dagen nog eens een rondgang
heeft gemaakt over de tentoonstellings;er-
reinen, verklaarde, dat het inderdaad te ver
wachten is, dat het geheele complex der
wereldtentoonstelling tegen dien tijd ge
reed zal zijn.
Installatie van de commissie door burgemeester
v, d. Sande Bakhuyzen.
Zooals wij Zaterdag reeds in korte trek
ken hebben medegedeeld, is hier ter stede
in navolging van andere plaatsen het plan
gerijpt tot een Meer-Werk-Actie.
Daartoe werd hedenmiddag in de recep
tiekamer der Stadsgehoorzaal een bijeen
komst gehouden, belegd door het Gemeen
tebestuur, tot welke bijeenkomst de verte-
tegen woordigers van 'n twintigtal organisa
ties en bonden, alsmede verschillende par
ticulieren waren uitgenoodigd. Deze verte
genwoordigers vormen het Comité voor
Meer-Werk-Actie en uit dit comité werd
een Werkcomité gevormd.
De burgemeester, mr. A. v. d. Sande Bak
huyzen, heeft hierbij de volgende installa-
lierede uitgesproken:
Wie zou durven volhouden, dat de Ne
derlandsche Regeering, daarbij geholpen
door veel en velerlei gemeentelijk en parti
culier initiatief niet zeer veel gedaan heeft
om ons volk aan het werk te houden en
om de toestanden ook zóó te maken, dat
de werkgelegenheid voor meer krachten
vergroot wordt, moet wel met blindheid
geslagen zijn of om wat voor redenen dan
ook onwillig zijn te zien en te erkennen.
Dat daarmede echter de toestand niet af
doende en blijvend verbeterd is, kan gere
delijk worden toegegeven zonder aan de
waardeering voor de ontzaggelijke hoeveel
heid tot stand gebrachte maatregelen ook
maar iets af te doen. Men vraagt zich al
hoe de toestand voor ons volk en zijn eco
nomische uitrusting zouden zijn, indien
deze Regeering eens minder gedaan zou
hebben, eens minder paraat ware geweest.
Er zijn landen genoeg, waar men zich ver
genoegde God's water over God's akker te
laten loopen, met zeer onheilvolle gevol
gen echter. Ik weet wel, dat het velen in
deze dagen niet zeer zint den loftrompet
over de Regeering te steken, en dat velen
ook s t e e d s meer oog voor kritiek heb
ben dan voor welwillende beoordeeling
over de volbrenging van een schier boven
menschelijke taak; ik ontveins mij niet, dat
het voor mij in mijn positie gemakkelijker
is om een objectieven kijk op het sociaal
economisch beleid der Regeering te houden,
doch daarom stel ik er prijs op, juist dezer
dagen, als mijne meening uit te spreken,
dat er zelden, zoo ooit, een tijdperk in on
ze staatkundige geschiedenis is geweest,
waarin met nooit versagende moed en vin
dingrijkheid de Regeering haar eersten
plicht, de economische belangen van het
volk te verzorgen en te beschermen, heeft
vervuld in zóó ongekend moeilijke omstan
digheden.
U zult dan ook van mij niet hooren, dat
de nog steeds onbevredigende cijfers der
werkloozenstatistiek in eenigerlei opzicht
op tekortkomingen onzer Regeering of de
onder haar werkende openbare organen
zouden wijzen. Trouwens algemeen wordt
erkend, dat de volledige oplossing van het
brandende vraagstuk slechts gevonden kan
worden door de werking of gezamenlijke
werking van vele factoren, die noch door
de Regeering, noch door politieke maximen,
noch door de meest innige samenwerking
van geheel ons volk kunnen beheerscht
worden.
Wanneer we alleen het oog slaan op onze
I
is ons offensief geweest met het parool: In elk Katholiek
gezin een Katholiek Dagblad. Op aandrang van meerderen
stellen wij vanaf heden nogmaals voor korten tijd een
premie beschikbaar vcor dengene, die ons een nieuwen
abonnê voor minstens drie maanden aanbrengt. Wij stellen
hiervoor ter beschikking:
LAND- EN TUINBOUW
SLACHTOFFERS VAN KOPZIEKTE
ONDER WEIDEVEE BIJ GOUDA.
Men meldt uit Gouda aan de „Tel.":
In tal van gemeenten in deze omgeving
komt als gevolg van het slechte weer van
den laatsten tijd onder het in de weide
gedaan vee kopziekte voor. Verscheidene
koeien zijn gestorven.
Onze tijd gebiedt: weest Katholiek in woord en daad,
't Is Uw Katholiek Dagblad, dat hierbij ter zijde staat
Gemeente, moet men evenzeer tot de er
kenning komen, dat er in de crisisjaren heel
wat gedaan kon worden trots de daarmee
gepaard gaande en niet gemakkelijk op te
lossen financieele moeilijkheden. Meerdere
malen is er voor de betrokken wethouders
en mij aanleiding geweest een opsomming
te geven van de vele soms aanzienlijke
werken, die. voor een groot deel onderno
men werden om werkgelegenheid te ver
schaffen en ik zal mij daarvan dan ook nu
onthouden.
Naar mijn meening is het Gemeentebe
stuur zoover gegaan als het, zonder den
toestand in deze stad door ontwrichting der
financiën slecht te maken, gaan mocht.
Daartegen toch moet.ten allen tijde ge
waakt worden, dat de geldzorgen voor het
Gemeentebestuur zoo zwaar worden, dat
de ingenieurs en teekenaars op het bureau
van Gemeentewerken naar huis moeten
worden gestuurd, omdat wij geen werk
meer kunnen doen uitvoeren, of dat de
gelden voor ondersteuning van werkloozen
en armen niet meer gevonden kunnen wor
den.
Zooals uit de jongste begrootingsdebatten
duidelijk is kunnen blijken en zooals ieder
wandelaar door Leiden's dreven dagelijks
kan zien, wordt er hier veel werk van ge
meentewege uitgevoerd en er staan nog
tal van plannen op stapel.
Het is echter jammer, dat wij telkens
weer moeten constateeren, dat al de mil-
lioenen, die uitgegeven worden, slechts een
zoo klein aantal arbeiders aan werk hel
pen en geen blijvende werkverruiming be
reikt wordt. De machine slaat men wel aan
op de batterij, maar zij loopt nog niet op
'eigen kracht door. De brandstof toch, waar
op de motor loopen moet, staat niet ter be
schikking van de overheidsorganen; zij
wordt gevonden in de maatschappij zelve.
Deze teleurstellende ervaring nu deed
uitzien naar meer hulp om de ramp te be
strijden en bracht er ons toe ons te wenden
tot het publiek, dat ten allen tijde verreweg
de grootste werkgeelster is geweest. Er zijn
honderden redenen aan te geven, waarom
dit zich is gaan onthouden van de zoo vu
rig verlangde activiteit, die jaar in jaar uit
zorgde voor een voldoende hoeveelheid
werk om alle arbeidsgrage handen te vul
len. Onder die redenen zijn er wel zeer
vele, die helaas afdoende en onweerlegbaar
moeten worden geacht, doch waaraan wij
met den besten wil ter wereld niets kun
nen veranderen. De ontwrichting van den
handel en daardoor van de industrie over
de geheele wereld als gevolg van de dwaze
fouten, die in de internationaal economische
politiek zijn begaan, ligt daaraan ten grond
slag. Financieele uitputting van particu
liere ondernemers en van alle vennoot
schappen of andere ondernemersvormen
hebben ten deele de onmogelijkheid gescha
pen om op den ouden voet voort te gaan en
zij hebben hun psychische nawerking niet
gemist, want moedeloosheid en matheid
maakten zich van velen meester, daardoor
de stemming en ondernemingslust nog ver
der bedervende. De menschheid heeft iets
kudde-acntigs en is maar al te spoedig on
der den indruk van stemmingen, die voort
spruiten uit wat men hoort en ziet, dat an
deren denken en doen.
Daartegen kan men echter zich te weer
stellen, die veelal onbewuste geestelijke de
pressie kan plaats maken voor wat opti
mistischer stemming, ja van die geeste
lijke zwakheid van den mensch kan men
ook profiteeren. Zoo goed als de depressie
voor een deel in het leven geroepen is door
een algemeen gejammer, zoo goed kan men
een opleving van de gemoedsstemming tc
weeg brengen door een tegengif in te ge
ven, door een blijmoediger stem te doen
klinken, door moed te geven en tot anders
zien en oordeelen op te wekken.
Leiden is meer door rampen getroffen.
Het beleg, dat de bevolking decimeerde,
werd gevolgd door een ontzet, maar een
anderhalve eeuw van bloei volgde, een
kruitschip sloeg een geweldig gat in de
stad, bloeiende wetenschappelijke instellin
gen vervingen de puinhoopen, een stadhuis
ging in vlammen op en de burgerij herstelt
wat het geweld der vlammen vernielde.
Leiden kan evengoed door den trouw der
burgerij ontzet worden uit den jammer van
de crisis. In alle geval moet het beproefd
worden en zoo het mogelijk is, ook al is
het maar ten deele, dan dient op die bur
gerij, die haar stad nog nooit in den steek
liet, een ernstig beroep gedaan.
U zijt hier, dames en heeren, om dit, mijn
beroep op u en uwe onmisbare medewer
king aan te hooren. U gaat van hier om,
naar ik hoop, ieder in zijn kring de bood
schap te brengen, dat Leiden wederom ont
zet moet worden. Het Gemeentebestuur
heeft besloten om een ernstig beroep te
doen op alle mannen en vrouwen, om sa
men te werken, teneinde uit het moeras
te geraken. Aan alle organisaties, die teza
men zeker wel nagenoeg de geheele bur
gerij vertegenwoordigen, vroegen wij een
afgevaardigde te benoemen in de Commis
sie voor Meer-Werk-Actie en wij noodigden
daarbij nog meerdere burgers uit, van wie
wij in het bijzonder belangstelling en
wat van grooter gewicht is initiatief en
ideeën verwachten. Dat gij in zoo gTooten
getale aan onze roepstem gevolg hebt ge
geven stemt ons tot dankbaarheid en doet
ons de verwachting koesteren, dat onze
poging succes zal hebben. Het zou toen wel
zeer teleurstellend zijn, indien wij niet
AGENDA
LEIDEN.
Woensdag, Afd. Jongeren R. K. Staats
partij, spreker St. Menken, St. An-
toniusclubhuis Mare, 8 15 uur.
Donderdag, R. K. Bond van Öotel-, Café-
en Rest.-geëmployeerden, „St. An-
tonius". Openbare propaganda-ver-
gadering, Boncsgebouw, 8 uur.
Vrijdag, R. K. Reclasseeringsvereeniging
afd. Leiden, zitting gebouw St.
Vine. Ver., Hoogl. Kerkgracht 32,
8- 9 uur.
Vrijdag, R. K. Handelsreizigersvereen.,
„De Harmonie", 8.30 uur.
De avond-, nacht en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Maandag 26
April tot en met Zondag 2 Mei a.s.
waargenomen door de apotheken: J. C.
Pelle, Kort Rapenburg 12, Tel. 894; J. E.
M. ten Dijk, Haven 18, Tel. 85 en Mej. J.
Doedens, Wilhelminapark 8, Osgstgeest,
Tel. 274.
iets tot stand zouden kunnen brengen.
De Hollander is naar zijn aard niet al
te optimistisch. Een vriend uit den vreem
de vestigde eens mijn aandacht op de op
schriften van de brievenbussen. Bij ons
leest men daarop „lichting no. zooveel is
geschiedt", terwijl men elders daarop meer
hoopvol vermeldt, dat de volgende lichting
dan en dan zal plaats hebben. Iets waars
ligt er in deze meening echter wel en dik
wijls moet ik ook constateeren, dat de Hol
landers, wordt hem een nieuwe gedachte
voorgelegd, gewoonlijk eerst de bezwaren
die daartegen rijzen, naar boven voelt ko
men. Ziet, dat zou ik nu toch willen voor
stellen: laten wij trachten eens geen be
zwaren te dulden, maar eens te varen op
hoop van zegen en iedere gedachte, ieder
plan, dat tot het becogde doel kan leiden,
verwelkomen en zijn kans geven. Helpt
ons dus aan denkbeelden en wij zullen u
de organisatie geven om die uit te werken
en uit te voeren.
Dat er veel te doen is spreekt m.i. van
zelf; in welke woning is er geen wensch
naar verbetering van meubelen, van verf
en andere onderhoudswerken cf verbeterin
gen; in welken winkel, in welke adminis
tratie valt er met meer werkkrachten niet
wat te vernieuwen, te verbeteren of aan
te vullen; in welke industrie kan er niet
inet voordeel geordend en opgeruimd wor
den. Welke fiets behoeft geen opkalefate
ring, welke schoeiing geen herstel, welke
schutting geen teerkwast, welk schip geen
verfje? En waarom laat men na dit te
doen? Omdat men terecht, soms ook echter
ten onrechte, meent, dat het geld er voor
ontbreekt. Meent men dit terecht, dan kan
dit een subjectieve meening zijn, terwijl er
inderdaad toch een mogelijkheid bestaat,
om met hulp van anderer daarin te voor
zien; meent men het ten onrechte, dan is
het gewenscht, dat de Meerwerk-Commis-
sie daarop de aandacht gaat vestigen en
het duidelijk maakt, dat óf het geld er is
óf dat het langs den een of anderen weg
gevonden kan worden, omdat het werk
rendabel is.
De ervaringen met het Crisis-Comité op
gedaan toonen aan, dat dikwijls eigen hulp
aanwezig was, waar dit door den belang
hebbende niet gerealiseerd werd. Hoe dik
wijls blijenkt niet een ondernemer, die het
niet meer bolwerken kan en het S.O.S.-
sein hijscht, zeer wel geholpen te kunnen
worden? Welnu, zou het dan niet moge
lijk zijn om eens wat eerder hulp in te
roepen, of eens wat eerder met anderen
overleg te plegen, om datgene in het be
lang der onderneming te doen, waardoor
men meent, dat beter rendement te ver
krijgen ware?
Het Rijk heeft toch door het stichten
van het Werkfonds heel wat werk, dat an
ders ongedaan gebleven ware, gestimu
leerd en hoopt toch het daarvoor beschik
baar gestelde bedrag weer in zijn kas terug
te zien vloeien. Is een Leidsch Werkfonds
voor kleine werken een onbereikbaar
ideaal?
In meerdere gemeenten heeft men in dit
opzicht reeds gewerkt met succes en ik be
hoef geen opsomming te geven van de rich
tingen, waarin pogingen, om werk los te
Douwe Egberrs Echte ErieSche Vleeren-8aai en
Baai-TaVak Nederlands geurigste pijptabak.
fimfWMMWEgg
