MAANDAG 1 MAART 1937
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
No. 8661
S)e £cid&eHc(2oii/fca/tit
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruit*- et^'ing:
Voui Lieid^n li> cent pe» week J 2.i>0 pej Kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent pei veek 2.60 per kwartaal
Franco per post t 2.95 per kwartaal
Hei Geïllustreerd Zondagsblad is vooi de Abonnè's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 93S, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V Liberale opvatting over de
taak van den Staat
In „Onze Wachter" (Lib.) heeft prof. dr.
B. D. Eerdmans een artikel geschrevsn,
waaraan wij het volgende ontleenen:
„Wij zijn overtuigd, dat er voor ieder
mensch een bron van zedelijk gezag
moet zijn, waaraan hij zich onderwerpt
uit vrije innerlijke overtuiging. De
Staat kan die bron niet zijn. Hij kan
hoogstens aanvullend optreden door
zijn vyetten en machtsorganen, doch
dwang scherpt geen overtuiging. Als
iets algemeen zal heerschen, dan kan
dit alleen als allen de overtuiging heb
ben, dat het zóó moeten niet anders.
Daarom is een christelijke godsdiensti
ge levensopvatting van zooveel ge
wicht ook voor den Staat. Bij het be
zit daarvan zal men op menig gebied
heel weinig van den Staat nièrken,
omdat wat de Staat van- ons in het
normale leven vraagt door ons, als van
zelf wordt gedaan. Hoe minder men
van den Staat merkt, hoe beter getui
genis van de natuurlijke gezondheid
des geheels. Het is hierbij van uitne
mend gewicht, dat een godsdienstige
levensopvatting ons leidt. Alleen deze
kan betrouwbaren ondergrond vormen
voor de vast- en zekerheid, die onze
samenleving noodig heeft met haar
behoefte aan orde en samenwerking".
De Staat is niet de bron van gezag; deze
bron ligt dieper. Dit zijn wij volkomen eens
met prof. Eerdmans. De Staat zélf ontleent
zijn gezag aan de éénige bron van alle
gezag: God.
Met algeheele instemming onderschrij
ven wij deze meening van den Leidschen
hoogleeraar. Maar wij moeten voorzichtig
zijn met diens bewering, dat: hoe minder
men van den Staat merkt, hoe beter getui
genis van de natuurlijke gezondheid des
geheels.
De tijd ligt niet zoover achter ons, dat
men niets van den Staat bemerkte, al
dwong met een arbeider als 't ware dag en
nacht te werken, om in zijn levensonder
houd te kunnen voorzien; dat men niets
van den Staat bemerkte, al voldeden ar-
beidslocaliteiten nog niet aan de meest mi
nimale eischen van hygiëne; dat men niets
van den Staat bemerkte, al zonden de
ouders hun kinderen naar de fabrieken op
een leeftijd, waarop dezen op de school
thuis behoorden.
't Was de tijd, dat men héél weinig van
den Staat merkte. Maar: of toén „de na-
tuuilijke gezondheid des geheels" zoo héél
goed in orde was!! Wij ontkennen dit ten
sterkste. En ieder, die „een godsdienstige
levensopvatting" rijk is, zal dit zoo stellig
mogelijk tegenspraken.
De redeneering van prof. Eerdmans „wei
nig wetten, dus goede zeden" is onverde-'
digbaar; hij schijnt daartoe, onlogisch, ge
komen te zijn, door om te zetten zijn eerst
uitgesproken meening: „goede zeden, dus
weinig wetten". Voor deze laatste stelling
is véél meer te zeggen hoewel men ook
hiermede voorzichtig moet zyn. De Staat is
niet alleen een politie-agent, die tegen mis
dadigers moet optreden, maar hij is ook
cm in de beeldspraak te blijven een po
litie-agent, die het verkeer moet regelen.
En: verkeersagenten blijven noodig en zijn
steeds méér noodig, gezien de ontwikke
ling van het verkeer, óók al zouden alle
menschen nog zoo braaf zijn!
Prof. Eerdmans schijnt de liberale op
vatting van de Staatstaak meer als leid
draad voor zijn gedachten-gang te gebrui
ken, dan de christelijke opvatting van die
taak. En deze twee loopen nu eenmaal
geenszins parallel.
Katholieke Geschriften
worden niet gelezen
U bent Katholiek? Dan hebt u ongelijk.
Katholieken zijn nu eenmaal onweten
schappelijk, en hun geschriften worden niet
gelezen.
Dit is nog altijd het repliek van de
hardnekkige Siegenbeekianen, die roomsch
en dom synoniem verklaren, aan de ka
tholieke wetenschap.
Siegenbeek was hoogleeraar aan de uni
versiteit van Leiden. Hij heeft nog aan
hangers tot Groningen toe:
Wij hebben voor ons liggen den
catalogus van een onlangs overle
den hoogleeraar van de Groning-
sche Universiteit, wiens geheele bi
bliotheek in een antiquarische vei
ling komt. Niet een, maar dan ook
niet één boek of boekje is er bij,
waaruit blijkt, dat deze vrijzinni
ge hoogleeraar ook voor de verrij
king van zijn wetenschappelijke
kennis wel eens heeft geput uit een
zuivere katholieke bron. Geen bi
bliotheek van den meest eenvou-
digen dorpspastoor zal zoo eenzij
dig en zoo onwetenschappelijk zijn
samengesteld, als de bibliotheek
van dezen protestantschen hoog
leeraar.
We hebben dit bericht uit „Ous Noor
den" geknipt. Het teekent de onveran
derlijkheid van zeker isolement, dat zich
zelf van het leven afsluit naar de leus: wij
weten niet, en wij willen niet weten!
„Tijd".
De wereld
in vogelvlucht
In het Saargebied heeft zioh een voorval
voorgedaan, dat zeer teekenend is voor de
persoons-vergoding, welke op het oogen-
blik in het Derde Rijk mode is. Daar is n.l.
van regeeringswege bevolen, dat het kruis
beeld van zijn eere-plaats in de schoolloca-
len verwijderd moet worden en vervangen
door het portret van Hitier. Te Franken-
holz hebben de bewoners zich daartegen
verzet door te demonstreeren, met het ge
volg, dat zij streng gestraft werden. Ver
scheidene mijnwerkers werden onmiddel
lijk ontslagen, terwijl anderen zware boe
ten opliepen. Zooiets is danook wel een
zeer staatsgevaarlijke actie. In een com
muniqué vanwege de nat.-soc. overheid
werd o.a. gezegd, dat in de nat.-soc. bewe
ging geen plaats was voor martelaren. Dat
komt inderdaad uit, want die worden al
leen gevonden in die kringen, welke het
met de nat.-soc. afgoderij niet eens zijn.
Men kan voorts niet zeggen, dat de ver
houding tusschen Oostenrijk en Duitsch-
laud er na het bezoek van minister von
Neurath aan Weenen hartelijker op gewor
den ,is.
Er vallen vandaag twee voorvallen te
signaleeren, die niet bepaald wijzen op een
verbetering der cultureele verstandhou
ding, voor welker bevordering onlangs een
Duitsch-Oostenrijksche commissie is sa
mengesteld. Te Weenen heeft men aanstoot
genomen aan de film „Fredericus", een
Duitsche propaganda-film, met het gevolg,
dat deze verboden werd; terwijl in
Duitschland het eenige nog verschijnende
Oostenrijksche blad „Die Neue Freie Pres-
se" thans verboden is. Neen, erg prettig is
de sfeer tusschen de beide Duitsch-spreken-
de landen nog niet.
Uit Addis Abeba wordt vernomen, dat
de verwondingen van maarschalk Grazia-
ni toch ernstiger zijn dan aanvankelijk
werd gemeld. Tengevolge van het feit, dat
enkele splinters in de longen zijn doorge
drongen, heeft de maarschalk een ontste
king in de longen opgeloopen, wat natuur
lijk den toestand belangrijk verergert.
GEEN VERDERE DEVALUATIE VAN
DE YEN?
Partijraad R K. Staatspartij
TOKIO, 1 Maart. (A. N. P.) De minister
van financiën ,Joeki, heeft in den Landdag
aangekondigd, dat de Japansche regeering,
indien noodzakelijk, goud naar het buiten
land zal verschepen, doch dat er geen
noodzaak bestaat de yen te devalueeren.
Wij hebben Zaterdag gemeld het begin
van de te Amsterdam gehouden vergade
ring van den Partijraad der R. K. Staats
partij.
Hier vermelden wij het vervolg.
Het voorstel van den kring Amsterdam,
luidende: „De partijraad besluite tot het
instellen van een commissie, die zal heb
ben te onderzoeken in hoeverre, resp.
welke maatregelen te treffen zijn ter re
geling van de verhouding van het groot-
en klein-winkelbedrijf" werd aangeno
men. Op advies van het partijbestuur be
sloot de vergadering voor het door den
kring Amsterdam gevraagde onderzoek de
deskundige medewerking in te roepen
van den raad voor studie en documen
tatie.
Een voorstel van den kring Arnhem
Nijmegen, om bij de R. K. Kamerfractie
aan te dringen op bevordering van het
verkeer, door de lasten die er op druk
ken, te verminderen, werd aangenomen.
Een tweede voorstel van den kring Arn
hemNijmegen luidde: „De Partijraad
verzoekt het Partijbestuur de vraagstuk
ken onder oogen te zien, of in den tegen-
woordigen tijd niet verschillende werk
zaamheden in de maatschappij worden na
gelaten, die gevoegelijk door werkloozen
konden worden verricht".
In zijn praeadvies deelde het Partijbe
stuur mede. dat een zoodanig onderzoek
eerder op den weg van de sociale organi
saties ligt en op dien van de overheid, die
zich daarbij den bijstand kan verzekeren
van de op dit gebied reeds werkzame of
desgewenscht in te stellen commissies ad
hoe. Derhalve achtte het Partijbestuur
zich niet verantwoord den Partijraad uit
te noodigen dit voorstel zonder meer te
ondersteunen.
De vergadering verklaarde zich aecoord
met het standpunt van het Partijbestuur.
Tenslotte kwam aan de orde een voor
stel van den kring ArnhemNijmegen,
om een oordeel uit te spreken over de
toelaatbaarheid van het zich openlijk
voorwaardelijk lid verklaren van de R. K.
Staatspartij.
Het- Partijbestuur achtte het uitspreken
van zulk een oordeel overbodig, aange
zien het vanzelf spreekt, dat het voor
waardelijke lidmaatschap een dwaasheid
is. De Partijraad onderschreef ook dit oor
deel van het Partijbestuur.
REDE VAN DEN PARTIJ-VOORZITTER.
Voordat het program van actie 1937 aan
de orde kwam, gaf mr. C. Goseling eenige
samenvattende beschouwingen.
Een program van actie bevat geen op
dracht tot handelen, doch richtende ge
dachten.
In haar strijd om de positief-christelijke
grondslagen van den Staat zal de partij de
zaken van Kerk en Staat niet dooreenmen
gen. Een concordaat wenscht zij niet. De
j Godsdienst ontsnapt aan de staatmacht; de
ze heeft de uiterlijke omstandigheden te
scheppen. Christendom is geen uiterlijke
traditie, doch beleving.
In de gezinspolitiek staat Nederland niet
aan de spits. De partij vraagt in haar pro
gram van actie krachtiger politiek op dit
punt.
„Arbeid voor ons volkis het eerst noo-
dige op economisch gebied. Daarbij zal
vooral aan de minder draagkrachtigen wor
den gedacht.
Is ordening een „heilige zaak"? Ja en
neen. Zij is geen zaak om te canoniseeren.
De crisismaatregelen zijn geen voor
beelden van ordening, doch van staats
bemoeiing. Ordening is geen gewijde, doch
een principieele zaak. De groote vraag is:
Wil men de richting naar de ordening in
slaan? Tempo is een vraag van praktijk;
een mislukte poging is erger dan afwach
ten. Om de maatschappelijke vrede te
grondvesten ns ordening geboden, en in de
zen zin is zij een Nationaal-Nederlandsche
„heilige zaak".
Bij de candidaatsteÜing in de partij heb
ben de leden een voorbeeld gegeven van de
mocratische discipline.
De voorstellen tot grojidwetherzienig zijn
inzet bij den aanstaanden verkiezingsstrijd.
Het voorstel betreffende nieuwe publiek
rechtelijke organen, dat betreffende de re-
volutionnaire volksvertegenwoordigers, dat
tot beperking van het passieve kiesrecht en
van de parlementaire onschendbaarheid
zullen inzet vormen van den verkiezings
strijd. Spreker vertrouwt, dat op dit punt
in den verkiezingstrïjd de partij voldoende
voorlichting zal geven.
Nu over de Kabinetsformatie door ande
ren zoo duidelijk is gesproken, zal de lust
tot ontijdige beschouwingen hieromtrent
wel luwen.
Alles op zijn plaats en alles op zijn tijd.
Spr. wil niet antwoorden op sommaties tot
het geven van garanties omtrent het nega
tieve
Omtrent het positieve is. het standpunt
der partij bekend.
In den komenden verkiezingsstrijd zullen
anti-katholieke geluiden, zooals steeds,
klinken. Het verheugt, spr., dat de N.S.B.
openlijk voor zijn anti-katholieke gevoe
lens uitkomt en bij het spook van ds. Kers
ten en ds. Lingbeek is aangeland.
De stelling dei vrijzinnigen „de intellec-
tueelen zijn hier" wordt volgens spr. door
de staatsrechterlijke practijk gelogenstraft.
Leidende katholiekep zullen nooit
denigreerend over dr. Colijn spreken. Er
kend moet worden, dat deze ongetwijfeld
groote figuur zich heeft laten leiden door
een eigen positief inzicht. Dat inzicht be
hoeft het onze niet te zijn, aldus spr., en
blijkt het in menig opzicht ook niet geweest
te zijn.
In den verkiezingsstrijd gaat het niet om
de regeermacht, maar om de goede begin
selen.
„Maar, indien onder bepaalde omstandig
heden het leidend deelnemen in die regeer
macht, naar redelijk inzicht, het beste mid
del zal blijken, om die beginselen tot gel-
Ging te brengen, zullen wij ons ook aan die
zware verantwoordelijkheid, waarop nie
mand belust kan zijn, niet onttrekken. Wij
zijn bereid en m staat het Nederlandschen
Volk ook in dit opzicht naar zijn echt Ne-
derlandschen aard te dienen. Daarin staan
wij bij niemand achter."
De partij is: conservatief in de beginse
len, vooruitstrevend in het streven naar
economische solidariteit, stug en vurig in
het steunnen van het gezag, democratisch
in het vasthouden aan de vrijheid des volks.
Na de rede van mr. Goseling werd gepau-
seerd en des middags werd aangevangen
met de behandeling van het ontwerp-pro-
gram van actie.
De middagvergadering werd geopend
met de behandeling van eenige amende
menten op het ontwerp-program van actie
1937.
In het eerste programpunt werden de
woorden „ware' volkspartij" vervangen
door „nationale volkspartij". Ingevoegd
werd: Iedere vorm van Staatsalmacht.
„is een groot gevaar voor het geestelijke
leven van ons volk". Ook werd „arbeid
voor ons volk" niet meer aangeduid als een
„beveiliging", maar als een „voorwaarde"
voor de christelijke grondslagen van ons
volksbestaan.
Een amendement van de heeren P. N. L.
Staal en F. K. Buskens te Eindhoven, be
treffende de te geringe bezetting van amb
ten door katholieken, werd door de heeren
Staal en P. van den Dungen verdedigd,
doch werd ontraden door mr. Steenberghe,
dr. Moller en. L. Moonen om tactische re
denen.
Mr. Goseling bestreed het amendement
op dezelfde gnoredn; het vraagstuk ligt in
de bestuurlijke sfeer. De voorstellers trok
ken toen het amendement in.
Een debat ontspon zich over een sugges
tie van prof mr. E. J. J van der Heyden,
die voorstelde als programpunt op te ne
men „tijdige inschakeling van jeudigen in
den arbeid". Prof v. d. Heyden, die de er
varing heeft, dat veel jongeren aarzelen,
zich in de rijen der partij te scharen, meen
de dat het program de jongeren daardoor
meer zou aanspreken. De heer H. J. Kui
per liet de keerzijde der medaille zien: Veel
werkgevers vervangen oudere, geschoolde,
doch dure arbeidskrachten door goedkoo-
pere jongere. Ten slotte werd aan beide
keerzijden recht gedaan door opneming van
het programpunt: „bijzondere zorg van
jeugdigen in het arbeidsproces".
Mej. Romme uit Den Haag maakte na
mens de federatie van R.K. Vrouwenbon
den bezwaar tegen het programpunt „Be
perking van den arbeid door vrouwen". Dit
punt bleef ongewijzigd, nadat het bestuur
de „beperkte strekking" had toegelicht.
Voorts werden eenige wijzigingen van re-
dactioneelen aard aangebracht. Eenige voor
de vergadering ingediende amendementen
werden ingetrokken. Het program van aciie
1937 werd zonder hoofdelijke stemming
VOORNAAMSTE NIEUWS
HET HOOGE WATER
Vanochtend heeft de IJssel in Zutphen
een waterstand van 7.69 N.A.P. bereikt,
zoodat nog een was van 13 cM. werd ge
constateerd. Het verkeer onder dè IJssel-
brug is gestremd. Voetgangers krijgen nu
de gelegenheid, over den spoorweg te
gaan. De omgeving van Zutphen is één
groote watermassa, waarin alleen de
hoofdverkeerswegen van het water zijn
vrij gebleven. In de buitenwijken van de
stad zijn veel kelders, nadat de Baaksche
Overlaat is gaan werken, ondergeloopen.
Deskundigen verwachten, dat morgen te
Zutphen de was tot staan zal komen, nu
Keuylen vanochtend weer 9 cM. val en
Westervoort nog maar 1 cM. was meldt.
Het verkeer over den Emmerikschenweg
naar Doetinchem is nu geheel afgesloten.
BUITENLAND.
De gezondheidstoestand van den Paus
blijft vooruitgaande. (3de blad).
Het kruisbeeld vervangen door Hitiers
portret in het Saargebied. (3de blad).
Maarschalk Graziani lijdende aan long
ontsteking. (3de blad).
BINNENLAND.
Vergadering van den Partijraad der
R. K. Staatspartij. (1ste blad).
De S. D. A. P. spreekt zich ia meerder
heid uit tegen nationale ontwapening. (2de
blad).
Wetsontwerp ingediend inzake een over
gangsbepaling van de drankwet. (2de
blad).
Het hooge water heeft thans ook de om
geven van Zutphen onder water gezet.
(Gem. Ber., 3de blad).
Een verdachte van den roofmoord in de
auto te Den Haag aangehouden. (Gem.
Ber., 3de blad).
S7DRT EN WEDSTRIJDEN.
VOETBAL: Feyenoord kampioen van
Afd. H van den K. N. V. B. Goede wed
strijd van S. J. C. en Teylingen; Lisse en
Va V. L. verliezen. (2de blad).
MOTORSPORT: Interessante wedstrij
den op het Lange veld te Noordwijkerhout.
(2de blad).
BILJARTEN: Senders opnieuw kampioen
drie banden. (2de blad).
DAMMEN: Vier partijen van de match
KeilerSpringer remise. (2de blad).
LAND- EN TUINBOUW
HOLL. BLOEMBOLLENKWEEKERS-
GENOOTSCHAP.
Hedenmorgen hield H.B.G. de 56ste alg.
verg. in „Brinkmann" te Haarlem onder
voorzitterschap van den heer S. Schone-
veld, die in zijn openingswoord den heer
Pijnacker uit Lisse en andere overleden
leden herdacht.
De resultaten van 1936 vond spr. onbe
vredigend en onvoldoende. Overschatten
vooral van vroege tulpen en hyacinthen
overtroffen weer de verwachting; 25 a 30
pet. moest geofferd worden. Hoe goed de
saneering ook moge zijn en hoe groot het
saamhoorigheidsgevoel, dat daaruit blijkt,
vooral voor hen, die toch al in hun bestaan
waren aangetast, blijft het een geweldig
offer. Hierdoor is ontevredenheid ontstaan
en betwijfelt men, of de maatregelen wel
goed zijn. Deze stemming wordt aangewak
kerd door een nieuwe beweging, die vrij
heid wil. Spr. verwachtte dan ook een
nieuwe crisis van verdeeldheid tusschen de
vakgroepen onderling. Men realiseere zich
echter over den toestand van vóór 1933 en
wat de toestand thans geweest zou zijn
zonder de saneering. Hst genootschap had
ook in 1936 een moeielijke taak te vervul
len. Spr. bracht een eeresaluut aan de ex
porteurs, die deze taak door hun steun
hebben lichter gemaakt. Er werd een con
tract-commissie opgericht, waarbij vijf or
ganisaties zich aansloten. Jammer genoeg
heeft de alg. ver. v. Bloembollencultuur dit
voorbeeld niet gevolgd. De commissie mag
tevreden zijn over de door haar bereikte
resultaten. Vervolgens dankte spr. degenen,
die medegewerkt hebben aan de doorvoe
ring van het nieuwe vak-reglement.
Inzake de kwestie Amerika betreurde
spr. het, dat het verlangde resultaat niet
kon worden bereikt.
Spr. wekte de kweekers op, er toe mede
te werken, dat de bollen volkomen vrij van
ziekte-kiemen worden afgeleverd. Vóór al
les moet de organisatie worden versterkt.
