DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
DONDERDAG 18 FEBRUARI 1937
No. 8652
3)e £eki&eh£(Boii/fca/iit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruittehfing:
Voor Leiden l> cent pej week 2.&0 per «.wartaal
Bij onze Agenten 20 cent pei veek 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is vooi de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Onzinnige onverdraagzaam-
he d
Het is ergerlijk, te constateeren uitingen
van anti-papisme, als bij de Staatkundig
Gereformeerde partij en de Hervormd (Ge
reformeerde) Staatspartij onder leiding
resp. van de heeren Kersten en Lingbeek.
Het is ergerlijk maar wij mogen geen
struisvogel-politiek spelen en die uitingen
niet willen zien.
Ten slotte is er naast het ergerniswek
kende ook iets meelijwekkends te
constateeren in dergelijke uitwassen van
bekrompen geesten.
Gisteren heeft de Staatkundig Gerefor
meerde partij te Utrecht haar jaarcongres
«ehouden.
De voorzitter, ds. G. H. Kersten,
heeft bij den aanvang daarvan een
rede gehouden, waarin hij ojti. het
volgende zeide: Door het monster-ver-
bond met Rome te sluiten, hebben de
z.g.n. Christelijke partijen gemeene
zaak gemaakt met onzen aartsvijand.
Zij zyn verraders van ons volk gewor
den. Niet alleen de coalitie, die Colijn
weder wil herstellen, zal ons land ver
derfelijk zijn, maar cok de coalitie-
Kuyper is ons land op de allerver
schrikkelijkste wijze verderfelijk ge
weest. Roomsche burgemeester; Room-
sche kloosters; ziekenhuizen en scho
len, lagere en middelbare en hoogere.
Millioenen vloeien jaarlijks naar de
kloosters. Roomsche burgemeesters;
Roomsche rechters; Roomsche exami
natoren worden bij getale benoemd.
Voor de lagere ambtenaren wordt door
hen dan wel gezorgd.
Zóó gaat ds. Kersten nog verder voort.
Is 't niet droevig, dergelijke onzinnige
onverdraagzaamheid
Onzinnig onverdraagzaam is
't, te mopperen, dat de Katholieken, die re
latief veel te weinig openbare ambten en
publieke functies bekleeden, er nog veel te
veel bezetten. Ze mogen er zeker eigenlijk
geen één hebben!
Onzinnig onverdraagzaam is
't, te phantaseeren over de millioenen, die
vloeien naar de kloosters, terwijl men we
ten kan, hoe de kloosterorden het van het
rechtmatig ontvangen salaris hunner leden
overschietende geld besteden voor zoo vele
maatschappelijk-nuttige zaken. Bovendien
bedraagt dat bedrag geen... „millioenen";
en wij herhalen het: het is geld, dat ont
vangen wordt voor gepraesteerden arbeid,
dat den kloosterlingen rechtmatig toekomt.
Eveneens heeft gisteren de Hervormd
(Gereformeerde) Staatspartij haar jaarlijk-
sche vergadering gehouden. Wij willen on
zen lezers ook van die vergadering wat la
ten hooren! Wy ontleenen aan een verslag
in de „N. Rott. Crt.":
De afdeeling Groningen bracht de
kleuren van de nationale vlag ter spra
ke, welk vraagstuk bijzonder actueel
is geworden sedert de bekendmaking
van het voornemen der regeering om
het rood-wit-blauw bij Koninklijk be
sluit tot onze nationale vlag, maar ook
een poging om de groote daden Gods in
onze historie te verdonkeremanen, het
geen een aanstoot moet zijn aan ons
Oranjehuis. Het is een hernieuwde ver
werping van Gods Woord. De zegenin
gent Gods zijn immers steeds aan ons
volk bewezen onder de kleuren Oranje,
wit en blauw.
Algemeen bleek men van gevoelen,
dat het onjuist was, de oude geuzenvlag
af te schaffen. Gevraagd werd, of het
dan in de toekomst verboden zou zijn,
deze vlag uit te steken. Het voorstel
werd gedaan, een request aan de re
geering of aan de Koningin te sturen,
met het verzoek, dit plan niet uit te
voeren.
De vergadering besloot, deze aange
legenheid in handen te stellen van het
hoofdbestuur.
Daarna hield het lid der Tweede Ka
mer ds. G. A. Lingbeek een causerie
over: de Hervormd-gereformeerde
Staatspartij en de Staat. De H. G. S. is
gesticht om Gods Woord niet alleen in
de kerk, maar ook in het parlement te
laten hooren. Sommigen zeggen: het
beginsel van de H. G. S. is wel goed,
maar wat hebben we bereikt? We moe
ten echter niet eerst vragen naar suc
ces, maar naar de bedoelingen. Het
succes van dr. Kuyper is geweest, dat
nu Rome aan de regeering is gekomen.
De schoonste vruchten van de coalitie
waren1 voor Rome; het is hier voor
Rome het neusje van den zalm. Wat
succes schijnt, is nog geen succes en
een schijn van vruchteloos werken is
nog geen vruchteloos werken. Het is
met de coalitie gegaan als met het
sprookje van he jongetje, die met een
zwaan wandelde en door een simpel
bevel ieder, die de zwaan aanraakte,
daaraan kon laten vastkleven. De paus
wandelde met een zwaan door het
land. Dr. Kuyper kwam langs en zei-
de: „Wat is dat een mooie zwaan".
„Zwaan kleef aan", riep de paus en dr.
Kuyper zat vast. Toen kwam dr. De
Visser en die gaf dr. Kuyper een hand.
„Zwaan kleef aan", riep weer de paus
en ook dr. De Visser zat vast.
Is het niet fraai? Rome is d e vijand;
Rome sticht niets goeds, alles wat van
Rome komt is kwaad; Rome moet achter
volgd, vervolgd, vernietigd worden!
Er hebben in den loop der eeuwen meer
zulke soort muizen aan den berg geknab
beld!.... Maar toch, tóch en daarom
vestigen wij er de aandacht op mogen wij
de beteekenis van dat gewroet en geknauw
tegen Rome niet gehéél onderschatten. Wij
moeten waakzaam zijn; wij, Katholieken,
moeten ook in de politiek één en sterk
blijven! Déze les geven ds. Kersten en ds.
Lingbeek ons!
De wereld
in voqelvlucht
De strijd in Spanje is thans vrijwel ge
concentreerd rondom Madrid. Van de zege
vierende insluitingspoging der rechtschen
is niet veel overgebleven. Uit Madrid wordt
het volgende overzicht gegeven van het
recente offensief van Franco.
Op 7 Februari hebben de nationale troe
pen een hevig offensief ontketend met het
doel, de verbinding tusschen Madrid en
Valencia af te snijden. Zij vertrokken van
Pinto de Valdemoro en maakten zich mees
ter van de strategische stelling Maranosa,
waarna zij oprukten in de richting van San
Martin de la Vega. De verraste regeerings-
troepen trokken terug, waarop inderhaast
toegezonden versterkingen het offensief tot
staan brachten. Op 10 Februari lag de brug
van Arganda onder het mitrailleurvuur der
rechtschen; Malaga viel, de druk in den
sector van de Jarama werd duidelijker.
Den 13den Februari werd Arganda gebom-
De Planeten en hun Raadsels
bardeerd en Morata de Tajuna bedreigd,
terwijl de rechtschen eveneens trachtten de
verbindingen van Madrid af te snijden
langs Alcala de Henares. Op 14 en 15 Fe
bruari werd de slag voortgezet, maar de
aanval was tot staan gebracht.
De aanvallen der rechtschen in den sec
tor van Guadalajara, Somosierra en het Es-
coriaal werden onmiddellijk na den aan
vang gestuit.
Den 16den Februari gingen de regee-
ringstroepen tot den tegenaanval over. Zij
sloegen krachtig de rechtschen terug, die
op het front van ie Jarama een open flank
boden. Op 17 Februari kondigde generaal
Miaja den aanvang van het offensief aan.
Voorspellen is moeilijk, wij kunnen het
niet en wij gelooven, dat generaal Queipo
de Llano, die voorspelde, dat binnen enkele
dagen Madrid zou vallen, het ook niet kan!
Overigens valt er niet zoo heel veel bij
zonders in de wereld te vermelden.
Engeland zal z'n defensie-leening van 400
millioen pond sterling wel goedgekeurd
lederen avond, wanneer de zon onder
de kim zakt, ziet men thans aan den Wes
telijken hemel een schitterende ster ver
schijnen, lang voor de andere sterren hun
lampje aanknippen. „Daar heb je de
avondsterverklaren boeren en bur
gers, zonder ooit erop gelet te hebben, dat
als de avondster „acte de présence" geeft,
de morgenster huisarrest heeft opgeloo-
pen. Want de avond- en morgenster is
niet één ster, maar in 't geheel geen ster;
zij is van universeel standpunt bekeken
veel minder dan een ster, maar zij is veel
méér in onze beperkte menschelijke ge-
dachtengang. De avondster, die zoo ge-
heimzinnig flonkert in de voornacht, is
de planeet Venus, onze zuster en onze
soortgenoot in het onmetelijk heelal. En
welke faam de aardsohe Venus ook moge
hebben, van de hemelsche Venus weten
wij, dat zij zich kuisch hult in een on
doordringbaar wolkenkleed. Zelfs niet met
de Amerikaansche reuzen-telescopen heeft
men ooit een vierkante kilometer van de
oppervlakte van Venus (die een donkere
bol is evenals en bijna even groot als onze
aarde) kunnen aanschouwen!
Venus is een van acht planeten, die,
met ons, het gevolg uitmaken van de ko
ninklijke zon. Zij zijn onze naaste buren
in de onbegrensde ruimte, zij zijn huisge-
nooten en mede-reizigers op onze wilde
vaart door het sterren-rijk en juist omdat
zij onze huisgenooteri en mede-reizigers
zijn, hebben zij van oudsher de bijzondere
belangstelling van de astronomen getrok
ken. De planeten zijn geen onbekenden
meer voor de moderne wetenschap, maar
niettemin herbergen zij vele raadsels
Van de meeste planeten, behalve van de
onlangs ontdekte Pluto, weet men nauw
keurig hoe groot en hoe zwear zij zijn, hoe
warm en hoe koud het op deze werelden
is. hoe lang er de dag en.hoe lang er een
jaar duurt, hoeveel manen zij tellen en
hóe-vér zij van ons verwijderd z(jn; van
enkele ervan heeft men zelfs „landkaar
ten" geteekend en men heeft naarstig on
derzocht (en er niet maar op los gephan-
taseerd!) of zich ook op onze zuster-pla-
neten, dat mysterieuse verschijnsel zou
kunnen voordoen, hetwelk wij het Leven
noemen.
Dr. Wanders voor de radio-luisteraars
geen onbekende heeft over de planeten
een prachtig boek geschreven, een boek,
dat wij van harte aanbevelen aan allen,
die eens wat verder willen zien dan het
straatje of stadje waarin zij wonen en die
eens wat meer willen weten van de god-
delijk-grootsche Schepping. Zelfs bij alle
misère is het zoo heerlijk en verademend,
onder geleide van een .ervaren astronoom,
door het heelal te zwerven. Daartoe be
hoeft men geen droomer of phantast zijn,
want zoo'n hemelreis is een reis door een
wondere werkelijkheid. Wanneer
reizen op aarde reeds den blik verruimt,
hoeveel te meer een reis naar de andere
wereld!
Maar neem als gids geen droge geleerde,
die niet begrijpt hoe dom wij domme men-
schen zijn! Neem als. gids voor een toer
langs de planeten het:boek van dr. Wan
ders: „De Planeten en: hun Raadsels". Dit
boek laat zich lezen als een roman; het
verhaalt op zulk een onderhoudende en
genoegelijke manier over het planeten
stelsel en over de ingewikkelde en won
derlijke problemen, welke bij de bestu
deering van onze hemelsche collega's op
duiken, dat het dengene, die met lezen be
gint, tot de laatste bladzijde gevangen
houdt. Men versta ons niet verkeerd: in
dit boek wordt niets gephantaseerd, doch
integendeel, met alles, wat niet weten
schappelijk is verantwoord, op een jolige
manier de draak gestoken. Wij hebben
nog nooit een boek over cosmographische
onderwerpen gelezen, waarbij de lezer
zich verkneutert van de pret over het ont
dekken van een maantje of iets dergelijks.
Dat is in het boek van dr. Wanders het
geval, en toch wordt door deze vroolijke
toon aan de wetenschappelijke waarde
van het vertelde geen afbi-euk gedaan.
Het is een zeer leerzaam boek, geschre
ven door een kundigenblijmoedig
astronoom.
Een revue van de titels der veertien
hoofdstukken zal wellicht eenige kijk ge
ven op den rijken inhoud van dit plane-
tenboek, dat, juist omdat het een speciaal-
studie is van ons zonnestelsel, van de pla
neten en haar manen, van de planetoïden,
van de Aarde en van onze eigen Maan,
krijgen, ondanks de :oppositie van Labour,
en gezien de situatie, in de wereld is een
sterke Engelsche weermacht dan ook de
eenig mogelijke oplossing. Met Chamber
lain betreuren wij hei,, dat de „beschaving"
liever haar loevluchi neemt tot bewapening
dan tot rechtsmiddelen, maar het is nu
eenmaal zoo en men moet meevaren.
zelfs iemand, die een trouw verslinder is
van populaire cosmographische lectuur,
veel nieuws en veel wetenswaardigs zal
brengen. Hier volgt de korte inhoud deT
hoofdstukken: Zon en planeten in het
Heelal De verovering van het zonne-
rijk Mercurius in kaart Nieuws van
de Avondster Het Mysterie van de Ve-
nusnaam Hoe oud is de Aarde Leven
op de maan (Pickering ontdekte donkere
en lichte vlekken, wier vreemd gedrag op
plantengroei en sneeuw wijzen
Marskanalen en Marsbewoners (met zeer
duidelijke kaarten) Een wereldbol in
splinters Maneschijn op Jupiter
Vreemde dingen op Saturn us Het raad
sel der reuzenplaneten (spannend als een
roman van Wallace!) Aan de grenzen
van het Zonnerijk Wat overkwam Vul-
canus? (Vulcanus overkwam het ongewo
ne lot van ontdekt te worden, terwijl hij
in werkelijkheid heelemaal niet bestond!).
Het boek is met prachtige Maanphoto's
en vele zeer interessante teekeningen ver
lucht. Eenige tabellen aan het slot verhoo-
gen nog de overzichtelijkheid van dit
werk, dat met recht een populair stan
daardwerk over het planetenstelsel mag
heeten.
„De planeten en hun Raadsels", door
dr. A. J. M. Wanders. Uitgave Erven J.
Bijleveld te Utrecht.
Auto tegen een boom
in brand gevlogen
Vier inzittenden gewond, van wie
één levensgevaarlijk
Vanochtend omstreeks half zeven is
nabij het bekende landgoed Salentljn
op den Rijksstraatweg tusschen Put
ten en Nijkerk, een vrachtauto, toe-
behoorende aan de wasscherij Van der
Vegt, te IJsselmuiden, door nog onop
gehelderde oorzaak tegen een links
van den weg staanden boom gereden
en in brand geraakt.
Van de vier inzittenden werden de
chauffeur A. H. van der Putten, en
de naast hem zittende mej. C. Schil
der, levensgevaarlijk gewond De bei
de andere inzittenden, de 16-jarige
jongeman R. Riesebos en een 6-jarig
zoontje van mej. Schilder, bekwamen
eveneens ernstig letsel.
Nadat den gewonden de eerste genees
kundige hulp was verleend, zijn zij door
een passeerenden automobilist naar het
Ziekenhuis te Nijkerk vervoerd.
Mej. Schilder was er het ernstigst aan
toe. Zij had vermoedelijk een zware her
senschudding gekregen en was tegen den
middag nog steeds bewusteloos. Voorts
bekwam zij brandwonden, de drie overigen
hadden verschillende verwondingen opge-
loopen, voornamelijk aan hoofd en gelaat,
doch hun toestand is redelijk wel.
Wat de oorzaak van het ongeluk betreft,
is het niet. uitgesloten, dat deze gezocht
moet worden in het breken van een veer
van een der voorwielen. Een onderzoek
dienaangaande wordt ingesteld. Volgens
verklaringen van een automobilist die op
korten afstand achter den verongelukten
wagen reed, zou. de vrachtauto een zeer
groote snelheid hebben gehad. Het voer
tuig is aan den linkerkant van den weg
tegen een boom opgevlogen, omgeslagen
en vervolgens in brand geraakt. De vier
personen, die zich in de cabine bevonden,
zijn met een der portieren uit den wagen
geslingerd. Ware di+ niet gebeurd, dan
zouden zij ongetwijfeld in de vlammen
zijn omgekomen. De brand is tot den mo
tor en de cabine beperkt gebleven. De
laadruimte van de auto bleef onaangetast,
zoodat het waschgoed geen schade bekwam
Met een andere auto van dezelfde firma is
de lading later naar haar bestemming ver
voerd.
De genoemde automobilist heeft dade
lijk na het gebeurde hulp gehaald waar
na hij de gewonden op last der doktoren
naar Nijkerk heeft gebracht.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
DE OVERSTROOMINGEN IN
MOZAMBIQUE.
Niet meer dan 100 slachtoffers?
Volgens de laatste officieele schattingen
zijn bij de overstroomingen in Mozambique
nog geen honderd inboorlingen om het le
ven gekomen. Meer dan duizend bewoners
konden gered worden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
's Pausen gezondheidstoestand blijft voor
uitgaande. (2de blad).
Geen Joden meer in het Duitsche leger.
(2de blad).
De Engelsche defensie-leening door Ne
ville Chamberlain verdedigd. (2de blad).
Gespannen binneDlandsche toestand in
Japan. (2de blad).
Ongeluk in de „Gouden Poort" té San
Francisco. (Buitenl. Ber., 2de blad).
BINNENLAND.
Op den weg PuttenNijkerk is een
vrachtauto tegen een boom gereden en in
brand gevlogen, waardoor de vier inzitten
den werden gewond. (1ste blad).
Een moutfabriek te Gennep afgebrand.
De directeur gearresteerd. (Gem. Bet.
3e blad).
Zware brand in een meubelfabriek te
Beek (L.). (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De voetbalwedstrijd NederlandBelgië
in Amsterdam of Rotterdam? (3e blad).
DE KERKVERVOLGING IN HET DERDE
RIJK.
„De geest van den Antichrist heeft thans
beschikking over macht en terreur
gekregen.
De Aartsbisschop van Bamberg vestigt
in een herderlijk schrijven de aandacht op
verschillende belangrijke godsdienstige
vraagstukken, die zich thans overal aan
het Duitsche volk voordoen en die zooveel
verwarring stichten. Thans is het meer dan
ooit noodzakelijk om voor zijn geloof uit
te komen. Want allerlei volksredenaars
trekken door stad en land om op vergade
ringen het Christendom en de Christelijke
belijdenissen te belasteren en te beschim
pen. Ook Katholieken zijn soms op derge
lijke vergaderingen aanwezig, zij het dnn
ook, dat ze wellicht gedwongen worden
daarbij tegenwoordig te zijn. Zij moeten
vaak hun hand opheffen en teekenen van
instemming geven. Kan dit nog wel in
overeenstemming gebracht worden met de
moedige geloofsbelijdenis, die Christus van
ons eischt?
Met fanatieken ijver wordt er propagan
da gemaakt om uit de Kerk te treden en
naar men mij van betrouwbare zijde me
dedeelt wordt een dergelijke campagne in
ons Bisdom zelfs formeel georganiseerd.
De geest van den Antichrist heeft thans
beschikking over macht en terreur gekre
gen. Daarom is het gevaar der verleiding
zoo geweldig groot.
Met een oproep om standvastig te blij
ven besluit de Bisschop zijn ernstige ver
maning.
MODERN HEIDENDOM IN HET DERDE
RUK.
In het tijdschrift „Am Heiligen Quell
Deutscher Kraft" biedt Generaal Luden-
dorff aan de lezers lidmaatschapskaarten
van de heidensche secte „Deutsche Gotter-
erkenntnis" aan. Deze kaarten kan men
heel gemakkelijk in den zak dragen: de
kosten bestaan alleen in het porto voor de
toezending: de onkosten daarvoor worden
betaald, zoo vertelt de Generaal, uit de
„Heidensche Schat van Ludendorff'. Her
inneringsplaten van denzelfden inhoud, die
men ingelijst kan ophangen, kosten 1 Mark.
