DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Het Internationaal Eucharistisch
Congres te Manilla
De schoolstrijd
in Beieren
28ste Jaargang
ZATERDAG 6 FEBRUARI 1937
No. 8642
3)e£ckióeIveSou/fccmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitVetifing:
Voor Leid-iti li» cent pei week J 2.ï>U per wartaal
Bij onze Agenten.20 cent pel week f 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is vooi de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
G1R0N UMMÈR 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangebodeh of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vijf bladen, w.o, geïllustreerd
Zondagsblad.
De godloozen-actie en een
nog grooter gevaar.
Morgen is er een groot godloozen-congres
in Moscou. Niets ter wereld kan ons meer
ergeren èn bedroeven, dan dit feit!
En angst en vrees omklemt ons, als wij
denken aan de gevolgen van de wereld
actie tegen God, die in onzen tijd op ver
schillende wijzen en uit verschillende
wereld-centra wordt gevoerd en geleid.
Maar is er nog niet een gevaarlijke pro
paganda, dan die welke wij hier op 't oog
hebben?
Wij willen hier enkele gedachten neer
schrijven uit de werken van den beken
den schrijver Emil Friedler.
Friedler zegt: Het is niet de regelrechte
propaganda tegen godsdienst en geloof,
welke het meest schade aanricht, maar
die indirecte methode, die iedere scherpe
aanval vermijdt, die het godsdienstige
eenvoudig behandelt alsof het nipt bestaat.
Vooral aldus Fiedler de kranten ver-
toonen avond aan avond glansnummers
van regelrechte propaganda voor een a-
religieuze (godsdienstige) levensbeschou
wing zoowel in het verzwijgen van den
godsdienst als in de reclame voor de
„groote" mannen en hun geschriften.
En Fiedler betoogt dan verder, hoe ge
vaarlijk is de invloed van geschriften,
welke niet regelrecht zijn gericht tegen
het geloof dat deze laatste gevaarlijk
zijn, weet ieder maar die eenvoudig
geen positief christelijk geloof aanhangen,
die „neutraal" zijn.
Iemand aldus Fiedler behoeft maar
regelmatig voor menigeen zijn eenige
maanden voldoende een krant te le
zen, wier levensbeschouwing een andere
is, dan het positief christelijk geloof, en
ik garandeer je, dat alle' balken van zijn
geloof zeer spoedig van „houtwormen"
wemelen en voor het dragen van een be
schuttend dak onbruikbaar geworden zijn.
Daarbij behoeft hij geen enkel anti-gods
dienstig, anti-katholiek of anti-kerkelijk
tijdschrift te hebben doorgewerkt.
En in zijn „Vaarwel" (een boek voor
jonge menschen) schrijft Fiedler:
„Maakt van je geest geen vuilnisbelt,
waar ieder toevallig passeerende scribent
zijn afval kan deponeeren. Wie wil zich
een eigen huis bouwen, en zal ieder voor
bijganger allervriendelijkst uitnoodigen
naar eigen smaak en believen een paar
steenen op te metselen. Die echter zyn
geestelijk huis wil bouwen moet nog veel
zorgvuldiger toezien op de menschen, wel
ke hij mee laat werken. Wie zijn christen
dom wil maken tot en solied en goed ge
grondvest huis, en tot een eigen thuis,
waarin hij zich veilig en geborgen voelt,
die moet een stevige afrastering om zyn
bouwplaats zetten, met den vastberaden
wil, eiken onbevoegde den toegang te wei
geren".
Deze gedachten van den voortreffelijken
Fiedler mogen ons er van doordringen,
dat er grooter gevaren zijn, zelfs nóg groo
ter, dan een aperte, een open, doelbewuste
godloozen-actie.
't Zou stumperig zijn, als er door ons
werd gepreekt en geschreven tegen de
godloozen-actie, terwijl wij gemoedelijk
binnenshuis halen en onder ons laten
doorwerken het gevaar van de a-religieuze,
de godsdienstlooze, de z.g. neutrale levens
beschouwing!
BOTSING TUSSCHEN TWEE BRITSCHE
VLIEGTUIGEN
Nadat te middernacht de plechtige alge-
meene H. Communie der mannen had
plaats gehad, werden gistermorgen in alle
kerken van Manilla H.H. Missen opgedra
gen.
In het Lunetapark celebreerde Mgr. Th.
Heylen een Pontificale Hodgmis bij gele
genheid van zijn 81sten verjaardag.
Gisternamiddag om vier uur hebben alle
Bisschoppen en priesters zich in de kathe
draal verzameld voor een plechtige aan
bidding, waarbij de Kardiaal-Legaat een
Latijnsche rede hield, die kort maar in
houdrijk was.
Hij stelde de verheven waardigheid van
het priesterschap in het licht en herinner
de er aan, hoe grocte h üligen als St. Fran-
ciscus van Assisië en St. Philippus Neri de
ze waardigheid niet of slechts na lang te
genstreven, hadden durven aanvaarden.
In het kort stelde de Kardinaal-Legaat
de beteekenis van het priesterschap, vooral
in verband met de Eucharistie, in het licht,
om vervolgens te wijzen op de hooge hei
ligheid, die van den priester moet geëischt
worden, wiens handen, naar het woord van
S Chrysostomus, „lichter moeten zijn dan
een zonnestraal, om hel Vleesch des Hee-
ren te deelen".
Een echte tropische stortregen maakte
het gisteravond onmogelijk bijeen te komen
voor de tweede algemeene vergadering, die
op de Luneta Esplanade zou gehouden wor
den.
De redenaars spraken via het radio
zendstation.
De toespraak van den H. Vader zal a.s.
Zondag des middags te 1 nur 20 Ned. Tijd
door het Vaticaan en de radio-zender te
Manilla worden uitgezonden.
In de drie meest centraal gelegen kerken
der Congresstad bleef vannacht het Aller
heiligste ter aanbidding uitgesteld.
Heel den nacht waren de bedehuizen met
geloovigen gevuld en 'n de stad zag men,
van de eerste avonduren tot diep in den
nacht, groepen menschen zich kerkwaarts
LONDEN, 6 Febr. (A.N.P.) Ter hoog
te van Alexandrië zijn gisteren twee mi
litaire vliegtuigen met elkaar in botsing
gekomen. De beide inzittenden van een
der toestellen werden gedood, de piloot
van het tweede toestel heeft het leven kun
nen behouden.
De wereld
in vogelvlucht
Z. H. de Paus heeft een zeer welkom ver-
jarings-cadeau gekregen, n.l. een aanzien
lijke verbetering van zijn gezondheidstoe
stand. Er worden weer allerlei plannen ge
maakt en zelfs wordt overwogen de open
bare audiënties wederom in te voeren. Wel
een bewijs, dat de verbetering van aan-
merkelijken aard is.
Uit Rusland komen thans sensationeele
berichten, waarachter men voorloopig wel
een vraagteeken kan zetten. In verband
met de vele arrestaties en de geruchten om
trent samenzweringen, waarvan men het
fijne niet weet, heerscht er natuurlijk een
zekere geladen atmosfeer, waarin een onbe-
teekenend voorval in de straten van Mos
kou uitgroeit tot een klein oproer. Dé be
richten worden evenwel streng gecensu
reerd, zoodat men niet weet, of men hier
te maken heeft met een opgeblazen voor
val of met ernstige onlusten, die door de
censuur tot iets onbeteekenends zijn gere
duceerd. Dat er "in „hoogere" kringen een
spanning heerscht, welke binnen korteren
of langereen tijd wel eens kan uitbarsten,
kan men veilig aannemen. Gisteren was
het Radek, vandaag is het Worosjilof of
Litwinof, morgen zijn het weer anderen,
die in ongenade vallen bij den rooden
Czaar.
Kwamen gisteren eenige berichten bin
nen, die den indruk wekten alsof de strijd
in Spanje herleven zou, vandaag blijkt die
opleving alweer te zijn ingezakt. De situa
tie wordt langzamerhand vrij vreemd; men
staat maar tegenover elkaar en ziet toe
hoe lang de ander het uithoudt. Vechten
durft men blijkbaar niet, omdat beide par
tijen tegen elkander opwegen. Wachten de
strijders nog altijd op een ingrijpen van
buiten af, of meenen ze, dat de beslissing
wel vanzelf zal komen?
In Amerika heeft president Roosevelt
onverwacht een ingrijpend wetsvoorstel
ingediend, dat het onmogelijk moet ma
ken, wat in de afgeloopen regeerperiode
van Roosevelt geschied is, dat n.l. de rech
telijke macht successievelijk alls maatre
gelen van den president om het herstel uit
den crisis te bevorderen ongrondwettig ver
klaarde. Of het zoo gemakkelijk zal gaan,
dit ontwerp door het Congres te doen aan
nemen, is nog de vraag.
spoeden of, na verrichte aanbidding, naar
hun huizen of-hotels terugkeèren.
In de vroege ochtenduren openden hé
den ook de andere kerken van Manilla
haar poorten, en vulden zich ook deze hei
ligdommen met pelgrims, terwijl in de Es-
planada de Luneta alreeds de eerste toebe
reidselen getroffen werden voor „den dag
der kinderen", die daar om 6 uur 30 met
een algemeene H. Communie der kinderen
een aanvang heeft genomen.
Z. H. EXC. MGR. L. HEYLEN
GISTEREN 81 JAAR.
De groote promotor der internationale
Eucharistische congressen.
Gisteren vierde Z. H. Exc. Mgr. Ludo-
vicus Heylen, bisschop van Namen en
voorzitter van het permanente comité voor
internationale Eucharistische congressen,
te Manilla zijn een-en-tachtigsten ver-
Ondanks dezen eerbiedwaardigen leef
tijd denkt de steeds actieve bisschop nog
allerminst aan rusten. Integendeel als een
jeugdige globe-trotter heeft de grijze
kerkvorst de vermoeiende reis naar het
Verre Oosten zonder den minsten hinder
volbracht en thans vertoeft hij in de Phi-
lippijnsche hoofdstad, waar hij evenals op
alle voorgaande internationale Eucharis
tische congressen alle plechtigheden re
gelt.
Gisterochtend heeft Mgr. Heylen op het
hoofdaltaar in het Luneta-park voor twin
tig-duizend personen zijn eerste Pontifi
cale Hoogmis op dit congres opgedragen.
Ook in zijn éigen diocees schijnt Mgr.
Heylen het woord rusten^niét te kennen.
Steeds is hij waakzaam, steeds als een
vader zorgend voor de hem toevertrouw
de geloovigen. Want een vader is deze
kerkvorst in den schoonst en zin van het
woord, wiens zorgen ook uitgaan naar de
stoffelijke belangen van de honderddui
zenden, waarover hij als geestelijke her
der is gesteld.
Lode wijk Heylen werd den 5en Febr.
1950 te Casterle bij Turnhout in de Kem
pen geboren.
Na eerst te Turnhout aan het college
der Jesuieten te hebben gestudeerd, nam
hij in 1875 onder naam van broeder Tho
mas van Canterbury het witte kleed van
den H. Norbertus aan. In 1881 ontving hij
de H. Priesterwijding en ging vervolgens
studeeren aan de Gregoriaansche univer
siteit te Rome, waar een van zijn mede
studenten niemand minder dan de latere
Paus Pius XI was.
In 1887 werd pater Heylen door het ka
pittel van Tongerloo gekozen tot Norber-
tijner abt van dit beroemde convent. Den
23sten October 1899 werd hij bisschop van
Namen en in December 1901 ving hij zijn
werkzaamheid aan als president van de
Internationale Eucharistische congressen.
„Msbd."
MüNCflEN (K.WP.), 5 Febr. 1937.
Bij de aangifte der nieuwe leerlingen
voor de lagere school, die bij den aanvang
van het nieuwe schooljaar den leerplichti
gen leeftijd hebben bereikt, werden in de
stad München 7457 kinderen ingeschreven;
hiervan werden er 7100 aangemeld voor de
Nationaal-Socialistische Gemeenschaps
school en slechts 357 vaor de confessioneele
school (in Beieren voor de Katholieke
School).
Uit deze cijfers blijkt, dat derhalve 95,2
procent der ouders de Nationaal-Socialis
tische Duitsche Gemeenschapsschool geko
zen hebben, terwijl slechts 4.8 procent de
beslissing durfde nemen om hun kinderen
naar de Katholieke school te zullen sturen.
In het vorig jaar bedroeg dit percentage:
65.11 procent voor de. Gemeenschapsschool
en 34.89 procent voor de Bijzondere School.
Kardinaal Faulhaber heeft vanaf den
kansel in alle kerken van zijn Aartsbisdom
een scherp protest laten voorlezen tegen
de methoden die gevolgd zijn om deze over
winning te behalen. De ouders worden aan
een ongehoorde en onrechtmatige drang
onderworpen; bij de Rijksregeering zal een
formeel protest worden ingediend tegen
deze onwettige methoden, waarmee deze
schoolstrijd dit jaar gestreden werd.
De Kardinaal beklaagt zich bijzonder
over de wijze, waarop de kerkelijke autori
teiten in het verkeer, met hun geloovigen
belemmerd worden; dit is geheel in strijd
met het Conterdaat; hrieven, die door den
Bisschop naar de Geestelijkheid worden
gezonden, worden door .de Gestapo onder
schept, terwijl de leeken zelf aan den lijve
onderzocht worden, of zij niet ir het bezit
zijn van publicaties die door de kerkelijke
autoriteiten in het licht gegeven worden.
In antwoord op deze verklaring van Kar
dinaal Faulhaber d:e vanaf den kansel werd
voorgelezen, neeft Gouwleider Wagner
felle aanvallen gericht tegen de Katholie
ken. Op het laatste oogenblik hebben de
geestelijken van München nog de volgende
verklaring aan de Katholieken doen toe
komen. die wel een zeer scherp licht op den
feilen schoolstrijd in München werpt, wes
halve wij de woordelijke tekst hiervan hier
onder laten volgen:
„Van bepaalde zijde is bezwaar gemaakt
heden hebben bevat" Wij hebben gezegd,
in de mededeelingen die j.l. Zondag vanaf
den kansel werden voorgelezen. Er werd
het bezwaar geopperd als zouden deze ver
klaringen „zakelijk onjuist zijn en onwaar
heden hebben bevat" Wij haddén gezegd
dat in een gemeenschapsschool te Regens-
burg verboden was om het kruisteeken te
maken en de handen te vouwen tot gebed.
Wij constateeren thans opnieuw, dat op 9
December 1936 aan de kinderen in de Hans-
Schemm-school in Regensburg-Schotten-
heim in alle klassen aan de kinderen ver
boden werd om het kruisteeken te maken
en de handen te vouwen tot gebed.
- Toen hiertegen .geprotesteerd werd ver
klaarde het hoofd der school, dat dit ver
bod door het districtsbestuur was uitge
vaardigd en dat men daar zijn beklag
moest indienen.
Wij hadden gezegd dat op verschillende
plaatsen het Kruis uit de scholen verwij
derd was'. Wij herinneren slechts aan de
gebeurtenissen in Oldenburg: hetzelfde ge
schiedde in Waibstadt in Baden en het is
ook in ons eigen Diocees voorgekomen dat
men kruisbeelden van de eereplaats ver
wijderde om ze in een hoek op te hangen.
Wij hadden gezegd dat de grondwaar
heden van het Christendom door verant
woordelijke autoriteiten in het belache
lijke waren getrokken.
Wy constateeren het feit, dat bij gelegen
heid van de Onder wij zersdag van de af-
deeling München op 12 December 1936 door
de ver apt woordelijke Onderwijs-autoritei-
ten te München woordelijk is gezegd: „Wij
zijn op aarde om onzen volksaard in stand
te houden".
Verder gaf de redenaar te kennen: „Dat
is heel wat anders als wanneer in het eerste
Catechismus-onderricht de kapelaan de
kleine kinderen lastig valt met de vraag:
„Waartoe zijn wij op aarde?" Waarop de
kleine dan opdreunen moet: „Wij zijn op
aarde om God te erkennen, Hem lief te heb
ben, en Hem te dienen om daardoor in den
Hemel te komen", waarbij deze zin onder
groote hilariteit der vergadering op den
lijzigen, zangerigen schooltoon werd opge
dreund. Tijdens diezelfde vergadering was
er ook sprake over de „leer van den Tim
mermanszoon van Nazareth" terwijl de Ka
tholieke Kerk met het Bolsjewisme op een
lijn gesteld werd.
Wij protesteerden ook op de meest plech
tige wijze tegen de ongehoorde opwerpir.g,
alsof door de confessioneele school de Duit
sche volksgemeenschap vernietigd zou wor
den, zooals op bijzonder duidelijke wijze
tot uitdrukking kwam in de radiovoor
dracht die Donderdagsmiddags gehouden
werd.
Wanneer door de confessioneele school
de Duitsche volksgemeenschap vernietigd
werd, dan zou de President van het Duit
sche Rijk zeker nooit of te nimmer het in
standhouden en opnieuw oprichten van
Bijzondere Scholen in een plechtig Staats
verdrag gewaarborgd hebben. Waarachtig
wij nemen God en Uzelf tot getuigen dat
door de Bijzondere School niets uiteen ge
reten wordt, wat God zelf met een volk*en
zijn lot verbonden heeft Wij willen slechts
dat huisgezin, school, onderwijzers en kin
deren, onder de zegen van dezelfde belijde
nis staan, opdat zoo de volle opvoedkundige
waarde van onzen Heiligen Godsdienst tot
uiting kome.
Wij hadden altijd nog gehoopt dat de
stemming dit jaar toch nog een vrije
wetensvolle beslissing voor de Katholieke
ouders zou zijn. Onze verwachtingen zijn
echter bitter teleurgesteld. Met alle moge
lijke middelen is reclame gemaakt voor de
Nationaal-Socialistische Gemeenschaps
school; op vergaderingen, waar heel het
onderwijs-apparaat werd opgecomman
deerd, door alle partij-instanties in het ge
weer te roepen, dooi een voortdurenden
druk uit te oefenen op Rijks- en Gemeente
ambtenaren, en zelfs op het personeel uit
particuliere bedrijven, verder door pro
clamaties in de dagbladen, aanplakbiljetten,
strooibiljetten en de radio, terwijl ten
slotte zelfs de hoogste autoriteiten herhaal
delijk voor de Gemeenschapsschool m het
strijdperk zijn getreden, kortom met alle
middelen is eer. grenzelooze propaganda
gemaakt, waarbij speciaal ontelbare malen
de wettelijke bepalingen geschonden wer
den, waarin gezegd wordt dat de onderwij
zers zich van iedere beïnvloeding op ouders
of voogden in verband met hun vrije keuze
dienen te onthouden.
Daarl genovei wartn wij vu.w.7 de ka
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITEKLAHD.
De gezondheidstoestand van Z. H. den
Paus aanmerkelijk verbeterd. (2de blad).
Volgende week zal von Ribbentrop de
Duitsche koloniale eischen te Londen ter
sprake brengen. (2de blad).
Onlusten te Moskou? (2de blad).
Een ingrijpend voorstel van president
Roosevelt. (2de blad).
BIHKEjlUIJB.
De Tweede Kamer heeft de wetsontwer
pen betreffende de Grondwelsherziening
afgehandeld. Donderdag heeft de eind
stemming plaats. (2de blad).
Prijzen van varkens boven het zouters-
gewicht. (2de blad).
Regeering en wereld-jamboree (2de
blad).
Motorrijder te Hilligersberg rijdt in
groep feestgangers, waarvan er twee ge
dood werden. (1ste blad).
tholieke Geestelijkheid), afgezien dan van
de verklaring vanaf den kansel, beroofd
van iedere mogelijkheid om de ouders
openlijk voor te lichten. Iedere actie van
onze oudersvereenigingen was verboden.
Men is zelfs tot ops gekomen met de ken*
nelijke bedoeling om een. Herderlijk Schrij
ven aan de ouders te verbieden, ofschoon
volgens art. 4 van het Rijksconcordaat het
verkeer der Diocesane Autoriteiten met de
geloovigen, voor alles wat de uitoefening
van hun herderlijk ambt "betreft, de volle
vrijheid is gegarandeerd. Het Bisschoppe
lijk Paleis en de Pastoriën werden dag en
nacht door de politie bewaakt, teneinde te
verhinderen dat dit Herderlijk Schrijven
zou worden uitgevaardigd, een gedeelte
van de oplaag van het Herderlijk Schrijven
werd in beslag genomen, terwijl zelfs kerk
bezoekers aan den lijve werden gefouilleerd
of zijn de desbetreffende stukken niet in
hun bezit hadden.
Bovendien heeft men zelfs van hooge
regeeringszijde beweerd, dat de feiten die
voor iedereen te bewijzen zijn, en die door
ons naar voren waren gebracht, onjuist en
niet terzake zouden zijn.
In verband met bovenstaande zijn wij van
oordeel dat de voorwaarden voor een vrije
wilsakt der ouders niet meer aanwezig zijn.
Katholieke Ouders kunnen weliswaar geen
afstand doen van hun recht dat hun door de
Wet en het Concordaat gewaarborgd is,
maar wij moeten constateeren dat men de
ouders onmogelijk gemaakt heeft onder
zoo'n zwaren druk dit recht in waarachtige
staatsburgerlijke vrijheid uit te oefenen.
Zoo blijft ons toch nog een laatste weg
open: Wij zullen tegen deze stemming die
men onder de bovenomschreven omstandig
heden slechts als een looze stemming kan-
kenmerken, bij de hoogste regeeringsauto-
riteiten in. het rijk protesteeren. Dwang
schaft geen nieuw recht en derhalve zal het
recht op de Bijzondere School nooit ver
dwijnen.
Droevig einde van een
feest.
ERNSTIG VERKEERSONGELUK.
Twee dooden.
Op den Grintweg in de gemeente Hille-
gersberg, is vannacht een ernstig ongeluk
gebeurd, dat aan twee menschen het le
ven heeft gekost.
Na afloop van een feestavond in Lom
merrijk liep een groepje feestgangers op
weg naar huis op den Grintweg, toen met
groote snelheid een motorrijder naderde.
Deze schijnt het groepje niet gezien te
hebben. Hij botste althans tegen den
meest links, hoewel nog rechts van den
weg loopenden 21-jarigen de Haan, uit
Hillegersberg op, die werd meegesleurd
en eenige meters verder bleef liggen. Ook
de motorrijder, de 25-jarige Houweling
uit Bergschenhoek, kwam te vallen en
bleef liggen.
Dr. van Dijk, die telefonisch werd ge
waarschuwd, kon slechts den dood van
beiden tengevolge van schedelfractuir
constateeren.
Fen dame, die naast den heer de Ha„n
-.ié gcioopen, werd !;ch gewone..
