De Spaansche
burgeroorlog
BUITENLAND
Snipverkouden?
DONDERDAG 28 JANUARI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
BEZICHTEN VAN REGEERiNGSZIJDE.
De verdedigingsraad t" Madrid heeft gis
teravond om half tien o.a. medegedeeld,
dat tengevolge van het slechte weer aan
het centrale front geen operaties konden
plaats vinden.
In den namiddag zijn eenige granaten in
de hoofdstad terechtgekomen. Niemand
werd echter gewond.
Volgens berichten, welke uit het gebied
van Pardo zijn ontvangen hebben de na
tionalisten daar den geheelen dag druk
uitgeoefend. Sedert eenig dagen heeft
men talrijke rechtsche troepenconcentra
ties kunnen waarnemen, en de regeerings-
troepen hebben dan ook voorzorgsmaatre
gelen genomen. In het Zuiden, nabij Aran-
juez, bieden de regeeringstroepen met suc
ces weerstand aan de gemotoriseerde strijd
krachten der rechtschen.
AANVAL OP ARANJUEZ.
Na een hevige voorbereiding van artille
rievuur zijn de nationalisten overgegaan tot
een aanval op Aranjuez. De regeeringstroe
pen sloeg den aanval af en gingen tot een
tegenaanval over, waardoor de rechtschen
zware verliezen leden.
De natonalisten hebben ook Ispardo ten
Noord-Westen van de hoofdstad aangeval
len. Zij wilden hier den weg naar la Coruna
bezetten. De regeeringstroepen dreven de
aanvallers met mitrailleurvuur terug. De
strijd duurde vijf uur.
DE STRIJD IN DE PROVINCIES
GRANADA EN JAEN.
Uit Jaen wordt gemeld, dat de regeerings
troepen, bij een schitterenden opmarsch
na hevige gevechten de dorpen Quentas en
Beas de Canada (sector Guadix, prov.
Granada) en Colado de Alguacil (sector
Alcaudete. prov. Jaen) hebben bezet.
Voorts heeft een colonne regeeringstroe
pen een aanval ingeuet op het dorp Por-
cua. De opstandelingen hebben meer dan
150 gesneuvelden op het gevechtsterrein
moeten achterlaten.
RECHTSCHE KRUISER
GEBOMBARDEERD?
Volgens berichten uit Bilbao hebben
vliegtuigen der regeering den rechtschen
kruiser „Espana" gebombardeerd en eenige
malen getroffen.
VAN HET YATICAAN
DE PAUS GEVOELT ZICH WEL.
Naar d.d. gisteren aan de ,.Msb." ge
meld werd. gevoelde Z.H. de Paus zich
goed. In den rolstoel gezeten, verrichtte
Zijne Heiligheid den noodigen arbeid, afge
wisseld met gebeden, tot den avond.
De aigemeene toestand van den Paus is
onveranderd.
VOLKENBOND
De Danziger kwestie
Nog weinig commentaar.
De nation aal-socialistische pers te Dant
zig levert nog geen commentaar op de te
Genève ten aanzien van Dantzig gevoerde
besprekingen.
In nationaal-socialistische kringen ver
klaart men, dar de nieuwe hooge commis
saris van den Volkenbond op geen enkele
manier wijziging in den toestand brengt,
daar niet zijn persoon, maar het statuut
zelve op de Vrije Stad drukt.
In. de kringen der oppositie legt men een
zeker scepticisme aan den dag ten aanzien
van de door den senaat van Dinsdag te
Genève gedane beloften.
Naar wij vernemen heeft vice-admiraal
3. de Graeff, die aangezocht was voor de
functie van hooge commissaris van den
Volkenbond te Dantzig heden aan het se
cretariaat van den Volkenbond medege
deeld, dat hij de benoeming NIET zal aan
vaarden.
BELGIE
De kabinetscrisis
VANDER VELDE TREEDT AF.
Ontslag door hoofdbestuur der Belgische
werkliedenpartij goedgekeurd.
De oneenigheid in den boezem van het
Belgische kabinet heeft geleid tot het ont
slag van den socialisiischen minister Van-
derveide.
Het hoofdbestuur van de Belgische werk
liedenpartij heeft Vandervelde gemachtigd
als minister af te tr eden.
In het communiqué, waarin kennis ge
geven wordt van de aan Vandervelde ver
leende machtiging om af te treden, ver
klaart het hoofdbestuur van de Belgische
werkliedenpartij dat het evenals Vander
velde van meening is. dat de reaenen voor
de partij om hei regteringswerk mede te
werker, volledig blijven bestaan
In feite komt de kwestie-Vandervelde
hierop neer schrijft de Brusselsche corres
pondent van de „Msb.". dat de minister
werkelijk onmogelijk is geworden in de re-
peering, omdat hij het socialistisch over-
v.cht, dat er toch reeds zoo zwaar op drukt,
oog eiken dag wilde doen toenemen.
Tegenover de stijgende protesten, die
hiertegen onafgtbrok&n vooral in de Ka
tholieke pers. verschenen, heeft Van Zee
land Vanderve.de eindelijk te verstaan
moeten geven, dat zijn aanwezigheid in de
regeering niet .anger gewenscht was.
Het beengaan van den fanatieken rooden
leider zal inmiddels niet veel afdoen aan
de socialistische overheersching in de re
geering-Van Zeeland.
OUETSSHUKD
KLOKGELUI VERWELKOMD
KARDINAAL SCHULTE.
Gisteren in den namiddag is Kardinaal
Schulte van zijn reis naar Rome te Keulen
teruggekeerd. Op het perron werd Z.Emi-
rentie verwelkomd dooi het Kapittel onder
leiding van Mgr. Paschen. Toen Kardinaal
Schulte het station verliet, begonnen de
k'okken van den Dom te luiden Het was
een ontroerend en onvergetelijk moment.
ENfiELAND
LABOUR MAAKT ZICH LOS VAN DE
SOCIALISTISCHE LIGA.
De executieve van de Labour Partij heeft
met een overweldigende meerderheid be
sloten de banden met de socialistische liga
te verbreken. De socialistische liga heeft
ongeveer 3000 leden, met inbegrip van een
aantal op den voorgrond tredende socialis
ten, die beschouwd worden als de „intelli-
gentia" der beweging.
Het is nog niet bekend welke gevolgen
het gevallen besluit van de Labourparty
zal hebben. Het is mogelijk, dat een aan
tal leden trouw zullen blijven aan Labour,
doch dit zou hun uittreden uit de socialis
tische liga noodzakelijk maken.
DE WET OP HET REGENTSCHAP.
Volgeils de „Evening Standard" zou het
wetsontwerp, dat gistermorgen door Bald
win is ingediend betreffende het regent
schap de volgende punten behelzen:
1. Wanneer een minderjarige vorst den
troon bestijgt wordt de koningin tot zijn
meerderjarigheid regentes.
2. Een minderjarige vorst mag niet in
het huwelijk treden zonder machtiging van
de regentes en goedkeuring van het parle
ment.
3. Wat de afwezigheid van de vorst be
treft, zal de Lords Justice Act van 1837 van
kracht worden verklaard. Dit heeft -betrek
king op het geval dat de opvolger van een
vorst zich in het buitenland zou bevinden
op het oogenblik van den dood van zijn
voorganger. Dan zou een staatsraad ge
vormd worden, die het koninklijke gezag
zou uitoefenen tot zijn terugkeer.
CQSTjJTOK
DUITSCH-OOSTENRIJKSCII
ECONOMISCH VERDRAG.
Gistermiddag is te Weenen een Duitsch-
Oostenrijksch economisch verdrag onder
teekend door den Oostenrijkschen onder
staatssecretaris van buitenlandsche zaken
Guido Schmidt en den Duitschen ambas
sadeur von Papen.
In een officieele mededeeling wordt o.m.
gezegd, dat men het er over eens was, dat
het wederzijdsche handelsverkeer in ver
houding tot 1936 aanzienlijk moet worden
uitgebreid. Daar die uitbreiding onder de
gegeven omstandigheden slechts kan ge
schieden niet behoud van een vlot beta
lingsverkeer, was het noodig, de uitbrei
ding der betrekkingen binnen een bepaald
kader te houden.
In de richting Oostenrijk-Duitschland
heeft de vergrooting van den uitvoer in
de eerste plaats betrekking op iandbouw-
en boschbouwprcducten en verder op
voortbrengselen van ijzer- en staalindus
trie. Ook zijn nieuwe bepalingen voor het
reisverkeer vastgesteld. De vergrooting van
den Duitschen uitvoer geldt vooral voor
steenkolen, cokes en nijverheidsproduc
ten.
Regeeringscommissies zullen worden in
gesteld, die tot taak hebben, in voortdu
rend onderling overleg alle aangelegenhe
den te behandelen, welke in verband staan
met de uitlegging en de tenuitvoerlegging
van het verdrag en met de economische be
trekkingen in het algemeen. De overeen
komsten- treden op 1 Februari in werking.
DDampo in beide neusgaten en de ge
neeskrachtige dampen diep inademen.
Pot 50. Doos JO ct. Bij Apoth. en Drogisten.
Sl^^^dsariucht je van opl
BBSTEPSLAPmSCHE BELICHTEN
De overstroomingen in
de Ver. Staten
RUSLAND
ZOON VAN TROTZKY GEARRESTEERD.
Sedof, de tweede zoon van Trotzky, is te
Moskou gearresteerd wegens pogingen om
arbeiders der fabriek te Krasnojarsk te
vergiftigen.
Trotzky heeft naar aanleiding van de
arrestatie van zijn zoon Sergei verklaard,
dat dit een persoonlijke wraakneming is.
Hij voegde hieraan toe, dat het slacht
offer waarschijnlijk ondragelijke kwellin
gen zal hebben te verduren. „Dn is, zeide
hij, geheel in overeenstemming met het
karakter van Stalin. Hij is reeds verant
woordelijk voor den dood van mijn twee
dochters".
AMEREKA
PRESIDENT ROOSEVELT CANDIDAAT
VOOR NOBELPRIJS VOOR DEN VREDE.
Het Cubaansche kabinet heeft een mo
tie goedgekeurd, waarbij de president der
Vereenigde Staten, Roosevelt, wo: dt aange
wezen als candidaat van Cuba voor den
Nobelprijs voor den vrede.
De streek wordt ontruimd.
Het leger bereidt de evacuatie voor van
alle bewoners der beide oevers van de
Mississippi over een afsiand van 50 mijl
van Cairo ,in Illinois tot New Orleans, aan
gezien men verwacht, dat nog ernstiger
overstroomingen dan zich reeds hebben
voorgedaan zullen volgen.
35.000 militaire vrachtauto's zijn gere-
quireerd en verscheidene duizenden man
schappen gemobiliseerd. Het benedenge-
bied van de Mississippi wordt thans ern
stig bedreigd.
Behalve dat 35.000 vrachtauto's gemobi
liseerd zijn, zijn ook alle schuiten, die in
het Oosten der Vereenigde Staten beschik
baar waren, naar het Mississippi-gebied ge
zonden, alsmede pontons ter lengte van 25
tot 50 meter. Deze vaartuigen moeten
dienst doen bij de ontruiming der ge
troffen gebieden.
Dijk bezweken.
Te Mount City (Illinois), waar Ohio en
Mississippi tezamen vloeien, is ae dijk be
zweken voor het opstuwende water, dat in
een half uur tijd de stand van anderhal ven
meter had bereikt.
Het aantal slachtoffer- neemt toe.
Het aantal slachtoffers van de over
stroomingen van Mississippi en Ohio neemt
nog steeds toe. Er zijn reeds 261 dooden,
daarenboven 250 sterfgevallen als direct
gevolg van de overstroomingen.
Te Louisville zijn eenig° dooden begra
ven zonder geidentificeerd te zijn. De epi
demieën nemen grooten omvang aan.
Meer dan 900 000 personen zijn dakloos.
De materieele schade zou de 400 millioen
dollars ver te boven gaan.
Enkele lichtpnnten.
Met het oog op het mogelijke overstroo-
mingsgevaar in het benedenbèkken van de
Mississippi hebben de militaire autoritei
ten maatregelen genomen om. zoo noodig,
de strook tusschen 'Cairo (Illinois) en New
Orleans te ontruimen.
Het peil van de Ghio is iets gedaald. Op.
sommige punten is het stationnair geble
ven.. Dit geeft hoop, dat nieuwe gevaren
zijn afgewend, met name te Evansville,
Cincinnati er. Portsmouth.
Toch nouden in den staat Ohio het ge
brek aan drinkwatei en de koude aan. Het
gevaar voor epidemieën blijft bestaan..
STORM AAN DE PORTUGEESCHE
KUST.
Aan de Portugeesche kust woedt een
zware storm. De lager gelegen wijken van
de stad Nazare zijn overstroomd. Ook in
de haven van Lissabon is veel stormscha
de aangericht. Twee visschersbooten zijn
omgeslagen een zeilboot is gezonken. Vier
menschen zijn om het leven gekomen.
SLEEPBOOT GEZONKEN.
De sleepboot „Toxtsth" is gisteravond op
de Mersey gezonken. De kapitein werd ge
red, maar de overige vier opvarenden wor
den vermist.
ENGELSCH SCHIP GESTRAND.
Het Engelsche stoomschip „Terneuzen"
is aan de Portugeescbe kust in de nabij
heid van Setubal gestrand. Het lot der be
manning is niet bekend.
DE GRIEP IN ENGELAND.
Het aantal sterfgevallen in 122 Engel
sche steden is de vorige week gestegen tot
1103. In de aan deze .week voorafgaande
week was dit aantal 1100.
KASTEEL DOOR BRAND VERNIELD.
Gistermorgen om 5 uur is te St. Etienne,
een felle brand uitgebroken in het kasteel
Sury ie Comtal. Ondanks het optreden
van de brandweer werd net geheele kas
teel een prooi der vlammen. Een verza
meling kostbare schilderijen is eveneens
verloren gegaan.
LAWRENCE TIBBET STEEKT
COLLEGA TIJDENS REPETITIE NEER.
Tijdens een repetitie in de Metropolitan
Opera te New York, heeft de bekende zan
ger Lawrence Tibbet bij ongeluk den ba
riton Joseph Sterzini met een dolk getrof
fen. Sterzini trok zich van het tooneel terug
en liet zijn wond verbinden, die slechts
oppervlakkig was. Vijf uur later overleed
hij echter.
De politie deelt mede, lat de dood van
den bariton Joseph Sterzini een natuur
lijke oorzaak heeft gehad. De zanger Tib-
bett, die hem per ongeluk met een dolk
had gestoken, is van alle schuld ontheven.
Waarom knnstijsbanen
zoo duur zijn
De vinding van Ir. J. F. H. Keopman
belangrijk goedkoper
In deze dagen van afwisselende vorst en
dooi is het voor de ijssportliefhebbers een
periode van meer of minder hoopvol af
wachten, of er werkelijk dezen winter nog
fjsvreugde in Nederland genoten zal wor
den.
En zoo gaat het eigenlijk sinds jaren,
iederen winter. De banen van de Haagsche
IJsclub zijn gedurende de laatste 25 jaren
in totaal 113 dagen geopend geweest of ge
middeld 4^ dag per seizoen. Deze toestand
is wel iets verbeterd voor de z.g. „sprittz"-
of spuitbanen. Daar wordt door bespuiting
met dunne waterlagen op tennisbanen of
stukken van gewone ijsbanen, die men daar
voor geschikt heeft gemaakt (zooals de
kunstijsbaan van de Haagsche IJsclub), het
mogelijk bij geringe vorst in korten tijd
een berijdbare ijsbaan te maken. Toch is
daarvoor altijd nog een temperatuur van
3 gr. C. noodig.
De moeilijkheid hierbij is evenwel, *d9t
bij vriezend weer veelal overdag de zon
schijnt en in dien tijd van zoo'n baan soms
zooveel ijs en meer afsmelt dan er in den
nacht op bij vriest.
De oplossing is de kunstmatige ijsbaan,
waarbij het mogelijk is met gebruikmaking
van vriesmachines ijs gedurende het ge
heele winterseizoen (en ook zelfs in den
zomer, als in Amerika en Engeland) te pro-
duceeren. Het vraagstuk is niet nieuw. De
eerste, n.l. een echte kunstijsbaan, werd
reeds omstreeks 1875 in Engeland gemaakt
en sindsdien zijn er een dikke honderd
over de geheele wereld tot stand gekomen.
Dat dit getal tegenover het zoo groote veld
van toepassing zoo betrekkelijk gering is,
vindt zyn oorzaak hoofdzakelijk in de hoo
ge kosten, aan zulke inrichtinge'n verbon
den. Men heeft er voor noodig de baan, een
platte betonnen bak, die aan de enderzijde
en zijkanten bekleed (geïsoleerd) is en
waarin zich op of in den bodem koelpijpen
bevinden. De koeltechnische bijzonderheden
van zoodanige installatie kunnen hier bui
ten beschouwing worden gelaten.
Neemt men intusschen in aanmerking,
dat per M2. ijsvlakte in de baan een lengte
van 10 en meer meter koelpijp in de grootte
van 40 millimeter middellijn noodig is, dan
is het duidelijk, dat voor een baan van
eenige beteekenis (meer dan 1000 vierkante
meter) eenige tientallen kilometers koel-
pijpen aanwezig moeten zijn. Bovendien
worden die pijpen vaak van koper of spe-
ciaal-staal vervaardigd om beter bestand
te zijn tegen invreting. Dit alles bij elkaar
maakt, dat een vrij groot kapitaal voor den
aanleg van een kunstijsbaan noodig is.
De aanlegkosten voor een open ijsbaan
van 2000 vierkante meter zijn rond op
100.000.te stellen. Incl. machinegebouw,
tribunes enz. zal men met een kapitaal van
120.000.— hebben te rekenen. Rente en
afschrijving hiervan, samen 12,5 pet. per
jaar, maken uit een bedrag van-15.000.—
Op zoo'n baan in ons land zal men per
seizoen op niet meer dan 100 rijdagen mo
gen rekenen. Om die onkosten goed te ma
ken is dus alleen al een gemiddelde on-
brengst per dag van f 150.— noodig. Hier
uit blijkt reeds, dat aanleg en exploitatie
belangrijke bedragen vereischen en het
niet vreemd is, dat kunstmatige ijsbanen
niet zoo heel veel worden gemaakt. In Ne
derland hebben wy er dan ook (sedert
1935) maar één.
Erkennende de behoetfe aan en het nut
van deze banen mag men het een geluk
kig verschijnsel noemen, dat er een weg
bestaat om die banen op veel billijkere
DE LEGERS DER MOGENDHEDEN.
De „Paris Soir" geeft de volgende getal
len aan over de sterkte der legers, tegen
over de oppervlakte der verschillende mo
gendheden,
Oppervlakte van Sterkte van
het Moederland het leger in
actieve dienst
K.M.2
Duitschland 470.300 800.000
Oostenrijk 84.000 40.000
België 30.444 64.000
Frankrijk 551.000 400.000
Engeland 244.000 113.500
Bulgarije 103.000 20.000
Griekenland 130.000 68.000
Nederland 34.000 16.300
Hongarije 93.000 35.000
Italië 310.000 550.000
Polen 388.000 266.000
Sovjet-Rusland 21.176.000 1.300.000
Roemenië 295.000 141.000
Zwitserland 41.000 15.000
Tsjecho-Slowakije 140.000 171.850
Turkije 763.000 194.000
Joego-Slavië 247.542 110.900
Japan 382.000 232.000
wijze tot stand te brengen.
Medio Maart 1936 verschenen persbe
richten omtrent een belangrijke vinding,
door ir. J. F. H. Koopman in den Haag
op dit gebied gedaan. Na jarenlange proef
nemingen was hij er in geslaagd met een
werkwijze, inmiddels in verschillende lan
den geoctroieerd, een kunstijsbaan zonder
pijpen in de baan te maken en die met een
kleine baan te Apeldoorn voor de pers en
belangstellenden te demonstreeren. Die
proeven zijn dezen winter voortgezet. In
tusschen heeft ir. Koopman verbeteringen
aan zijn werkmethode aangebracht en die
daar practisch onderzocht. Verschillende
punten, waaromtrent nog verschil van mee
ning kon bestaan, zijn daar aan een nader
onderzoek onderworpen en daaruit is ge
bleken, dat zijn systeem zich ook zeer goed
voor toepassingen in het groot leent.
Wij herinneren er aan, dat ir. Koopman
in Juni 1936 over zijn vinding een voor
dracht op het 7de internationale koude-
congres te 's-Gravenhage heeft gehouden.
Die- rede werd door een groot auditorium
bijgewoond en gaf, vooral door de origina
liteit en nieuwheid van zijn denkbeelden,
aanleiding tot tal van v.ragen, welke alle
door den inleider op afdoende en duidelij
ke wijze werden beantwoord.
Evenals het oude systeem wordt bij het
systeem-Koopman een koude vloeistof met
een temperatuur van eenige graden onder
nul gefabriceerd. Bij het systeem-Koopman
stroomt die vloeistof door haar gewicht uit
een generator in de baan, een grooten plat
ten bak, met openingen even boven den
bodem, welke openingen zich in twee te
genover elkaar liggende randen van dien.
bak bevinden.
Uit den generator aangevoerd, stroomt
de koude vloeistof over den bodem van den
bak en komt in de afvoerleiding, die op een
pomp is aangesloten en de vloeistof weer
in den generator terug brengt, om daar op
nieuw te worden afgekoeld, enz. Wanneer
nu deze vloeistof zwaarder is dan water
en tegenover water indifferent, dan zal
een laag water, op die koude vloeistof ge
bracht, bevriezen en in den bak blijven,
terwijl de koelvloeistof er onder circuleert.
Steeds water op brengende, krijgt men op
die vloeistof ten slotte een ijsbaan van vol
doende dikte om er op te kunnen rijden.
Een tweede manier bij het systeem-
Koopman is gebruik te maken van de ge
wone pekel als koelvloeistof, doch deze
van het water door een tusschenlaag, die
voor water en pekel indifferent en ondoor
dringbaar is, te scheiden.
Ir. Koopman bezigt hierbij een vloeistof,
v/elke zich gemakkelijk over hel pekelop-
pervlak verspreidt en deze geheel bedekt.
Die vloeistof wordt bij afkoeling een vast
huidje, zooals bij olie en vetten, of zij
vormt zoo'n film doordat de vloeistof be
staat uit een oplossing van een vaste stof
in een vluchtige vloeistof, waarvan de laat
ste bij verspreiding verdampt, terwijl de
eerste op de pekel achterblijft, (men denke
hierbij b.v. aan het bekende collodion) en
de pekel daarmede afsluit.-
Wat anders de koelpijpen in de baan
doen, doet nu het film, d.i. de kou over
brengen van de pekel op het water of het
ijs.
De proefijsbaan te Apeldoorn het een on
gewone bezetting toe, waarbij der vier
kante meter een gewicht van ruim 150 K.G.
kwam, zonder dat het ijs brak of scheurde,
terwijl het een dikte van 45 millimeter
(vier en een halve c.M.) had, wat bewijst,
dat men ook bij dit systeem met vrij dunne
ijslagen zeer goed uitkomt.
Groote besparingen worden verkregen
door het wegvallen van de koelpijpen en
den pekel accumulator, terwijl ook niet on-
beteekenend is een pekelpomp-installatie
van veel kleinere capaciteit.
Uit een en ander resulteert, dat hier voor
een baan van middelmatige grootte de aan
legkosten worden voor de baan ook 10.—
per vierkante meter en voor de koelinstal
latie met electrische aandrijving 25.per
vierkante meter, zoodat voor een baan van
2000 vierkante meter, als boven beschouwd,
die kosten totaal komen op ca. 70.000.
Dit beteekent tegen dezelfde rente en af
schrijving (12.5 pet. per jaar) uit dien
hoofde een besparing van 3750.terwijl
de bedrijfskosten bij dit systeem voor
zoo'n baan op ruim 1000.— per seizoen
lager te stellen zijn. Dit geeft samen een
vermindering der kosten van ƒ5000.per
seizoen, of per rijdag van 50.—.
In tal van bedrijven (ijsfabrieken, abat
toirs, bierbrouwerijen, enz.) beschikt men
over koelmachines, die als regel koude pe
kel maken, doch waarvoor 's winters geen
of veel minder emplooi is. Vooral deze in
richtingen zijn, wanneer zij over terrein
in hun omgeving beschikken, dat gunstig
gelegen is, in de gelegenheid door dit nieu
we systeem met weinig kosten een kunst
ijsbaan aan hun bedrijf te verbinden en
zeer economisch te exploiteeren.
In de geheele wereld bestaat er dan ook
groote belangstelling voor.
Stationschef: „Moet u naar Tirol?"
Hij: „Ja, ik en mijn Gretl."
Stationschef: „Haast u maar niets, daar
gaat de trein juist weg".
