De Spaansche
burgeroorlog
De Grondwetsherzieningsdebatten
WOENSDAG 27 JANUARI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
BUITENLAND
Eenzijdige voorlichting
trf. BELGISCHE SOCIALIST HUYSMANS
OVER ZIJN BEVINDINGEN IN
SPANJE.
Een onderhoud met de Madrileensche pers.
De voorzitter van de Belgische Kamer
en burgemeester van Antwerpen, C-c.mile
Huysmans, die naar Madrid is gekomen aan
het hoofd eener delegatie van Belgische
socialistische parlementsleden, heeft gister
avond voor de Madrileensche pers de vol
gende verkering afgelegd:
„Wij zijn naar Madrid gegaan om ons
rekenschap te geven van de gruwelen van
den oorlog, welke de hoofdstad van het re-
publikeinsche Spanje doorstaat. Men vindt
over bet algemeen in België, tenminste bij
onze politieke tegenstanders, dat de ptrs-
bericnten over de schade, die aangericht
werd en de gruwelen, die gepleegd werden
door de opstandelingen, overdreven zijn.
Ik heb helaas geheel de droeve waarheid
kunnen constateeren: de arbeiderswijken
zijn vernield, de monumenten verwoest, de
gezinnen in rouw gedompeld, een lijst ver
meldt de namen van 60U vrouwen en kin
deren, die gedood werden door de vliegtu:g-
bommen of door de granaten van de artil
lerie.
Generaal Franco heeft aan de pers ver
klaard, dat het een misdaad was, Madria
te hebben verdedigd. Ik antwoord hierop, j
dat het een grootere misdaad is de hoofd
stad te vernielen. Niets werd door de over
weldigers gespaard. De kunstschatten van
het Prado-museum, dat door vier bommen
getroffen werd, konden slechts voor ver
nieling gespaard blijven, doordat ze tij
dig naar elders werden overgebiacht. Wij
vinden het bedroevend te moeten consta
teeren, dat generaal Franco uitgaat van het
principe: men moet slagen, demoralisee-
ren, niemand of niets ontzien.
Niettegenstaande hetgeen den laatsten
tijd beweerd is, heb ik de vaste overtuiging,
dat generaal Franco Madrid met in zijn be
zit zal krijgen. Ik baseer mij op twee fei
ten: de kracht van het ideaal der repu-
blikeinsche strijders en hun militaire or
ganisatie".
Huysmans voegde hieraan toe: „Ik bewon
der de houding der bevolking, het leven is
hier normaal. De trams doorkruisen de
straten. De voorstellingen der bioscopen en
schouwburgen gaan gewoon door en de
straten zijn vol publiek. Het is een won
der van stoicisme en wilskracht".
Op de vraag, wat hij dacht van de inter
nationale politiek antwoordde Huysmans:
,.De politiek van niet-inmenging, welke tot
nu toe gevolgd werd, mag niet worden
voortgezet. Zij werd immers gegrond op
den eerbied voor de verplichtingen, welke
de partijen tot het verdrag op zich hadden
genomen. Zij kan echter niet meer gerecht
vaardigd worden, wanneer men de houding
van Duitschland en Italië in aanmerking j
neemt. Frankrijk moet begrijpen, dat inge- J
val van een overwinning van generaal
Franco, het voor dit land. een omsingeling
beteekent en tevens bedreiging met een
oorlog. Wat ons Belgische socialisten het
meest treft, is wel, dat wij maar al te goed
weten, wat het grondgebied zal zijn, waarop
de eerste slag zal worden geleverd".
Huysmans ging voort: Ons bezoek aan
Spanje heeft ook een humanitair doel: de
stichting van een Belgisch hospitaal uit de
fondsen van de Belgische socialistische par
tij. Hier heb ik de gekwetsten bezocht,
waaronder een Belgische vrijwilliger, die
aan het been getroffen was door een dum
dum kogel. Dergelijke verwondingen zijn
geen uitzonderingen, doch komen integen
deel herhaaldelijk voor en al de leden der
Belgische socialistische delegatie zijn zeer
onder den indruk gekomen van deze wree-
de wijze van oorlog voeren. De formalitei
ten, noodig voor het stichten van dit hos
pitaal zijn vergevorderd, zoodat de plan
nen binnenkort tot uitvoering georacht zul
len kunnen worden. Morgen, aldus besloot
Huysmans, zal de delegatie naar Valencia
vertrekken, om dan via Barcelona naar
België terug te keeren.
DE STRIJD OM MADRID.
In het communiqué v?n den verdedigings-
raad te Madrid van half tien gisteravond
wordt o.a. het volgende medegedeeld:
Aan het centrale front is in den sector
van Aranjuez hevig gestreden. De regee-
ringstroepen hebben de opstandelingen te
ruggedrongen en een tegenaanval onderno
men.
Afgezien van een heftig treffen in den
sector van Pardo valt van het front van
Madrid niets anders te melden, dan een
licht geweer-, mitrailleur- en mortiervuur.
De Spaansche ambassade te Londen heeft
gisteravond echter medegedeeld, cat op alle
fronten rondom Madrid een hevig kanon
vuur wordt onderhouden.
Vele burgers zouden gedood of gewond
zijn. Aan het Noordelijk front hebben de
regeeringstroepen eenige geslaagde ma
noeuvres uitgevoerd, waarbij hun aanzien
lijke voorraden levensmiddelen m handen
zijn gevallen. In Teruel zou muiterij onder
de opstandelingen zijn uitgebroken.
Regeeringstroepen zouden Lopera binnen
dringen.
Het dagblad „Claridad" publiceert een
telegram, dat uit Andujar zou zijn ver
zonden, volgehs hetwelk regeeringstroepen
VAN HETJYATBSAAN
'S PAUSEN TOESTAND.
Gunstige berichten.
Men seint uit Rome aan de „Msbd.":
De H. Vader voelde zich gisteren zoo
goed, dat Hij zich in den rolstoel op de log
gia naast Zijn particuliere vertrekken liet
brengen, waar Zijne Heiligheid langen tijd
vertoefde.
De pijnen in de beenen zijn bijna geheel
verdwenen. De wonden beginnen iets te
genezen.
Desondanks moet de H. Vader zich zeer
ontzien,, daar de storingen in de bloedcir
culatie zich met tusschenpoozen steeds
weer plegen te herhalen.
Een bekend Italiaansch arts, heeft de
volgende verklaringen over den gezond
heidstoestand van Zijne Heiligheid af ge
legd:
Bij Z.H den Paus gaat het om een typi
sche ouderdomsziekte, een „seniele ver
zwakking der bloedvaten en zenuwen",
waardoor de bloedsomloop verstoord wordt
en de beenen niet meer voortdurend van
het noodige bloed kunnen worden voor
zien. Dit is de reden, waarom zich de been
wonden niet meer sluiten en steeds weder
zeer hevige pijnen veroorzaken, die even
wel niet permanent zijn, doch afwisselend
verminderen en toenemen.
Pijn stillende middelen mogen den ver
heven patiënt niet worden toegediend, op
dat het hart niet gestoord wordt. De be
handeling vindt piaats door middel van be
stralingen met zoogenaamde kwartslampen
en door middel van verbanden. Een zui
ver plaatselijke behandeling derhalve.
Wanneer de H. Vader in Zijn rolstoel
plaats neemt, mag Hij zich niet bewegen,
terwijl Hij in den stoel even onbeweeg
lijk moet liggen als anders in bed.
Deze toestand, met dagelijksche wijzigin
gen en met afwiselende pijnen, kan naar
het oordeel van den arts vele maanden,
zelfs nog een jaar zoo voortduren Alles
hangt er van af, of het hart sterk genoeg
blijft en of er zich geen verdere complica
ties voordoen.
BELGiE
Dreigende kabinetscrisis
MEENINGSVERSCHILLEN IN HET
KABINET
Kabinetswijziging op komst?
Sedert eenigen tijd doen zich meenings-
verschillen voor tusschen minister-presi
dent van Zeeland en den minister van bui-
tenlandshe zaken, Spaak, eenerzijds enden
minister van openbare gezondheid, van der
Velde, anderzijds.
Deze meeningsverschillen bestaan vooral
ten aanzien van de buitenlandsche betrek
kingen van België: over de houding, die de
regeering moet aannemen tegenover de re
geering te Valencia ten aanzien van den
moord op baron de Borchgrave, alsmede
tegenover de Italiaansche regeering met
betrekking tot de redevoering, die de
Rexistenleider Dégrelle voor de Italiaan
sche radiozenders beeft gehouden.
Tusschen de drie staatslieden heeft gis
teravond een langdurig onderhoud plaats
gehad. Na afloop dezer bespreking bleek
van der Velde het niet eens te zijn met de
opvattingen van van Zeeland en Spaak,
legen hedenochtend is de kabinetsraad bij
eengeroepen, en het is niet uitgesloten, dat
deze tot een kabinetswijziging zal leiden.
STORMACHTIGE ZITTING VAN DEN
SENAAT
Tijdens de behandeling in den senaat van
de interpellatie over het geval van den ko
lonel der gendarmerie Vigneron, die door
den minister van nationale verdediging is
ontslagen, omdat hij tijdens de betooging
van 25 October 1936 naast Dégrelle had ge-
£taan, en die daarna tot senator is be
noemd, hebben zich vrij ernstige inciden
ten voorgedaan tusschen Rexistische en
Vlaamsch-Nationalistische senatoren. De zit
ting meest in verband hiermede tot twee
maal toe geschorst worden.
De minister van Defensie verklaarde,
dat de tegen Vigneron genomen maatregel
volkomen gegrond is, omdat hij heeft deel
genomen aan een verboden betooging, waar
van het doe] was, de regeering omver te
werpen.
In h^t verdere verloop der zitting ver
klaarde minister-president van Zeeland in
te stemmen met het besluit van den minis
ter van Defensie. Vandaag wordt over deze
interpellatie gestemd.
DUITSCHLAND
BINNENLANDSCHE GRENS
WIJZIGINGEN
De Rijksregeering heeft in haar bijeen
komst van gisteren onder meer een wets
ontwerp, houdende eenige wijzigingen der
binnenlandsche grenzen, goedgekeurd.
Altona en Wansbeck worden met Ham
burg samengevoegd tot een Groot-Ham
burg. De rijksstad Lübeck, Eutin, Cuxha-
ven en Birkenfelde worden bij Pruisen in
gelijfd, terwijl Wilhelmshaven bij Olden
burg wordt gevoegd.
ENDEIAË3D
BOODSCHAP VAN DEN KONING
AAN HET PARLEMENT
In het Lagerhuis heeft Baldwin gisteren
een boodschap van den koning aan het par
lement voorgelezen, waarin hij het aanbe
veelt in overweging te nemen bijzondere
en permanente maatregelen in te voeren
met het doel de ononderbroken uitoefe
ning van de koninklijke macht te vergemak
kelijken gedurende de minderjarigheid van
den vorst bij zijn troonsbestijging en gedu
rende iedere periode, waarin de vorst niet
in staat is zijn functie te verrichten, even
als gedurende een afwezigheid van den
vorst uit het koninkrijk. De koning herin
nert aan de maatregelen, die tijdelijk geno
men moesten worden om de voortzetting
van de koninklijke macht te verzekeren
gedurende de ziekte van zijn vader in 1936,
v/aaraan lnj toevoegt, dat het in de bedoe
ling van zijn vader en zijn voorganger lag
de aandacht te vestigen op deze kwestie.
Met algemeene stemmen heeft het La
gerhuis zijn goedkeuring gehecht aan deze
koninklijke boodschap.
Baldwin zou vandaag nog een wetsont
werp indienen betreffende de buitenge
wone maatregelen, die de koning in zijn
boodschap gevraagd heeft.
ZWITSERLAND
COMMUNISTEN VERWEKKEN
ONGEREGELDHEDEN
Voor den aanvang en na afloop van een
bijeenkomst, georganiseerd ddor de Zwit-
sersche nationale jeugdorganisatie te Chaux
de Fonds, waar o.a. het woord werd ge
voerd ducr den voormaligen bondsraad
Musy, over het onderwerp „Waarom is het
communisme in Zwitserland onmogelijk?"
is het tusschen de communisten en leden
van bovengenoemde jeugdorganisatie tot
relelt.jes gekomen.
De politie zag zich genoodzaakt charges
uit te voeren en zelfs van traangasbommen
gebruik te maken. Tal van personen wer
den gewond. Pas na middernacht was de
orde hersteld. Van deze relletjes is dr.
Eugene Bourquin, arts te Chaux de Fonds,
lid van den Grooten Raad van Neuchatel
en leider der nationale jeugd, het slacht
offer geworden. De dokter, die ineen was
gezakt, werd het lokaal van de nationale
jeugdorganisatie binnengedragen, waar hij
spoedig daarna overleed.
Om 3 uur 's ochtends gelastte de rechter
van instructie de arrestatie van twee com
munisten, die vlak bij Bourquin waren ge
zien cp 't moment, dat hij neerviel. Het lijk
vertoont geen enkele zichtbare wond.
RUSLAND
NOG EEN ARRESTATIE
Gemeld wordt, dat ook Belobordoff, die
indertijd bevel gegeven heeft tot de terecht
stelling van het gezin van den Tsaar, ge
arresteerd is.
TWEEDE KAMER
Gisteren zijn in de Tweede Kamer de debatten over de Grondwetsherziening be-
E gonnen. Daarbij is in eerste instantie het woord gevoerd door den voorzitter der E
fractie van de R. K. Staatspartij, den heer Goseling, en door den voorzitter der E
fractie van de S. D. A. P., ir. Albarda, en voorts door de heeren Rutgers van Ro- E
E zenburg (Chr. Hist.) en ds. Lingbeek (H. G.).
ri in
reeds in de straten van Lopera zouden
strijden.
De stellingen der opstandelingen werden
bij Porcuna aangevallen door regeerings
troepen.
Een Russisch schip op een mijn geloopen.
Het omroepstation van San Sebastian, dat
in handen der nationalisten is, heeft mede
gedeeld, dat een Russisch stoomschip, dat
op weg was naar Santander, op een mijn
geloopen en vergaan is. Vrijwel de geheele
bemanning zou om het leven gekomen zijn.
Controle op de vreemdelingen üi Portugal.
De Portugeesche minister van binnen
landsche zaken heeft medegedeeld, dat de
politie de papieren van alle vreemdelingen
in Portugal zal onderzoeken en dat reeds
enkelen, die gevaarlijk voor de veiligheid
van het land worden geacht, zijn uitgewe
zen.
BU9TENLANDSSHE BERIBHTEft
DE ONTPLOFFING BIJ DE ANACONDA
COPPER.
55 dooden.
Officieel wordt medegedeeld, dat bij de
ontploffing in de schacht van de Anacon
da Coppermijn in Chili 55 personen om
het leven zijn gekomer of nog worden
vermist.
DUITSCH VISSCHERSSCHIP VERGAAN.
Twaalf opvarenden verdronken.
Tijdens de orkanen die de laatste dagen
hebben gewoed, is het Duitsche visschers-
schip „Uhlenhorst" van de Deutsche Hoch-
seefischerei A.G. vergaan. Alle 12 opvaren
den hebben den dood in de golven gevon
den.
MIJNVEGER IN NOOD?
Het Poolsche schip „Batory" heeft op de
Noordzee gedurende den storm noodseinen
opgevangen, die werden uitgezonden door
den Britschen mijnveger „Ametist". Het
Poolsche schip heeft zich onmiddellijk naar
de aangegeven plaats gehaast, doch de
mijnveger werd niet gevonden.
GRIEP TE WARSCHAU,
In de Poolsche hoofdstad lijden meer
dan 100 000 menschen aan griep. De zie
kenhuizen zijn overvol en men heeft 150
dokters en 50 apothekers in extra-dienst
genomen. Talrijke scholen zijn gesloten.
Gistermiddag heeft de Tweede Kamer
na het trekken der afdeelingen, een aan
vang gemaakt met de openbare behandeling
van de wetsontwerpen betreffende het in
overweging nemen van voorstellen tot wij
ziging van de Grondwet.
De heer GOSELING (R.K.), die de alge
meene beschouwingen opent, zegt, dat dit
herzieningswerk niet bepaald met laaien
de geestdrift begroet is. De beteekenis van
de voorstellen is niet zeer groot genoemd;
zij zullen geen inzet bij de verkiezingen
zijn.
Spr. had het beter geacht, wan
neer de regeering leiding had ge
geven bij het onderwerp ter be
studeering door een commissie van
mannen met kennis van de par
tijen op staatkundig-maatschappe
lijk en staatsrechtelijk gebied.
Prof. Aalberse heeft deze aangele
genheid in 1933 reeds besproken.
De regeering ontkent echter nog
steeds, dat bepaalde gebeurtenis
sen van den dag historische ver
schijnselen zouden zijn. Op het
laatste oogenblik is een staatscom
missie ingesteld.
De regeering heeft niet de gele
genheid benut om verschillende
groepen tot gezamenlijke bezin
ning te brengen. Spr. houdt niet
van nakaarten, doch meende deze
opmerkingen niet te mogen na
laten.
Spr.'s partij wenscht zich te verzetten
tegen eiken vorm van staatsmacht en zal
niet dulden, dat de kroon een ornament
wordt.
Zij wil het nationale koningschap behou
den. Het vrij gekozen parlement moet daar
naast behouden blijven, aan de vrijheid
van ons volk mag niet getornd worden.
Deze overtuiging leeft in breede kringen
van ons volk. Voor een betere aanpassing
aan een vrije geordende staatsgemeenschap
in Nederland is meer noodig dan een
grondwetsherziening. Een volgende regee
ring moge daaraan denken.
Dwang moet ons vreemd blijven, doch
leiding bij de oplossing van groole vraag
stukken moet er zijn.
Spr. betreurt, dat de kwestie van de de-
legatie van wetgevende bevoegdheid, o.a.
I tot uitdrukking komend in de Machtigings-
I wet, niet in deze herziening is betrokken.
IHet staatsnoodrecht voor echte machti
gingswetten dient een grondwettèlijke ba
sis te bezitten. Dit vraagstuk is thans
onopgelost gebleven. De minister moge
hiervan acte nemen.
Wat het belangrijkste is.
De voorstellen omtrent de openbare
lichamen van beroep en bedrijf noemt spr.
het belangrijkst. De door spr. ingediende
amendementen willen de fundamenten ver
sterken en de materie nog concreter rege
len.
De heer LINGBEEK (H.G.) gelooft, dat
de regeering, die met deze Grondwetswijzi
ging het revolutiespook wil bestrijden, zich
beter had kunnen baseeren op de beginse
len van Groen van Prinsterer.
Een zwarte sinaasappel!
Tegenover de revolutie had zij het evan
gelie moeten stellen. Nu zij dit niet ge
daan heeft, noemt spr. deze herziening niet
principieel. Het Protestantsch-Cnristeiijk
karakter onzer natie komt niet tot uit
drukking. Zoo had bepaald moeten wor
den, dat de Koning den Ned. Herv. gods
dienst belijdt; een Roomsche Oranje is even
onbestaanbaar als een zwarte sinaasappel.
Voorrang worde erkend van ae Hervormde
Kerk; in de openbare school moet een
eereplaats worden gegeven aan den Bijbel
en waarborgen dienen te worden gegeven
tegen een katholieke overheersching.
De heer ALBARDA (S.D.) meent niet
veel te behoeven te zeggen bij deze alge
meene beschouwingen. Het voornaamste
oogmerk van de herziening was destijds
beperking van de vrijheid van drukpers,
doch daarvan is nu afgezien. De Regeering
meent, dat ook zonder Grondwetsaerzie-
ning een verschijningsverbod mogelijk is.
Spr. noemt dit verontrustend. Want er is
geen grooter gevaar voor de pers denkbaar,
die immers in tijden van spanning bij de
gratie van de overheid zou moeten leven.
Natuurlijk moeten excessen worden tegen
gegaan. Waarom treft de Regeering geen
regeling in zake het droit de réponse?
Spr. bepleit vervolgens een vaste scha
deloosstelling aan de leden der Eerste Ka
mer.
Instelling van een Kamer voor het Be
drijfsleven moet achterwege blijven. Het
corporatieve beginsel is voor de samenstel
ling van de Sta ten-Generaal onbruikbaar
In het Parlement behooren geen vertegen
woordigers van belangengroepen, omdat
daar slechts algemeene volksbelangen moe
ten worden behartigd.
De heer RUTGERS VAN ROZENBURG
(C.-H.) betoogt, dat een tijdelijk verschij
ningsverbod niets te maken heeft met cen
suur. De Regeering had dus het voorstel der
Staatscommissie zeer goed kunnen over
nemen. zonder aan de persvrijheid geweld
aan te doen.
De heer VERVOORN (Pl.B.) gelooft, dat
ordening een ramp zou zijn voor het be
drijfsleven. De organisatie van de maat
schappij moet men aan de maatschappij
zelve overlaten. Drukpersvrijheid is prach
tig, doch tegen excessen moet krachtig
kunnen worden opgetreden. De huidige
toestand is niet geheel bevredigend.
De verkiezing van de Eerste Kamerleden
behoort beter te worden geregeld.
Spr. is voor gezonde democratie, doch
hier en daar zal gecorrigeerd moeten wor
den.
De vergadering wordt hierop verdaagd
tot Woensdagmiddag 1 uur.
EERSTE KAMER
Het octrooi van de
Ned Bank
Het wetsontwerp aangenomen.
In de gisteravond onder voorzitterschap
van mr. W. L. baron de Vos van Steenwijk
gehouden vergadering van de Eerste Ka
mer was aan de orde het wetsontwerp tot
verlenging en wijziging van het aan de Ne-
derlandsche Bank verleende octrooi.
De heer DE MARCHANT ET D'ANSEM-
BOURG (N.S.B.) herinnert aan de motie-
Teulings in de Tweede Kamer en aan de
opmerking van den minister, dat een ver
der gaande wijziging der Bankwet thans
niet noodig zou zijn wegens de benoeming
eener desbetreffende staatscommissie. Spr.
is het hiermede niet eens. Spr. ziet hierin
een liberaal beleid; dat spr. afwijst, doch
als men die commissie spoedig instelt, is
deze wet niet logisch. De quaestie zal dan
toch binnenkort principieel worden behan
deld. Spr. is verwonderd over de houding
van de R.K. Staatspartij ten deze in de
Tweede Kamer. Na de devaluatie acht spr.
strenger toezicht van de Regeering noodig.
De MINISTER VAN FINANCIëN, de
heer OUD, hoort van den spreker critiek op
de houding van een der politieke partijen
in de Tweede Kamer. Spr. heeft daarvoor
niet op te komen. Wat spr. betreft, beter
had hij het gevonden als de heer de Mar-
chant uiteengezet had, hoe het bankwezen
wel moet functionneeren. Zijn eigen
standpunt heeft spr. in de verschillende
stukken uiteengezet. Deze afgevaardigde
schijnt te denken, dat men alleen princi
pieel is als men met ingrijpende wijzigin
gen komt. Men kan echter ook principieel
zijn, door zijn standpunt te behouden.
Overigens zal de Staatscommissie niet
alleen de positie der Ned. Bank onderzoe
ken, doch het bankwezen in het algemeen.
Spr. vertrouwt, dat de commissie er spoe
dig zal zijn. Overigens kan spr. geen in
vloed oefenen op het werk der Staatscom
missie. Komt zij tot belangrijke voorstellen,
dan zal er wel eenige tijd mede gemoeid
zijn. De continueering van het octrooi kan
dus niet over te korten termijn gaan. Bo
vendien merkt spr. den heer De Marchant
op, dat het initiatief voor een eventueel
wetsontwerp van de regeering zal moeten
uitgaan.
Het parlement heeft er niet zonder meer
over te beslissen. Intusschen doet het spr.
genoegen, dat de heer De Marchant in de
anderhalf jaar, dat hij hier zitting heeft.,
de waarde van het Parlement hooger heeft
leeren schatten, niet alleen, doch zelfs is
doorgeslagen tot overschatting.
Het wetsontwerp wordt z. h. st. aange
nomen met aanteekening, dat de heeren De
Marchant et d'Ansembourg en van Ves-
sem (beiden N.S.B.) geacht willen worden
te hebben tegengestemd.
De vergadering wordt te 8.50 uur ge
sloten.
Tusschen 'n haii uur na zonsonder
gang en 10 uur 's avonds hebt u voor
waarschuwingsseinen de keus tus
schen den hoorn en 't knipperen met
He koplampen.
Tusschen 10uur*savonds en 'n halfuur
vóór zonsopgang zijn geluids
signalen verboden (behalve
in 'n noodgeval).
Overbodige geluidssignalen zijn altijd
verboden evenals 't gebruik van on
redelijk sterke autohoorns!
iSST... STILTE
