Vlieg tuig-ongeluk in Frankrijk
28ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
WOENSDAG 20 JANUARI 1937
No. 8627
S)e
&F ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bg vooruitbetaling:
v oor Lrtüdeü 19 cent pei week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. - Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 tl
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 1 0.50
Het plan Deterding.
Waarheen rollen de
Deterding -guldens
Er bestaan tallooze plannen om de crisis
te overwinnen of althans te verzachten en
te verminderen, maar zij ontkomen niet
aan het stadium van bespreking en van
uitvoering is geen sprake.
Temidden van deze plannen verschijnt
opeens het plan-Deterding ter tafel; er
wordt weinig over beraadslaagd, het wordt
uitgevoerd en met voortvarendheid uitge
voerd.
Dat is een mooi ding.
De bedachtzame iNederlander knippert
met de oogen bij zooveel voortvarendheid;
hij snuffelt naar onraad en blijft gereser
veerd.
Tien millioen guldens beschikbaar stel
len om Nederland af te helpen van zijn
Surplus aan landbouwproducten; het is
haast te mooi om 'vaar te zijn. Wat steekt
daar achter?
Dat vele Nederlanders wat achterdoch
tig zijn geworden jegens de bedoelingen
van dr. Deterding, ien pas afgetreden di
recteur-generaal van de Koninklijke Shell,
vindt voor een groot deel zijn oorzaak in
de toelichting, welke sir Henry Deter-
ting zelf op zijn plan heeft gegeven en wel
ke laten we zeggen niet erg geluk
kig was. Naast eenige economische phrasen,
waartegen wel het eenen ander zou zijn
in te brengen, heeft Deterding ook gemeend
het bolsjewisme er aan zijn warrigen haar
bos bij te moeten sleepen en men vraagt
zich ietwat verbijsterd af, wat de bols
jewiek er mee te maken heeft.
In socialistische kringen beschouwt men
de 10 millioen Hollandsche guldens als de
losprijs, waarmeee de millionnair zijn groo-
tendeels in buitenlandsche waarden be
legd vermogen heeft vrij gekocht uit de
lianden van dr. Schacht zooals men
weet, woont dr. Deterding thans in Duitsch-
land. Anderen zien in het plan-Deterding
louter een bevoordeeling van het nationaal-
socialistische Duitschland, omdat de voor
die 10 millioen gekochte Hollandsche pro
ducten in Duitschland tegen Marken wor
den verkocht en de opbrengst gestort wordt
in de kas van de Winterhilfe. Niet dat men
den behoeftige Duitschers geen extra-tje
gunt in dezen winter, maar men zegt: wan
neer Deterding voor een waarde van 10
milioen gulden de Winterhilfe helpt, ver
licht hij daarmee voor een aanzienlijk deel
den Duitschen staat, die door die verlich
ting in de gelegenheid wordt gesteld, zoo
veel meer uit te geven aan zijn bewape
ning. Gezien de mentaliteit van de huidige
leiding in Duitschland, die gekarakteriseerd
wordt door het bekende gezegde: „liever
kanonnen dan boter",-begrijpt men immers
wel, dat de Deterding-millioenen geen extra
versterking van de Winterhilfe-kas zullen
vormen, maar in de plaats komen van de
subsidie, welke het Rijk anders gegeven
zou hebben.
Weer anderen keken de kat eens uit den
boom, zij wachtten af, hoe die 10 millioen
besteed zouden worden en oefenen critiek
op de aankoopen.
Zoodoende zien velen, de een om, deze
de ander om die reden, met een zekere
reserve toe.
Het lijkt ons evenwel het beste, om de
vraag naar eventueele politieke en andere
bijbedoelingen eenvoudig ter zijde, te stel
len. Waarom kunnen wij de zaak niet op
zich beschouwen?
Volgens ir. Dijt heeft het plan-Deterding
voor Duitschland het karakter van een
philantropische daad, van een gift uit
milddadigheid, omdat de opbrengst onzer
producten in Duitschland de Winterhilfe
ten goede komt en op de tweede plaats om
dat in Nederland die landbouwproducten
gekocht worden, waaraan Duitschland ge
brek heeft. Het belang van Duitschland
staat dus op den voorgrond.
Voor Nederland heeft het plan-Deterding
het karakter van een groote order.
Nu moge men het in Nederland betreu
ren, dat de Nederlander Deterding geen
dergelijke gift aan de Nederlandsche be-
hoeftigen heeft geschonken ook deze op
merking is inderdaad gemaakt maar het
staat toch werkelijk niet aan ons om uit
te maken jegens wie de heer Deterding
milddadig mag zijn.
Op de tweede plaats mag' men het be
treuren, dat Deterding indirect een re
geering steunt, die zich met man en
macht ten oorlog uitrust. Doch hiermee zij
men toch voorzichtig. Zal men het in een
Katholiek of een priester in Duitschland
afkeuren, als hij een arme steunt ofschoon
li ij ook daarmee den staat voor een klein
gedeelte ontlast en zoo de gelegenheid
geeft om meer geld voor kanonnen uit te
geven? Zeker, de gevallen staan niet ge
lijk, niet in beteekenis en grootte en ook
niet wat betreft de oorsprong van het geld.
Een Duitsche Katholiek geeft geld uit, wat
tot de circulatie van zijn eigen land be
hoort; Deterding brengt geld van buiten
in Maar dan zou het ieüeren buitenland
der, die in Duitschland milddadig is, in
mindere of meerdere mate moeten verwij
ten, dat hij zich medeplichtig baakt aan de
versterking van de Duitsche bewapening.
Wij gelooven, dat men een dergelijke
daad, objectief, op zichzelf beschouwd, niet
aldus mag veroordeeler en omtrent de b e-
doeling (het subjectieve element in
de daad) het wil ons voorkomen, dat
men zonder nader bewijs niet mag begin
nen met een dergelijke bedoeling te veron
derstellen, al kan men er op wijzen, dat
iemand, die een dergelijke gift wegschenkt
toch wel aan de consequentie zal hebben
gedacht.
Doch, afgezien van eventueele bedoelin
gen en afgezien van eén voor velen min
der aangename consequentie van de daad
op zich, kan men zich in Nederland toch
verheugen over de goede zijde, welke er
speciaal voor ons land aan vast zit.
Onze landbouw en straks ook onze tuin
bouw krijgen een bestelling van niet min
der dan 10 millioen en dat is wat waard.
In der grond is het plan-Deterding kern
gezond. Aan de eene zijde van de grens is
er gebrek en aan de andere zijde zit men
met onverkoopbare voorraden. Gebrek aan
geld is oorzaak dat vraag en aanbod el
kander niet kunnen ontmoeten op die
denkbeeldige scheidingslijn.
Welnu,^lier zijn 10 millioen en beide par
tijen, zijn geholpen.
Dat is de kern van het heele plan.
Het idee is vbor een groot deel reeds
uitgevoerd, zooaig men weet. Niet minder
dan 6 jnillióen is reeds besteeg aan eenige
millioenen kilo's aardappelmeel, aan een
paar m.ilioen K.G. spek, aan boter, kaas en
eieren in kwantums welke eveneens met 6
nullen geschreven' worden; koeien en var
kens zijn opgekocht en, als straks in het
voorjaar groenten beschikbaar zijn, zal
eeri voor aankoop van diverse groenten ge
reserveerd gedeelte van de resteerende mil-
lienen worden besteed. Het spreekt van
zelf, dat wij van die leveranties, al loo-
pen ze dan in de millioenen, niet het einde
van de crisis moeten verwachten, maar
dat het zeer belangrijke transacties zijn,
is builen eiken twijfel. Wij raken op die
manier in een niet onaanzienlijke mate
heen door eenige opgestapelde voorraden,
welke wij anders nog niet zoo spoedig
kwijt zouden zijn geweest.
Of wij daarmee, al is het slechts voor
enkele producten, over het doode punt
heen komen, zal nog moeten worden afge-
'wacht. Met name voor de boter- en kaas
markt verwacht men een flinke verlich
ting, welke ook op den duur goede gevol
gen zal hebben, en wij hopen van harte,
dat dit geen illusie zal blijken.
Er valt in het uiterst ingewikkeld sa
menstel van economische factoren zoo bit
ter weinig te voorspellen aangaande het
resultaat van maatregelen en transacties,
welke van jigrijpende beteekenis zijn. En
in verband daarmee zullen wij ons ook niet
wagen aan het uitspreken van verwachtin
gen over den invloed, welke de Deterding-
aankoopen zullen hebben op de veeiparkt
en de andere markten. Het is toch al zoo
buitengewoon moeilijk om de bestaande
situatie te overzien, hoeveel bezwaarlijker
is dan niet een inzicht- in de toekomstige
situatie. Over de vee-aankoopen bijv. zijn
de meeningen stérk .verdeeld, De vee-hou
ders beweren, dat,er. nog een teveel aan
koeien is, teiwijl'de vleèschhandelaren het
tegendee? beweren. Wie van beide partijen
gelijk heéfi, zilllen wij niet uitmaken;
maar het is een feit, dat de markt oploopt
en datwijst niet in de richting van een
teveel.
Dat oploopen der prijzen is op zijn beurt
ook weer een probléem op zich. Men heeft
in onze krant kunnen lezen, dat volgens
het Nederlsndsch Weekblad voor Kruide
nierswaren de Deterding-eieren zelfs aan
leiding zouden zijn voor een terugloopen
van de eierenprijzen. Een wel onverwacht
gevolg! Elders hebben wij echter weer ge
lezen, dat de eierenprijzen op de Neder
landsche markten aantrokken, mede dank
zij een groote levering aan Spanje.
Bovendien kan men de vraag stellen of
een voor den handel gewenschte prijsver-
hooging ook weer geen ongewenschte ge
volgen heeft?
Wanneer in het binnenland de prijzen
stijgen, kinmpt de vraag in. Of zal die prijs
stijging opwegen tegen de vermeerderde
koopkracht, welke de invoering van 10
millioen aan leveranties ons verschaffen
zal?
Zonder al te diep op deze kwesties in te
gaan, is het wel duidelijk, dat de conse
quenties van de Deterding-aankoopèn nog
n,iet te overzien zijn.
Nu moge het waar zijn, dat de één van
die aankoopen direct zal profiteeren, de
ander niet of niet direct; dat het resultaat
voor deze branche niet hetzelfde zal zijn
als voor die branche één ding lijkt ons
toch wel vast te -.taan, n.d. dat wij in het
plan-Deterdng een zeer welkome uitbrei
ding vaj onzen export mogen zien, waar
van de voorceelen ons volk in zijn geheel
ten goede zullen komen. Tot hoever zich
dat zal uitstrekken, is niet na te gaan;
waarheen de Deterding-guldens ten slotte
zullen rollen, ontsnapt aan onze waarne
ming; maar dat Deterding een klant op
onze markt is, zooals wij er meer zouden
mogen wenschen liefst zonder kanonnen-
bijsmaak'! geen koopman, die ons dat te
er. zai spreken.
Mr. H. F. A. GEISE.
De schrijver van bovenstaande~~artikel
geeft aan de argumenten contra en pro het
plan-Deterding. Voor hem wegen de argu
menten pro het zwaarste. Wij kunnen ons
echter levendig voorstellen, dat bij anderen
de argumenten contra overhellen en zelfs
sterk overhellen. Het artikel van onzen
redacteur geeft in ieder geval den lezers
in de actueele „kwestie-Deterding;" een kijk
aan vele zijden.
Wij onderstreepen gaarne wat In den
laatsten zin gezégd wordt, n.l. dat wij
meer klanten als "Deterding op onze markt
wenschen maar: „liefst zonder kanonnen-
bijsmaak!"...
Prauw omgeslagen
DRIE EN TWINTIG DOODEN.
Rampspoedig ongeluk op Timor.
Aneta seint uit Buitenzorg: De resident
van Timor en onderhoorigheden zond een
telegram aan de regeering, waarin hij me
dedeelt, dat een inlandsche prauw, met een
bemanning van vijf koppen en 22 passa
giers aan boord, op 11 Januari j.l. bij dag
licht ter hoogte van de Noordpunt van het
eiland Rotti door een rukwind is omge
slagen.
Onmiddellijk werden van de kust uit
pogingen in het werk gesteld tot redding
van de opvarenden, welke pogingen echter
door de hevige branding, die daar ter
plaatse staat, mislukten.
Van de 27 zich aan boord bevindenden,
wisten vier personen zwemmende de kust
te bereiken. Thans worden nog vermist,
en vermoedelijk zijn deze allen verdron
ken, drie leden van de bemanning, 14
mannelijke passagiers en 6 vrouwelijke
passagiers. Tot dusver is nog geen enkel
lijk van de 23 vermisten aangespoeld.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Nederlandsch Waco-toestel bij Senlis in
Frankrijk neergestort. Vier Nederlanders
omgekomen. (2de blad).
Groote rede van Eden in het Lagerhuis.
(2de blad).
Successen der regeeringstroepen bij Ma
drid. (2de blad).
De besprekingen, van Goering in Italië.
(2de blad).
Praauw omgeslagen op Timor. 23 doo-
den. (Ned. O.-Indië 1ste blad).
BINNENLAND,
Ernstige auto-ongelukken. Eén doode.
\3de blad).
Moordaanslag te Beugen. (3de blad).
In Frankrijk heeft een vliegtuig-ongeluk plaats gehad, waarbij
vier personen om het teven zijn gekomen Voor alle bijzonder-
verwijzen wij naar pag. 5.
Wij geven hier de portretten van drie der vier slachtoffers, van
links naar rechts de heeren Somer, Tissot, Hoeven, en een photo van
de plek, waar de ramp plaats had. Op pag. 8 geven wij een photo
van het vliegtuig voor dat het vernield werd.