De Prinses trouwt
28ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
WOENSDAG 6 JANUARI 1937
No. 8615
Morgen trouwt de Prinses.
Met voorbedachten rade schrijven wij
eoo nuchtertjes en gewoon neer, wat in
deze dagen ons aller verstand en hart ge
zangen houdt.
Er zijn voldoende hooggestemde toasts
uitgesproken en vlammende artikelen ge
schreven. Misschien meer dan voldoende..
Want alle hoogdraverij en gezwollen jubel,
welke in geschreven en gesproken woord
de laatste weken grif en gul werd afge
schoten, is door ons volk daar kan men
van verzekerd zijn, omdat ieder van ops
het in zichzelf heeft kunnen constateeren
opgevangen als „losse flodders". Al deze
bombast heeft ons niet kunnen ontroeren;
erger: zij heeft ons verveeld. Dat is niet
de manier om een.Vorstenhpis populair te
maken bij een van nature democratisch
volk, dat een republiek stichtte toen er
bijna nergens ter wereld een dergelijke
staatsvorm bestond. Wat ons, Nederlanders
van den bloede, aan het Huis van Orapje
hecht, vindt niet zijn uiting in huiverende
eerbiedsbetuigingen met vele hoofdletters
en ejndeloos herhalen van hooge titels,
maar in een oprechte, hartelijke, sterke en
verknochte aanhankelijkheid, een aanhan
kelijkheid, die, evenals de toewijding van
Prins Willem, den Vader des Vaderlands,
getrouw is „tot inden doot".
De geestdrift van ons volk, toen de ver
loving van de Prinses bekend werd, was
spontaan en recht uit het hart.
Morgen, als de Prinses trouwt, zal Ne
derland verkeeren in den ongewonen toe
stand van een blijmoedig oproer.
Maar dan moet. het ook uit zijp- Wie te
veel champagne drinkt, wordt onwel. Een
volk, dat teveel jubel en geestdrift slikt,
geraakt daarvan overzadigd. Daarom ho
pen wij, dat, als de feestdagen achter den
rug zijn, in kranten en toespraken de ge
wone toon zal weerkeeren. Geloof ons: het
zijn 'niet de beste Oranje-klanten, die het
meest, spektakel maken. Wellicht heeft
Oranje geen slechter vrienden, dan zij die
te onpas „Oranje boven" roepen. De stug
ge, stroeve bóeren, dje in 1813 onder levens
gevaar op het Leidsch stadhuis drie „schof
ten" lang het Oranje-boven aanhieven
z ij waren de beste Orangisten.
Is deze philippica bedoeld om een dom
per te zetten op feestvreugde? Allerminst!
Indien men ons deze bedoeling toedenkt,
gevoelen we ons tegenover ónsaiélf genood
zaakt te publiceeren, dat hét slechts een
haar scheelde, of schrijver dézes was van
pure Oranje-liefde -in het water van de
Koninginnegr écht geplonst, toen hij boven
óp een hèkje staande hèt prinselijk paar
toejuichte. En nog veel bedenkelijker was
het, dat dezelfde persoon op het Lange
Voorhout als een kleine jongen achter de
auto van de Prinses heeft gedraafd, alsmaar
juichend en zwaaiend!
Het bovenstaande is immers niet ge
schreven, omdat wij de plaats van het Huis
van Oranje in ons volksbestel geringschat
ten,, dóch juist omdat de eer en de glorie
van het Koningshuis ons na aan het harte
ligt. Van koude drukte echter-is ons volk
niet gediend en omdat ons volk er niet
van gediend is, is Oranje er allerminst mee
gebaat.
Het Oranje-huis heeft koude drukte ook
in 't geheel niet noodig. Zou er wel één
land ter wereld zijn, dat zóó met zijn vor
stenhuis één en verbonden is, als het Ne
derlandsche volk? Telkens als in den loop
der eeuwen Oranje van ons volk geschei
den werd, heeft men geleden en gebeden
om,zijn terugkeer. En is de ongewone uit
barsting van vreugde bij de verjoving en
bij het huwelijk van de laatste en éénige
Oranje-telg niet een hartroerend symptoom
van onze bezorgdheid, dat Oranje en Ne
derland niet voor eeuwig gescheiden zullen
worden?
In ajle kerken en synagogen, in. alle huis
kamers en alle harten wordt morgen innig
en met aandrang gebeden, dat. dit prinse
lijk huwelijk moge gezegend worden, en
dat i n dit huwelijk het Nederlandsche
volk moge gezegend worden, opdat het
oranje zal blijven wapperen over onze pol
ders en plassen, opdat ook onze kinderen
en kindskinderen veilig zullen leven opder
de hooge bescherming van ons nationale
Koningshuis.
De feitelijke macht van een koning of ko
ningin ip een cpnstitutioneele monarchie
als de onze, is, wanneer men het wiskun
dig zou kpnnen berekenen, zeer gering.
Het is geen majesteitsschennis te zeggen»
dat de Koningin slechts in naam ons land
bestuurt. Maar hij de pijnlijke gebeurtenis
sen rond de troon van onze over?eesehe
buren een volk in karakter aan het opze
meer verwant dan welk ander ook hééft
de Eerste Minister Baldwin erop gewezen,
dat, ofschoon de Kroon van bijna al ha&r
privileges is beroofd, de invloed van het
Koningshuis grooter, veelzijdiger en die
per is, dan ooit te voren. Zoo is het óók
in Nederland. Men kan met het verstand
redeneeren, doch lang niet alles begrij
pen. Men kan beweren. Hat de Kroon een
Overbodige luxe is, en dz op de begróóting
bewijzen, doch zelfs de socialisten begin
nen aan te voelen, dat de berekening
niet klopt.
Toch is de aanhankelijkheid voor het
Oranjehuis geen gevóels-kwestie zéker
niet uitsluitend. In den aanvang vén dit
artikel schreven wij weloverwogen; dat de
vreugdevolle dag van morgen verstand
en hart gevangen houdt.
Verstandelijk is qnze aanhankelijkheid
Deze verstandelijke overweging loopt te
zamen met de meditatie van het gemoed,
door Huygens schoon en treffend onder
woorden gebracht in „een Koningh": Hij
is een' Menig.ftte b.esloten in een'
Kroon.
De Kroon is geen ornament, zooals
Struyckén staatsrechtelijk beredeneerde,
dpyh véél en véél méér.- De Kroop is een
symbool. Een symbool van het volk als le
vende eenheid, van het volk als natie. Het
is niet te beredeneeren, maar- zoo wordt
het door het Nederlandsche volk in bijna
al zijn 'geledingen gevoeld. En. het is dit
naticnaal-symbolische, dat in dezen tijd van
herlevend besef van eigen volksaard, aan
de Kroon een enorme, zij 't oncontroleer
bare. invloed heeft geschonken op het le
ven van ons, Nederlanders. De Kroon,is,
zoowel hier als in Engeland,, in grooter
aanzien en in hooger eere dan in da voor
afgaande eeuwen. Evenals Jacoba van
Beieren de titel droeg „Dochter van Hol
land", zoo is ook de Prinses de éénige
Dochter van het Nederlandsche volk, zoo
als in het tweede Stadhoüdeflooze tijdperk
aan het kind, dat Willem IH zou worden,
met tegenzin door de regenten de titel werd
geschonken „Kind van Staat", zoo is ook
de Prinses, maar thans izonder tegenwer
king, ..Kind van Staat". -
Wij hebben dit „Knjd-vatt Staat" zien
opgroeien van baby tot.1 meisje, van studen
te tot Kroonprinses; \yjj hebben aan deze
Dochter van Holland; de éénige Dochter, de
Kroon der Nederlanden toegedacht, die, la
ten wij" hopen nog vele,-vele jaren door de
Koningin zal worden, gedragen. De Kroon,
welke wij haar toedenken en toewepschen,
is geen kroon van goud; welke toch nooit ge
dragen wordt. Gekroond zal zij worden
met het symbool der nationale eenheid,
om haar schouders zal woFden gehangen de
onvergankelijke koningsmantel der natio
nale aanhankelijkheidjaan haar sympathie*-
ke persoon en aan haar groot en verdien
stelijk voorgeslacht.
De „Dochter van Hólland" staat op het
pupt een gewiehtige stap, te doen. Lpat ons
morgen juichen en feestvieren, desnoods
hossen en dansen, maar laten- wij vooral
niet vergeten hartelijk en met aandrang
in te stemmen met de bede, die morgen
het prinselijk paar wordt toegezongen:
„Dat 'sHeeren zegen óp u daal'..
Laat ons hopen en bidden, dat het huwe
lijk, dat de Prinses gaat sluiten, gelukkig
zijn zal.
Dat is ons aller hartew.ensch op den blij
den dag van morgen.
R.
Op 7 Januari 1937i dén dag van het
huwelijk van H.K.H.lde Prinses der Neder
landen, zullen alle kantoren en stations
voor den Post-, Telegraaf- en Telefoon
dienst geopend zijn als ;op Zondag; ook de
dienstuitvoering zal -gijn. .gerégeld als op
Zondagen.
Locale telegrammen zuilen echter ^wor
den behandeld als op werkdagen.
Uit Duitschland komt een gerucht, als
zou Hitier voornemens zijn zich wat terug
te trekken uit de actieve leiding. Hij zou
weliswaar hoofd van den staat blijven,
maar de leiding van de regêering overlaten
aan Goering.
Wij geven dit gerucht curiosvt*ftshaIve
weer; hét'zal Wel een verzinsel zijn.
Verlichting en kwijtscheldirg
van staff en
Naar de „Tel." verneemt, zijn door H. M.
de Koningin, ter gelegenheid van het hu
welijk der Prinses op voordracht van den
Minister van Justitie een groot aantal ver
minderingen en kwijtscheldingen van straf
verleend.
Evenals bij de troonsbestijging en het
huwelijk der Koningin is over het gansche
land een soort amnestie afgekondigd, die
was voorbereid door een ministerieele cir
culaire aan de officieren van Justitie, di
recteuren van gevangenissen, huizen van
bewaring,, enz., waarin om opgaven werd
verzocht van veroordeelden, die voor een
strafvermindering of strafkwijtschelding
in aanmerking kwamen.
Donderdag a.s. treedt dit gunstbewijs in
werking. Voor Amsterdam beloopt het ge
tal gevangenen, dat van een strafvermin
dering van vier a zes weken per jaar op
gelegde gevangenisstraf zal profiteered
honderdvijftig. Daaronder zijn er dus, die
ten gevolge van de opgelegde strafvermin
dering, onmiddellijk in vrijheid zullen
worden gesteld of wier straftijd dus be
duidend vroeger eindigt;
In ongeveer 1300 gevallen van belasting-
vergrijpen is algeheele kwijtscheiding ver
leend en ook aan pl.m. 250 bedrijvers van
„kleine misdaden" mishandeling, belee-
diging enz. is eveneens geheele kwijt
schelding of vermindering verleend.
KWIJTSCHELING VAN STRAF VOOR
MUITERS VAN DE „DE ZEVEN
PROVINCIËN".
H. M. de Koningin verleende aan de
muiters van de „De Zeven Provinciën"
kwijtschelding van hun straf.
Naar men zich zal herinneren heeft de
muiterij plaats gehad in 1933. In het daar
op volgende jaar zijn de muiters tot zware
straffen veroordeeld. Op de indertijd in
gediende gratie-Verzoeken is toen afwijzend
beschikt.
Thans heeft H. M. de Koningin blij
kens het bovestaanóe bericht aan de
veroordeelden de nog uit te zitten straf
kwijtgescholden.
Dit besluit van amnestie is heel sympa
thiek. --Wij hebben reeds eerder een der
gelijke amnestie bepleit, omdat o.i. de ge
straften. althans veleh hunner, méer slacht-
offer zijn. van oröstandighedén, dan wel
bewust misdadiger! Wij verheugen ons.
daarom zeer over dezè amnestie.
De regeering heeft afwijzend beschikt
op het verzoek tot algemeene verbindend
verklaring van heta plan tot ordening van
de baksteenindustrie. (4de blad).
Het rapport van de Staatscommissie in
zake de concentratie van lagere scholen zal
deze week worden gepubliceerd. (4de blad)
Verschenen is de memorie van antwoord
fan de Tweede Kamer inzake het wetsont
werp betreffende het zelfstandig uitoefe
nen Van beroepen en bedrijven door vreem
delingen. (4de blad).
Opening bloemententoonstelling te Aals
meer. (4de-blad)- - t
Vergadering van den Landarbeidersbond
„St. Deus Dedit". (4de blad).
OVERSTE M. VAN MENS.
10 Jaar commandant van de Leidsche
Burgerwacht.
GESCHENK VOOR PRINSES JULIANA
VAN DEN SENAAT DER RIJKS
UNIVERSITEIT TE LEIDEN.
In opdracht van den Senaat der Rijks
universiteit te Leiden is door den kunst
schilder Henri van de Velde een schilderij
vervaardigd, voorstellende het Academie
gebouw aldaar, waarin Prinses Juliana tij
dens heer studiejaren de colleges volgde. t
Het kunstwerk is heden door de profes
soren van den Senaat aan H. K. H. aange
boden.
GEBRANDSCHILDERD RAAM ALS
HUWELIJKSGESCHENK.
Wij vernemen, dat de rijksacademie van
beeldende kunsten het voornemen heeft, bij
te dragen tot het nationaal huwelijksge
schenk aan H. K. H. Prinses Juliana door
het ontwerpen en uitvoeren in de klasse
voor monumentale en versierende .schil
derkunst' "van een gebrandschilderd raam,
dat geplaatst zfl worden in de traphal van
het gedeèlte van het Paleis. Sóestdijk, dat
modern zal worden ingericht.
5F ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent pel week S 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post S 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is, voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 1 0-50
aan, het Koningshuis, wanneer- wijoverwe
gen, hoe ontzaglijk veel ons land aan de
Oranje's te janken heeft. Wij,, behoeven bij
deze óvèrweging niet te verbloemen, dat
niet alle Oranjé-vorsten genieën waren van
de grootte als. Willem I de Vader des Va
derlands en Willem Hl, koning van Enge
land. Evenmin behoeven wij te verzwij—
gen, dat niet allé Oranje-vorsten hun taak
op' de' juiste wijze bègrepen hebben.' Des
niettemin) blijft, „onwrikbaar voor alle
eeuwen vaststaan, dat de invloéd, welke
het Huis van Oranje op de ontwikkeling
van ons volksbesef, en volksbestaan heeft
gehad, nauwelijks naar waarde te schat
ten is. Waarbij-voor ons, Katholieken, de
overwegingkomt, dat met'enkele uit
zonderingen het r tegen dénwenschder
Oranje's isgeweest, dat de Katholieken in
deze gewesten ZoQveel eeuwen werden ge
ringeloord. - s
Bindt- ons dus' de plicht van dankbaar
heid aan het Vorstenhuis, ook een minder
verheven beschóuwing voert ons tot de
verstandelijke cóndusië, dat het -behoud
van het Oranjehuis voor Nederland een
zaak van groot getvicht is. Telkens, wan
neer, om welke reden dan ook, Oranje van
de zetel werd gedrongen, liep hét in den
lande mis door onderling gekrakeel. Men
voorzie sléchts" alle elleüde, welke in een
land als het onze een'presidentsverkiezing
met zich brengen zou! Aan'het opperste
gezag zou groote afbreuk worden gedaan.
De wereld
in vogelvlucht
De„PaIos"-kwestie u weet wel: het
incident met het Duitsche schip „Palds",
datdoor Spaansche ,regeerings£chepen is
aangehouden, en waarvan een deel- der la
ding alsmede een passagier niet werden
vrij gegeven deze kwestie, die zich aan
vankelijk zeer dreigend liet aanzien we
gens de houding) van de Duitsche kruisers
in de Spaansche wateren, lóópt met een sis
ser af. Blijkbaar heeft men in Duitschland
ingezien, dat ,een verder doordrijven zeer
gevaarlijk kan wordèn en dat. het heele ge
val een nog meer vertroebelen van de in
ternationale situatie niet vteard is. Te Ber-
lijh wordt dan ook verklaard, dat de Duit
sche regeering niet van plan is voort te
gaan met het in beslag nemen van Spaan
sche régeeringsschepen, ook al geeft de
Spaansche regeering geèn gevolg aan het
ultiihatum van de „Königsberg".
Franco's nieuwste offensief tegen Ma
drid, dat Zondag-was ingezet, is gisteren
oók al weer verloojjén. De mist belette alle
krijgsoperaties en al geeft "men zelfs te Ma
drid toe, dat de rechtsche troepen iétwat
vóóruit gedrongen zijn, kan toch niet ge
zegd worden dat het offensief veel voor
deel heeft opgeleverd.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
1 -1
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAHD.
Gistermiddag trad een verergering in den
toestand van den Paus in. (4de blad).
Het offensief van Franco op Madrid op
weinig uitgeloopen. (4de blad).
De Duitsche houding inzake de Spaan
sche kwestie wordt gematigd. (4de blad).
BINNENLAHD.
De Koningin heeft aan vele gestraften
o.m. aan de muiters van Hr. Ms. „De Ze
ven Provinciën" kwijtschelding van straf
verleend, (lste blad).