STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
LEIDEN VIERT ZIJN ORANJE-FEEST
ZSste Jaargang
DINSDAG 5 JANUARI 1937
No. 8614
3)e£cicbeli£(3oti/fcmvt
IF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt brj rooruitfcetaKng:
Voor Leideo 19 cent pei weeki 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van. ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Ondragelijke gewetensdwang
Er zijn menschen, die, als zij over het
nationaal-socialisme in Duitschland spre
ken en oordeelen, de oogen sluiten voor de
werkelijkheid. Anders zouden zij die wer
kelijkheid moeten veroordeèlen veroor-
deelen met hart en ziel! Drukken wij ons
niet te sterk uit? Neen, geen speldeknop
overdrijving ligt in deze uitspraak. Zéker
moet iedere Katholiek de door en onder het
nationaal-socialisme in Duitschland ge
schapen toestand hartgrondig afkeuren. Zé
ker moet iedere Katholiek het beschouwen
als een ramp, indien in ons vaderland een
zelfden toestand zou ontstaan. Zéker moet
iedere Katholiek bereid zijn, om offers te
brengen, zware offers, om ons vaderland,
de Katholieke Kerk in ons vaderland te .be
waren en te behoeden voor een toestand,
als in Duitschland door en onder het na
tionaal-socialisme is gaan heerschen.
Een toestand van ondragelijke gewetens
dwang. Ondrag-elijke gewetens
dwang zoo wordt de toestand gety
peerd door de gezamenlijke Duitsche Bis
schoppen in een officieel Schrijven!
Wij hebbem van dat Schrijven gisteren
een samenvatting gegeven. Wij willen er
hier nogmaals een gedeelte van afdrukken
omdat het gelezen en herlezen moet
worden, opdat iedere Katholiek daarnaar
zijn oordeel vorme over het nationaal-so
cialisme in Duitschland.
„De gewetensdwang op gebied van on
derwijs heeft in veel plaatsen ondragelijke
afmetingen en vormen aangenomen. Wij,
Bisschoppen, kunnen nooit een godsdienst
onderwijs erkennen, waarbij uit het jeug
dig kinderhart het geloof aan Christus
meer wordt uitgeroeid als ingeplant, en dat
door een onderwijzer gegeven wordt, die
zelf niet op den bodem der Katholieke ge-
loofs- en zedeleer staat.
Wij beschouwen met groote zorg dat de
opgroeiende jeugd vervreemd wordt van
ziel-zorger en kerk en dat de jongens en
meisjes in veel arbeidskampen niet eens
hun Zondagsplicht kunnen vervullen, zon
der aan den spot hunner kameraden te wor
den prijsgegeven.
Wij zijn met groote zorgen vervuld als
wij zien 'hoe de eerbied voor den Chris-
telijken godsdienst vernietigd wordt, hoe
godslastering en bespotting van de Katho
lieke geloofsleer en inrichting der Kerk
verspreid worden, hoe in openbare toespra
ken een toon domineert, die voor het op
bouwend werk van den Führer geen hulp
beteekent en den Duitschen naam geen
eer aandoet. Wij zijn vervuld met zorg als
wij constateeren, hoe stelselmatig opgehitst
wordt om het lidmaatschap van de Kerk op
te zeggen, hoe vooral ambtenaren met alle
middelen, zelfs met broodroof worden be-
invloed om hun kinderen van de bijzonde
re school weg te nemen, zelf uit de Kerk
te treden en zoo verraders te worden van
hun Doopbelofte. Wij begrijpen niet waar
om aan de uitoefening van den godsdienst,
de zielzorg, het predikambt, aan het recht
van vergaderen en de vrijheid van druk
pers beperkingen moeten worden opge
legd".
Zoo is 't in Duitschland. Hier in ons land
zou 't zóó niet gaan, als wij een nationaal-
socialistisch regiem zouden hebben! Wie dit
beweert, kan voor deze bewering geen en
kelen grond aanvoeren, die inderdaad bevre
digend en geruststellend is!
De wereld
in vogelvlucht
Behalve Duitschland, dat zoo gevaarlijk
opereert in de Spaansche wateren, heeft
thans ook Italië getoond, dat het geenszins
van plan is om zich uit het Spaansche
avontuur terug te trekken. Deze twee mo
gendheden, die aan het einde van het vo
rige jaar een afspraak hebben gemaakt om
op het gebied van de buitenlandsche poli
tiek één lijn te trekken, werken elkander
in de hand en daar het moeilijk aan te ne
men is, dat zij zich zulke groote offers ge
troosten aan manschappen en munitie al
leen en uitsluitend ter liefde van generaal
Franco, vraagt men zich af, wat de uitein
delijke plannen zijn van Hitler en Musso
lini met Spanje. In Londen is men pijnlijk
verrast door het bekend worden van het
feit, dat de laatste dagen duizenden Ita-
liaansche „vrijwilligers" te Cadix aan land
zijn gezet. Dat is wel een mooi antwoord
op het Engelsch-Fransch verzoek om de
non-interventie-overeenkomst thans wer
kelijk effectief te maken door het sluiten
van eejr overeenkomst inzake het zenden
van vrijwilligers. Men wacht en treuzelt
met antwoorden en verscheept intusschen
met alle macht massa's „vrijwilligers" en
belooft daarna plechtig, zooiets niet meer
te zullen doen.
Zoo gaat het in de politiek.
Naar verder wordt gemeld, schijnt Fran
co in de omgeving van Madrid weer een
offensief te hebben ingezet. Zal ook deze
aanval wederom doodloopen? Bij dezen
toevloed van vreemde soldaten aan weers
zijden, komen de Spanjaarden zelf op den
achtergrond te staan. Zij laten anderen hun
burgeroorlog uitvechten.
Overigens schijnt half Europa aan griep
te lijden. In Engeland zijn, naar gemeld
wordt, de artsen reeds overwerkt door de
vele griep-patiënten.
WAT ANDERE BLADEN
LEEST DE ADVERTENTIES
IN UW DAGBLAD.
NATIONAAL?
De Maasbode schrijft:
Natuurlijk laten wij, Nederlanders, ons
niet in onze feeststemming storen door het
mieserig zoeken van spijkers op laag water
aan gene zijde van onze oostgrens. Maar
even mag toch wel worden vastgesteld, hoe
het orgaan van den heer Mussert, dat bij
uitstek „nationaal" heet te zijn, bij deze
gelegenheid precies dezelfde wanklanken
laat hooren als er uit Duitschland tot ons
doordrongen. Wat de redactie over het zgn.
vlag-incident heeft op te merken is louter
een echo van de onbescheiden eischen,
welke het nazi-regiem ons Nederlanders
blijkbaar zou willen stellen. Het blad maakt
zich mede tot tolk van de dwaze klacht, dat
in Nederland de Duitsche vlag verdonkere
maand zou worden en de Duitsche Volks
liederen zouden worden genegeerd.
Onderdehand worden alle landgenooten,
die de aanmatigende zienswijze van de
anti-nationaal-denkende redactie niet dee-
len, voor „Marxisten" uitgekreten!
De heer Mussei-t heeft herhaaldelijk ont
kend, dat zijn „beweging" iets met het
Duitsche nationaal-socialisme te maken
heeft. Uit alles bleek intusschen, dat zij niet
anders dan een imitatie is van het huidig
regeeringssysteem bij onze ooster-buren.
Feiten als het nu gesignaleerde bewijzen
bovendien, dat er nog inniger verband be
staan moet dan zuiver materieele gelijke
nis.
Door zich in de onderhavige aangelegen
heid publiek aan de zijde van de Duitsche
critiek te scharen, legt de heer Mussert zijn
kaarten toch wel zoo open, dat geen natio-
naal-voelend Nederlander zich bij zulk een
„nationale" beweging moest kunnen thuis
voelen.
Het dacht ons goed, op deze on-vader-
landsche mentaliteit bij een partij, die het
monopolie meent te bezitten van vader
landsliefde, extra de aandacht te vestigen.
fta iOUOJt, s atxmdS
tot 1/a uur vóór zonsopgang
zijn geluidssignalen verbo
den: knippert dan met d
koplichten als attentieseir
GELU/DSSIGHAAL VERBODEN I
Een Juliana-eik in den Leidschen Hout geplant
Feestvieringen in Schouwburg en Stadsgehoorzaal
DE BOOMPLANTING IN DEN LEIDSCHEN HOUT.
DE BOOMPLANTING IN DEN
LEIDSCHEN HOUT.
Nadat de leden van de Contact-Commis
sie met den burgemeester en zijn echtge-
noote het défilé van den Middenstandsrop-
tocht vanaf de trappen der Stadsgehoor
zaal hadden gadegeslagen, vertrokken zij
per auto's naar den Leidschen Hout, waar
door de afd. Leiden der Ned. Mij voor
Tuinbouw en Plantkunde de Juliana-eik
zou Worden geplant.
Daar waren de bestuursleden der afd.
Leiden, de heer A. N. Ballego, J. Kriest
en J. Mater reeds aanwezig, toen de stoet,
waaronder zich ook bevonden de wethou
ders mr. Tepe, v. Stralen en Verwey, be
nevens de gemeente-secretaris, mr. dr. C.
E. van Strijen, op het terrein arriveerde.
(Wethouder Splinter was door ziekte ver
hinderd).
In een kring schaarden de aanwezigen
zich rond den jongen boom, terwijl in een
kleinen kring meisjes en jongens gereed
stonden om den boom in te graven.
Namens de afd. Leiden en Omstreken
der Kon. Mij voor Tuinbouw en Plant
kunde uitte de heer A. N. Ballego er zijn
groote vreugde over, dat de afd. in staat
gesteld werd haar gehechtheid aan het
Vorstenhuis en haar liefde voor het Bruids
paar te toonen door het planten van dezen
eikeboom.
Spr. wees erop, dat de tuinbouw veel te
danken heeft aan het Vorstenhuis. H. M.
Koningin Emma was tijdens haar leven
beschermvrouw der Mij en H. M. Konin
gin Wilhelmina nam daarna haar plaats in.
Beide vorstinnen lieten geen gelegenheid
onbenut om den tuinbouw te helpen, waar
zulks mogelijk was. En het langdurig be
zoek van H. M. de Koningin aan de Von
Siebeldt herdenkingstentoonstelling was
het beste bewijs van haar belangstelling.
Geestdrift voor de vorstelijke verloofden
en dankbaarheid voor het vorstenhuis
bracht de leden der afdeeling er toe dezen
boom te planten.
Vervolgens bracht spr. dank aan den bur
gemeester, als voorzitter van den Leid-
sche Hout, dat deze vereeniging dezen
boom heeft willen aanvaarden;'dank bracht
hij ook aan de Contact-Commissie, dat zij
dezen boomplant in het feestprogramma
heeft willen opnemen.
De burgemeester verrichtte hierna den
eersten steek voor de plechtigheid en de
kinderen plantten daarna den boom.
Een kinderkoortje onder leiding van den
heer Mizee zong daarna „Wij willen Hol
land houen".
Vervolgens nam de burgemeester, mr. A.
van de Sande Bakhuyzen, het woord en
zeide, dat de Leidsche Hout dezen eik
gaarne aanvaardde en hij uitte er zijn
vreugde om, dat deze hier is kunnen wor
den geplant. Deze daad ligt geheel in het
streven dezer zoo sympathieke vereeniging.
Spr. wees vervolgens op de bijzondere be-
teekenis van den eik voor de Westersche
volkeren. De eikeboom is het zinnebeeld
van kracht en duurzaamheid en de plek,
waar de boom staat is hiervoor speciaal
gereserveerd. Vroeger echter dan aanvan
kelijk verwacht werd kon de boom geplant
worden.
Spr. voegt hieraan den wensch toe, dat
het geluk, dat wij het Jonge Bruidspaar
toe wensch en, even duurzaam moge zijn
als de eik is.
Gaarne aanvaardde spr. namens den
Leidsche Hout dezen boom en hij zeide, dat
er uitstekend voor zal worden gezorgd.
Hierna werden twee coupletten van het
Wilhelmus gezongen en de plechtigheid was
ten einde.
Het geheel werd opgeluisterd door de
Graal, die met een haag van vlaggen, ge
opend met het rood wit-blauw en gesloten
met het geel-rood, op dezen winterschen
najaarsdag voor een frissche, levendige om
lijsting zorg droeg.
Voor den eik wordt een uit hardsteen
gehouwen gedenksteen geplaatst, waarop
gebeiteld staat onder een vergulden kroon:
,.Juliana-Eik 4 Jan. 1937. Tuinbouw - en
Plantkunde".
Met de auto's werden allen daarop weer
naar de stad teruggebracht, om in het
Luxor Theater een voorstelling bij te
van de Oranje-film.
DE FEESTAVOND IN DE
STADSGEHOORZAAL.
Het avondfeest, dat in de Stadsgehoor
zaal werd gehouden, mogen we wél- ge
slaagd noemen. Er heerschte een geestdrif
tige Oranje-stemming in de stampvolle zaal,
welke o.m. verscheidene malen tot uiting
kwam in het zingen van het -Wilhelmus.
Toen te ruim half acht de burgemeester,
mr. A. van de Sande Bakhuyzen, vergezeld
van den rector magnificus, prof. dr. J. v.
d. Hoeve en den garnizoenscommandant,
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Nadere bijzonderheden over 's Pausen
ziekte. (2de blad).
Londen pijnlijk verrast door het zenden
der Italiaansche vrijwilligers. Hevige aan
vallen bij Madrid. (2de blad).
Overal heerscht griep. (Buitenl. Ber. 2de
biad).
BINNENLAND.
Benoorden 's-Hertogenbosch zijn heden
nacht acht wagons van een goederentrein
ontspoord, waardoor groote materieele
schade werd aangericht. (1ste en 3de bl.).
OMGEVING.
Ernstig auto-ongeluk onder Wassenaar.
(2de blad).
Brand te Veur. (2de blad).
overste Koningsfeld, de feestelijk met
vlaggendoek versierde zaal binnentrad,
stond daar voor het podium de mobiele co
lonne van de Leidsche Burgerwacht onder
commando van den heer D. Gijs'oerti Ho-
denpijl in stramme houding opgesteld.
De commandant der Leidsche Burger
wacht, overste M. van Mens, ontving den
burgemeester .en stelde zijn manschappen
aan hem voor, waarop de burgemeester de
troep inspecteerde.
Toen de genoodigden hun plaatsen had
den ingenomen sprak de voorzitter der
Contact-Commissie, mr. G. H. E. Nord
Thomson, een kort welkomstwoord, waarin,
hij vooral welkom heette den burgemees
ter, die steeds met de Contact-Commissie
had meegeleefd, den rector magnificus, die
de universiteit vertegenwoordigde en
daardoor wederom het bewijs leverde, dat
Leiden en universiteit één zijn, den gar
nizoenscommandant, door wiens medewer
king de banden tusschen garnizoen en
burgerij weer zijn versterkt, en ten slotte
verwelkomde hij alle verdere aanwezigen.
Na erop gewezen te hebben, dat deze
feestavond niet bedoeld was als een avond
van Kunst, doch van prettig vermaak, ver
leende spr. het woord aan den burgemees
ter, nu-. A. van de Sande Bakhuyzen, die
de volgende rede uitsprak.
Toespraak van den burgemeester.
Ik mag u een bekentenis doen. Toen voor
het eerst mij de vraag voorgelegd werd,
wat doen wij nu bij gelegenheid van het
huwelijk in Leiden, was mijn eerste ge
dachte: niets bijzonders. De uitbarsting
van vreugde bij de verloving was even
spontaan als trouwens zeer begrijpelijk en
algemeen. Mij scheen het, dat het huwe
lijk zoo spoedig daarop, en vallende in den
winter, geen aanleiding zou worden tot een
grootsche viering, zoo al in de Residentie,
dan toch niet zoo alom in den Lande als wij
nu zien gebeuren. Mijn advies luidde dan
ook toen, spaar uw krachten totdat Lei
den het voorrecht zal hebben van een spe
ciaal bezoek van het jonge vorstelijke paar,
zooals trouwens Amsterdam zijn krachten
daarvoor spaart. Toen mij echter duidelijk
werd, dat men anders wilde en dat men
dat zeer bepaald wilde, dat met andere
DE WAGEN VAN DE LEIDSCHE MIDDENSTANDSCENTRALE IN DEN
OPT OCHT
