28ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
VRIJDAG 27 NOVEMBER 1936
No. 8584
Ste £ekJ4eli£(3oti/fcci/iit
OF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitvet-'ing:
Voor Leiden 19 cent pei week J 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Hei Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnè's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 80 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Het bederf in de politieke
propaganda
Den laatsten tijd wordt herhaaldelijk in
de pers de aandacht gericht op het bederf
in de politieke propaganda, in de propa
ganda van "de politieke partijen.
Men moet daarbij niet alleen en uitslui
tend zien naar anderen. Ieder zorge eerst
z'n eigen straatje schoon te vegen.
Wij schreven onlangs, dat er in de prac-
tijk aller politieke partijen van die eng- j
hartigheden, onoprechtheden zijn, die wij j
overtuigde voorstanders van de
feitelijke noodzakelijkheid van het
bestaan van politieke partijen moeten
erkennen.
Wij schromen niet, deze, als wij ze zien,
te signaleeten, ook in eigen partij.
Maar vriend en vijand althans de
vriend, die niet verblind is zal
moeten erkennen, dat de bedoelde onop
rechtheden in zeer sterke mate overheer-
sehen in de partij-politiek der N.S.B.. On
oprechtheid is voor die politiek vaak wel
een zeer zwakke kwalificatie.
„Lieg er maar op los".... zet de „Resi
dentiebode" (wier objeciviteit onlangs
van N.S.B.-zijde werd geprezen) boven een
artikeltje, waarin de propaganda der N.
S.B. wordt besproken. Uit een der jongste
nufnmers van „Volk en Vaderland" heeft
genoemd dagblad het volgende fraais ge
knipt:
Wij smeeken de leiding der N.S.B.
toch met alle macht te werken, waar
door het geheele Nederlandsche volk
de oogen geopend wordt voor de rad
draaiers der vijftig en meer partijen,
welker uiteindelijk doel enkel en al
leen is het volk onder de macht van
het communisme te brengen en daar
mee den ondergang van ons stoere Ne
derland te bewerken.
Het uiteindelijk doel van de „rad
draaiers" der partijen, dus ook van de
R.K. Staatspartij zou zijn, het volk onder
de macht van het communisme te bren
gen! Zcoals ieder onmiddellijk duidelijk
is, kan dit doel alleen beoogd worden door
zich noemende Katholieken, als dezen in
derdaad.... schurken zijn. Dat is allerdui
delijkst! Maar voor die insinuatie deinst
de N.S.B. in haar propaganda niet terug.
Is zulk een grove lasterpraat niet weer
zinwekkend voor alle eerlijke lieden,
ook al zijn ze zelf N.S.B.'er?
De
klacht der Duitsche
bisschoppen
De wereld
in vogelvlucht
Het slechte weer schijnt in Spanje aan
te houden en als het slecht weer is, vech
ten de Spanjaarden niet. Naar gemeld
wordt men kan evenwel niet alles ge-
looven, wat gemeld wordt zouden de
nationale troepen een nieuwe, tactiek willen
gaan toepassen. Zij zouden n.l. hun ver
sterkte stellingen in het Westen willen op
geven en zich willen gaan toeleggen op het
afsluiten van den eenigen uitweg uit Ma
drid aan den kant van Valencia. Men pleegt
evenwel zijn krijgstactiek niet van tevoren
aan te kondigen, tenzij met een bepaald
doel. Maar als deze tactiek werkelijk wordt
gevolgd, dan volgt een zeer langdurige be
legering van Madrid.
De deining rondom het DuitschJa-
pansch verdrag blijft nog wat aanhouden.
Het schijnt, dat Italië ook van zins is een
dergelijk verdrag met Japan te sluiten.
Er worden tenminste besprekingen ge
voerd. Het anti-communistisch front zou
dan al weer verstevigd worden, al kan
men nog steeds niet goed inzien, wat der
gelijke verdragen nu in de practijk te be-
teekenen zullen hebben.
Mussolini, onder invloed van de feest
stemming, waarin het bezoek van den
Hongaarschen rijksbestuurder Hor thy
plaats vindt, heeft erin toegestemd om
binnenkort een tegenbezoek aan Boedpa-
pest te brengen. Welke politieke kant er
vastzit aan deze wederzijdsche bezoeken,
is nog niet duidelijk. Wij zullen dat later
wel gewaar worden. I
De bisschop van Regensburg
over de Kerkvervolging.
PRIESTERHAAT WORDT
AANGEKWEEKT.
Geopenbaarde Geloofswaarheden naar het
rijk der fabelen verwezen.
Berlijn (K. W. P.). 27 November 1937.
Bij gelegenheid van de slotplechtigeden
eener Volksretraite in de Kathedraal te Re
gensburg, hield de Bisschop dier stad Mgr.
dr. Michael Buchberger een buitengewoon
belangwekkende predikatie, waarin deze
Kerkvorst den nadruk legde op de groote
zorgen en het verdriet der Duitsche Bis
schoppen in verband met de Kerkvervol
ging die in het Derde Rijk steeds driester
aan den dag treedt.
Wij laten den Bisschop hier verder aan
het woord:
„Duizenden pennen en tongen worden
iederen dag in beweging gebracht om ver
warring te stichten in het Christelijke ge
loof en om den Godsdienst te vernietigen.
Het is alsof velen het totale geluk en de
totale grootheid van het Duitsche volk
daarin willen zoeken, dat zij ons volk on
christelijk willen maken. Een buitenge
woon felle strijd woedt vooral tegen de Ka
tholieke Kerk. Katholiek zijn en Katholiek
leven stellen velen op één lijn met onvader
landslievend te zijn En zooiets durft men
te doen na den wereldoorlog, waarin nie
mand trouwer z'n plicht jegens het Vader
land Vervuld heeft als de Katholieken."
Vervolgens richt de Bisschop zich tegen
de ongestoorde, teugellooze propaganda
van Ludendorf en de „Duitsche Gèloofsbe-
weging", die ook op het platteland
meerenmeeringangvinden. Mgr.
Buchberger richt zich dan tegen de ge-
meene en lasterlijke strijdmethoden van de
Duitsche geloofsbeweging wanneer hij zegt:
„Is het nu werkelijk geen smaadvolle
driestheid, wanneer deze Duitsche Geloofs
beweging de Christenen op één lijn stelt
met de Bolsjewieke.n? Is het niet triestig
wanneer de Priesterlijke stand op de open
bare aanplakborden in ieder dorp ten aan-
schouwe van ieder kind gehoond en ver
achtelijk gemaakt wordt? Een zoo juist
verschenen nummer van een bepaald blad
bevat een heele pagina foto's die slechts
ten doel kunnen hebben het aanzien en het
gezag der priesters omlaag te halen en het
vertrouwen in hun werk te vernietigen.
Een*spotprent op den H. Paulus, zooals in
bedoeld blad is afgebeeld, zal men vaak
tevergeefs zoeken in de schimpbladen van
de felste vijanden der Kerk. Daar priester
haat overal een kenmerkend verschijnsel
van het Bolsjewisme is, zou men dergelij
ke beelden eerder op een anti-Bolsjewisti
sche tentoonstelling als op de openbare aan
plakborden zoeken. In Rusland en Spanje
beneemt men de priesters het leven, de
Duitsche vijanden der Kerk berooven hen
van hun eer en ontnemen, het vertrouwen
van het volk. Er zijn veel Priesters die lie
ver hun levens als hun eer zouden verlie
zen. Het moet ons hart met diepe zorgen
vervullen, dat in bladen die bestemd zijn
ter informatie van de geheele onderwij
zerswereld in Duitschland, de geopenbaar
de waarheden betreffende de Schepping,
Paardijs en zondeval, en vele andere ge
loofswaarheden, als fabeltjes en sagen te
hooren noemen, die aan andere volken ont
leend zijn en totaal verkeerd zouden zijn
weergegeven, een bewering die absoluut
onjuist is.
Waar blijft dan toch de basis voor het
positieve Christendom?"
Over de groote gevaren waaraan de Ka
tholieke Jeugd in de Rijksjeugdorganisa
ties is blootgesteld vervolgde de Bisschop:
„Voor zielzorgers en priesters was het
buitengewoon pijnlijk, dat de meisjes niet
eens tijdens de Missie op Zaterdag zelfs
niet een uurtje vrij konden krijgen voor
de Algemeene H. Communie. Men kan de
ze houding slechts begrijpen, wanneer men
weet, dat bij de vormingscursussen van
Jeugdleiders nog zelfs geen half uur vrij
gelaten wordt om hun Zondagsplicht te
vervullen, maar wel is er tijd voor een af
zonderlijke vorming die anderhalve dag in
beslag neemt om aan de leiders der jeugd
te vertellen en hen er van te overtuigen,
dat Rome met de Biecht, met de leer van
Hemel en Hel, met de belooning van het
goede en met de bestraffing van het kwa
de, en met de leerstellingen over het pries
terschap de volken vernedert en onder
drukt. Hoe kan men het Katholieke Geloof
in de jeugdig^ harten nog meer ondermij
nen? Hoe kan een jeugd die zoo gevormd
wordt nog achting hebben voor een pries
ter? Geliefde Ouders! Gij kent uw rech
ten en uw plichten en uw verantwoor-
Prof. Vening Meinesz'
onderzee-tochten
EEN ONDERHOUD MET DEN
HOOGLÊERAAR.
Vol lof voor onze marine.
In „de Bremberg", zijn prachtig gelegen
woning aan de Potgleterlaan te Amersfoort,
heeft prof. dr. ir. F. A. Vening Meinesz
aan een vertegenwoordiger van het A.N.P.
het een en ander verteld naar aanleiding
van den tocht, dien hy met Hr. Ms.
„O XVI" in de eerste maanden van het
nieuwe jaar op den Atlantischen Oceaan
zal maken.
Gezeten in zijn ruime studeerkamer,
welke uitziet op de Geldersche Vallei,
heeft de geleerde ons een overzicht gege
ven van de reizen, die hij aan boord van
onderzeeërs in de aïgeloopen jaren in
dienst van de wetenschap heeft onder
nomen en ons bovendien enkele bijzonder
heden medegedeeld o^er zijn wetenschap-
pelijken arbeid.
„Uw hoeveelste reis wordt dit, profes
sor?"
Een glimlach.
.,Dat kan ik niet zoo dadelijk zeggen.
Maar laat eens kijken: in 1923 ben ik met
m'n „onderwatertochten" begonnen. U
moet weten, dat het uiterst bezwaarlijk is,
zwaartekracht-onderzoekingen te land te
verrichten. Dat geldt in het bijzonder voor
een groot deel van Nederland, waar de
bodem daarvoor te „siap" is en te veel be
weegt. Gewone schepen zijn er evenmin
toe gescnikt, omdat zij eveneens te zeer
aan beweging onderhevig zijn. Bij een on
derzeeboot vervalt dil bezwaar weliswaar
niet geheël, maar dgn toch voor een groot
deel. Vandaar, dat ik de laatste jaren
steeds van duikbo&tën gebruik heb ge
maakt".
„Maar om op mijn zeereizen terug te
komen. In 1923 trok ik er op uit met de
„K II", waarvan destijds gezagvoerder was
kolonel Doorman, de tegenwoordige com
mandant van den onderzeedienst. De com
mandant van de „O XVI", luitenant ter
zee, C. J? W. Waning, was toen jongste
officier op de „K II". De boot was op de
uitreis naar Indië en de tocht heeft waar
devolle resultaten opgeleverd".
„Enkele jaren later was er een nieuw
toestel voor zwaartekiachtmetingen gecon
strueerd en de marine-autoriteiten ver
klaarden zich dadelijk bereid, mij in de
gelegenheid te stellen, het te beproeven.
Dat gebeurde in 1925, op de „K 11", die ook
op de uitreis naar onze Oost was. Dien
tocht maakte ik echter slechts mee tot Port
Said".
„Een jaar later ging ik met de „K XIII"
via het Panamakanaal naar Indië. Niet
minder dan 6 1/2 maand duurde de reis".
„In 1928 onderzochi ik, op uitnoodiging
van het Carnegie Institution", aan boord
van een Amerikaanschen onderzeeër, de
„S 21", de West-Indische wateren. In 1929
en 1930 maakte ik drie. reizen door onze
Oost; in 1931 ging ik met de „O 12" de
Noordzee op en in de eerste maanden van
het volgend jaar met de „S 48'weer een
Amerikaansche „schuit", maar West-Indie.
In den zomer van 1932 ging het met de
O 13' naar de Azoren, Madeira, enz. en
in den winter van 1933 met een Fransche
boot naar de Middellandsche Zee. Dezen
laatsten tocht maakte ik mee, om een col
lega in te werken. Er» toen kwam de tocht
met de „K 18", waarover ik u wel niet veel
meer zal behoeven te vertellen".
„Het toestel, professor, dat u gebruik
te
„Dat was een slingerapparaat. Maar niet
zoo een als men vroeger had, met een en
kelen slinger, maar met meer slingers,
waardoor alle bijkomstige effecten wor
den geëlimineerd. U begrijpt, hoe nood
zakelijk dat is, want Slingeringen zijn vaak
buitengewoon gering".
Het apparaat, waarvan hier sprake is, is
door prof. Vening Meinesz zelf ontworpen
en vervaardigd door den chef-instrument
maker van Rest, van het Meteorologisch
Instituut te de Bilt.
„Hoeveel mijlen hebt u zoo ongeveer al
afgelegd, professor?"
„Dat heeft juist dezer dagen een kennis
voor me uitgerekend: als ik deze reis ach
ter den rug heb, dan zal ik er zoo'n 100.000
mijl op hebben zitten: 41/2 maal om de
aarde".
De hoogleeraar was als steeds, vol lof
over de marine. „De medewerking, die ik
van hoog tot laag heb ondervonden, is
eenvoudig niet te schetsen. Soms werd het
heelemaal aan mij overgelaten, de route te
bepalen en meermalen is het ook voorge
komen, dat de marine-autoriteit én de
route mijnentwille veranderden. Ook in
dit opzicht heeft het kleine Nederland aan
tal van andere landeD een voorbeeld ge
geven
De route van de „O XVI" is in hoofd
zaak door prof. Vening Meinesz zelf ont
worpen, alleen de havens zijn door de
marine aangegeven. Het gedeelte van den
Atlantischen Oceaan rondom de Azoren
j is op vorige tochten „verkend". De route
van de „O XVI" gaat ook over dit gebied.
Men treft er hier en daar „gaten" van
6000 a 6500 M. diepte aan, waaromtrent
nog niet veel bekend is. Prof. Vening
Me»nesz hoopt thans te onderzoeken, of de
Middel-Atlantische rug een plooiingsgé-
bergte is, zooals de Andes, de Himalaya,
de Alpen of een zuiver vulkanisch gebied.
Daarnaast zal men zich bezig houden met
ioodingen.
Wij merkten tenslotte nog op, dat het
voor den professor wel „kort dag' was, nu
de officieele toestemming voor het mee
maken van de reis- met de „O XVI" eerst
dezer dagen is verleend, terwijl de tocht,
naar men weet, 11 Januari reeds aanvangt.
„Inderdaad. Er moet nog heel wat werk
worden verzet voor m'n vertrek. Maar
en wijst u daar vooral op dat alles wordt
mij veel vergemakkelijkt door de enorme
medewerking, die de marine mij verleent.
Mijn dankbaarheid daarvoor, en voor haar
medewerking bij vroegere gelegenheden,
is werkelijk niét in woorden uit te druk
ken".
VOORNAAMSTE NIEUWS
ding voor het tijdelijk en eeuwig geluk
uwer kinderen. Welke vader, welke moe
der kan zwijgend toezien, wanneer hun
kinderen het geloof ontnomen wordt? Over
al waar wij rondblikken, woedt een gewel
dige strijd tegen ons geloqf, in woord en
geschrift, openlijk en in het geheim?"
Deze predicatie- van den Bisschop van
Regensburg, die met ontroering werd voor
gedragen werd doorde duizenden geloo-
vigen in diepe stilte aanhoord en dit her
derlijk woord heeft op de vervolgde Duit
sche Katholieken een geweldigen indruk
gemaakt.
AVONDVLUCHTEN IN DEN WINTER.
Toenemend passagiersvervoer.
De K. L. M. heeft dit jaar besloten ook
in den winter verschillende late diensten
naar en van het buitenland te handhaven.
In deze dagen van herfststormen, mist en
regen, gaat het luchtverkeer vrijwel onon
derbroken voort en de perfectionneering
van het nachtvliegen leidt ertoe, dat een
steeds drukker gebruik wordt gemaakt van
de avondverbindingen, die immers zulk
een prachtige gelegenheid scheppen om
voor een noodzakelijke bespreking naar
het buitenland te vertrekken, nadat de
dagtaak op het eigen kantoor is volbracht
of om na afloop van een conferentie in een
buitenlandrche hoofdstad nog denzelfden
avond naar huis terug te kunnen keeren.
Hoe groot het aantal reizigers is, dat
juist in deze gure herfstdagen den voor
keur geeft aan een snelle reis in de com
fortabele beschutte cabine van de Douglas-
machine boven een andere reismethode,
blijkt wel uit de statistieken der K. L. M.
over de eerste zeven weken sedert het in
gaan van den winterdienst, dus van 3
October tot 21 November.
De bezettingsgraad van 't avondvliegtuig
naar Londen, dat des avonds te 5 uur van
PrV^nhol vertrekt, bedroeg in deze periode
78.4 procent, d. w. z. dat er gemiddeld van
de 14 plaatsen in de Douglas elf bezet wa
ren. Het vliegtuig in omgekeerde richting
dat des avonds 6 uur van Croydon naar
Schiphol vertrekt, (men kan dus tot on
geveer 5 uur in Londen zijn zaken afdoen)
had een bezettingsgraad van 73 procent,
dus gemiddeld 10 van de 14 stoelen bezet.
En de overgebleven vervoerscapaciteit
bleef niet ongebruikt maar werd grooten-
deels productief gemaakt door het mee
voeren van groote hoeveelheden post en
vracht.
De nog betrekkelijk jonge dienst op
Frankfurt, heeft gemiddeld acht stoelen
per vliegtuig bezet, en ook het verkeer
naar Parijs, Berlijn en Malmoe is in ver
gelijking met vorige jaren gestegen. Uit
alle gegevens blijkt, dat het publiek lang
zamerhand het denkbeeld, dat de winter
maanden minder geschikt zijn voor lucht
reizen heeft losgelaten en integendeel tot
de overtuiging komt, dat er geen comfor
tabeler manier van reizen is. juist des win
ters, dan per vliegtuig, vooral nu het laat
ste door de ontwikkeling, dis het heeft door
gemaakt en dank zij de nieuwste navigatie-
instrumenten, vrijwel onafhankelijk van de
weersomstandigheden met een maximum
aan veiligheid vliegt.
Dit blijkt trouwens ook nog duidelijk
uit het feit, dat de K. L. M. er dit jaar
voor de eerste maal toe is overgegaan den
nachtpostdienst op Keulen ook gedurende
de wintermaanden te handhaven, wat tot
nog toe met 100 procent regelmatigheid is
geschied. Zelfs gedurende de achter ons
liggende mist en stormdagen is de dienst op
Keulen geen enkelen nacht gestaakt.
BUITENLAND.
Weinig nieuws van het Spaansche
krijgsfront. (2de blad).
Russisch en Poolsch commentaar op het
Duitsch-Japansche verdrag. (2de blad).
Mussolini heeft de uitnoodiging aan
vaard om naar Boedapest te komen. (2de
blad).
De nieuwe grondwet van Rusland. (2de
blad).
Italiaanschr—Japansche onderhandelin
gen. (2de blad).
BINNENLAND.
De wetten betreffende goedkeuring van
het huwelijk van Prinses Juliana en natu
ralisatie van Prins Rernhard in het Staats
blad verschenen. (2de blad).
Minister Gelissen verdedigt in de Twee
de Kamer zijn economisch beleid. (2de
blad).
Het drama te Merkelbeek opgelost: de
huishoudster heeft bekend. (1ste blad).
Ex-notaris K. te Amsterdam voor de
rechtbank, wegens verduisteringen. (Recht
zaken 1ste blad).
De dubbele moord te
Merkelbeek.
De gearresteerde vrouw heeft
thans bekend
Hedenmorgen heeft vrouw J. M. V. van
Helden, die gearresteerd was in verband
met den Zondag gepleegden dubbelen
moord te Merkelbeek, een volledige be
kentenis afgelegd. De vrouw was gisteren
naar Maastricht overgebracht. Zij deelde
mede den moord uit wraak gepleegd te
hebben.
Zij heeft hierbij gebruik gemaakt van
een scheermes en een centrifugaal-sleutel.
ADMIRAAL HORTHY OP HET
VATICAAN.
VATICAANSTAD, 27 Nov. (A.N.P.) De
Hongaarsche rijksbestuurder Horthy heeft
zich hedenmorgen in gezelschap van zijn
echtgenoote en den Hongaarschen minister
van buitenlandsche zaken von Kanya, naar
het Vativaan begeven. Zy werden ontvan
gen door mgr. Nardone, den secretaris van
de Congregatie der ceremoniën en andere
hooge pauselijke autoriteiten.
DE STAKINGSBEWEGING IN
FRANKRIJK.
De staking te Rijssel wordt voortgezet.
RIJSSEL, 27 Nov (A. N. P.). Gisteravond
hebben de vertegenwoordigers van alle
metaal-fabrieken te Rijssel waar gestaakt
wordt, een vergadering gehouden in de
arbeidsbeurs. De vergadering besloot te
blijven staken tot alle eischen zijn inge
willigd.
Staking te Maubeuge.
MAUBEUGE, 27 Nov. (A\ N. P.). De
werklieden van twee metaalfabrieken van
Saulve Sambre et Meuse zijn in staking
gegaan en lubben de fabrieken bezet.
Zij eischen loonsverhooging wegens de
duurte en een collectief contract.
DE ITALIANEN TE GORE.
ROME, 27 Nov. (A. N. P.) De Italianen
hebben Gore bezet.
ROME, 27 Nov. (A.N.P.) De bezet
ting van Gore door de Italiaansche troe
pen wordt bevestigd.
Zooals men weet, werd deze stad be
schouwd als het laatste toevluchtsoord
van de regeering van den Negus. De Ita
lianen beschouwen deze bezetting als de
laatste phase in de verdwijning van de
autoriteit van den Negus.
